장음표시 사용
131쪽
pecunias, te remanenti pretio, accedit ad campsorem δε ille pro scuto dat ei
tot pecunias argetuearia ut ereas eiusdem valoris, ut illas vult, sibi retinens granima ,b.iiocchum,aut beZEum pro suo labore, salario, officio. I aeterea, Ioaniles cum vendidisset panem in platea accepit quantitatem pecuniae minutae , vellet eam permutare cum tot scutis, ut illa scuta reponeret Iaccedit ad campsorem, cum eo permutando, quinque quatrinos pro scuto
ei plus donat, quam impendi solet pretio ordinario in plateis pro suo ordinatio talario Praeterea, Franciscus volens iter longi imum facere,&habens quantitatem pecuniae argenteae,quae illu pergrauat, vult illam mutare cum scutis eoqubdcommodius , aut occultius sertur, aut regionem est mutaturus, eam pem
caniam uolet,quae impenditur in illa Regione,in qua ibit, permutabit dictam pecuniam cum paruo aligmento campsoris, proiiso suo exercitio quod facit uiuendi causa sua arte; simili, tale lucrum erit ullum, si erit moderatum. Dico pro illo suo exercitio 'uia illud paru augmenti ad se non attrahit,eo
quos tradit aurum pro aere hoc enim modo,quando Petrus dat aurum capso-ri,cum qua trinos sit impensurus, ipse lucrari deberet, sed hoc sumit pro suo illo rabor quem facit,accommodandi oes: id officium pro communi utilitatriac beneficio,quo salter popillo, meretur a Rep. Suarium conueniens,quae cum
illud salatium isti non praebeat, qrito ipse sibi illud parat, praedicto modo.
Dixi moderatu,&conueniens nam modo ut qualitas iustitiae obseruetur in commut indis pecunijs, ille sibi sumere potest, quant si a superioribus taxabitur,tti si id non erit, quam communiter accipi solet, aut quantum iudicabitur esse iustum a sapientibus hominibus; tunc esset iniustum,quanc, plus acciperet,quam obseruat consuetudo iniuilissimum esset etiam,quando permutaret cu pecunia inualida, manca,falsa,aut in totum, aut in parte rupta,& non, apta ad impensionem, ille eam non cognosceret,aut non perspiceret,praeserti in quando agitur cum homine,qui non cognoscit qualitatem diuersorum scutoruin,credens, omnia esse aequaliter,aut pretium monetarum.
disert=dis Hinc declaratur; qui reale,aut clamstonem archimiae,aut scutum falsum a et perit,illa in scindere debebit: et si tradet illa procurrenti pretio non cognoscenti aut illa ponet intra alias pecunias, artinciose cooperiens,ne,qui illa accipit,aduertat, mortaliter peccat, tenetur ad restitutionem, necdicere sufficit cum defraudatus essem, mihi alium defraudare licebit. Hic insurgit dubium necessarium,erit ne licitum unicuique priuato,quino Dub η- tenet mensam publicam in platea,idem lucrum facere,cambiendo Responde- tui cu distinctioncisi ille particularis homo,cui pecunia quaeretur, in suo fauo. re nonnullam earum conditionum habebit,quae narratae sunt in quinto notan- . do, tunc tali respectu aliquid sibi plus sumere possetvamen non tantu, quan-cώ oi tum publicus campsotiqui manet in hoc exercitio,pro quo salaria soluit, lae.'ire in m bore in sustinet Sed si cambiendo, non passus fuerit damnum aliquod notabi- . . . te, aut incommodum de illis supradictis; non potest iusta ratione accipere qua tranum lucri, verbi gratia, Macellarius,accepit quantitatem pecuniae in macello quam tenet pararam ad emenda pecora in foro,ut ea mactet, si illi quaesita fuerit ad cana biendum cum tecunia bona. apta ad imeensione eiusdem ua loris, non pol quaerere pro illa socij commoditate rem illam,tantum enim impendit unam,quantum altera .immoci quandoque cambiu placebit auferes a marsupio pondus pecunit,quae illo grauat, aut numerado molestiam affert, in assumando illam mercatori. Aliud exemplum Hispanus uult ite in Hispa niam . pro sua commoditate volet cambire suam pecuniam in tot scuti scum uid .sset Petrum,eo quod uinum uendidit,accepisse centum scuta, vult e
132쪽
circa contrarer se Cambiorum. 3
eambite,curn tot aliis preu talis eiusdem ualoris:firemis habebat anim um impendendi, Nulli raucodriualcuta in alias merces, non potest peto quatri num tuo dicto eambio beo quod non sentiendo ineolrrinodum, nec danmum aliquod, rodra eampsione nulla luit ilia et xl facere possit. Haec doctrina,vltra quod ratione defend.itur approbatur a Cardinala Cale Doctrinistano in opusculo de Cambiis, syluc.Ve: bo, Vm a. a G brieli , Nauario pro aris. in supradicto loco Diuo Antonino, 3 par, ab aliis uitis famosis. Et nota secundum dictum Cale atiunti quod sola bonitas metalli non iusti λυρ .cit priuato,ut pessi quatrere lucri m eambiendo, veibi gratia, si l/emrs cambi reuellet Scuta Genuc videnridulum cum aliis scutis ita preciosis, sibi utili
