R.P. Martini de Esparza Artieda. Theologi Societatis Iesu. Appendix ad quaestionem de vsu licito opinionis probabilis. Continens responsionem ad quaedam recentiorum argumenta

161쪽

r 44 Pars II. Art. CXLI.

contraria inest, dum elicit isem actum . Posito autem deenis nobis uniuersaliter, & pro omni prorsus euentu liberam facultatem opinandi in utramlibet parte quaestionis propositae, conse.. quens profecto est, ut dicatur in nullo intellectu adesse unquam pro ullo euentu posse opinionem minus probabilem , seu fundamenti , & apparentiae simpliciter, & absolute minoris, quam

sit fundamentum , & apparentia opinionis oppositae . Irrationa hile nimirum, ac stultum est credere, ut siquidem intellectus necessario, ac ineuitabiliter rapiatur pro omni euentu per alter trum ex duobus motivis, ac fundamentis inuicem oppositis determinate sumptum; id aliquando effici vi , dc energia motivi, ac fundamenti hic, & nunc, omnihusque -sideratis absolute,& simpliciter minoris, quam sit moti um, ac fundamentum contrarium, fierique proinde posse, ut necessario, ac ineuitabiliter praeualeat aliquando clebilius contra fortius, minus contra maius, & similiter euadat superius in inducendo actualiter effectu, quod omnibus undique consideratis est absolute interius quoad virtutem inductivam illius.Quae cum sint perabsurda, r-tissima ratione concluditur nullum esse locum usui licito opinionis minus probabilis, si nulla est unquam libertas opinandi in utramlibet partem, atque controuersiam de eodem usu licito, vel illicito esse de s lecto non supponenti, si ponatur eam libertatem non subsistere. IArt. IAI. Intellexere hoc inter alios hene RR. PP. Mereorus supra relatus, & Gonet in differtat. de probabilit. art. a. S. 6. rat.I. Cum enim teneant, ad vitandum peccatum in quavis humana operatione, requiri ut minimum maiorem probabilitatem , veIut ipsis loqui placet, certitudinem moralem , quod talis operatio si licita ι ut id probent, assumunt tanquam principium omnino necessarium, intellectum amentiri nunquam pota, nisi par ti reipsa probabiliori, seu cuius fundamentum reipsa est maius , nullumque eme locum, loquendo directe. 6c formaliter,libertati , & imperio libero voluntatis in opinando hanc potius pax tem , quam oppositam. Qua quidem in re ita laudo consequentiam, ut tamen laudare minime possim, quod Doctores hi ambo Domini cani. dum agunt de quaestione tanti momenti, non .λlum deserant quoad aliquid D. omam, sed insuper fundent suam sententiam supta .principium, cui ,& tam Vatὲ, & toties

contradicit S.Doctor ut visum est supra art.Io 3. I I . II in II S.

Verum occurrit specialiter in P. Gonet aliquid aliud circa hoc ipsum punctum, in quo pariter laudetur consequentia eius, sed conlequens vituperetur multo magis . Λgnoscit eandem esse a

162쪽

tationem, seu indifferetiae,& flexibilitatis, seu restrictionis ad una partem, Sc inflexibilitatis, tum in iii tellectu quoad opinandum, tum in voluntate quoad cligendum caeteris utrobique proportionaliter paribus iuxta ea, quae de proportionali utriusque pintentiae quoad hoc uniformitate superiuS prosequuti sumus ab art. I I . ex mente D. Thomae . Sed cum, hoc principio S. Doct ris laudabiliter admisso , debuisset interre, ex certa , ac m4nis sta indifferentia voluntatis ad utrumlibet ex eligibilibus inuicem disparibus, assimilem intellectus nexibilitatem ad utrumlibet ex opinabilibus itidem disparibus lutcr se ; intulit e conuerso, ex restrictione, ac ineuitabili alligatione praeuia intellectus ad qualecunque probabilitas , ac vero similius, quae Crat sibi omnino ne cessaria pro scopo suo principali,assimilem rcstrictionem, ac ine- uuabilem alligationem praeuiam voluntatis ad qualecunque ei Dgibilius, ac melius. Concludit enim sic ς Unde facta comparatione

anter maius , o minus bonum , voluηtas non potes eligere minὰs repudiata

maiori. Et quid tum dicemus ad illud Ecclesiastir vim posuit tibi

aquam, O ignem I ad quod volueris porrete manum tuam . Ante hominem vita , O mors, bonum , o malum . Gmd placuerit ei, dabιtue illi.

