장음표시 사용
41쪽
analem eausam scrutaremur, quae nihil aliud en, quam ipsa vi dendi facultas, dies, magis perspicue declaretur quedam ho minis propensio , ct alacritas ad ridendum nec plura de ea diacere necesseesie putamus et smemadmodum de causis generationissatis iam dixisie videmur. Superes igitur , ut videamus , quibus haec ridendi facultas intendi modo, modo remitti possit ad quas explicandas fesinamus.
De causis quibus ridendi se altas modo inteis ditur, modo remittitur. Cap. I.
H. actenus ouidem vidimus quibus causis omnes homines
habeant ridendi vim,funerest ergo, ut quoniam hominum aliqui ad ridendum sueti proclimiores, qrsa, satis sani habea tur,quidam eroseueri, o magis continentes, elui quonae nia rationem inueniemus. Sed illud in primis candidum lectorem
admonitum uelim in praesentia non esse ex professo agendum de illa ridendi deositione, quae quibusdam quasi naturalis dici ρο- ten, qua' naturalem nos intelligere ridendi affectionem mpnerisan idiotis imperitis, huius generis hominias, qui non aliam ob causam in risum soluuntur, nis ob admirationem
rerum nouitatem Cum contra aetategrandiores, ct callidiores prudentius risum temperent: Sed sic rems ectabimus,ut rationem reddere possimus, cur homines eiusdem conditiones alu magis iis minus sint risibilei. Exempli gratia cur inter Plebeios . . 'in ima conditionis homines , tu facilius, ali disycilius ri-Caust in deant: Quae quidem cause,cum interne, externe esse postero et sint. Ille quidem ad animam, hae uerὸ ad corpus necesse eripe externet tineret Anima enim unde haec vis instuit, esse non potest, quia omnibus hominibus eademsemper anima V eodem semper modo inen Guου illius operationes tot modis mersaesunt, quot omnes quidem scimus illud ex corporis ratione euenire nemini
dubium erit Nascitur ergo a corporis dispositione. Sed quia corpus hoc nihil aliud ea, quam paritu ipsius congeries: Ipsarum vero partium duplicem esse speciem conuat: similariumsilicet, organicarum , duplicem essedit Utionem corporis oportet, ymitarem silicet, qua sita est in partium componentium tempeti exprimi et tuo qualitatious orta, ii Sanicam, quae iu
42쪽
earumdem partium magnitudine,numero,figura, sliu consinit De illa verδ quae positae in continui nitate nihil encuod agatur,quando parum aut nihil ad hunc locum explicaniadum attinet Videndum est igitur,si dispositio similaris, O sa organica risum augeat,uel imminuat: quod pertinet adsimilarem 'ectanda in primis enseries rerum, quae continguntinrisu In quo quidem videmus partes moueri os silicet, buccas. pectus quae quidem mouentur,quia trabuntur ab innrumentis dera neruis, musculis dii autem contrabuntur, quia voluntatis imperio parent. Voluntas autem eos tunc contrahitob titiam aliqκam animo conceptam ipsa uerxiaritia conc pitur ex prius concepta re sub θem boni intercedete bantasia. Haec denique pendet ab obiecto. Itaque obiectum prius excitat phantasiam, qua sub specie boni nascitur latitia, haec prouoca voturitatem a qua mouentur nerui. musculi, ' uero tandem mouent dictas partes: uod si rem ipsam recto inmitii piaciamus,totius reisumma posita enis Cardine comprehensionis, imaginationis reisub specie boni uel mali, ut inde stat tiatia,vel trinitia, iam obiectum,partes, ct in umentato possunt adeδ mutari a temperamento, ct uim ridendi intendant,aat remittant Voluntas uer)admouendos neruos, O mus Ios magis uel minus inuitat,prout maior, uel minoriatilia comoplafuerit. Videamus ergo quod nam temperamentum ad bonam uel malam imaginationem plus,minusue conferat: Touea videbimus