hus,aut pataccha Flo entiae, vae sunt magis apta Aurinci, ut de illis opus faecum alia pecunia n. ,ev perlecta,cum suo lucro peccarer,eo Quod villi uen dere commodum, di Hile alterius absque suo damno, sicut non licet uendererem plus iusto retici, eum sit illa percommoda emptori, quando illi non asso incommoclum aliquod. Hinc sequitur,qui eunt ad nundinas causa emedi multas Ir.erces,serunt istu .c.rιανι is. ta, duplos aureos,pro minori eorum fastidio,eambiendo illa pollea in nundinis,cum eorum auit enIo, non excusantur a peccato. cum obrigatione rellitvendi illud plus,eo quod no est ratio aliqua pro ipsis,ut illud sacer possni;
postquam rentum emimi suas merces soluendo scuta, quantum ualet argentum,aut metallum, cum quibus commutauerint. Sequitur etia,qui debet quantitarem pecuniae alteri,ut sunt Procurator, Fa xxιν. ν,k.ctor, Aetatis, ancellarius,aut qui soluunt stipediat illium .aut avarunt Comunitatum, si,ut det bonam pecuniam ad satisfactionem creditotis,accipiat sibi aliquid,mortaliter peccar, praesertim, si praesentat malitiose pecuniam mala,ut ille dicat,da mihi illam aliam,eo quod tantum tibi cedam.Qu uicunque enim pecuniam soluit,noti accipit damnum aliquod sum illam teneat ad huce flactum,imo bonam tradens, minus fastidii habet ad illam numerandam. Sed quid de illo dicam,qui ponit mensam in nundinis, emit omnes spe Dωbιώ-.mespecunie desectuost Dico, dicitum erit illam emere aliquanto minori pretio legali, secundum qualitatem, quam irarem uitii,peccare potest de iniusti tia, quando illa pretii diminutio esset notabilis,unde si erit pecunia ita nita, ut impendi non posset,emi potest ad pondus pro argento rupto, si erit festa de
argento,em pote it secundum qualitatern argenti,&.archimi si non erit ultiponderis, quale iam impenditur , sed maxima difficultate dari potest aliquid minus pro illo uitio,si autem nullatenus impendi potest eo quod penitua refutatur,vendetur pro argento rupto, fi erit pecunia de alio signo, iel de alio Principe;quamobrem illic no impenditur, alibi maxim e .illam minoris emere potest,secundum distantiam Regni,vbi impendi potest, possea illuc ea matrem, lucrari suo labore. . . csed in hoc primo genere cambioru ad minutu unum nobis molestia affert, a. idest, illud plus, quod sbi attrahit pro suo salario,labore, industria,opcr- . . xi,' ret,ut fit eum prudentia,secundum luam qualitatem,ut uiuere possit, iuxta penuria, inpiam negotiorum, pecuniarum,quae currunt,cum enim nullum pretium determinatum in hoc positum fit a superioribus,dimcillimum est homini se iustitiae lance metiri,quoniam auaritia desderium citissime ditandi, facit,ut saepe homo sepia cipitet ad qu frendum si perfluum. Secudai sciimbi uocatur per litteras, hoc exertetur proprie a publicis τοCampsotibus qui alio modo appellatur deposiarii &a Mercatoribus, iespou Ca-ιω-ρ .dentes in multu locis. Dico a publicis ampsoribus sitia hoc fictu tene Duo . diminuuas ciuium repsuras pro eorum commoditate,cum pacto, lege illas restituen-
133쪽
vestimendi, quando eas uolent, depol ita facta, ordinata audiribes,et
Magistratibus,ut sint tuta,datur ter publica au ritate,hodie iero eum fideis iussione dari solet, antiquitus illis quoddam indeterminatum salarium conialtituebatur pro custodia pecuniarum, sibi depositarum praedicto modo,hodie tamen, quia dicti campsores utuntur pecuniis penes se clepositis, pro sua commoditate, foris tambiendo,&etiam emendo merces,unde perlucrantur; ideo
non solum non accipiunt aliquod salarium , verum etiam inmitas gratias ui. dentur agere js , qui deponunt suas pecunias apud eorum amis. quandoq; tradunt sex,uel septem pro centenario;aut promittunt illis usum pecunia tum eorum arcae , casu quo ista pecunia indigent 3 verum haec conuentio est usuraria eo quod deponere pecunias apud Campsorem cum pacto , ut illis utino st, sicuti iam utitur,nil aliud est,qaeam illas ei mutuatriait D. Thom unde ideo exigere non potest pecunias, nec commoditatem ullam virtute alicuius pacti,aut intentionis principalis.Dico pacti,aut intentionis principalis quia si Campis pro sua humanitate aliquid ex arca illi donate uolet , non est pec-
. catum, sed de hoc supra uerba secimusan usura circa mutuum.
-- m. Sed antequam ultra progrediamur, queritur, possitne committi fraus ab istis Campiscibus, tenendo pecunias ciuium depositas Respondetur, quod sic, dupliciter. Primo quando committunt malitiam differendo solutionem litteraris, quς ipsis praesentantur,ut tempus luerentur,& diu illis uti possint, quapropter reis periunt quasdam excusationes,quod litterς non sunt valide aut illas mittunt ad alios Campores,aut procrastinant,ut perueniat finis soluendi, non expediant litteras;vnde Heri numorum aliquod gravamen sentiunt, eo quod suis pecuniis uti non possunt, quandoque propter dilationem solutionis, de dieri in diem patiuntur intereisse,ad quod in conscientia tenentur Campsores.
