D. Aurelii Augustini Hippon. episcopi Libri 13 confessionum. Ad 3. M.S.S. exemp. emendati. Opera et studio R.P. H. Sommalii e Societate Iesu

191쪽

peccatorum conversione.

7DEus bone, quid agitur in homine,

ut plus gaudeat de salute desperatae animae, & de majore periculo liberatae,quam si spes ei semper affuisset,aut periculum minus fuissetὶ Etenim tu quoque misericors pater, plus gaudes de uno poenitente , quam de nonaginta novem justis, quibus non est opus poenitentia. Et nos cum magna iucunditate audimus, eum audimus , quam exultantis pastoris numeris reportetur ovis , quae erraverat Et drachma referatur in thesauros tuos ,

collaetantibus vicinis mulieri, quae invenit : Et lachrymas excutit gaudium solemnitatis domus tuae , cum legitur in domo tua de minore filio,quoniam mortuus erat, & revixit, perierar, & inventus

est. Gaudes quippe in nobis, & in Angelis

tuis sancta charitate sanctis. Nam tu semis per idem,qui ea, quae non semper nec eoodem modo sunt , eodem modo semper nosti omnia. Quid ergo agitur in anima, cum amplius delectatur inventis aut redditis rebus , quas diligit, quam si eas

Lemper habuisset Contestantur enim de caetera , & plena sunt omnia testimoniis clamantibus; ita est. a. Triumphat victor Imperator:& non viciliet, nisi pugnavisset: Et quanto majus periculum fuit in praelio , tanto maius est gaudium in titumpli'. Iactat tem- pestas

192쪽

pessas navigantes , minaturque naufragium , omnes futura morte pallescunt. Tranquillatur coelum dc mare,dc exultant nimis,quoniam timuerunt nimis. AEger est charus , dc vena ejus malum renunciat; omnes, qui eum salvum cupiunt, agrotant simul animo .Fit ei recte, ec nondum

ambulat pristinis viribus 3 dc sit jam tale

gaudium , quale non fuit, cum antea salvus dc fortis ambularet. Easque ipsas voluptates humanae vitae etiam non inopinatis Zc praeter voluntatem irruentibus , sed institutis &voluntariis molestiis, homines acquirunt. Edendi di bibendi voluptas nulla est , nisi praecedat esuriendi dc siliendi molestia. Et ebriosi quaedam salsiuscula comedunt , quo fiat molestus ardor, quem dum extinguit potatio, fit delectatio. Et institutum est, ut jam pactae sponsae non tradantur statim, ne vilem habeat maritus daia tam , quam non suspiraverit sponsus dilatam. Hoc in turpi dc execranda laetitia: hoc in ea, quae concessa dc licita est: hoe in ipsa sincerissima honestate amicitiae rhoc in eo,qui mortuus et at lcreviXit,perierat id inventus est. Ubique majus gaudium molestia majori praeceditur. . Quid est hoc Domine Deus meus, eum tu aeternum tibi tu ipse sis gaudium ,ec quaedam de te circa te semper gaudeant Quid est , quod haee rerum Pars alternat defectu dc profectu : oonsionibus, it conciliationibus 3 An is est mo-

193쪽

x p . CONPESs et ouu usummis coelorum usque ad ima terrarula, ab initio usque in finem seculorum , ab angelo usque ad vermiculum, motu

primo usique ad eStremum, omnia genera bonorum ,& omnia justa opera tua,

suis quaeque sedibus locares, & luis quaeque temporibus ageres Hei mihi, quamcxcelsus es in excelsis, de quam prolandus es in profundis; dc nusquam recedis, di vix redimur ad te.

C A P u et I V. Suara Fur latandum sit in magni preM-ro is conversione.

ΑGe Domrne, excita, di revo- ca nos; accende, & rape flagra, dulcesce: jam amemus, &curramuS. Nonne multi ex profundiore tartaro caecitatis, quam victorinus, redeunt ad te , & accedunt . dc illuminantur recipientes lu- .men 3 Quod si qui recipiunt, accipiunt a te potestatem , ut silii tui Mnt. Sed si inbuus noti sunt populis,minus de illis gaudeat , etiam qui noverunt eos. Quando 'enim cum multis gaudetur, & in singulis uberius est gaudium, quia servefaciunt se, di inflammantur ex alterutro . Deinde quod multis noti, multis sunt autoritati ad salutem, & multis praeeunt secuturis. Ideoque multum de illis, & qui eos pra-ccsserunt,laetantur et quia non de solis laetantur. Absit enim , ut in tabernaculo tuo prae pauperibus accipiantur personardi itinia, aut prae ignobilibus nobiles :

194쪽

Lin TRIVIII. Isrquando potius infirma mundi elegilli , ut coofunderes fortia ; & ignobilia hujus mundi elegisti, & eontemptibilia; di ea

quae non sunt, tanquam quae stuat, ut ea quae sunt evacua res.

