장음표시 사용
191쪽
188 . ME T A P s Υ s I c IE ' .ar. ergo quovis tempore & loco homines sp ritus nomine substantiam intellexerunt ab omni
vII. De Mentis humanae facultatibus. li is I istis nomine intelligitur principium sumctionum quas exercet mens humana. ' Duae sunt praecipuae, nempe inteIlectus & voluntas . Duobus quippe tantum modis mens circa objectum versari dicitur, percipiendo nimirum & volendo . Quatenus est perWipiens, vocatur intellectus I qua- renuS est volens, appellatur voluntas. Duae igitur illae facultates sunt una & eadem menS Simplex, sub diverso respectu consider ta. Voluntas est.actuum humanorum principium; illius proim de tractatio pertinet ad Philosophiam moralem. Tota igitur disputatio erit de intellectu humano. Cum intelleinis verum cognoscexe. non possit, nisi idearum ope L inde nascitur Occasio expendendi, quaenam sit idearum natura, quae causa effciens, quae origos. .
e idearum natura, saeculo proxime elapso ἰgravis exarsit controversia ducis inter Galliae nostrae Philosophos praestantissimos, Nicolaum Μalebranchium oratorii D. I. Presbyterum, cujus notissima est in rebus philosophicis perspicacitas,& Antonium Ῥma dum Doctorem Sorbonicum quem D. Boileau vocat, D plus saυaut mortes ςui famais ait serit. Utriusque otinionem ita describimus, ut quis victor , quis victus fuerit, pronuntiare non audeamuS,
192쪽
r. Μalebranchius nomine Meae intelligit imme-ciatum & proximum mentis objectum. Scilicet, anquit, dum mens aliquid percipit, multum est ciscriminis Inter mentis perceptionem & ideam: perceptro est sensus ille intimus, sive illa animaeanectio, qua conscii sumus aliquid a nobis percipi & cognosci, circulum, v. g. aut quadratum t ea vero est obyeetum perceptum, seu forma &species intelligibilis quae nobis aliquid exhibet. Per ideam circuli, v. g. intelligit sormam illam CIrculi, quam mens nostra intuetur ubi ratiocinamur de circulo. Unde idea illa quae dicitur Ob-I ιι , medium quasi locum tenet inter perceptionem & obJectum externum a mente perce Ptum. Jam vero, juxta Μalebranctium, praeter mentis perceptionem, necessaria est idea objectι-va . Cum enim objectum externum non possit eSSe menti Imnaediate praesens, ipsius praesentia per ideam OH ιυam suppletur. ri Rut*m a perceptione esse prorsus distinct3s Sac probat : perceptio est mentis assectio : a qui Ideae non sunt mentis affectiones. Quod enimernunt est ac immutabile, non potest esse men- . . aneotio .' atqui ideae sunt aeternae& im-utauites. 4Sit an exemplum ista veritas: Circu- , o omni I radios aequales habet a atqui I.