Comparantur hic inter se extrema certo , & valde inaequalia , dc Deus relinquit homini indiffercntem ad utrumlibet eorum facultatem , quam tamen praealligat P.Gonci ad alterum, nempe ad maius , seu melius determinate sumptum, ita ut non possis eligi

minus reputato maioria Hoc non apparet, quomodo cohaereat cum

ubertate, & indifferentia arbitrij humani. Nec vacat dicere, Iiberum, ac indisterens esse, vel fuisse applicare intellectum ad ex-cQgit40das rationei pro viralibet parte, dc ad augendam , ac minuendam pro libito apparentiam utriusvis eligibilis, atque per nominationem ab exercitio huius immediatae libertatis, ac indifferentiae, dici, & esse absolute liberam , tametsi immediate . di ratione sui ineuitabilem hi & nunc elcctionein m iocis honi. Non vacat, Inquam, hoc dicere, non solum, quia sacer textu violentiam inde patitur pseduram , utpote exprimens clare i disterentiam in ipso actu clisendi mizr aquain,& ignem, vitam α mortem, bonum, oc malum absque utio regrestis , aut or grestu ad aliquid aliud; Ucrum etiam,quia Pudecunaue tandem aut ubicunque sci, incipici, seu delinci exercitium voluntatis In mediate liberum secundum se praecise proueniens indis ferenter a voluntate, semper oportebit, ut ibi adsint motiua inuicem contraraal, caque, vel omnino similia, dc aequalia inter se. vel inaequalia . Sub motiuis vitamque omnino similibus , de

aequalibus nullus est locus electioni liberae ex communi conscia

163쪽

m , imo nec Operatio subsequi indis vlla potest iuxti illud Philolophi lib. a. de Caelo tex. 04. Istula necessarium manere in messio aminxe, cui nil magis hue, quam illuc moneri conuenit. Quoad libertatem

videri, & facile hue applicari potest ratio a nobis cxpensa cunia Augustino supra art. lao Euh morauis autem inaequalibus occi dit itidem aditum uniuersaliaet P. Gonet omni ad eligendum in- disterentiae , .dum statuit, facta comparatione inter maius, & mi nus bonum, voluntatem non posse eligere minus tepudiato maiori. Admisso igitur hoc huius auctoris principio, quidquid te giuersando huc vel illuc circumagatur discursus, neceste tan dem est, ut prorsus intereat dogma fidei de humani arbitrii inia disterentia - me enim fieri unquam. poterit,.Vt nulla existente electione immediate libera, & suborta ex immediata ad ipsam, indifferentiae, aliqua nihilominus supersit electio mediate, . ac d nominatiue ubera, ac indifferens, seu. indistercutcr elicita, sed de hoc est alius ex professo disserendi locu v - Pro nune susticit insinuasse, quantum intersit,.ut non admittatur: sanientia negans aDicrtam. a. nobis libertatem opinandi , Ar

RRnior. Laudatis igitur de caetero his au ribus quoad

agnitam, tum depeudentiam usus liciti opinionis minus proin babilis a libertate opinandi, tum uniformitarem proportionalem indifferentiae , di in voluntate ad eligendum . Ac inuntellectu ad Opinendum, transeamus ad alios , qui contradicunt,autiperindele gerunt, ac si contradicerent quoad vivamque. Duobus hi m dis componere nituntur necesmarem sumpor & ubicine, ane

tiendi opinioni probabiliorii, aur quod perindo sere est , peran nentiam voluntariam in opinion: semel aestimata probabiliore. de absoluaeivera, cum facestate utendi nihilominus absque ulla P cato. opinione contraria minus probabili, si mulque minus tuta .hΛGj namque, ut Caes. Pallavicinus Ionge ante amer elaintiis, R Caramuel saepe in Theol. fund. de alibi recurrunt ad coognitiones quas iami reflexas circa probabile - Alij ut P. cimaabanuhrabicaeterique corni nite ituntur distinctione cognitio, vis speculativae, &praeticae, uniuersalis,&particul is 3 seu viath loquuntur speculative practica , dc practice practicae. Utro's autem:refellit iam olim Adrianus quaeli.quodlibet rupunit .ar mamento , nisi omnino fallor, omnino demonstrativo. Dicunt