3 -- . a. Dico quando committunt mantiam nam si talia impedimenta metito a
ν is, Secundo,dum fingunt se non esse soluendo,&impetrant dilationem a Priacipe, ut soluere pollini, hoc sepe accidit, dum emere uolunt omnes Prouincis grana,aut Regni frumenta, timeri posset,aut totum Campans vinum,aut sues omnes ut eos saltant, ut postea omnes alii ab ipsis dependeant, Meum hoc possint illa vendere suo arbitratu,ponendo retia alta,&iniusta, lactea do penuriam populis,cum propria eorum pecunia, tune dico facientes se impotentes,ita ut litteris presentatis respodere non possint,se absentant, tanqualio potentes soluere,non stralea vere sint,cum magno damno, interesse Domin ru, ultra peccatum comissum propter monopolia facta, ut supra: similes
personet merito condemnadet sunt, ideo hec ars est periculosissima,propter auiditatem breui lucrandi plurimum. Dubium. 'Ut igitur redeamus ad nostrum propositum,queritur, erit ne licitum lucrarix aliquid in cambiis,quae fiunt per litteras CAE Mumpe Hic nota, quod cambium per litteras duobus modis fieri solet: num est, uterin quando Campsor primu hic pecuniam accipit, deinde tacit litteras cabii. ρυμ ut alibi soluantur;& hoc vocatur verum cambium reale, idest absq; fictione, falsitate: alterum est,quando Campsor dat pecuniam,antequam illam accipiat, hoc genus cambu uocant cambium siccum,quod habet plures species particulares,de quo loquemur in tertio loco. CAEmbi Hodeambium reales litteras fieri potest duob.modis; primo s. Petrus eu eLυρνινυμ set Mediolani,vellet transmittere venet.mille aureos,amignat eos Capsori Messe Misara m diolani vi ille litteras cambit ei secit ut soluantur Uenetvsraut contra,habet
134쪽
Campsolistas litteras, ut pereas di*us Caesor illo exigat illic. postea Me.
ololani illos ei soluat, in ιmbobus tripliciter contrahi poteli,propter vatote diuersum pecuniarum,ut intelliges,ideli, aut cambiendo de uno loco in aliuni ubi pecunia habet idem pretium: aut de uno loco, ubi valet minus in alium, ubi valet plus, aut contra de uno Ioco, ubi ualet plus in alium, ubi ualet
Respondeas ad dubium,dico multa, irimum, quo ad cambium realcita
hoc cambio non interuenit contractus mutui ex parte Campsoris,poliqua ipse non dat primum pecuniam,& deinde illa accipit, ut fieri solet in contracti-hus mutui;sed contra,primum accipit pecuniam,&deinde facit litteras,ut ali-hi soluatur,neque ex parte illius.qiii dat pecuniam, eo quod tu contractu mutui,qui tradit primum,ideo tradit,quia ille,cui dat, indiger, postea quando accipit,quod primum deditiillud accipit respectu temporis transacti iudie--s,verbIgratra,vandens Campsori,uo tradit propter necessitatem Capsolis,
sed potius propter necessitatem,oua ipse habet .vt alibi reddatur, unde illa ac ceptio,quam postea iacit, non est resee remm is transacti,sed loci distantis,&quamuis cum tempus,id euenit propter ciὶllantiam loci, ubi accipit pecuniam quam vult, quoa si id non esset, itatim acciperet,quod tradi liliaque hue non rogrediturcontractus mutui,nec accieieu aliquid respectu temporis, quod currit inter dandum, accipiendum,quid erit igitur Dico secundum diuerfitatem cambiendi, si cambium erit de prima specie.hoc est, si cambietim cunia cum pecunia eiusdem ualoris, pretii,quod accidit in Ciuitatibus iubeodem Principiis verbi gratia, Penus tradita muri Campsori quinquaginta
uncias, ut Messanae Petro soluantur,aut tradiit Neapoli centum aureos carot norum. ut Bati, aut Cosentiae soluamur, aut tradit venetiis centum scuta, ut soluantur FIorentiae in auro, aut Neapoli d Regno, simili,tunc hunc contractum regularitae non possemuocare emptionem ut uenditionem, nam ut dictum est lupta, in quinto notando,decimo respect-,pecunia absens saepe minus ualet, quam praesens, unde hac ratione potius Petrus lucrari deberet, tradens hic pecuniam,quam Campis eisciens, ut illa alibi soluatur post quod .
