장음표시 사용
131쪽
mutuo . Eadem igitur ratione, qua apud omnes est ind*bitata libertas exercitit,admitti qumne ab omnibus debet libertas spocificationis quoad actus optirati uos , suppositis proportionaliter supponendis, uti perspici clare potest in Gemplo nuper proposito art. i I 6. Optimo proinde consilio D.Thomas eadem indiu, dua , ac uni irini assertione complexus est libertatem ad. assen .lsum,& dissensum , necnon ad virum uis eorum,& ad viri uluis, necnon viri usique suspensionem sub motiuo , seu motiuis non conuincentibus intellectum.
Vlterior probatio libertatis Opinandi ex libertate ad credetidum Deo , nec non ad iudicandum de proximo .
ARtar is. . Subiungo Supcriori discursui duplex argumentum conuincens, ni si fili , a fortiori . Primum suillitur ex libertate resipectu fidei diuinae . Res pedita .actus fidei , quo credimus Deo datur libertas specificationis , atque intellectus potest determinari imperio voluntatis, ut reiectis argumentis, di mo liuo fidei diuinae sibi sulficienter propositiς assciatiatum motiuis haeresum, & crrorum. Ergo potest similiter determinari intellonus imperio voluntatis, ut assentiatur motivo minoris reipsa probabilitatis prae motivo probabilitatis reipsa maiori ac prom- de datur libertas specificationis ad opinandum in utramlibet partem sub motiuis tallibilibus inuicem disparibus disparitate exposita prius. Consequentia tenet a Grtiori . Quia nullius opsenionis probabilis motivum potest supcrare tanto cum eXcelsu motivum cuiusquam alterius opinionis vere probabilis apud
ipsum opinantem, quanto cum excessu superant argumenta, α motivum fidei catholicae rationes omnes, ct motiva hae sumi, errorumque Oppolitorum, vi cst in confesso apud omnes cath
licos , ct apparet clare ex ijs , quae diximus lib. 6. Curs-Theolog. quaest. 1 8. Antecedentis veritatem ostendi peculiari fundamento in eodem libro quaest.27. Addo nunc suifragium Thomae, recommunem consciasum Theologorum Dahomas a. a.quaest. I. art. q. dicit sic. Asseruit autem intellectus alicui dupliciter. Vno Modo φι a ad hoc mouetur ab ipso obiecto , quod est per seipsum cognitum ἰ si τpsiter in princi se primis, quorum est intellems ; vel est per aliud cogni-ι- , sicut patet de conclusionibus, quorum est scientia . Alio modo inre lectus assentit alicui, non quia sufficienter moueatur ab obiecto proprio, sed
per quandam esectionem voluntarii declinans in uvam partem magis, quam
in aliam. Et siquidem boc sit cum dubitatione , o Drmidine alterius par
132쪽
lis, eris opissio ia si autem sit cum rerutarine absque tali formidine, eris fidei. Vbi nianifeste attribuitur liberae Aestioni volim ratis non , solum Lut lintellectus proposito motitio fido declines , vel non declinet. ad actum fidei, sis etiam quod ad eum actum declinet potius, qua in ad actum oppositum , idque traditur csse Commune actui opinionis, prout a nobis modo intenditur. Quod autem D.T homas hic non agat de libertate indivisa tantum, quatenus voluntas potest diuertere intellectum a consideratione argumentorum , dc moti ui fides, eundemque applicare ad con sideranda seorsim motiva errorum, & sic demum inducere in iactum discredendi, & errandi, patet ex contrapositione necessitatis respectu scibilium, quam immediate praemittiti cum certum sit posse intellectum indirectε determinari ad actum etiam demonstrationibus contrari uiu, si abstrahatur a consideratione demonst tionum , & applicetur ad solam contrariorum so
phismatiam,vel testimoniorum considerationem. Loquitur ergo D.Thomas de libertate directa ad credendum , dc discredendum. dum intellectiis actualiter considerat rationes , & motivum credendi , estque proxime dispositus ad credendum,si accedat pium voluntatis imperium per liberam electionem eius partis praeo posita. Idem habetur quaesti a .art. I .ad 3. Intellectus credentis , ait,