164쪽

reflexistatiopinantem operationem aliquam essc peccaminosam. quam alii graues. ,α laudati auctores ecusent non este peccami ristiani, poste considerare, dum accedit ad operandum , prob hise cilea latrem ab extrinscco propter auctoritatem eorum Din ruit . talcm operationem posse exequutioni mandari absque ullo peccato, ac proinde .acturum is citc prudenter, si eam operationem exequatur ὁsquidcin necesse est, ut agat prudenter . qui nititur in operando fundamento magni momenti , & plerumque non menta, quale est tundamentum cuiusuis verg pro- habilitatis , ut saepe ab initio dictum est; ac demum se non e peccaturum exercita eiust odi Operatione, siquidem impossibile est, ut quisquam id agendo peccet, quod agit prudenter,dum

Art. I 43. Iste discursus videtur mihi subsistere non posse subhli

terminis.Quia actus voluutatis non specificatur ex oblino prout repta culato, stu applicato, ac proposito per alienam, sed per propriam ipsius volentis cognitionem, eamque directam,& non

reusxam . Actus cinnim volentis operari fertur ad opera tionem ipsam , eamque vult lacundum se , & non praecise , ut denominatam per cognationem aliquam ; atque vr velit operationem

necesse est a ut dirigatur cognitione eandem representante, seu applicante,ac proponente, utque ea cognitio insit ipsi volenti,eiq; proponat operationem secundum se . di non praecisi ut denominatam pcr aliquam aliam cognitionem . Unde si cognitio dire

dia repraesentet operanti operationem tanquam malam secundum schic , oc nunc, Omnibusque consideratis; actus Oolunt lis cligens, ac volcns talem operationem euadet eo ipso malus, quidquid sit de reliquo , sic operans erit rate aus similiter malus

xerunt ia Cum cino tota illa considerario reflexa de probabilitate Opinionis , quam Opinionem ipse operans iudicat era falsam ;de magnitudine fundamenti probabilitatis, quod idem operans consequenter reputat fallax, ac inanes ac demum de prudenti operantis cum magno fundamento de operis sui honestate, quae prudentia non potest operanti nostro non videri Ilicata tantum absolute . atque dependens ex nippositione simpliciter falsita, . Cum , inquam , Consideratio eiusmodi reflexa , ob haec Omnia. peruenire minime possit, ut operans, retenta opinione pro-Pria de inhonestate operis sui, iudicet nihilominus directa, ocadsolute idem opus esse honestum , aut non esse peccaminosum,

ne alicis uin simul asseruiatur duobus contradictoriis, quod est Mnpossibile ; nec eo utique peruenire eadem coasideratio potest,

165쪽

vi vcre non peccci, qui operatur retenta Opinione sua propria, quod opus suum sit inhonestum, ae peccaminosum. Art. IA . Perspicietur hoc clarius deicendendo ad particulariata, copinatur quis , non satisfieri obligationi recitandi ossicium di,