Dico regulariter, saepe quia in aliquo tala Campsori, tercatori plus
ualere powst pecunia absens,quam praeleus,uerbi gratia Portius reposuit magnam pecuniaru quantitatem Messanae, ut sericum de illis emeret tempore op Portuno,aut Bari oleum,aut in nundinis Aniani.merces,&similia, unae si traderet illa Petro,Ppter tot alias accepta Neaeoli,esset necesse,aut celtare ab illo lucro,aut iterum illic reponere alias pecunias suo periculo, in hoc casu , uendi posset illa pecunia absens meliori conditione,quam non ualet praesens respectu sui interesse. Extra hunc casum, cam im praedictum regulari reri teli, debet uocari locatio operarum amplatis,4 ita pommuniter neri lo-let,unde Camplor iuste a Petro petere potest tantum pro centenario exorte,
suum laborem,tastidium,aut industriam faciedi soluere illas Petro,ubi uolet, postquam se obii ringit transsene , aut transferre tacere pecunias in illum I cuiuis periculo. Mihi dices,& ouid laboris,fastidii,aut periculi patitur Cam ' πιν psor,si id omne facit cum singulis litteris, mittens illas ad suum Factorem, A- entem.aut ad alium, ut illas soluat pro ipso Dico,quod quidquid dicitis, co-
'Iur respectu naturς cambiotam, tanquam res accidentalis,eo quod Campis tenetur realiter suis expensis, iericulo facere transferre dictam pec uiam in illam locum,ubi vult illam Petrus: sed ut Campsor habeat hancc moditatem illic soluendi,per suos Faciores, Agentes,aut alios,sine alio suo fastidio, damnoud otitus ex conditione Camplaris,inauetis supra similia negotia,
135쪽
eotia, iraesertim temporibus nostris, propter quant
Campsores,& Mercatores ruuntur hac commoditate, quam commodi ratem Campso donare non adstringitur, quemadmodum nemo tenetur militare Regi suis expensis, o quaeli. h. t recarie,&O.Paul. . Corint .cap. 6. Etiam diacere poterimus, ut ait Nauar cam l . num 8 4 literas,quod hoc Cambium inuit tua liter transferre pecuniam de uno loco, in alium,uirtute litterarum cam-bii,quae assignantur, rideo uocatur cambium per litteras , quia communiterna pereas, auamuis etiam fieri posset per nuntium, uel per aliud similαItaque Cambiu reale hoc in non solum licet Campsoribus,verum etia Mercatoribus exercetibus similia nee cia, ideo confirmatum,in approbatu fuit alio vis vivHi in Motu proprio facto supra cambia, qui dicetur in fine nutus sermonis.Verum e m, o cini est, quod in noc cambii genere iniustitia euenire poteli, hoc, cum Campsorte i ter quaereret plus qua meretur suus Iabor,&indultro,aut tu quam comuniss&usus ordinatius Mercatorum cum inductus a passione Atiaratiae,cui Car lus v. Imperator prouiderc, te opponere volens, fecit pretium moderatum circa haec cambia,in suis Rinnis, quod postea non fuit usu receptum,ideo in si nilibus casibus non est melior Iudex, quam conscientia hominum. Deum timentium, iudicado quatam mercedem mereatur suu seruitium,habiro respomissa a ea et additi alitiam loci,quo litterae dirigutur. Etiam potest euenire usura in hoebi. .a cambio ex parte Petri, soluentis primum pecuniam Campsori, uerbi Patia, scambiu merebitur salarium quinque pro centenario, Petrus dicet Campisti, fime soluere facies non eius quam tres, aut duos pro centenario, tibi pollioeeor, non uti litteris tribus eiquatru emensibus, post tepus piaesentationis litterarum, capsor, ut pecunia utat pro illo tempore, contetus eritatunc
Petrus usuram csimitteret erga Campsore.Si rabium erit de secunda specie,scilicet de uno locotubi ualet minus,in alium,ubi valet plus, locatio esse forem, ut supta,& hoc modo lucrari poterit duobus modis. Primo, propter laborem,& nitidia, quae sustinet transferendo pecuniam,ubi illam vult Petrus Secud propter augmentum dictat pecuniae ferendo illam, ubi plus valet,nec propter hoe secundum utile,Campsor aliquid salarii diminuere teneretur,quod sbi debetur,ut alibi pecuniam soluere faciat,nam illud sibi debetur propter suum laborem, ut dixi. Sectandum autem lucrum facit propter suam condicionem causa exercendi haec negocia, non per hoc Petro res vlla fraudabitur,eo quod habet suum intentum, nulla assectus iniuria. Et si conuenient, ut bluatur eadem pecunia eiusdem speciei, tune ambo lucrarentur, Mercato salarium, ut trulam transserat, Petrus autem augmentum, ut sibi illa ibi assigne tu , ubi plus ualet. si tabium erit de tertia Uecie,hoc est, de uno loco, ubi multu. in alium, ubi patu ualet, conueniendo ut sibi reddatur eadem pecunia in specie,erit locatio tantum, P quam suum salariu querere poterit,&si Petrus amittet aliquid insita pecunia,Capsor conqueri non deberineque ab illo per hoc danificabitur,
assiditando uia. n Petro, ubi valet minus, sed hoc euenit,eo ita conuenerunt, ac uicitus illuc eam attulisset,si autem no conuenerint, ut Petro reddatur eadem pecunia in specie, sed summa tot scutorum, tunc Campsor non posset accipere totum salarium a Petro,causa transsetensi illus pecuniae,sed eo minus, quo lucraretur in pecunia de loco,in locum,uerbi gratia,si acceperit Mediol ni cetum teliones, quorum quisque illic ualet duo de quinquaginta soldis,vel lat mite venetiis reddere quemque ex illis ad rationem quadraginta quia
que ut valent Venetiis, voraret ex dupliciore,ait Sylvest. Verbo, Usura, .F. 8.ini ι e. ed quia huiusmodi cambiendi sormas raro aut nunquam utimur, id ptoptet a cinnae abundantiam breuiter dictum sit. . . .