quaenam temperamenta latitiam, o risum concialient unorum quidem triplex erit genus,unum eorum, quae ad risum mediocriter mouendum conferunt, Alterum eorum quae risum aurent, Tertium eorum,quη eundem minuunt. Satis autem cognitum en noriri corporis temperationem immutari a temperatione sanguinis,cum ex eo nutriatur. Qua de re quisanguinem verbigra biliosam habent tem=erationem corporis coacipiunt calidam, siccam, ita de alas eu intellona me In primi tu ordine,qui aliorum ea,veluti mensura, o metrum coutinentur hi quisunt bona corporistemperatione a quibus non excedunt, neque deficiunt humores, non 'H'minaturpbDema ton bilis,aut melancolia,sed eorum omnium quatrias,
proportio optime constat et Ideoque i mediocritatem in Actu
habento tuae rident cum di quatenus ingenuum, urbanam,ir,m decet DPraetercaluius generis bomines, quemadmodum
43쪽
I ridendo mediocritatem seruant, ta etiam nisi aliud sit misi adiunctumfaceti, o elegantes dicisolent ruiqwd m inter kraettiam, facetias, virum Otraria sunt Rufficita , o Scitr-rilitas, posita en quaedam moderata congresso, qua praecipienteii 4 ih otqμ fμης Vpportκ aia digna, quae audiantur,vdi rist.' , Hoc autem loco animaduerterium est, ouodsi uismus tem peramentifuerit, vale iam dictum eH.nrbilom uti melocrit tem iniit' non seruauerit , illud non 'm eratiovir care fert, Ied alicuius diuerse rei. Atque hoc lecto rem adm on n etiam, atque etiam uelim semper meminerit, crem Glitia modi causis agi contigerit. Adsecundum ordinem spectabit temperamentum sanguineum, in quo scilicet homine tu imum seu uinis est, minus aliorum Dum orn- is enim quandam etinet laiaritatem spiritnum, o animae ipsius, qua quidem nec imagina
tiones, curantur, nec tenebrae inducuntur a Melancolia, non
irritantura bile te pituita fiunt hebetiores, sexuiores Ideo Idem quacnnque de re clisaque eiusmodi homines stantis, o DLeit Hip uuntur in risum Quod quidem ex eo nobis eonfirmatur, quod l. de stra si hec temperies inciderit in hominem idiotam, in puerina,
ct homi imperiture,'ropteriamirationem cura laetitia conjunctam,comnis 1 nu tinuum ferὰ risum creabit, uel dicam sepe hominem ad delira- meto. tionem usqne perdκcet, de quascripse Hippocrates deliratione Ii. 6. Aph cum risu tutiorem esse,quia sola ein sanguinis caliditate com16 mittitur Intenditur uero, ac remittituris de causis nam vel coniungitur cum admiratione,ides ignoratione rerum, uel non Traeterea uel occupat totum eorpus praecipue perfecerebruωe noη. am quando cerebrum inuadit, non tantum latinam .
risum sed delirationem etiam fine ignoratione parit. Inde uia demus quandoque gnaros O literatos uiros in delirasione uis risu incidisse. In tertio autem gradu reponuntur lit, qui corporis temperamentum uel totius,uel praecipuocerebri, ex aliorum humorum mixtione impurum infectumque habent Horum, τὸ triplex en ordo, Vnus iliorum, quibus sanguis impurus eriratione admiste melancholis,j sunt in postremo ridendi gradu et Facit enim haec dispositio homines moerore timore, angustria affectos, Nam cum tersit, implet caput tenebris, omniaque phantasmata nigri atra reddit timorem. moerbrem redolentia, ideo tam praua symptomata parit, qualia ab auiboribus recensentur . Isi enim festor illam esse exsilimatatι-
44쪽
metquem collidati r. Hu autem se ne capite, e putat,inter xerynasium babere centipedem atque adeo hominem non tantsi
quando me ita excruciae ut sim me cogitationibus ut Demossese illudi censeat utra Iu remum. N in veluti fieri trepi unt atque omnia eat is In tenebris ii diiunt. ala nos in luce timemus .