determinatur ad unum mis per rationem, sed per et Oluntatem , ω ideo αβ
sensus his accipitur pro actu intellectus, secundum quia ὰ voluntate detem minatur ad unum . Praeterea D.Thomam in his quaestionibus draside agere de libertate ad ipsam non indirecta, ac remota, sed de directa , ac proxima, dum ac maliter consideratur motivum proxime sussiciens ad credendum, inani kstat inibi quam clarissini 1
S. Doctor qu. a. art.f. ubi cum in corp. Praemisi sit . Ipsum autemeresiae es actas inretiectus assentientis veritati dismae ex imperio voluntatis a Deo mota per gratiam. Dcinde ad a. subdit expositionem istam. inicendum qhod in stientia duo possunt considerari , scilicet ipse asse asscientis ad rem scitam, o consederatio rei scita. Ausensus autem s ientiae non subueitur libero arbitrio , quia f iens cogitur ad assentiendum per est clam demonstratisvis 3 s ideo assensus scientia non ea meritorius , sed cοη- sideratio actualis rei scitae subiacet libero arbitrio. Mentim in potestife ominis tonsiderare , MI non considerare; ct ideo consideraris mentis res esse meritoria, si referatur ad finem cbaritatis, ides ad ho=iorem Dei . vel utilitatem pro rami. sed in fide utrumque subiacet 'libero arbinis , Oid ιὸ Panum ad vinumque actus fidei potest ἐν meritorius. Qui post haere
omnia per suffossos interpretationum cuniculos molitur D.Thomam, aut nobis subtrahere, aut ad Oppositam trahere senten
133쪽
Certe Caietanus accuratus interpres , & fidus assecla Angelici Praeceptoris, usque adeo non dissitetur libertatem specificati nis quoad actus fidei, & opinatiuos, ut plus etiam illi indulgeat, quam par est, uti perspici potest ex I. 2.quaest.6ue ad arti ac Mag. Sancto Thoma pugil acer controuersiarum Thomisticarum eam libertatem quoad actum fidei ita tradit, ut supponere potius
tanquam indubitatam, quam probare velle videatur 2.2. disp. 3.art. r. Et P.Luisius Turria. disput. 29. dub. I. Eandem dicit esseta communem sententiam , ct sibi certam , & expresse doceri a 'Thoma Art. l I9. Quoad communem auctorum consensum prolixitatis vitandae gratia, exhibeo testem fide dignum P. Suarea de viri. Theolog. tracti I. disp. & sect.6. mina. 3. ubi sic habet. Nihilominus communis sententia est, ad credendum praeIertim fide diuina, O infus , necessarium esse actum voluntatis,quo determinet intellectum ad credendum . Atque relatis mox auctoribus, subditi. Et est υera , ct certa fen-rentia , quam tribus propositionibus breuiter declaro , O tonstrino. Dico ergo primo actum fidei esse lιberum , non solum qnoad exercitium,sed etiam
quoad specificationem. Quam conclusionem probat citicaciter exdacris litteris, & Conciliis, & ex communi P P. consensu,ac d mum confirmat, quia infidelitas meretur poenam, & praemium aedes i quaς duo sunt certa ex fide, ex qua itidem certum est, Iaec meritum , nec dem critum absque libertate , & indifferentia dari posse. Neque vero mouere quemquam debet, quod cum. P.Suarca in conclusione distincte posuerit libertatem exerciti , .& libertatena specificationis, deinde in probationibus indistinae .loquatur de utraque. Id enim facit iure optimo propter ratio
S. aliquando contingat suspendi
sum, quin subinducatur dissensus circa idcm, aut assensus circa Oppositum 3 in negotio tamen Religionis, & propolitionc fidei catholicae id non contingit, & centeo ne quidem contingere Ilio pacto posse. Qua quicunque resistunt fidei catholicae, nec Volunt eam sibi tussicienter propositam amplecti , id faciunt pr*pter contrariam ad crrores,quibus sunt innutrit ad limonem, nec Acri potest , ut quisquam rationis compos eligat nullius sui ultimi rςalitati sibi sufficienter proposi tae assentiri, quia ea ipi αν electio necessario praesupponeret intentionem cuicacem ultimi suis quasi in genere iuxta dicta cum D.Thoma lib. 3.curs. Theolis quaest. i. Λtque haec intentio, propolito hoc , di hoc ultimo fine