136쪽
oran mus igit ad tertium genus cambionarii, qu hodie temtentator ab omnibus, ni multipliciter. Unde mihi altius de hoc verba sunt facienda ... Tertium genus cambiorum a Laurent in Ridolfi in riactatu . quem facit de ti, sura,& a Sylveum,verbo,Vsura. . ab aliquibus alijs,uocatur eam bium fi C-Lώm Fecuin, eo quod aduersatur secundo generi cambiorum, quoniam Cammor peti enm. mum dat oecuniam praesentialiter, de deinde illam accipit in alio loco. Hoc genus cambii habet plures species diuersas, aliquae assimilantur secundo gen xi. supradicto, quo ad realitatem negociandi, unde plus habet de reah, quam de sicco, aliquae vero plus habent de apparent , quam de reali itaque vere dici possunt cambia sicca, ut lunt aliqui contractus mutui, qui cetibnant sub colore, inomine cambiorum apparentitim , sed sunt fimulati, festi. quemadmodum enim arbor sicca tructus vere ferre non potest sic in tali sp cie cambiorum iuste lucrari non potest, ad hunc senium Diuus Antoninus -δ-- .in 3.paLNauar.cap. II in materia cambiorum, Malli, praesertim Pij U. io com modo . Bulla, quam facit super Cambia, quae dicetur in fine, intelligunt vere Cain. μιωr. Bium siccum isod haec nominis differentia,parum refert,redeamus ad rem reserendo spe cies particulariter,sigillatini, videbimus,quae ipsarum erit licita, que non. Et pro huius genetis cambiorum intelligetis,ubi Campis Pramum dat, &deinde accipitiquq in Hispania vocant cambia augmenti, notandum en ex parte Camplaris,quod infinitibus cambiis non interuenit contractus Iocationis operarum, laborum,seruitiorum,indultriae, similium, ut in supradicti, secundi generis,eo quod realiter Campis non sultinet laborem,nec fastidium nee expe ansito talariis miniitrurum Factorii.& similium, transferedi causa vestransferre faciendi oecuniam de uno loco, in alium;aut laltem illam soluere facere,aut alsigna sed potius,qui accipit pecuniam ad ea ium,tenetur habere curam,adhibere diligentiam,& sumere laborem,ut assignaturus sit pecunia alibi. i.accipiens pecuniam Neapoli, astringitur intra tantum tempus illam a sanare facere Panormi,aut Lugduni per primas judinas,quapropter tali respectu nihil Campsor lucrari posset. Nec minus esse potet cotractus permutationis proprie eo quod in uera permutatione requiritur,quod utraque pecunia sit in eis &eodem tempore, se quando assignatur a Camplam pecunia ccipi
ii ad cambium per Lugdunum,aud insun .ione, non habet tuae pecuniain assignandam indicto loco, unde de praesenta in futurum sicut de certo in incesti non ei veta permutatio.l. i. .de rerum permul. Et si tamen id esset,verbi gratia mihi sunt centum scuta Venetiis, illa hic vestem,& tibi sunt hic,&uelles Vet letiis, da mihi hic tua ,eo quod tibi mea illic assignare faciam, neuter lucr kquaerere posset propter hane permutationem absolutam,quondam in permutatione aequalitas obseruanda est,sed si pecunia,quae permutatur,euet varia quoad pretium, valorem, ut accidere solet propter diuersitatem Iocorum, tunc unus debet resarcire altera,reducendo contractum ad aequalicatem. Potest igitur esse contractus mutus,aut uenditionis. si conua eius exit desinu tuo, scilicet Camplar tradet Petro centum aureos ratione mutui,cum pacto, ut illos redditu us fit, aut in dato loco,aut an talistius nundinis,aut alibi,ubi volet Campsor, no poterit accipere aliquod utile, vel augmentum,eo quod esset usuramantselia,praeterquam in unouolo eas rhoe est. respectu sui inseresse lucri cessantis,uerbi gratia paratus erat ad incrces emendis,& cum rogaretur, ut pecuniam mutuater,cessat facere illis rucrum, aut reperit ad illam cambiendam procambio uero, ut intelligetis,&ut diser uiat,aon tradit illa,&in hoc casu non poteita principio inuenire de interissedinerminato, hQΦs3 Deo re, scire, quid lucti iacturiis esset in negocio, uuod
137쪽
eessat facere,eausa inseruiendi amico, tamen de hoc latislocuti simus in m
si eontractu erit de emptione, ut communiter fieri seselitune lictam eam-bium iuste fieri potest cum aliquo augmento. Et, bene imaelligatis hanc dissieultatem, vobis sciendum est.ut ait Caietanus in predicto loco,quod haeccambia tertii generis habent duos respectus,ex parte Campsoris, unus est, stima do pecuniam propriam,quam primum dat plus,quam illam alterius in Ioco, ubi reddetur, alter est, aestimando pecuniam alienam minus,quam ualet comis muniter in loco, ubi celebratur contractus,& si prima solutio, & id omne e-itis, L. . uenit quod regulariter, ut ait quoque Nauari capit. 7. ita mareria eam isaia, is a biorum litteram, pecunia absens minus ualer,quam praesens, cui uolet illam --..c. vendere nam palisur fastidium,laborem,& pericvla,ad illam perferenda in I eum,ubi manet, ut illa uti possit,sicut merces,quae sunt perferendae, minus ualent solis,quam perlatς,&hoc intelligitur tuo ad usum suum secundatium qui supra fuit explicatus in principio, in quo casu pecunia iudicatur ut res, natis apta,ut possit aestimari, consequenteremi, vendi, itaque Campsorassignando Petro Neapoli nonaginta aureos, ut centum de illis accipiat Lupiis,aut Medinae Hispaniae,ur illos accipiat Hispalis,nonaginta Campsotis hahent rationem pretii,illi autem Petri rei venalis aestimatae, nam lealiter Pettus vendit ilI Cam ori,&ipse eos emir, hinc fit, quod tale genus cambii, ad
- ee Et si hoc uerificatur, quoad pecunias,quae funisub eodem Principe haben-
--a erν res eundem ualorem,quanto magis licitum erit de pecunias sub diuersis Ptin--δώ- tipibus, quae sunt uaria tum quo ad ualorem,tum etiam quoad bonitarem,ut accidit in cambin,quq fiunt Genui, ν Lugdunum,aut visuntionem, vene mereandia is,perantumpiam, sin ilia. Tamen in hoc bene aduertendu est, quod in hoc tertio genere cambiorum iis peccatum iniustitiae ac surseuenire potest.
