De bello contra Turcas prudenter gerendo libri varii, selecti et uno volumine editi cura Hermanni Conringii

331쪽

T Rouccii TVRCA V1 Ne in et Listamine contra equites de pedites consecuti sunt. Cumque in praelio quodam equites soli audacissime de perti acissime invi cem pugnarent , Romani equis relictis hostem pedestrem pugnam capessere coegerunt, potiores peditum quam equitum partes este innuentos. Idem Caesar alio quodam exemplo coim firmat. Hujus rei haec videtur causa reddi posse, quod quipedes pugnat, sirmius subsistere, vel hosti instare, vel cedere

pro libitu possit : secus vero qui eques certat, calcaribus & freno efficere, nec suo modo equam, qui modo parum modo labinium velociter v ςl tarde incedit, regere queat. Huc accedit: quod equi nonnuisquam sint refractarij vel calcetrosi. Tum ut strenuus . interdum eques equum habeat strigosum dc male ha bitum , contia timidiores milites nanciscantur equos generosos, quorum utrorumque opera vana existit. Denique saeilius pedes equum vel equitem serire potest, quam ut ab equite ulneretur, quod hic pro libitu ictum tendere & stringere ne- T. Liν- si queat. Quoties equitatus ultro levissimas ob caussas in su. gam se conjecit Θ In pugna contra Pyrrhum & Hannibalem e f qxios clepti uiorum odor sugavit. Idem Croesus camelorum operia, & Hetrusci cum carris strepitum excitantibus estecerunt Selimus tormentorum manuariorum sonitu Persis&Soldanum in sugam conjecit. Sed notandum: quemlibet peditatum cuivis equitatui non recte opponi, sed aptistii num eum existere, qui gravi armatura munitus sit, ut in loco aperto ptimum equitum impetum sustinere possit; ubi equites solum peditatum superant, leviter armati, ut sunt tormentarij, cum armis delii tirantur quibus ingruentes equites repediant, ciliquos sarn interficiant tamen semper in pugna stataria in seriores existent, nisi lancearh ipsis adjungantur. Et si igitur eommuni omnium judicio, tum ex erientia

rationibus validis edocti, peditatus Primas in bello partes obti-

332쪽

neat:tamen in hac mea dispositione vi inti quinque peditum millia solum inodo retineo rium quod illi tardius in expeditionibus incedant. nec provinciae ab hostium incursionibus. qui equites Plerique pugnant, defendi possJnt ; tum etiam quod cermani equites . qui terreis thoracibus induuntur, atque Ordines in acie stricte observant,& ab hostibus Vehementer sormidantui, non minori loco quam pedites habendi sint, inprimis veris Turcarum equitibus oppositi, 'us levi armatura utuntur Quod si igitur acie in loco aperto, cum hoste qui angustias proster multitudinem equitum fugiet decertandum soret, hunc in modum quinquaginta illa militum millia armis instruenda es e concludo ' primum decem millia lanceariorum peditum; tum septem mille te quingentos nios cerarios; totidemque tot men titios requirc . Quibus addo septem millia equitum Germano- una; duodecim millia lanceariorum , & lex millia tormenta

riorum equitum. ' π

iTI oc caput quasdam continet di cultures, quae necessario explica --. in . Piimum igitur, num magu conricat omnes copias in h. . te conjunctim explicare, Vel plura agmina separatim educere. Deinde auram ea aciei constitutio ' gis probanda sit, in qua uno agmine 2 ea rim heri ς milite . in ' Vine notantur, vel aliptares turmae separot distantes invicem ponamur. l estio num uno eodem1uegenereia morum II u quale phalarie utendum, an vero arma invicem permi Icenda sis Tana em, uam n tigna acies esse deIeat Euendum. . ab sedi Ver si sagminibus is cianil tuendas. .u gmine, im quo omnes militiar. rios lint coam unciae , excipiendum esse sium ut majori fortitu