Irat ritum nihilo qua uni metuenda magis quam
Que pueri in rencoris pacitant, maguntque sutura suod quiae a nouantinue euem reputandum est, quam extem biis,clus intra nos a melancolia excitantur. Quapropter omnia in deteriorem partem accipimus nauteo , quibus impuritas,
infectisqu3 st, laus bilis, itio faιile excandescentia corripiuntur, quia facile ijs circa covseruet, expumatsanruis, Ideo naquauis de causa rident, nec tamen adeὸ sunt risus expertes , t melancolici,nisi flava bilis superas lata fuerit, que tunc melancoliam exima tacta autem bilis proprie appellatur. δε-rina deliria inducit a uiuerytantum pituitosum habitum habentfacilius rident ion quidem ratione letitie,quam ipsa pitvrta inducat sed potius ratione admirationis Pituita enimn
occupauerit cerebrum da inessegnes,tardos,ignavos, ct iupidosfacit: uapropter cum omniafer/,quc uident novavs
offerantur,eosfacile, κροσνελε me, idest temere sine causa rudentes reddet. Quod si hcc pituita consequatur sanguineos illos faciet: De quorum habitu dictum iam e i. Atque hactenue dedi positionesimilari. Quod pertinet ad organicam n primissatuendum est,an possit immutare hanc ridesdifacultate, adeo. ut ex ea intendi, remitti possit. Verum cum di sitis organica requiratnriu omnibus particulis i deissingulis agendum esset, nimis ab innituti nostra ratione discedere su Satis eras an presentia sit,quenionem desolo cerebro esse, ex quo diximus. hanctim emanare o in quo feri imagination supponemus Guod ergo hic dispositio posset hanc uim immutare, ex hoc mia hi probabile sit, quoniam cerebrum semper visum eri duplici principibusfacultatibus inseruire primo, νGuoiectum in quo insinit, ex quoiouunt in uniuersum corpus,secvndo, 'ν instrumentum, quo intercedente uni operationes illarum acu tatum. Verumque trinumque immutatur Grumentum, necesese eIL opera nos immutaria et innivinenἔaria natura
45쪽
ad operationes augendas, vel minuendas plurimum eonfert.
Traeterea di ostio organica signum operationum, o facuia arx tutem,ex Galent authoritate, si ergo Oipsa non immutabit, blad erit huiusmodisignum,quia ad certam dispositionem organica semper certa quidam dispositio similaris consequetur , δε- T cilisum fiet, ut utraqμ earum dispositionum sese mutuo conses e ob quatur, quod quidem minime verum 'en quare conclude colo. cos. dum videt r banc organicam dispositionem ad risum augen-
Initine. dum inVndum aliquid posse ferre: Non quidem quod cerebrum sit peculiare organum risus, ut ideAmus, sed quod imaginatiohis est organum, sin qua satis iam dictum en
non posse risum fieri. Vet igitur inuentandum, que nameerebrι spositio organica confert ad risum sue vetanon: ad quam rem exquirendam opus est eandem diuisionem quam superius adhibere prius spectandus gradus ille,
in quo mediocriter ridentes considerabantAr. Huius emgo causam credendum sit esse optimam cerebri conformationem , quae cuiusmodi sit ex Galeno discere possumus: alia vero conformationes, quicunque sint a mediocritate re- Iib ari cedente, atque imaginationem laedere poterunt Qua quidem Med. conformationes non crediderim ab arte corrigi posse, si ab ortu insite,innatequefuerint. Atque ideo non temere credunt, neminem ab ortustolidum euasisseis cuiusquidem rei causa est, quia id nascitura praua conformatione substantiae cerebri ipsius. Re quum porro esset, vi de organica illa d positione sigillatim
diceremus, quae scilicet peculiaris' positio ridendi vim augeret , imminueret, sed hoc anatomice rei longius examen po- Iiularet, cuare sudiosos lectores ad Aristotelem rejciemus, ex curris liq.de bysieg. petant ut alios praeterea authores, quorum scripta compilasse dicere , si huc eorum sententias transferrem . Sequuntur cause externae,quae quidem,cti ae dusi plices sunt, aliae silicet uniuersales, alia xeia particulares uni e ND P uersales quidem Jectant ad ιaeli, O astrorum d 'Utionem uJrmadmodum enim videmus, multiplices earumdem stellarum cursus, congrUus, o digressus uteruassa propinqua, O longinqua, di paresque inter se earum a 'ectus non tantum homines, sed etiam terras, maria, aliaque omnia sub lunae orbe existentia immutari,sic erisimilesierct,ut ad augendam, minuendam rideadi uim aliq iapti .et: Omnia enim ius generan
46쪽
tur, e fiunt, fim ut splendidissimam huius mundi lucem veniunt repente coelenibus in xibus assci ex quadamisi ab
atherea,aesempiterna natura emanaut tradita Pronomorum δε M.