-- - Iniussitia esset,du pecunia absens minus emeretur, quam meretur sua absedi ia,aut suum pretium,&qualitas,de quo standum est iudicio prudentis, ii- morat conscientiae, non affectioni Campsoris,aut accipientis ad cambiu , nam passio, assectio illum decipere posset. . is,. . Ei Ad hoc propositum facit ille Cano Hoc ius porrectum,in decreto. o. q. n. a. ri .addita Glossa, ubi determinarur,quod pretium sit squale rei, quae uenditur .
Usura etiam,quando pretiua ,quo cuin emi riu ,esset minus iusto, respectu te. potis absolute anticipati,quemadmodum enim non lihet emere rem venalem minus iusto pretio causa anticipandae solutionis, ut dictum est supra, sie in hoc genere cambiorum,ut detur pecunia a Campsore ante tempus. Dico absolute nam quando tempus currit,propter distantiam loci ubi facienda est solutio, non refert, quoniam maior distantia requirit longius tempus ad soluendum , sed hoc intelligitur, quando concederetur maius tempus notabiliter adstauendum , quam requirit missio litterarum, usus praesentationis ad instantiam accipientis adeambium, ut comm vis uti poma pecunia illo tempore, cuius contemplatione Campis cmit pecuniam absen rem minus pretio curtenti; uel quando causa danda solutionis temporis ad
respondendum per duas aut tres nundinas, aut per duos, aut tres terminos, magis lucrari uellet, quam conuenit, pro uno termino,aut pro nundinis pro '. dimis,eo quod tota intentio Pendet, hoc modo, tempore expectato, itaque dilatetur tem pasci quantum ei place modo ne soluatur plus quam currit perini num terminum ut Per Primas nudiuas, .fec intultitia, nec usura erit. Et
138쪽
sina quae non est in inverbigroia,Campsor assigna reuium Petro Neapou cum pacto, K Venetiis,aut Lugduni illam soluere faciat, ubi realiter non habet pecuniam, neque spem illius habendae, sed tantum littera viri, nouantitutus, velit mitrantur,transportatur pro forma,sed realiter pecunia testituitur eodem in loco cum luero conuento,aut secundum pretia currentia in plata ex cruo iucrum iure exigi non potest hoc enim modo ei contractus mutui usurarii, velati sub nomine cambii.
Circa hanen retiam multa ab his regulis iudicari offent, sed doctrinam thralis ut ait Philosophus parum iuuat in uniuersali, ni fi deueniatur pollea ad
P rticularia,quapropter, ut na agis clarificemus negDcium, examinabimus per c. omnes suas species modum, qui tenetur in hoc genere Cambiorum, quod ' . . Sacri Doctores leariunt, A cemus, tultos appr'bantes, reo ac fallaces coa.demnantes,ne a negotiatoribus conscientiam timentibus erretur,sed pro ijs, qui iacete volant suo arbitratu, inducti auiditate lucri,nolentes intelligere doctrinam, nec ationem, nos frustra scribimus, vel etiam totalir Doctores, ae Pares venerandi scripserunt. ,
Prima species fit hoe modo: petrus indigens Neapoli mille aureis,petit eos pri-m. a Campi ore, uel a quolibet Mercatore, cum pacto. Vt iu soluere faciat Lug --ιγ T...doni, aut Visiungoni, aut saltem venetiis, prout curret cambium per haec io ε .ia iatraria platea; teinpore quo celebratur contractus, qlios realiter et oluere facit tempore debito cum lucro, quandoque cum damno Mercatoris, prout currit in foro, aut paciscitur communiter inter Mercatores Hoc cainbium ei verum cambium , quoniam habet omnes rationes, quos uerum cambium per litteras habere debet: nam omnibus in rebus obseruandus est quidam ordo . . ,
. Cum igitur Campsores,ac Mercatores communirer negociantes,prtuideat . ,' de rebus necessaxiis bono publico, priuato,per totu nou,conueniens fuit, quod eo fine pro O:nnium commoditate iuste alte possent ad eambium lo-nmtad suas pecunias per totum annum quibusdam temporibus, uocis determinatis, aptis ad talia negocia. Hinc fit,quod secundum quattuor anni tempora, diuise sunt quattuor nun i ,. --dinae principales in quolibet anno, scilicet,in Pascha te Resurrectionis, in Pen A... , . 'ineolle,in Augusto, in celebratione omnium Sanctorum uariando tem p eois . o ista paulo ante, paulo post per omnia Regna. Regione in quibus nundi .. ,