a. Et tamen idem ipse minimus Apo- olorum tuorum, per cujus linguam tu ista verba sonuisti , cum Paulus proconsul

per ejus militiam debellata superbia, sub lene jugum Christi tui missi as, esset regis magni provincialis effectus, ipse quoque

ex ptiore Saulo Paulus vocari amavit, ob tam magnae insigne victoriaria Plus enim hostis vincitur in eo, quem plus tenet, de de quo plures tenet. Plus autem superbos tenet nomine nobilitatis , & de his plu-Ies nomine auctoritatis. Quanto igitur gratius cogitabatura victorini pectus , quod tanquam inexpugnabile receptaculum diabolus obtinuerat , victorini lingua , quo telo grandi & acuto multos le temerat: tanto abundantius eXultaretportuit filios tuos, quia rex noster allitavit sortem, & videbant vasa ejus erepta mundari, de aptari in honorem tuum , di sieri utilia domino ad omne opus bo-

remorabantur eum a conversione.

r C Ed ubi mihi homo tuus Simplicianus,

de Victotino ista narravit, exarsi admitandum. Ad hoc enim & ille narra' erat. Postquam vero de illud addidit,

195쪽

lege data prohibiti sunt Christiani doc

re literaturam & oratoriam : quam legem ille amplexus , loquacem scholam deserere maluit,quam verbum tuum: quo linguas infantium facis disertas: non mihi fortior quam scelicior visus est, quia invenit occasionem vacandi tibi. Cui rei ego suspirabam ligatus , non ferro alieno,. sed mea ferrea voluntate. Velle meum tenebat inimicus, & inde mihi catenam fe cerat constrinxerat me. Quippe ex voluntate perversa, facta est libido : Et dum servitur libidini, facta est consuetudo. Et dum consuetudini non resistitur , facta

est necessitas. Quibus quasi ansulis quibusdam sibimet innexis inde catenam appellavi in tenebat me obstrictum dura

servitus. Voluntas autem nova , quae mihi esse coeperat, ut te gratis colerem, semque te vellem , Deus sola certa jucunditas , nondum erat idonea ad superandam priorem vetustate roboratam. Ita duae voluntates meae, una vetus, alia nova, illa

carnalis , illa spiritualis , confligebant inter se , atque discordando dissipabant

animam meam.

z. Sic intelligebam , meipso experimento, id quod legeram , quomodo caro concupiiceret adversus spiritum , & spi- Iitus adversus carnem. Ego quidem in miroque; sed magis ego in eo, quod i n me approbabam 3 quam in eo , quod in me improbabam. Ibi enim magis jam non ego: quia ex magna parte id patiebar invi- tuo , quam saciebam voleas. Sed tamen coniue

196쪽

consuetudo adversus me pugnacior ex me facta erat 3 quoniam Volens, quo nollem,perveneram. Et quis jure contradiceret, cum peccantem iusta poena sequereturὶ Et non erat iam ulla excusatio , qua videri mihi solebam, propterea me non.

dum contempto seculo servire tibi, quia incerta mihi esset perceptio veritatis damenim dc ipsa certa erat. Ego autem adhuc obligatus, militare tibi recusabam; & impedimentis omnibus sic timebam expediri , quemadmodum impediri timendum est. Ita sarcina seculi, velut somno assolet, dulciter premebar, & cogitatio nes,quibus meditabar in te, similes erant conatibus expergi sci volentium: qui tamen , superati soporis altitudine, remerguntur. Et sicut nemo est, qui dormire semper velit, omniumque sano iudicio vigilare praestat: differt tamen plerumque homo somnum excutere , cum gravis torpor in membris est, eumque jam displicentem cernit libentius , quamvis

surgendi tempus advenerit: Ita certum habebam , esse melius tuae charitati me dedere , quam meae cupiditati cedere.

3. Sed illud placebat, bc vincebat 3 hoc

libebat, & vinciebat. Non enim erat,

quod tibi responderem . dicenti mihi: Surge, qui dormis, & exurge a mortuis , & illuminabit te Christus , & undique

ostendenti vera te dicere, non erat om Dino , quid responderem veritate convictus, nisi tantum verba lenta & somnolenta: Modo, ecce modo, sine paululum-

197쪽

ay CONFEss Io NuMΣed modo, & modo , non habebam modum : & sine paululum , in lonsum ibat. Frustra condelectabar legi tuae secundum finteriorem hominem , cum lex alia in embris meis repugnaret legi mentis meae , & captivum me duceret in legem Peccati, quae in membris meis erat. Legenim peccati , est violentia consuetudiciis, qua trahitur & tenetur etiam invitus nimus, eo merito quo in eam volens ibyabitur. Μiserum ergo me , quis liberaret e corpore mortis hujus, nisi gratia tua ,

res Iesum Christum Dominum nostrumῖ' CAPuT VI. Pontilianus narrat Mntonii vitam.1 UT M vinculo quidem desiderii eon. cubitus , quo arctissimo tenebar, &secularuam negociorum servitute, quemadmodum me exemeris, narrabo, con fitebor nomini tuo Domine , adjutoraneus, dc redemptor meus.Agebam solita

crescente anxietudine, di quotidie suspis atabam tibi. Frequentabam ecclesiam ruam quantum Vacabat ab eis negociis, sub quorum pondere degebam. Mecum etat liptus , ociosus ab opere jurisperitorum vost assessionem tertiam , expectaris quissus iterum consilia venderet, sicut ego vendebam dicendifacultatem, si qua d cendo praestari potest. Ne bridius autem amicitiae nostrae cesserat, ut omnium no-firum familiarissimo verecuudo Medio-