c Veritas idea circuli nititur: ideo quippe amrbi. 'in'S circuli radios esse aequales, quia percipimus illud contineri in idea circuli; -- , .2 ' ββ aeterna est & immutabilis : nisi . huJusmodi, vel alῖquando non exstitisve feri posset ut existere desineret: atquii 'in dici potest . I. quidem dici nequit eam ὐάδ' L non exstitisse; si enim Deus ab aeternor Iri hanc radiorum circuli aequalitatem , nula Π eSt tempus. ho non exstiterit praefata veria. . arqui.Deus ab aeterno , Sc. ergo Sc. a. Fieri
193쪽
rso MST A nvs IcAE Non potest ut unquam desinat existere; si enim illud posset contingere, maxime quia circulus extra ideas positus cessaret existere: atqui licet in nihilum redigeretur omnis circulus extra ideas
constitutus, nonadeo' rueret haec veritas, Circuum suos omnes radios habet aequales, quemas modum ,' sublato quolibet triangulo, non tolleretur ista : Triangulum conclat tribus angutis, tr susque lateribus ; ergo veritas illa, Greutas suos omnes radior habet aequales, Semper exstitura est;
aliunde nullum fuit rempus quo non extiterit, ergo aeterna est ac immutabilis; ergo & idea xi culi in qua sundatur: ergo & aliae ideae; ergo idea a perceptione prorsus distinguitur. Praeterea ex omnium Philosophorum consen-4u M propositiones, quae in materia necessaria vem santur, sunt ab aeterno & immutabiliter verae ratqui non possunt esse tales, quin eadem aete nitas & immutabilitas ideis adscribantur. Propo sitiones enim nequeunt esse ab aeterno immutabiliter verae, quin pariter aeternum sit ac im putabile in quo sundantur : atqui propositiones in materia .necessaria constitutae ideis innituntur. νIsta , ex g. Circulus est rotundus, ideo in materia necessaria versatur, quia rotunditas percipitur in idea circuli contineri: ergo propositiones , quae sitae sunt in materia necessaria, non possunt esse ab aeterno & immutabiliter verae, quin eadem aeternitas & immutabilitas ideis nostris etiam competat; ergo, &c. I. Contendit Μalebranchius Deum solum esse
ideam illam objoctisam, seu formam intelligibilem, in qua cognoscimus quidquid novimus . Nam Deus, inquit, in sua substantia continet formas
exemplares, sive ideas rerum omnium archetypas: siquidem omnia tum existentia, tum Possibilia cognoscit. Namque in seipso o*ectorum 'sormaS N. species continet, nec eas aliunde mutuatur &. emendicat, cum Sibi suum sit lumen; novit ergo Deus sua in substantia rerum omnium
194쪽
r EoaLIae . PAR. 1 rL DIS II. 19Iessentias. Iam vero rerum sermae exemplares &arche par, non solum a Deo, sed etiam a mente nostra percipi possunt. Deus enim potest eas memti nostrae manifestare, Cum animae nostrae sit in time praesens, Upote lux vera, quae iuuminat omnem hominem venientem in hunc mundum.
S. I is generatim constitutis, Μalebranchius triplicem potissimum distinguit cognoscendi modum . Prius ille est, quo res intelligitur in se,psa & per seipsam, non vero per speciem, Sive Ideam a se distinctam. Qua ratione solus Deus cosnoscitur, quia solus in se & per se est intel- , ligibilis, sicut sol proprio lumine Iidetur, cetera autem lumine a sole mutuato . Praeterea nullum est medium a Deo distinctum, per quod percipi queat. Extra Deum enim nihil est nisi finitum S limitatum; Deus vero infinitas in se persectiones complectitur, sed quidquid finitum est, infinitas Dei persectiones exhibere non potest. -- . Eium quippe referre nequit persectiones, quas nullo modo continet ; ergo Sc. Unde sequitur Deum animis nostris immediate & per in prae- Sentem esse, juxta illud S. Augustini: sitis humanis menrisus, nuIIa interposita creatura , pr maider . Lib. de vera Reιυ. cap. 55. J ISecundus cognoscendi modus fit per ideam, id