in specie , quam veri ultimi sinis propositionem continet in i
134쪽
propositio fidei catholicae , necessario inducit electionem alterutrius ex illis , in quo figat assensum , & quem praefigat vitae suae, sicut quaelibet intentio finis cuiusuis particularis inducit necessario electione alicuius ex mediis propositis in ordine ad ilum,nec nisi per clectionem vilius reliquorum electionem si spendere pote. t. Sed de hoc alibi fusius. Sufficit nunc pro re nostra Augu- . stinus exprimens eiusmodi libertatem, inter insidelitatem , &fidem Epii l. o.quaest. a. paulo ante finem. Multi in eius s Christi
corporali praesentia fuerunt, qui in eum , nee suscitatis ab eo mortuis, eredere voluerκnt, quales nunc etiam mestos videmus , eum tanta manifestatiove de illo compleantur praeconia Prophetarum, nolle adhuc credere, O malle humaηa astutia resistere, quam tam clara, atque perspicua , tamque
sublimi , o sublimiter dissamata diuina eredere auctoritati. Ubi humana astutia resistere, nil est aliud, quam contradicendo fidei , suseficienter utique propositae cum facultate proxima illi assentiet di, humanis potius rationibus adhaerere , ac assentiri. Quaecum que igitur probant libertatem credendi Deo, aequaliter, ac i divisim probant libertatem contradictionis , de contrarietatis , idque iure optimo supposuit P.Suaree, uti etiam de D. Thoma dictum est superius. Libertatem, inquam , credendi, quia testimonia omnia sacra, quae habentur de hac re plurima, dc claris sinia , .loquuntur de credendo expresse, deque ipso actu creden di ,& non tantum de libertate ad audiendum, legendum, considerandum ea, per quae deueniri poteli ad actum credendi. Est autem violenta,& valde periculosa alienatio verborum Sacrae Scripturae, Conciliorum , & SS. PP. dum quae dicuntur de ali
quo actu cum expiessione eius, transferuntur ad ea , quae sunt mediata, ac remota respectu eiusdem actus. Hoc enim pacto vix quidquam remaneret certum , ac fixum in bacra Doctrina. N
mo profecto dixerit absolute , dc line addito digestionem cibi, respirationem, pulsum venae esse liberam nobis , de subesse imperio voluntatis; & tamen subsunt illi mediate , quia libere su mimus cibum, oc sumus phylice liberi , ut nosmetipsos o bdamus a
Λrt. iaci. Adminiculatur libertati fidei diuinae libertas fidei hi
manae , & consensui Doctoritan circa illam consentus hominum circa istam , dc utrimque accrescit auctoritas sententiae nothrae. Videtur enim uero hunc esse innatum hominibus senium, seta esse inuicem liberos, ut virilibet dicentium opposita accommo dent fidem pio libito. Λrgumento imprimis est, utrumque ex Volentibus persuadere oppolita, praecipuo conatu in hoc incum bere , ut conciliciat sibi beneuolentiam auditorum, quam patςt
135쪽
ad hoc quaeri, ut imperium voIuntatis determinet intellectum ad praestandam fidem hinc potius parti, quam oppositae. Et qui dem apud Rhetores Aristotele priores ea fuit praecipua , ac tecti unica 1ollicitudo, praeceptionumq ue materia, ut testatur Aristoteles ipse, multumqu detestatur lib. I. Rhet.cap. I. post initium , & claudi Ldetestationem dicens. Non enim oportet in iram, aut inui diam , aut misericordiam impellando, . recto indicem flectere, ne similes .ei simus, qui eam , qua usurus est, regulam prius inflectit: Nil autent id noceret, si non esset penes voluntatem', ut posset impellere intellectum in eam potissimum partem , in quam ipsa esset prae- inclinata. Retinuit nihilominus Aristoteles quanquam modificatam eam industriam captandi beneuolentiam pro obtinendi , victoria in assensit iudicis, dum dixit cap. a. proxime sequenti .