333쪽

vallo invicem disposita, ut subsidiaru sacilem aditum it ingressum habeant. Huc tamen accedent reliquae conditiones magis necessariae, quae in conjungendis disjungendis .c. trans, portandis hinc inde citra confusionem militibus praelio ipse durant , necet ario observanda sunt. Qua re plus quam quavis alia Caesar adjutus multis clarissimis victoriis potitus est. saepius xalm contigit, ut copiae in uno agmine sint superfluae quae in alio desiderantur. Nec ea ratione moveor, quod Virtus vi nita & coniuncta solidior & praestantior existere soleat. Hoc enim axioma Physicorum in rebus naturalibus propter communicatione na partium cum toto verum esse agnosco , sed in actionibus voluntarijs minus necessarium illud comperio. Quid in acie, ubi centum classes sunt, ii milites, qui in ultima seri e' consistunt, magis ad primas jurandas conserre possunt, alia qui in medio vel in v jgesima serie pugnant Z Non nego tamen milites audacius in hostes ituros, si non modo pugni . socios prope se conspiciant, sed alios quoque a tergo in sui prae,sidium, qui vulneratos vel defatigatos aut alia necessitate pressos C periculo liberent, di eoruna vices obeant, praesto esse sci ant. Facilius quoque persistent, si alios eandem conditionem i& fortunam subite videant: quod firmissimum est fundanaei tum, quo pleraeque acies & eatum ordines nituntur. Non igitur ad confirmandos militum animos plures superflui militum ordines in pila lange sunt coniti tuendia sed blassiciunt, qui ad auxilia sibi invicem serenda valeant. Ob easque dissicultates cohortes longiores non sunt producendae: ubi ijs qui in prima seri e pugnas' dissicilius succurritui, quam si in turmas acies dbstineta e sciri saepius Romani si ad Novaram Helvetij tam invicto animo in acie it crunt, ut se in scusta potius lacari passi fuerint. de is recesserint. Ida Puia nos quoque

334쪽

αAT Knvccit Tune A ViXcIBILIseontingere posset. Sed ejusmodi tamen aciem se eo am non multum roboris atque virtutis habere existimarem squidem ea, quae necessario requiritur,conditione destituatur; quod scilicet milites re ita postulante separari & manipuli pro ζnecessitate hinc inde distribui nequeant. Addo quod in acie hac ratione ordinata prima ejus frons plerumque locum stati onemque amittit recedendo, & constringendo maxime vero hastati quemadmodum conrigit Antiocho) adeo se involvunt '& confundunt, ut neque dextre commodeque dimicare , noque ultimi accessum ad juvandos primos habere possini Hinc aut caesi aut a turba retroacti totum agmen perturbant, suoque loco dimovent etiam qui hactenus firmiter substitue ant. 3. Legiones Romanae in tres acies non admodum magnas distribuebantur quarum una victa, intervallum quoddam cona' moditasque secundae relinquebatur, qua debellatos in ord nem suum excipiebat, vel magno impetu in fractae aciei locum suincedebat & penetrabat. Hanc tertia denique & ultima seque batur. Vnde hostes non aliter victoriam reportare & ad versarios vincere poterant, quam si tertia vice feliciter dimicando superassent. Immo neque phalana neque ulla alia militia sussi. 'eiens ad resistendum erat.

Varii casus &accidentiain pugnis existunt. quibus non do viribus superiores, sed qui iam is anibus victoriam tenent,

superantur. Vnde temeritatis signum, uno impetu Ism to tam periclitari, unique conflictui totum negotium mmittere.

Qui si ex sententia non succedat, nullum nisi in suga subsidium& spes salutis reposta est. In committendis igitur & ineundis praeliis parata semper auxilia atque subsid:a requiruntur, cum in nostra militia mercenaria, subi milites non ex professione sed necessitate coacti pugnant ea disciplina, qua Romani quondam ἐc hodie Turcae praestant , aeceinus scilicet & accessus turma- l tum

335쪽

rum elara periculuru & confusionem,revocari mulam nequeat. in cujus locum plura agmina ordinanda sunt, exiguo inter allo invicem distincta, unde subsidium laborantes vel a fronte vel . latere prompte excipere de suppetias I rre quςant, Longitudo ae Latituri aciei. QVod ad longitudinem primae frontis aciei latitudinem l erum attinet, quidam existimant aciem quadratam plurimum excellere, in qua scilicet totidem milites in lateribus collocentur quot in prima fronte conssistunt. Alij quadraturam hanc ratione soli metiuntur Eceonsideram, ut pediti uni scilicet spacium trium pedum attribuant, & series septem peditum intervallo invicem distent, unde si acium terrae duplex majus , utere quam a fronte cuilibet militi assignant. Haec aciei sotima ob quadraturam aequilateram elegantior, de quod majorem pugnantium numerum & copiam reserat commodior priori videtur. Iuxta illam milie milites in triginta & unum ser distribuuntur, quarum quaelibet triginta de unum militen contineat. Iuxta hanc quadraginta novem milites a fronte viginti a latere ponuntur. Haec acierum ratio longe est, dubio procul, praestitat or; non tamen adeo freque's, ut certa re gula de ea tradi possit consideratis circumstanti is, nu mero sci

cet militum & hostium, temporis S loci, quae omnia variamtur. Secus fecit Tartalius qui posthabitis ἔς negle stis variis mali tiae accidentibus, quae su bito evenire possunt, contemplationi, busMathematicis solum insistiticum potius sit, ciei magnitudi-

nem secundum numerum militum.&diversualem armorum. tum opposita hostium multitudinem. considet arescinstituere.