est, per ideae archetypae contemplationem. idea nihil aliud est, quam divina substantia, qua tenus menti nostrae exhibetur. Eo modo cognoscitur quidquid per se & immediate intellectumamcere non potest; qualia sunt corpora . Cum enim nullam habeant cum mente nostra amnit rem, nec in eam, utpote spiritalem, agere possint, nec ipsi praesentia fieri, in Seipsis non per- . .cipiuntur aut videntur. Idcirco instar dogmatis est apud Μalebranchium , corpora physice & materialiter a nobis non videri: sed objectum mentis nostrae immediatum esse ideam corporum in Deo solo existentem, quem vocat extensionem inpelligibilem quae extensionis creatae est forma
195쪽
191 MET AP ΗΥSI cAE exemplaris & archetypa . Hinc videre corpora , juxta Μalebranchium j nihil aliud est , quam aD fici extensione intelligibili, quae coloribus sit d terminata & singularis: v. g. sol quem videmus, ab eo prorsus discrepat, in queia 'oculorum aciem dirigamus. , Est enim pars'extensionis intelligibilis, ad quam reserimus sen ationem coloris, quam soli materiali, & extra nos posito tribuimus. Sed
teiligibis oe gemenais, reniae sensibis oe partim culiere par Ia eoADur. Quand te dis l' etem due , niens l' intelligibie ; γ' retonis ι' ide e our arcibi e de Ia mariere , cur ii est uris ques etendiae materia e ne petie agir incacomene sdirectement dans notre espris . II U 3 a que lex iri es intelligibies qui puissent asserier Ies inee Ligences . Reponse a m Regis, ch. a. n. 5. In Deo etiam videmus, juxta Μalebranthium, omnes veritates generales S abstractas, quae imtellectu puro, id est, absque ulla: qualitate Sensibili percipiuntur. Praefatas , inquit, veritates in Deo videmus, si in Dei substantia contineantur,& Deus suam nobis substantiam manifestet: a
196쪽
SPECTILII . PAR y IL DISR. Ir. Is 3 qui haec duo certa sunt; & quidem T. Deus enim in sua substantia complectitur veritates aeternas & immutabiles: atqui veritates generales& abstractae, sunt aeternae & immutabiles, ut constat ex dictis; erso I. &c. I. Deus suam n bis substantiam manifestat. Certum quippe est a nobis percipi veritates generales & abstractas, quales sunt istae; AIteri ne nostris quod tibi fori
non vis r . . . Impossibile est idem esse simul non. raser atqui illas veritates non percipimus,
nisi quia Deus suam nobis revelat substantiam , in qua continentur . Vel enim veritates illas cognoscimus , quia Deus suam nobis exhibet substantiam , quae eas complectitur; vel illas percipimus in mente nostra, aut in aliis creaturis: at qui posterius dici non potest. Νamque veritates nora deprehendimus, ubi nullo modo resident: atqui veritates generales & abstractae, utpote aete
nae & immutabiles, neque in mente nOStra, neque in aliis creaturis contingentιbus reperiuntur. superest igitur ut eas videamus; quia suam Deus nobis substantiam manifestat, in qua continentur ; ergo, &c. Tertius cognosoendi modus est per sensum intimum. Ita menS humana. seipsam , suraque aς sectiones cognoscit. Quamvis enim Deus sua in substantia nostrae animae ideam contineat, eam
tamen, juxta Μalebranchiunt, in praesenti vita nobis non manifestat. Hanc quippe ideam si nobis Deus concessisset, I . nulluS animam cum materia confunderet ; sic quia nobis affulget idea circuli, nemo est qui ipsum cum quadrato conium dat . 5. Solo animae intuitu cognoSceremus, quarum facultatum sit capax, sicut in extensionis conceptu deprehendimus ipsam fieri posse quadra- tam, rotundam, triangularem , &c. anqui tameuanimae secultates nonnisi experientia nobis innotescunt. Nunquam nobis certo constitisset animam doloris, Vol tatis, famis. 9itis, &c. Sem si bus assci posse, nisi eos fuissemus experti; er
197쪽
M E T AP Η Υ SI c AEgo, inquit Μalebranchius, Deus mentis nostratideam nobis minime concesSit.