uinum , si recitetur absque attentione ad verba , & ad sentiam Verborum I peccare pingente in die festor, nisi tanta sit necessitas pingendi, ut excuset; peccantem laethaliter teneri sub nouo peccato laethali, ut protinus ianullaque vel minima interposita mora, Vel conteratur perfecte ver confiteatur peceatum cum vera, ac idonea attritione. . Est iam hic homo in procinctu agen, di circa haec, & tum recolit viros pios, & doctos docere Opiniones his opinionibus suis contrarias; auctoritatem eorum sustice. re procul dubio ad probabilitatem; operantem iuxtarapinione in .Probabilem, eo ipso Operari prudenter, ac proinde satisfacereis fiomni suae praesenti obligationi, nee peccare. His nil obstantibus, Hua: nempe omnia praeuiderat iste, di prae considerauerat, cum, primitus opinatus fuit, pergit retinere, de veras adhuc absolute .reputare opiniones illas suas, & dicit ita corde suo , fateturque coram Deo et Vere non satisfacit ossicio diuino , qui illud recitat absque attentione ad verbas S. ad sensum verborum: Vere pec cat, qui pingit in die festo sine necessitate; Vere peccat de novo, qui contestim non conteritur, nec confitetur legitime,postquam peccauit laethaliter. His ita se habentibus consueuit iste dicere ossicium absque attentione, & nil unquam curat de ea adhibenda ; pingit in die festo, quantum libet, Sc quoties libet nulla coactus necessitate; differt per plures dies agere poenitentiam, postquam peccauit laethaliter, & cum tandem aliquando atc dit ad peragendam poenitentiam ; non dolet, nec se accusat unquam de ca mora . Dico seruuan istum nequam iam iudicatum .este ex ore suo, atque in supremo iudicio reprobandum esse, te

simonium reddente illi conscientia ipsius. Quia sentiebat, ac

docebat, necessariam esse attentionem, & non attendit, non licere pingere in die sello, di pinxit in die festo; debere poenitentiam actutum peragi, & distulit, neque de ijs poenituit unquam. Prototypon huiuscemodi sormae iudicij habetur apud Apost tum 2.ad Romia ver. I S. Neque vero quidquam ad huius hominis defensionem valere poterit, si dicat viros tales, & quales, α tot tenuisse opiniones contrarias. Reponetur enim illi. Viros illos tot, ct tantos tu non tanti fecisti , & quod tua tibi mens suggerebat in nec tanti facere potuisti, ut propter illorum auctoritatem deponeres opinionem tuam, aut ab ea primitus in ansemum inducenda deterrerere, atque iudicium tuum iudicio illa

166쪽

riin, eonti mares, sed perstitisti nihilominus in tua sententi Rosententiae illorum contraria, eaque retenta operatus es contra eandem, ac proinde contra dictamen conscientiae tuae ; quae tua sententia, & conscientia tua, non vero sententia, di coiit cientia

aliorum quotlibet,& quantae libet auctoritatis erat regula proxima voluntatis, & operationis tuae, uti didiceras ex Apostolo ad

Rom. a. Is . Testimonium reddente illis eonscientia i morum, non aliorum tot, & talium, vel alium, sed omnino ipsorum, & iterum. sertius cap. 34. 23. dui autem discernis , si ma-ducaueris, damnatus est, quia non ex fide . Omne autem , quod non est ex fide, peceatum est .

Tu autem discrevisti,& fecisti, quae credebas esse peccata, &damnatus es, quia non fecisti ex fide tua. Patet itaque eiusmodi reflexionem, di reflexionum reflexiones supra , aut circa probabilitatem nil prodesse ad vitandum peccatum in eo, quod quis cognitione directa iudicat esse peccatum, & tamen facit retenta hac sua sententia. Art. 3 3. Praeterea licet fieri facile possit, dc saepe contingat, ut ab aliquo iudicetur probabilis absolute, utque reipsa sit abistute probabilis sententia contraria sententiae, quam ille idem de facto tenet. ωputat esse.veram ; fieri tamen non potest, ut sententia aliqua sit reipsa, aut iudicetur probabilis respectu eius,aut ab eo, qui tenet sententiam contrariam, atque illi adhaeret tanquam Verae, dum eam tenet, eidemque adhaeret, seu in sensu coua posseto talis suae sententiae et sicut fieri potest, ut quis sit abitu te amabilis , & talis ab eo etiam iudicetur, a quo Odio habetur de facto; fieri tamen non potest, ut ille idem ab hoc eodem sit amabilis,aeiudicetur talis respectu sui in sensu composito odi, sui aduersus ipsum . Qui enim sententiam aliquam amplectitur, eamquω omnibus circumquaq; consideratis approbat absolute tanquam veram/eo ipso rei, cit, & reprobat tanquam falsam sententiam Contrariam, quam proinde approbare minimo potest in sensu composito sententiae illius suae; sicut nec amare quisquam po