Harum igitur, qua ratione parantur , persuasionum tria sunt genera. Nam alia stivi in moritas eius , pei dicit; alia in auditore Modo quodam assiciendo et alia iis diatione ipsa , cum demonstremas , aut demonstrare videamur .
Haec autem secunda ars iudicis modo quodam assiciendi, si ad hoc morum valete sonet, ut applicaret ad considerandas rati nes aduersarii, non nisi apud prauum , dc iniquum iudicem habere.locum possct , di tamen traditur exercenda in omni iudicio, atque in familiaribus quoque perluationibus idein ab omnibus praestatur communiter, tametsi agatur cum homine summae probitatis, & cxistimato inflexibili, quominus aeque attendat ad rationes utriusque partis . Audit inibi Aristotelas ex tribus pro positis generibus extremum utrumque , & mores, dc rationes dicentis augere probationem, adeoque conferre ex parte obiecti ad obtinendum asse fiam auditoris. Quod cum v crificari minime possit de mediti genere excitationis affectus, superest, ut hic consciat ad idem ex parte principij determinando intellectum per impcrium eam partem In quam praeualuerit affectus, licet non praeualcat ratio . P;s exfra Uos autem auiu res credunt, in quit Aristoteles , cum oratione tu afictum ιmρAluntur. Non enim similiter judicium reddimun, tum daemus, ct cum latamur, o cum diligimus, er chm odimus; nempe tametsi de caetcro rationes iudicandi easdeaeque bene possideamus. Deinde accidit fir uenter codem idem . reserente duobus dispariter asteistis,alterum diccre, ego nolo credere quidquam , & puto esto falsissimum, alterum vero,cgo ormnino volo credere puto esse veristinuum 3 v surpaturque vulgo volo , & nolo in credendo , & discredendo, perinde atque inis alijs Operationibus certo subordinatis imperio voluntatis,& con tradictorie , & contrarie. Contingit demum similiter, vi mul-ra talia praetermittam, duobus uni, cidemque narrantibus opp.
136쪽
sita, alteru ni ab illo repelli , riteri fidem praestari , , i eum, qui repulsus fuit, conqueri de iniuria sibi irrogata dicendo; nolluit iste milii credere prouectiori, cIarioti,invitorisque probitariis , & voluit potius adhaerere homuncioni in serioris,quoad omonia conditionis et O , quantum potest malus, vel bonus affectus dic. Videtur plane neminem his, alijsqae eiusmodi permultis itarem nostram exemplis resistere, & circa ea cauillari, nisi printeruiter posse , & exercendo ux hoc iterum exprobrem ad
tuendum positum,eam libertatem , quam darii negat, aut etiam maiorem . Quod ipsum i ure optimo dixero circa testimonium S. P. Ignati j in aurea Epist e viri. Obed. So. ubi clarissime sit fragatur assertae a nobis libertatis uoad sidem diuinam.&humaenam, omnemque Opinionem iuxta pIanum, spontaneum, ac proinde legitimum sierisum.Vcrborum eius , quae talia sunt. deuavis otis intelligentia j tametsi liquea, qua voluntas pollet, libertate
praedita sit , atque ipsa natura fertur rus asensus in id, quo bi verispe ciem praebet, tamen multis in rebor, tu quibus videlicet Icogn, veritatis evidentia vim illi non infert, potest voluntatis pondem in hane partem po-διur , quam in illam inclinari. Cum multisalijsivitius, re silperius eodem eukaciter conserentibu H ita L.