En systematis Μalebranchiani brevis expositio. Licet gravissimis difficultatibus obnoxium sit, in eo tamen non minus elucet animi pietas, quam, ingenii sublimitas. Desim scilicet nobis exhibet, ut spirituum lumen universale, a quo, tanquam ab inexhausto sonte, profluit quidquid lucis in creatas intelligentias diffunditur. Unoe sic ipse ha
Praelatam Μalebranchii opinionem totis viribus impugnat doctissimus Arnaldus in Libro, cui titulus, des vrates oe des fatisses, Ideos. I. Statuit ideam & perceptionem esse rem unam & ea ua denio Res autem ea, ficet simplicissima, dupli. cem habet respectum , alterum scilicet ad memtem quam afficit, alterum ad rem perceptam suam exhibet. Priorem respectum dihecia nauis significat perceptio; posteriorem vero idea. Sic enim mentem suam explicat: T ai dis que jae pre-
198쪽
cu res , qui ne soni fonses que Sur De qα' on Mesomprend pas asseet que ce ne sont pay Erux eu-tites distierentes, mais une meme modification de Norre Eme, qui re eme essentie Iemenr res Eeux ramoriae, quoique se ne puis aυoir de perceptions qui ne forent rout ensem, Ie, Ia perception demon e rit comme a perceυant, eb Ia perceptionde quelque choro comme appe Des que rien aussi
ne petit ρtre object iument dans Mon e rit, qui est ce que appelle itaee ) que mon e vir ne Puppersol me. Cap. 6. Definit. 6. I. Ex eo quod perceptio & idea sint unum Ridem, eadem nempe animae modificatio, juxta
mentem Arnaldi, sequitur perceptiones ex natura
quod instar tabdillae & picturae sint objectorum imagines; sed quod existere nequeat perceptio, Urin percipiatur & cognoscatur aliquid. Unde concludit mutile prorsus esse recurrere ad ymagineS , SNe Species quasdam, a mente distinctas, ut objecta innotescant. Illarum originem tribuit praejudicatis opinionibus: ab infantia haustis, &consustudine firmatis . cum scilicet homines sensuum impressionibus ab incunabulis assueti, deprehenderent ad visionem corpoream requiri, vel obiecti praesentiam, vel ejus imaginem in specu iis tabellisve exuatam et eodem modo a mente
199쪽
MEΥ ΑΡ ΑΥ s I cis objecta cognosci existimarunt, quo videri solent ab oculis corporeis. Hinc necessariam esse judicarunt, aut intimam objecti praesentiam, aut, ea deficiente, imaginem aliquam a mente diStinctam ,
in qua rerum naturas inspicere possemus. Inde manarunt, inquit Arnaldus, entitates illae reprinrentatrices, a perceptionibus distinctae .
S. Cum percipimus aliquod o ectum Deus
nobis suas ideas non manifestat, ut ait Mal branchius, sed alias in nc bis producit, suis quoad repraesentationem Similes, quarum ope objecta fiunt menti praesentia. . '4. Quando corpora percipimus, corpora ipsa ἰSive existentia, sive mere possibilia, o eAum
sunt nostrae .perceptionis immediat . Unde comcludit corpora in Deo non videri sed in seipsis neque existere in Deo extensionem, quam Μalebranchius vocat inlevisibilem e Mn ams,' inquit
5. Denique contendit Arnaldus nobis inesse mentis nostrae ideam , qua ipsius naturam clare cognoscimus . Id probat ex eo quod plurimas animae proprietates habeamus perspectas. Novimus V. gr. eam eSse Spiritalem, simplicem, a mate ria prorsus diversam ; novimus eam intellectu &voluntate esse praeditam ; novimus eam pollere
facultatibus percipiendi, imaginandi, judicandi,
ratiocinandi, &c. In eo potissimum stat Arnaldi systema, quod velit objectum a mente conceptum , Sive ideam, non esse a perceptione distinctum , cujus proprium est .aliquid repraesentare; quia scilicet non
200쪽
potest existere perceptio , quin percipiatur aliquid . Quemadmodum igitur, inquit, quaerenxi cur circulus sit rotundus, id unum responderi potes est & debet, quia ea est natura circuli, ut sit rotundus ; sic interroganti cur & quo pacto perieeptio ipsum sit objectum a mente immediate perceptum, non aliud responsi dari debet, nisi quia illud pertinet ad naturam perceptionis . . . Id vero non approbat Auctor sagacissimus O-
Ieris, cui titulus, Essai de metapbrique, cujusteC sunt verba : Mais commene consonare Ia pedi