disciplina, ct praecipue Ptolomeus. Homini autem cuifacien- di potestas data es solum quod pertinet ad animum , quaedam propensio contingit. De bac ergo, qua ad risum spectat, modo intelistimus. Cause externe peculiares plurimum ad risum D ..cere possunt: Nam diuturna diudia diuturaeque cura minuunt euideatissime quantam vis ridendi di positionem , quemadmodum contra dicitiι Lanimi tranquiuitas, a que letitia quemlibet ad hilaritatem, risum excitare possunt He autem cause externe peculiares pertinent ad ea,que noctros animos possunt perturbare que itidem cause cum animos moueaut eo magis corpora mouere possunt: Quia mutue sunt animorum, coryorum pasones,Pttestatur Ari l. tque ideos diutius protrabantur habent,im faciendi naturam quandam acquisiti Mam pro rationei trum causarum: Atque o muta illa, qui Ub 'hy animam ad latitiam mouere solent, maxime itidem idone ς erunt ad risiιm conciliandum , cuiusmodi sunt crebra , Ira .ra Nunci fortuna longa tranquillitas, O consuetudo libendi. Nam vinum vel prudentem cantare coegit Plut libEt tenorem ridere, pedes Me inferre choreis sem, Atque tacenda loqui, nec idonea dicere dictu . I lini
contra vero quacunque moerorem inditcunt, ea a nobis Ham ex Flo arcent, o animos nostros larvis optent, visunt ingrati nunci mei. ο- inopia amicorum, propinquorum,infortunia aerumnosus is dia ctus, curae, sudia seriae, acgrauissimae cogitationes cuius rei in Evangelica testione clarissimum exemplum eatat in IaRaro, quem Iesus chrisns seruator nostersu seitauit a mortuis: Qui postquam reuixit nunquam risisse fertur Inter has causas sexterne non postreme dicentur uenam animi nostri deliberationes quibus pro earκm ratione multis modis immutantur animi nostri. Id quod preclare ostendit Aristoteles ille cognomento ire ius apud Eupolem, qui quidem icie interroganti quibus artibus Iustus euasistet, bene acsapienter respondit, i preciapuumfuisse nature munus, sed etiam alacri animo naturam
suam adiuvisse: Id nimirum significans sese iampridem decreuisse, ν naturalis propensio, quam habebat ad Iustitiam eam ipsius animi exercitatione ita adiuuaretur, at usus eua
47쪽
deret. κοd ipsum quo nam pacto ad risum transferri pol
nemo non videta Itaque he, o ni modi sint externe cavid quibus me nonsatis cumulat tractasse intelluo . quia non ille mihi propositusscopus'it,sed quo ad risus adfectionem e plicandum alis tetigi ueximmo. an tam etiam causas or
termitto, qmae ad risum modo excitandum, modo reprimendum, se occulta quadam ratione conferre videtur, cuiusgeneris easunt,
'ς' 'que a Plinio eae Theophracto sumpta referuntur In brigia. Osfontes inueniri, quorum alter Galenoci risu, alter verδcleona fletu noncupatur Item fons ille infortunatis insulis, cuius aquae si quis eas biberet, tantum in risum propellebant. li 24. ut emormetur Refertur etiam ab eodem Plinio in Bactris, crur circa Borisbenem herbam quamdam inueniri, que Gelotophialis appallatur, quaesii bibatur cum irrha, vino,varias ob tiersati species, ridendiquefinem non fieri in potis nucleis pinee nucis cum pipere, o melle in vinc palmeo. Hs igitur cause, βνecto intuitu insticiamus, ad aliquam ex his causis quas en Meranimas referentur Nec enim plura de ridendi potenate, causisque dicenda supersunt.