a G AIterum argumentum conuincensquasi 1. Artiori si . tur ex libertate bene male iudicandi ne pinximo . ine
praecipiuntur nobis, subsunt utique libertati nostiae . Quod est principium celebre Augustiiar, persaepta ab co repetitum aduereius Maiare hae . Praecipitur autemi nobis, non solusia ut suspem ldamus iudicium , sed etiam, ut siquidem iudicarae velimus , ii 3-terpretemur in meliorum partemi, quando occurrit dubium dehona, aut nLala operation , ac praesertio intentioue proximi ,ut apparet ex illo Christi Domini. Maubo.r. Nolate iussicare , ne tu secesur de υώιs . In quo enim judicis iudicaueritis , iudicAbιων de vobis πqua mensura mensi fueritis, remetietur vobis .i QD sic legis, & ex poenit August. lib. r.determ. Dominian Monte οῦ Hoc isco nil aliud nobis praecipi exHimo , nisi ut ea facta, qua dubium est, quo animo δενδε is meliorem partem ιnterpretemur. Et sane , si ita liberum nobis esset iudicare, vcl non iudicare de proximo indubijs, vivon etiam esset liberum rudicare bene, via male, frustre, vel benigue, prin
enim I orbis clare supponitu a nossin esse testate, non solum iudicare, di non iudicare, metiri ia re non metiri, caeli in fisi, vel sic, & metiri, di iudieare u itaut habeatur in potestat dumma, di mentura, ct iudicium . Quare in priora verbo et Nolite
137쪽
Nec enim prohibemur iudicare in meliorem partem . Ergo in , dubiis, de opinabilibus non solum sumus liberi libertate contradictionis, sed etiam contrarietatis, seu & exercitii, & specificationis. Videri potin in eandem rem idem Augustinus in e positione quarundam propositioncm Ep.ad Rom.c. p. ad illud: Tu quis es, qui iudicas 3 Quod si liceret istud praeceptum, nolite iudieare , retro trahere ac restringere ad solam considerationem rationum pro , dc contra proximum, atque dicere praemissa de iambo consideratione rationum hinc, vel inde , vel utrimque pugnantium , nullam iam amplius nobis superesse libertatem, nec vigere adhuc specialem obligationem praecepti quoad actum ipsum iudicandi, qui in co exprimitur, liceret utique retrotr here similiter haec praecepta: non recides, non concupisces , & sic de alijs, ad motiva, & circumstantias inducentes proximam possi-hilitatem occidendi, fornicandi &c. atque dicere posita ea possibilitate proxima nullam iam superella libertatem, & obligati nem quoad actum ipsum occidendi , fornicandi &c. qui exprimitur in praeceptis. Quod tamen quale sit, nemo non videt. Si
autem dicas, adesse rationem disparis intellitientiae ex parte materiar, dictum id erit ex praeiudicio tuo absque ullo praetensae diseferentiae vestigio in textu sacro, & accommodabis Euangelium cerebro tuo per fas, aut nefas, non vero Euangatio, uti par est. aeterebrum tuum nulla clara, & coactiva ratione praemunitum, imo nec ulla per se satis idonea,vi apparci ex dictis, ac dicendis . Art. Iaa. Longe aliter procedit hac in re D.Thom. a. a. 9uaest. 6o. art. 344. Vbi agit de iudicio ex suspicione, & de dubiorum interpretatione circa proximum, atque inducto praeindicato apud
Natthaeum testimonio, & hoc alio ad Rom. l . aut non mandurat, manducantem non iudicet, agnoscit ubique libertatcm , & peccatum in actu ipso iudicandi, & non in solis praeambulis considerationibus. Expedit lcgcre, & considerare totos illos articulos duos, ex quibus cgo haec ad specimen cxcerpo. Dicit itaqueari. 3.cOF.Alio modo prouemι iudicare ex leuibus indici j s. Ex hoe,
quod aliquis male ascitur ad alterum. Cum enim aliquis contemnit, vel edit aliquem , aut irascitur, vel ιnuidet ei, ex leuibus signis opinatur mala
de ipso. a uia unusquisquefacilirer credit, quod appetit. Et paulo post.
Secundus gradus est, cum aliquis pro eerto malitiam alterius Uimat ex
leuibus indici s. Et hoe si sit de atiquo graui es peccatum mortale. Ad 2. ex hoc ipso , quod aliquis malam opinionem habet de alio sine causas eienti, indebitu contemnit ipsum, o ictis iniuriatur ei . In art. 3. corp. repetit postremam istam periodum . Et addit et Et ideo ubi non apparot mossem indicia de malitia alicuius , debemus eum , ut bonum habem
138쪽
hasere , in meliorem partem interpretando , quod dubium M. Dei, de in respons ad I. subdit auream , R ab omnibus receptam a merito rationem a priori: Melius est, quod aliquis frequenter fallatur.