ni tempus latutum, praefixum eli, ut appodassae, .litteraeca biorum sol a....is. uantur, ita ut conclusis appodissis praecedentium nundinatum , antequam 'c inludantur litteraecabit sequentium nundinarum, unicuique licet dare, accipere pecunias deambium,per sequentes nundinas tantum,quae immediate sequentur,&non ulterius,ut infra intel Ilaetis . Et ut consuetudo , alatu tum narum nundinarum,& rerum,quae in illis realiter aguntur, sint stabilia, firma in iudicio,&extra.ut couenit, necesse fui illa ordinare, approbate et communi consensu & sententia omnium 4 non pro affectione non nullorum,cum certa scientia, non propter errorem, etiam additas finem
pum auctoritate per omnia Regna, Regiones,&hoc modo talis cosuetudo vim legis habet,ut habetur in cap. Consuetudo dist. t. Itaque quidquid iuste agitur in his nundinis,lta institutis,&ordinatis, firmum, ulabile habendum et per omnes Regiones,in iuditio,& exrra, cessantes tamen omni haude , ut passim videbitis,aiscurrendo per omnes species Hinc omnes Doeto. es,oui verba fecerunt, faciunt de hac materia,colligunt diis nitionem veri cambii rea Duseisis, Iis,per litteras,dicentes: Cambiu est quaedam permutatio pecuniae de uno ge anete in aliudide uno loco in allu,faciendo litteras in uno loco, mittendo it
139쪽
strini 'pecies cambii habeat in te omnes Ilias conditiones,vetum einibit, di, ei leti. Uodcoonrmatam malia fati eine. Si Petrus nabens Messiolani centum scuis, assignando ea Campsorii, o suis litteris solari fiat activomat atqui ualea in eadem, et alia specie pecvme, exencet vertim canthium stem litute Galecundum opinionem, oimirum Doctorum; potius igitulerit verum, Sereale ambium per litteras illud Liigduni, vel untioni Venetiatum,quod e , labrabitus Neapoli, poliquam in ipso reperitur maior varietas pecuniae,&extra tumo Regnorum: Quorsum aurem dito a cum non blum a Doctoip. --biamus, ver etiam a Summo Pontifice approbatur,ut videbitis in Bulla Pii V. vertiis Deiana tum exl,qd tu praerupponendum est, quod id ,qd fit a Mercato ibus; dam eo, αιισαῆ gregamur a plate ne sis fraude;fraus esset,qn ri,qui conuititerunt facereta uentionem, Pretium cambiorum cum monopolis, aut collusionibus,aut mmilia auatngen i perspicacia,propter aliquod eoru propriu interesse, hoc est, cum plurimum. Pecuniae uncaturaet upi, Lugerent notabiliter pretia plus ut o aut cum pecuniam sumere indigerent, illa diminuerent, eo quod hi tales hoc modω non obseruant aequalitatem ultitiae, sed potius eam corrumpunt v est cui, dum doctrinam Tucologorum, canoni itarum,tenentur ad omnia da-na,quae ex hoc oriuntur Et si qu res, ad quod tenebitur tradens suam pecuniam ad cambium egociat bona fide,ia nesciens,sed credens, quod pretisti taxa cambiorum laua sitf lito Dico, excusabitur, donee perseverat illa sua bona fides initiatim atque de hoc certus eri reducendus eii contractus, adiussum, prout iudicrari poterit, Quod pretium Mercatorum cucurisset, sine tali malitia comitissa. Iniustitia eues etiam dum Mercator, aut Campsor vellet
date suam pecuniam ad cambium per Lugdununi, velantionem, aut Venetias, cum minori lucro, uiam taxatum et 1 congregarione Mercatorum,sib exc sitione, quod. taxa diminuitura into pretio, propter collusionem Mercat
xum, cam hoc ignoretur, aut itare nollet communi pretio congregationis, selvellet dare luam pecunia ad cambrum pretio rupto ut aiunt ae hoc eum notabili damno accipientis pecuniam ad cambium,qui nor,inveniens Mercatore . radentum es ad camoiu pretio curren &comaenienti, necessitate oppressus proselendi causa suis cassibus,racit,ut poteti, iesi hoc cognoscentes eos opprimu .dicendo, tanιumdare volo pro quolibet icut Lugduni, de non magis, si tibi placet: itaque tenebitur restituere illud pluR quoniam iussa tracta-Moelse debet cum commum utilitage contrahentium, ut id lex,&etiam Philosophus 7 Polit. Secunda pexies erit hoc modo Petrus quaeriteentum aureos Neapoli a CIMote; quos pii promittit loluere facere Mediolani cum ranio augmento pro
uenario, ut convcnient, coriuod Neapoli non fit congregatio per Mediolanum Diuu Amon anus 3 paririt. 3. cap. diair, quod hic contractus et absolute, lura, ammor enim,qui tradit pecuniam ducratur tantum pro centenarioν mutuancicinia tuam pecuniam in mensem,aut similem quamuis cambium vocentavctam eii,quod illos centum aureos mutuo aecipita Camplare, pr pter tua necessaria.cum non trabeat Mediolani pecuniam , ut Neapolim eam
inducar,nec merces,udeas vendat.