198쪽

L et B D R VIII. , ω.ret, vehementer desideranti,& familiari tatis jure flagitanti, de numero nostro si-dele adjutorium, quo indigebat nimis. 2. Non itaque Nebridium cupiditaseommodorum eo traxit; majora enim posset.s vellet de literis agere: sed officio benevolentiae , petitionem nostram contemnere noluit amicus dulcissimus &mitissimus. Agebat autem illud prudentissime, cavens innotescere perlonis secundum hoc seculum majoribus , devitans in eis omnem inquietudinem animi, quem volebat habere liberum , & quam multis posset horis seriarum , ad quaerendum aliquid, vellegendum , vel audiendum de sapientia. 3. Quodam igitust die , non recoloeausam, qua erat absens Nebridius, cum ecce ad nos domum venit ad me &. Ali- pium , Pontilianus quidam civis noster, in quantum Aser , praeclare in palatio militans ; nescio quid a nobis volebat. Et consedimus , ut colloqueremur: Et forte iupra mensam lusoriam quae ante nos crat, attendit codicem 3 tulit, aperuit; invenit Apostolum Paulum inopinate sane putaverat enim aliquid de libris , quorum professio me conterebat. Tum vero arridens , meque intuens gratulatorie miratus est , quod eas & solas piae oculis meis literas repente comperisset 3 Christianus quippe & fidelis erat, & stape tibi Deo nostro prosternebatur in ecese-sa, crebris & diuturnis orationibus.Cui

τώ ς via iudicatam illis mo stripturis

199쪽

t 6 Co Np ESs In Nuri curam maximam impendere , ortus est

sermo ipso narrantest de Antonio AEgyptio monacho ; cujus nomen excellenter clarebat apud servos, tuos, nos autem us,

que in illam horam latebat. Quod ille ubi

comperit, immoratus est in eo sermone , insinuans tantum virum ignorantibus, dc admirans eandem nostram ignorantiam. q. Stupebamus autem audientes tam recenti memoria & prope nostris temporibus testatissima mirabilia tua , infide rect a & Catholica ecclesia. Omnes mirabamur, & nos, quia tam magna Grant , & ille, quia inaudita nobis erant. Inde sermo ejus devolutus est ad monais steriorum greges, & mores suaveolentiae tuae.& ubera deserta eremi , quorum nos nihil sciebamus. Et erat Monasterium Mediolani plenum bonis fratribus extra urbis moenia,sub Ambrosio nutritore, &

non noveramus. Pertendebat ille ,& loquebatur adhuc , & nos intenti tacebamus. Unde incidit, ut diceret , nescio quando se & tres alios contubernales suis os , nimirum apud Treviros, cum Imperator pomeridiano Circensium spectac lo teneretur, exisse deambulatum in horiatos muris contiguos ; atque Illic . ut forte combinati spaciabantur , unum secum seorsum , & alios duos itidem seorsum pariterque digressos: Sed illos vagabundos irruisse in quandam casam,ubi habitabant quidam servi tui spiritu pauperes,qualium est regnum coelorum; dc invenisse ibi co-

200쪽

s. quam legere coepit unus eorum, dc mirari, & accendi: & inter legendum meditari arripere talem vitam , & relicta militia seculari, servire tibi. Erat autem ex eis , quos dicunt agentes in rebus.

Tune subito repletus amore sancto da sobrio pudore, iratus sibi conjecit oculos in amicum, & ait illi: Die, quaeso te, omnibus istis laboribus nostris quo am-himus pervenire 3 Quid quaerimus 3 C ius rei causa militamus Majorne esse poterit spes nostra in palatio , quam ut

amici Imperatoris simus 3 Et ibi, quid non fragile, plenumque periculis 3 Et per quot pericula pervenitur ad grandius poriculum Et quamdiu istud erit 3 Amicus

autem Dei, si voluero, ecce nunc fio.

6. Dixit hoc, & turbidus p mulitione novae vitae, reddit oculos paginis, & le-febat, & mutabatur imus, ubi tu vide.

as & exuebatur mundo mens eius, ut

moX apparuit: Namque dum legit, &volvit nuctus cordis sui , infremuit aliquando, & discrevit decrevitque meliora: iamque tuus, ait amico suo; Ego jam abrupi me ab illa spe nostra. & Deo servire statui 3 & hoo ex hora hae , in hoc loco aggredior; te si piget imitari, noli ad versari. Respondit ille, adhaerere se socio tantae mercedis tantaeque militiae. Et ambo

iam tui , aedificabant turrim sumptu idoneo, relinquendi omnia sua , & sequendite. Tunc Pontilianus , & qui cum eo per alias horti partes deambulabam , quae ' cator eos, devenerunt in eundem locum,