habens bonam opinionem de aliquo malo bomine, quam quod rarius fallatur. habens malam opinionem de aliquo homine bono . tabis ex hoc fit iniuria alicui, non alitem G.primo . Ac demum ad 3. Alio modo interpretamur aliquid in bonum, vel malum , definiendo, sita determinando: sic in re rum iudicis debet aliquis niti ad hoc, ut interpretetur unumquodque secun dum quod es ; in isdicio autem persoηarum , ut interpretetur in melius , scis dictum est. Praevalet crgo viro, que imperium voluntatis o
ad quam solam directe pertinet ratio debiti I nec motivum prae ualens alligat intel lectum,absque euidentia,ad unam deler minate partem cum inflexibilitate ad oppositam in actu ipso iudicandi . Absque euidentia , inquam , cum codem S Doctore dicente paulo prius ad a. Ad hoc potius attendere debemus in tali iudicio , quod hominem iudicemus bonum, nisi manifesta ratio in contrarium appareat. Sola ergo trianifesta ratio pro una parte ita alligat intellectum . ut non possit, nec dcheat voluntas niti illum inflectere ad partem oppositam. Dixi, hoc argumentum conuincere quali a fortiori . Quia iudiciuna temerarium contra proximum , quod
prohibetur praecepto a nobis ponderato, nititur leuibus indicijs, adeoque concipitur aduersus motivum praeualens quoad intellectum secundum se .
Exponitur, an , O quando elidant se mutuo, vel non mutuo motiua opinandi inuicem opposita.
ARt. Ia3. Ex asserta opinandi libertate. & ex praemissa a no bis ea positione eius apparet satis , motiua inuicem opposita a simulque inuicem dissimilia, quorum virumlibet comparatur
sium abero tanquam excedens, de excessum absque euidentia
excessus simpliciter pro alterutra parte, non elidere se inuicem . neque mutuo, neque non mutuo. Quia elidi unum motivum per aliud , nil est aliud , I quam motivum , quod eliditur . in enervari, ac exinaniri in quasi anichilari , ut omnem prorsus mittat vim proximam permovendi, ac determinandi intellectum, perinde omnino, ac si non adestet, seu non proponer tur intellectui. Patet autem neutrum ex motiuis inuicem Opis Positis, quorum utrumlibet potest mouere in actu secundo , at que determinare intellectum accedente imperio voluntatis, itasncruari, ac exinaniri per alterum. Cum ergo constiterit in leb
139쪽
Iectum moueri, ac determinari posse per utrumlibet ex eiusmodi motiuis ; constat utique neutrum ex iisdem motiuis elidi per alterum. Expedit nihilominus id plusculum exponere, α con
firmare ad repellendum, & retorquendum conatum aduersatio rum in contrarium. Dico igitur consequenter ad ea , quae prae misi praecedenti discursui de libertate opinandi, probationes,'dcargumenta partium inuicem aduersantium et idere se inuicem, , I sint omnino similia,eiusdemque prorsus rati ix ς elidere. risse mutuo, si contingat ca simul esse omnino aequalia inter sin mimis non mutuo; si vero probationes,& asgumenta sint in uicem dissimilia, & diuersae hinc, & inde rationis, vel adaequare, vel saltem inadaequate, nunquam P Uidere mutuo i scit nequalγMon mutuo, nisi excessiis simpliciter ex una parte sit omnino nut- maestus, ac indubitatus. Distinctionem illam motivorum sim lium, dc dissimilium , &.excessus ex una portu certi, a in curti nulli bi latis aduertunt ad ei strii , & nuruo minu&cius, ac momentum agri oscunt pro praeuenti controuerssa. t talDI
etsi dc dististctionem adhibuerim clare,& eius uti litarem sua ae rim susticienter in qinaestione mea. Indo effectum est , ut η clemadueriarii nostri arripuerint inepte pro toto genere qualium
cunque probationum, di argumentorum, quae ita conuisIdunt