test , quem odio habet, dum odio habet, & in sensu composito ij. Non est autem probabile respectu cuiusquam, quod ab eo reprobatur, dum reprobatur, atque in sensti composito reprobamtionis . Id quod merito visum est principium per se notum A gustino propterea exclamanti lib. de utilita cred. cap. si bene memini Ir. Σ omado est illari quod sequuntur, si non probarur, probabile nempe illi, cui non probatum a quo iudicatur probari non d here . De tali nimirum, & quatenus taliter affelio disserit ibi ex professo Augustinus. Moliuntur ergo impossibile quiddam, redi chimeticum auctores isti,dum opinanti operationem aliquam

167쪽

rso Pars rL Art. C XLVI.

esse peccaminosam tentant perenittere, ut retenta ea opini O , atque in sensu eius composito utatux opinione contraria tanquam probabili, cum probabilis minime sit respectu reprobantis ipsam, de approbantis appositam , dum sic alteram approbat. 6c alteram reprobat, seu tu sensu .composito talis approbationis. α reprobationis.

Obstruitur rima quaedam ei Mn essetθ

ARt. i 6. Quaerunt propter haec effagium aliud alii quidam .

inter quos in Caes. Patiauicirrus, ruperaddita, cidem refl xioni circa probabile, consideratione quadam speciali uniuersa litatis,dc uniformitatis legis diuinae quoad omnes homines. Per tinet, aiunt. ad sapientom gubernationem, & ad iustatiam Iegum, ut non plus grauentur, nec obligentur ad plura quidam ex subditis, ac praesertim qui sunt de republica specialiter lienemeriti. quam alij plerique, & non usqueaceo henemeriti. Si ergo contingat aliquos viros doctos,.quos eo ipsis constat esse de Republica specialiter henemeritos, audio suo. ac diligentia adimense in rationem. qua coguntur iudicare talem, vel tales aliquas ope rationes esse illicitas; quas tamen simul animaduertunt ab alus viris doctis censeri licitari easdemque propterea ab iisdem, necnoia ab aliis Nerisque ductu iplorum exequutioni reipsa mandari abseque ulla peccato; potorunt utique,& illi priores idem facere

absque ullo peccato, agendo contra propriam, quam putant vem ram, di consormiter ad probabilem sententiam contrariam aliorum . Ne nimirum plus alioqucin grauentur, sic pluribus oea subiiciantur.obligationibus, qui sunt diligentiores . ac perspicam

ctores in scrutinio legis, volim latuque diuinae. Quod profecto est specialissimealienum ab insinita sapientia Dei, di a rectitudi, ne legum diuinarum, quae sunt suprema omnis iustitiae in aequi talis norma. Adminiculatur huic di scursui exemplum, quod sibi opponit Mnanus ubi supra, ex Rege temporali, qui missurus emicitum aduersus host , postquam illum iustituit man datis suis, necessario, nisi velit insipienter agere, superordinat ex plicate. vel impliciis, ut si quae suboriatur dissensio inter Duces

circa intelligentiam eorum mandarurum in casu Particulari,omet nes operentur iuxta tensum plurium,m peratior intitan etsi nou. nulli certo coniiciant intentionem, ac voluntatem Regis omni.no fuisse contrariam. Quia nimirum sequerentur alioquinis multa incommoda, ac demum aissipatio, i& ruina totius exerci

tus a

168쪽

tus . Ergo Deus, cuius sapientiae non est nu merus Psal. I S. . quique omnia in sapientia fecit Psal. IOI. a . Multo.maiori ratione credendus est, stiperordinasse si militer circa legem suam . Licet ergo cuilibet agere contra propriam sententiam eadem retenta , quoties aderit sententia probabilis in contrarium , saltem cum ea fuerit plurium, & doctiorum Art. i 7. Huic discursui nemo fidere potest, quia probat nimis,& ducit ad praecipitium . Probaret enim, siquid probaretis fietiam licere uti opinione aput alios probabili, qui certo, auscientifice cognosceret illam esse falsam .; licere hem omnibus Catholicis contraire toti iuri Canonico, quo nempe non obligantur infideles 3 Catholicos demum , atque haereticos poste transgrest impune totum ius diuinum politiuum, , Vt y te non is ducens reatum specialis poenae ob transgressionum ini respectu