De causis Risus in actu Cap. VII.
N Ciserὸ, H instituti ordinis ratio possulat de his causis agamus , que risus potentiam ad actum perducunt Verum cum sit motus quidam voluntarius res precipue illius cause erunt consideranti umiens instrumenta cum partibus, ct obiectum Nam hoc idem ceteris noctri corpo
ris partibus datum esse non ignoramus sit exemplo pulsus qui ἡ uti, tres easdem causas habet, eicientem hoc est'cultatem vita- lem, insertime tu quaesunt frieris Uum dest caloris uniuer-ξ si corporis defensionem. excretionem extrementorumfuligi- nosorum. Idem quo ue de respiratione dici posiet , verum
eri igitur de efficienti, de instrumentis cum partibus, de obiesciens cum Galea fenure a lumus, bis a iurea, tuam virtus an seris,
49쪽
ciret . Rod ipsum quo nam pacto ad risum transferri pes t nemo non iidet Itaque he, o ni modi sint externe cauis de quibus me nonsatis cumulat tranasse intelluo . quia non ille mihi propositus scopusfuit,sed quo ad risus assectionem e
plicaninam Iatis tetigisye exiInimo an tam etiam causas pretermitto, quae ad risum modo excitandum, modo reprimendum, occulta eruadam ratione conferre videtur, cuiusgeneris ea sunt.
' ' que a Plinio eae Theophrano sumpta referuntur In brigia offontes inueniri, quorum alter Galeno a Risu, alter verδcleon a perti noncupatur Item fons ille in fortunatis insulis, cuius aquae si quis eas biberet, tantum in risum propellebant. li 24 ut emoreretur Refertur etiam ab eodem Plinio in Bactris,oca. II, , circa Boristhenem herbam quamdam inueniri, que Gelotophialis appallatur, quae si bibatur cum irrha, o vino,varias obversati species, ridendique finem non feriis potis nucleis pinee nucis cum pipere, O melleia vinc palmeo. He igitur cause, βινecto intuitu insticiamus, ad aliquam ex his causis quas enu Merauimus referentur Nec enim plura de ridendi potenate. causisque dicenda supersunt.
De causis Risus in actu Cap. VII.
vero, ut instituti ordinis ratio ponulat, de his causis agamus , que risus potentiam ad actum perducunt Verum cum sit motus quidam voluntarius res precipue illius cause erunt conmeranda inciens instrumenta cum partibus, ct obiectum P am hoc idem ceteris noctri corpo Cia ubi r partibus datum sis non ignoramus sit exemplo pulsus quid. uu, re emem a as habet, e cientem, hoc est Dcultatem ita- Iem, instrumenta quaesunt x, terie, Uum dest caloris uniue L. si corporis defensionem. excretionem extrementorumfuligi nosorum. Idem quoque de respiratione dici posset , verum
Cis fici βρ δ' pr*Hψ Hμs io risu pi sat obiectum Agenduma eii igitur icienti in instrumentis cum partibus, de bie. Tot sus: Quamquam obiectum reliquis absolutis in alitiis Cius, s μέμ- η a quidem e sciens duplex erit, mediose; hi timicet, O immoriati, Mediata qu: emba altas est, quae si cum Galex sentire Nisanus, nibi a iure uam virius an