Quoties igitur dux, cujus 'ilites exigui quidem numero armis bene sunt instructi , cum numerosa hostium sed inermi manu congredi debet, milites in classes times de breriores disponat, siquidem inermes aciem arma-- Oo torum,

336쪽

aia TAxnv cci 1 Tvaec A VsNCIA ILIstorum licet nonnihil remotiores invicem sint, penetrare ne queant. Et cum in acie mille virum, quadraginta novem a fronte, viginti a latere ponantur, eadem ratione tria milliadi sponenda erunt; quae in classes triginta septem divisa octodecim milites quaelibet continebit. Quod si visitati classes lan eeatorum hostibus resistere valent, reliqua: superfluae erunt, di in alia loca commode transferri poterunt. Romani apprime gnari, quid armorum praestantia, quis exacta disciplina militaris ad victoria in conserat, multis con 'strictis agminibus pro ratione ejus temporis)pugnabant, eo rumque beneficio numerosissimos exeicitus suderunt nec

ordinem mutarunt, etsi hostis eadem qua illi aciei disp6stione contra illos procederet. ' Livius Romanorum & Latinorum rebellium aciem describens, iti a agmina quindecim ordinum utrosque habuisse dicit. Frontinus Legiones Pompeij in Cain, pis Pharsalicis in tres quoque acies, quarum singula denos ordines haberent in latitudinem, d stribuit; in qua pugna non vi sed arte Pompeius a Cante victus fuit, lateribus aciei r qui tarii denudatis. Antiochus in Asia cum Ronianis manus con-Lu. Ebr. serturus, Hannibalem , citi atres Romanae optime cognitae de βδε perspectie erant, consultorem habuit; cujus suasu sedecim a. satorum millia in unam phalangem collocata, & in triginta duos ordines distributa suerunt. Haec quidem coarctatio hon

improbanda fuit ; licet illa phalanx, sugatis levioris armatura

militibus & curribus falcatis ingruentibiis rupta fuerit cui malo obviari quivisset sica militum copia non in uno agmine pu-

gnasset sed in plura distributa fuisset improbat ut tamen nimia phalangis longitudo, quod medij extrema cornua l ospicere, contemplari nequiverint. Caesar hoc erro te lapi is, in maximum discrimen se incidisse ostendit; siquidem unus roti ex ercitui, denegata pro piciendi in omnes angulos facultate, im

337쪽

Pares et g λ Tet A. Tnequiverit: Accidit tamen hic error Caesari non propter nimiam aciei longitudinem , sed quod pugnae locus inaequalis collibus vallibusque interruptus esset. Acies igitur non est longius extendenda, quam a duce qui medium occupat lo cum omnes ejus anguli & latera oculis contemplari & perlustrari possint, ni si situs loci ad pugnam destinati impedimento siet. Nec curanda hostium ingruentium multitudo, qua non ros a latere circumdare possitisquidem huic malo parata sunt remedia, de quibus infra latius dicendum erit. Ad magnitudinem seu vastitatem acierum quod attinet. non Romanorum quidem ordo imitandus, sed consuetudo longissimo tempore observata a ducibus praestantisimus, qui copias, et latervalla disponere soliti sunt, retinenda videtur. Igitur contra Turcarum aciem inermem & vastuosam multo longiora quam latiora agmina constituenda censemus. A fronte plures, a latere pauciores pugnent. Nee quadratura vel soli vel arma- orum consideretur. In Belgio ubi exercitus raro quindecim vicena millia holia inum excedunt, agmina quingentis Iaa ceatis vel equitibus constant. Totidem in Hungaria contra Turcatum aciena sex vel octo millia personis resertam sussic ent; maxime cum non Romano more una acie, sed distinctis per intervalla agminibus pugnam ineamus, quae olnnia re ita postulante in pugnam educi possunt Verusti quae nostra sttotentio, ex ijs quae de varietar' armorum dicturi sumus, ma

gis apparebit.

t la

Armorum in acie duiributio, quo i

338쪽

moditate diversa stratagemata adhibentur, M pars principali

exercitus varie distribuitur. Peditatus militiae nervus praeci puus saepius in cornua : equitatus vero in mediam aciem poni tur. Eaque distributio, tum in stonte, tum in lateribus, rari ari di immutari latet. Vm tamen penes omnes certa constat regulat gravioris armaturae militem, in quo vis & robur praecipuum ad oppingnandun, hostem consistit, in mediam aciem disponendum .