paganorum ,& quoad nouum testamentum , nccirespectu Hebraeorum. Paret nimirum non aliter in iis etiam subsistere aequalitatem gravaminum , atque meliorcs:alioquin glauari magiS. Praeterea in eodem discursu considerantur legus diuinae , &humanae tanquam pura gravamina , & incommoda,.νci certe tanquam in quibus praeualeat ratio grauaminis, & incommodi, ac proinde supponitur melioris, coeteris paribus, conditionis es emptos per ignorantiam ab actuali, & immediata obligatione, di 'bscruantia legum, quam qui per earum cognitionem, ac linlegitimam intelligentiam instruuntur, ac diriguntur ad sanctos mores,aemulos Diuinitaris, & Angelorum, atque congruentes humanete naturae dignitati, & secundum se, & prout eleuatae ad visionis Dei con sinui bili tatem , ad quam ita effective perducit hominos earundem legum obseruantia,ut eos per seipsam reddat Dcinorm cs, seu Deo in volendo , ac agendo simillimos. Ex ijs

porto corum extremorum expressionibu&, exque ipsa termino rum iusta apprehensione sponte , ac liquido apparet considera tionem eiusmodi vitificativam legum , earunucmquc cognitio

nis, ac sincerae intel ligentiae esse per absurdam , alienam prorsus a plerare hominis Christiani, imodi hominis, atque enormiter degenerem ab spiritu diuino, quo percitus,ac illuminatus Regius

Psaltes ardente , ac saepe postulat a Deo cognitionem maiorem semper, asi maiorem legis, mandatorumque suorum, Uti apparet ex Pial. IS 3. qui, cum sit c aretis omnibus longior, totus est pie nus eiusmodi aspirationibus veri vano voco me iustificatio re ruar,

Ver. Is .ec I9. Reuest oculos meos, ct considerabo mirabilia de lege tuas Incola ego sum in terra,non abscondas d me mandata tua. Vcr. 3φDa mitii

inrellecthm, o scrutatir legem tuam. vet. . Misericordia rua nomine

169쪽

plena est terra, iustificationes tuas doce me. Atque ut innumera eius modi praetermittam multipliciter obuia in sacris litteris , subdotantum ex ver.72. quod continet raticinem a priori specialis eius beneficentiae diuinae , dc appetibilitatis humanae .REonum mihi lex oris tui super millia auri, ct argenti. Cui Consonat illud Prou.6. 23. mandatum lucerna est, o lex lux, ct via vita increpatio disciplina.

Perinde itaque est dicere eum, qui agnoscit obligationem legis quoad aliquid, quam alii quidam negant cum fundamento magnae equidem apparentiae, sed, ut ille credit, fallaci, ac decipienti reipsa, permitti ratione aequitatis,& iustitiae diuinae prouidentiae,

ut agat, ac si nullam haberet cognitionem talis obligationis, utque eos sequatur in operando, quos credit decipi, & operari ex vi deceptionis, ac ignorantiae , atque agere re ipsa contra legem. Perinde, inquam, est hoc dicere, ac si diceretur, nato in patria catholica, baptizato , ac educato catholice, aut habenti donum qualecunque aliud Dei specialiter dispositiuum ad bonam ali- Quam operationem, licere, ut non aliter agat, quam si nullum speciale tale beneficium accepisset a Deo, nempe ratione sapientiae,& aequitatis diuinae permitti illi, ut sic gerat in operando, sicut ii, quibus nil tale indultum a Deo est. Quod quam sit impium, ac stultum nemo non videt. Differentia autem inter ea extrema est pure materialis,& sorma arguendi est prorsus eadem, ut patet; atque dictamen conscientiae , tametsi erroneum re ipsa sit,i cinon solum utcunque incertum, perinde obligat, dum non deponitur , atque si esset omnino certum , dc fundatum in Veritate . Agimus vero de non deponente, sed retinente firmi, Ier Opinionem suam asserti uam obligationis, atque operante insensu composito huius suae opinionis . Art. I 48. Concludo , nec dispensare, seu superordinare Deum desecto, nec posse etiam de potentia sua absbluta dispensare , seu superordinare, ut cuiquam,propter qualiumcunque,& quotcunisque aliorum opinionem, liceat id exequi sine peccato, quod ipse opinatur, ac iudicat esse illicitum , & peccaminosum, dum ita , opinatur, dc iudicat. Quia Deus nulla sua potentia efficere potest, ut quis simultanee assentiatur duabus contradictorijs, & dicat esse verum, ac honestum, quod dicit, & dum dicit esse falsum, ac inhonestum , aut ut actus voluntatis non specificetur ex obiecto sibi proposito, nec euadat malus, tametsi obiectum proponatur ut malum. Ergo retenta opinione absolute asserti uno