elisionem concessam in priori parre nostrae volitauimn 't simili repellant elisionem negatam in posteriori pa tenes iisdem conclut sionis. Id quod apparebit haud obscure, si discutiatur praxis tri bunalium, qua maxime nituntur L Mercocus in Basi pari. a. ab.Tart. ib. alij que nonnulli nobis contradicentes s nempe in tribunalibus sorensibus probationes uti inique aequales haberi pro nullis, sca elidi mutuo ; si vero sint inaequales, elidi debiliorem, & sententiam nonnisi pro potioribferri polle: Vnum quemque autenmesic sibi iudicem in negotio salutis animae suae inter honestum
inhonestum idc inter contrarias circa Vtrumque opinion cS , ac
proinde ide re terro in tentiam definitivam cuiusque controuersiae moralis ad instar iudicu foroniis . . : t. I 2 Mil Amplector ego lihonter istam inter utrunque iudicium internum, & e ternum, politicum, Jc monasticum analogiam ἀEr dico eam nobis plurimum adnuere. Vt hoc pateat, subij cienda est oculis. origo, re regula praeallegatae tribunalium pras is, Hest iuris ea ide re dispositio . Noli imprimis iuris est, pro bationes eiusdem omnino ninc, & inde rationis, atque inter se prorius aequales pro nihilo reputara, nullamque, in vim illarum, sentem iam proferri posse. Constat hoc luculenter ex toto tit. de probationibus lib. 2.Decretal. Vbique enim erigitur aliqualis e
140쪽
altera parte disparitas,ac tua qualitas, ut sententia serri possit. Et glosia. abidcin cap. Licet causam , ad illud; mi possidetis, dicit sic :
Ubi nuIlus ostendit titulum, vel uterque, probatione fiant ownιno aqua les , nec apparet, quis ad iud/crum prouocauis, sorte dirιmatur . Neque a
vero minus certum est in eodem casu probationum utrimque similium, eius lemque rationis , seu ut vulgo dicitur, generis , si altera earum sit maior, ae urticacior , corpi exinaniri, seu elidi minorem probatio non, atque sentcntiam debere ferri maiori,aconicac tota probationi conformem . Traditur hoc clare, sic rcpetitur tapissime i in codem titulo de probationibus. Do pauca
haec ex cap. Gtim eaHem . Mandamus, inquit Gregorius , quatenat secundum iusiones, quae per tibros antiquos ,.vel abo naeo melius pro sebuntur, necn.inio testes , famam, quacunque alia adminicula, in negotio
precedatis. V. hi cadcm omnia pro utraque parte discutiuntur, i csententia addicitur meliori probationi. Bene igitur habet prior pars nolitae conclusionas de clitione tum mutua, tum nouimu tua probationum inuicem similium . Iam si probationes sint inuicem dissimiles, diuerisque rationis, vel ex toto , ves ex partu, nunquam Cliduntur, sed semper proceditur ad sententiam, atque pro ea scrcnda specta uir saltem picrumque, motus animi exi
flcns tu iudice . Colligitur ea η. quaest. 3. cap. Si testes. Ubi post medium habentur haec verba ex l. 3. sside testibus. Sπὸ sine
publicis monamentis, curasque rei veritas deprehenditur , abds numerus te stum, abas ignItas, ct auctoritas, alias velutι consentiens fama confirmastrata, de μα quaeritur, fidem . Non ergo ad unam probationis speciem coismιtioηem statim iudex alligare debet; sed ex sententia animi sui existimare, quid aut credat, aut parum sibi probartim opinetur. Hinc sponte appa ret , inductis dissimilibus diuersarum inuicem rationum probationibi sescucia ars ad decisionem, ac proinde nunquam dari clis racm mutuam ejusinodi pro 'ationum .. Ncmpe data clisione mutua probationum suspenditur necellario iudicium perinde,
ac si nulla proialterutra patete producta fuisset probatio. Uerunaatiniatius consideranti apparet indidem ulterius, accidere in eiusmodi dissimilaribus probationibus, ut neutra probatio clidiatur per alteram, sed utraque simulta nee vigeat , & iudeat iuxta utramlibot concipere sententiam possit pro varia animi sui dispositione praeuia ., tamina si hoc non admittatur, non video, quem satis idoneum sensum habere possint verba illa. Sed ex
sentenIia avrrat sui eas are, debet iudex , quid aut credat, aut parum
sibi probarum opinetur. Quibus congruunt lvec alia sub initium eiusdem Canonis ; Confirmabitque iudex motum animi fui ex argume