quod ibidem hostibus plus quam alibi nocere possit, quod mu' nitus sit a utere, ubi pedites plus quam alibi ab equitatu sibit,

ment. Denique quod firmius subsistere, dc minus sicile m0' veri , c disturbari, fortiusque propter eo unctionem res stere valeat, si sorte levioris armaturae milites 1 latere ejus abscedant. Hi enim ut sese offert occasio, vel in hostem prorumpunt ut tro, vel ejus impetum sustinent, & propter agilitatem corpo ris volatiles dicuntur. Pro armaturae igitur vel gravitate vel levitate & mobilitate, aciei situs considerandus ,& partes gravi res semper propius ad mediam aciem collocandae: tum ita sunt copiae & turmae distribuendae, ut quaelibet suas vices in pugnando obeat. pedites in mediam aciem, equites in eornua & latera ponantur. Pro situs tamen ratione, & propter machinas, saepius pedestres qu ardam copiae in lateribus distribuendae sunt: Peditatus extremae partes muniri dinent lanceariis,& qui missilia ejaculantur, sagitariis nimirum , bombardariis,atque mos

Contra Tureas lancearij commodissime in pugnam pr

dueunturi quod eorum latera bene munita, a fronte nihil eis periculi imminere videatur. Idem ordo in equitatu servandus. Equites Germani ,& qui rhoracibus ferreis induuntur, cum gravioribus armis utantur & sacilius subsistere possint, proximu peditibus adjungentur.Vltra bos lanceatij subsistent prio-

339쪽

tibus leviores de mobiliores, apti tamen ad hostes aggrediem 'dos, & eorum impetum suscipiendum. Extremum agmen pyrabolarij atque sagittarij defendent, qui neque ad propellendos adversarios,neque ad excipiendam vim hostilem, armis muni ti &inmucti sunt. Eorum opera in excurrendo, & laostem a latera atque eminus impediendo & pro uigando consistit.Plua. vero terroris quam roboris habant; ideoque Tartaris utilissime obij uimar,&opponuntur. Hinc apparet Hungarorum qui lanceis utuntur error haud vulgaris in pugna ad Agriam eommissus. Vbi contra omnium prudentum consilium atqua judicium medium in acie locum sbi poposcerunt, dc su stinete voluerunt. Quo non solum in rationes modo adductas gra- iter impegerunt. sed a pristino suo valore protinus descivetunt. Carcius Quintus contra Solin annum bellum gesturus t 3 - copias in Austria eadem serma in aciem disposuit; qua contratam potentem hostem uti decreverat'; tormentis enim majo- 'ribus, tanquam firmo quodam aggere , militiam circumdedit de communivit. Verum Hungari indignum rati ejusmodi munimenti genere se defendi, machinarum septo includi recusarunt, copiasque suas in duas alas extenderunt & explicarunt. Neque in hac nostra d stributione jure conqueri possunt, quod majoribus pericusis sint oppositi, quia ab utroque latere equites pyrabolarii eos defendant, licet charitas erga patriam eis prae Opuum belli onus imponat . tum quod periculum hoc cum iisdem quibus hostes armis utuntur) citra gravem Hungariae, gnominiam detrectare subterfugere vix possint.

P, Quia motis amplius contra hi tana

procedendum

340쪽

ipso usu apparet. Vbi primum gulorum armorum eme tutia Deinde numpraestet in hostem impetum facere, vel riindem e cipere: Tum quibus armis pugna initium Isai: Quomodo et ictoria fit pro sequenda: Quo ordine iis clade exercitus in tutum deducendis fit oe laberauribus auxilium ferendum: Quomodo latera muAieudae Tandem quem locam i acie ipse duces capessere deseant, ζύρ dinatum r of tum , confiderundum venit.

I. De armorum ulu R excellentia. Vr

i Haec cognitio adeo necessaria est, ut ea neglecta omnis armo. am sus nanis vanas si futurus. . 'Inter omnia armorum genera praestantissimae sunt halis illae praelongae, quas Macedones sari as appen ille creditur t. me sito in illis aciei nervus in statariis pugnis consilere cens:- tur, squidem milites qui i is pugnant peditibus N equiti bus pa'

ritur resistere valent, cum in adoriundo ita conglobentur, ut Prima militum series quinque cuspidum ordiuibus defendatur. Econtia si in eos impetus fiat, non modo quanque Priores, o dines succurrunt , sed plures alii: pleruntque ramen sex Proxi mae series, quae prioribus quinque jungunῖ couem sempore resistere possunt. Vnde secessario in q ovis hastaturum agini' n* undecim series &ordines requiruntur. Cum hunc in i , dum coarctantur,& restringuntur milites, pro indicio habetur audaciae ac fervoris in resisten o & oppugnando vehementio' , ris : .c ontra ordinum relaxatio&dilatatio, terrorem conster nationem 3c fugae meditationem indicat, non solum in lanceariis sed in omnibus aliis copiis. In primis vero si in Iocis lim ' terruptis aut si iis vel sonis impeditis praelium contingat. No cte, propter i gitudinem, has ae difficillime explicati & tra- R-ctari possunt, unde facilius quoque disturbantur. Perseus Opta'

am quandam pugnandi occasiqnem e bi passus est, quod ini