Obligationis ad aliquam actionem, vel Omissionem, & quod ea sit peccaminosa, nullus est modus euadendi peccatum praeterquam vitando actionem eam , vel omissionem. Exemplum

illul

170쪽

Pars I I. Art. C X LVIII. Isa

illud Regis temporalis conuincit,quod nemo negat, nempe fieri posse, ut reddatur, ac iudicetur licitum ex suppositione aliqua accidentali, quod absolutE, dc secundum se erat illicitum s non tamen conuincit, aut ullatenus suadet, ut aliquid idem sub eodem adaequata suppositione iudicetur illicitum , dc tamen vi at, cuius reflexionis fieri possit, ut maridetur exequutioni absquea peccato . Consideretur iterum , sed paulo distinctius exemplum

nuper obiectum . Rex aeternus, sicut dc temporalis vult, ut mHIes praesidiarius custodiat Ciuitatem aduersus hostem illi imminentem, utque impediat omnem iacturam , dc omnC incommo

dum ciuitatis eiusdem, quoad fieri poterit. Adsunt duo Centuriones, qui sciunt modum disponendi defensionem, atque agen di, quo certo vitetur omne incommodum, omnisque iactur M. ι sed eum modum reprobant plerique alii, dc incumbunt verbo, ac opere in alium disponendi, ac agendi modum, per quem spinratur incolumitas Ciuitatis, licet cum aliquo incommodo, Riactura . Centuriones illi duo, quia vident Ciuitatem esse perdendam, nisi & ipsi cooperentur posteriori huic defensionis ni do , cooperantur illi de facto, dc dimittunt quod erat optimum, factu absolute, proptereaque volitum ab Golute a Deo, oc a Rege suo ex eadem suppositione. Omittunt itaque, dc exequuntur Cum laude per accidens, quod omittere, dc quod exequi erat illi citum per se . Hoc profecto non est reddi licitum per solam re- nexionem , supra sensum aliorum, coniunctam cum aequitato aequalitatis onerum , quod crat, dc adhuc est illicitum ex propria operantis sententia, sed est mutari statum rei per realem aliorum

perationem dependentem a contraria eorundem sentcntia. Vnde illa , quae dicebatur superordinatio Regis temporalis , nil est aliud, nisi expressio quaedam conditionis , seu exceptionis inhi-hitae in praemissa ab eodem iussione, atque subintellectae uniuersaliter in omni prudenti mandato, nempo ut non obseruetur mandatum prout sonat absolute prolatum,si ex tali obseruantia. ob incidentem utcunque circunstantiam, subsequuturum praeuideatur inconueniens contrarium intentioni iubentis, cuius in- conuenientis vitatio merito praeualeat in voluntate eius emcaci, atque eiusmodi sunt circunstantia ,& inconueniens, qualia ibi describuntur. Hoc autem nil habet commune cum re nostra .

ia disserimus de discrepantia opinionum circa vim legis uilvariante statum rerum , & exitum operationis pertinentis adynumquemque iuxta opinionem , ac intelligentiam propriam

ipsiu3. Quo quidem in senere operationum nullus, nisi stultus Rea superordinaret, seu iuperpermitteret, ut subolla dissensione.

V circa