Sed ut hic philosophia intelligatur, notandum ac bene aduertendum et , ---- in quod omne genus cambii reduci poinit ad aliquam speciem contractus, ut a mis ambit, enim Baldo a lacunda in Principio, num secutio, versiculo, Item cambia, C. A-- , de viam S. Ea ubium ei contractus separatus ab aliis 3 itaque plout cottaetus is, εὐ- ρ. a sit licisus, illicitus, sic indicari poterit de cambio,d uitio Sylves .in verbo.. caecatra ι. cura. 6,..dψιDguuMaiuno cambiu appellati noli potest locatio Iaboisiis
140쪽
nstlisorum,& industriae Mercatoris,aut similis, ut pecunia transserat,aut trisset re faciat Neapoli,Mediolanum,ut in secundo genere cambiorum,quare tu.
crati debeat illud tantum pio centenario: eo quod amplis nil agit de nas Ohus, sed potius Petrus lucrari debet et peto tali esse . Nee minus dici poterit permutario propria,eo quod oportet, ut etiam peis cunia,quae soluenda est Mediolant,esset realiter in esse,scut illa,quae solvitve
Neapoli,ut dictum est supra,&cum ita fit,permutatio esse debet aequalis,hoc est permutare centum pro aliis centum,unde illud plus lucrari non posset,aut igitur erit mutuum pro tanto telii pore, hoc modo clauim est, quod non potest plus accipi,quam eradit; praeterquam in uno casu quando Campsor proptet illud mutuare ad instantiam Petri, eum rogantis,pateretur aliquod inte esse, de quo supra: aut erit emptio,ut communiter fieri solet di etiam affirmat Laurentius Rodul.in tractatu de cambiis in fine, anne aliquid iuste lucrati potest,eo quod regulariter,ut dictum est supra, plus ualet Neis poli centum aurei,&domi praesentes,quam Mediolani, Mabsentes ducenta milliaria, quato magis sunt absentes, tanto minus ualent, o utimuis currit expela, labor, ad lassetedos illis.& pecunia in tali casu no habetur ut pecunia,quoad usum suum principalem,sed ut res venalis, subiecta tali periculo, fastidio,unde sicut pecunia in manu improbi debitoris emi potei tui nusquam ualet absoluiste, propter dissicul a te,quae currit ad exigedum illam, ut dictum est supra, sic in casu Mostro,pecunia abiens,posta in talibus periculis,&fastidiis , minus emi potest,quapropter Campsor pluris aestimat nonaginta quinque aureos Neapoissi, ubi manet,quam centum Mediolani,itaque hoc respectu iuile lucrari potest illos quinque in tali cambio. Et quamuis Petrus non habeat pecuniam M diolani, ut eam redire faciat,aut merces in esse,ut eas uendar, sufficit, ut aliquomodo illic habeat,& realiter illam soluere Dciat Campsori,quemadmodum nim fructus in herba emi possunt, sic etiam pecunia absenyes in spe, quae exi -- gendae, accipienda sunt mutuo, in ilia. Et si tamen dices Campis fmittere debebat has pecunias Med: olanum propter alia sua necessaria aut habet commoditatem iterum reducendi illas Neapolim cum lucro , ut accidere solet,cambiendo modo supradicto in secundo cambio reali, hoc no obstit, eo quod cum non sit res essentialis Melo negocio, confideratur ut res accidenta ria, qus oritur ex conditione Campsoris, Nercatoris,qui manet sunt diis ctis, similibusque negocijs , quapropter sicut in secundo genere cambiorum realium dicitur eambiuin esse iustum, respectu, quod adhi uitulus est diligeniatiam,mittendo,& transferendo pecuniam de uno loco,in alium, tamen nil aliud agit,quam solas litteras mittere,quibus a suo factore illam solvere facit, hoe esse Iicitum, propter conditionem Mercatoris, permanentis supra haec negocia; postquam nemo de suo beneficium in aliquem conferre tenetur, ut etiam Diuus Antoninus aflirmat in praedicto loco. Diuus Paulus i. Corinth. capitulo sexto.Nemo suis expensis militare tenetur, scin hoc tertio misnere catnbi adhibenda est eadem diligentia ducendo illinc huc pecuniam,
quamuis eueniat, ut cum lucro redeat , sicut euenire solet, dare mihi ervitia tendus erat meus equus domum meis expenss,repetio,qui ducit eum domum cum meo augmento, illum ei locans, nec condemnanda eli haec industria, ut res inuenta in fraudem usurae, respectu, quod tota intentio manet, lucrando cum pecunis, absque quω misceat illam in rebus alienis , ars enim Cam psoria absolute coli siderata,&debito fine ordinata est iusta , iudicio sapien- tis, itilis Reipubi propter commoditatem Populi, quae ars habet pro suo principali instrumento pecuniam , quoad usum secundarium, ut miles dixi. Secasu da Par Dixi