장음표시 사용
211쪽
idst ' . M UT APHΥ S I CAE tariti conspersa colluceret, neque a sensibus, gustardi sunt & hebetes, coguitionem Omnem Suandi repeteret λ 5. Philosophi qui statuund omnes ideas, sive proxime , Sive remote a Sensibus Ortum ducere, id tantum intelligant necesse est de homine in hac vita mortali constitutor mens e nin, a corpore & sensibus soluta, suas funestiiones liberius exercebit, ad veritatemque cognoscendam aptior erit & paratior . Hos intra tineydoctrinam Lockianum coercet D. de Condillac , qui disertis verbis lectorem admonet I. senSus nota
esse idearum nostrarum causas esticientes, sed meras occasiones; λ hanc propoSitionem, omnes i deae a sensibus oriuntum, ad animam aut innocentem aut a corpore Separatam minime. Pertinere-. Essalisur ι' origine des conorssances -- mutueS, SPH. I, cap. I. '
Quamvis Cartesiani confiteantur mentem a compore plurimum pendere , ex quo potissimum tempore natura bostra per peocatum in deterius mutata eSt, negant tamen ideas omnes a sensibus re proxime vel nemore originem ducere . Sunt enim m nobis plurimae rerum aut spiritalium, aut mere intelligibilium notiones, quae nulla qualitat sensibili vestiuntur, nullamque cum Orfanis Sen-Σuum amnitatem habent. Praeterea sanioris Philosophiae ea sunt praecepta, ut accurate Secernamus finem & usum diversarum animi facultarum , ne sorte uni tribuamus, quod altera potiori jura sibi vindicat. Jam vero sacnitatem quasdam O casione corporum sensationes experiendi, eo tam tum consulo nobis concessit sapientissimus naturae conditor, ni mens statim & sine: disquisitione cognoscat quaenam Suo corpori prodesse , quaenam nocere possint, atque ita ipsius conservationi provideat ; minime autem , ut ab impre sionibus in organa sensuum. factis accurat m T
212쪽
3 EcIAM IS . PARS TI. ΠIN. In I Friim , praesertim metaphysicarum & moralium c gitationem expectemus. Hinc Cartesius , Μal branchius , aliique complures magni nominis Phialosophi, intellectionem puram a sensibus & imaginatione ita distinguunt ut priori facultati qua dam adscribant notiones, v.. p. Dei mentiS ΠQ-strae, veri & salsi, justi & injusti supra sensus& imaginationem positas. Contendunt etiam in mathematicis circulum aut quadratum persectum, figuram mille angulis & mille lateribus constam tem, sola intellectione, minime vero sensibus &imaginatione cognosci. Imo docent in rebus etiam physicis, quae ejus naturae sunt, ut experiem tiae judicio permittantur, quales sunt corporum extra nos positorum magnitudines, Durae, distantiae , motuum, velocitates, gravissimis erro ribus obnoxias esse sensuum relatione , nisi se- eum invicem conserantur & rationis lance ponderentur. Ree νοερ de La υEritF,. Πυ. I Essa is de metapbrigus, chap. I. n. S. γ' suis. His freti princip1is asserunt Ρhilosophi superius morati, quasdam ideas occasione sensuum, quasdam sine sensibus in mente nostra a Dein produci ; quibuscum sit . . PROPOSITIO Durimae tactae, rerum sollicet miri alium aut mere intolligibilium, nso proxime, Nec
Temore o sensibus originem ducunt.
Demonstrant omnes Philosophii Christiani,
ne, lysis quidem adversariis exceptis a nobiS.,
213쪽
quacumque tandem ratione, percipi Deum, sive Ens .infinite persectum, & ab omni prorsus materia Secretum , mentem nOStram ipsiusque Operariones, naturales immutabilesque justi & injusti notiones. ; atqui ideae Dei, sive Entis infiniti & spiritualis, mentis. nostrae, justi & injusti, a
sensibus nec proxime nec remote originem ducunt .
Prodi I. pars, scilicet praedictas ideas. a sensi, bus proxime non derivari. Objecta, quae his no-rionilius exhibentur, nullo colore, ' nulla figura, nulla denarum qualitate sensibili donantur L ut possint aut sensibus fercipi, aut imaginatione repraesentari. Μerito igitur auellar Artis. cogitanaes ad ideas plane similes, entis scilicet & cogitationis,
Praeterea notiones illas praejudicatis opinionibus non eSse annumerandas, inde probant Philosophi Christiani, quod superent & sensum & imaginationis captum, quae internae sunt praejudiciorum causae: v. g. ideam Dei naturalem esse neque a praejudiciis ortum ducere demonstrat D. Abba- die, quia nedum iesi faveant, contra reluctantur
sensus & imaginatio . La coutume que nouae a-.υons prio de sotimetire notre raison a nos Senae,s de rejeter comme Ane speculation, ce qu' Ou
214쪽
Hinc concludere licet notionem Dei, ac pcO- inde ceteras ejusdemi generis. ideas , neque Sensuum, neque imaginationis adminiculo intellectum humanum subiisse. ; ergo I. ideae Dei, mentis nursitae, justi & injusti a sensibus proxιme non Oriuntur ' Hob. a. pars, scilicet easdem ideas. a sensinus remote non dimanare. Si enim res ita se haberet, maxime quia mens Sese replicando in IaeaS ope sensuum. acquisitas , ad notwneS. rerum Spi
ritualium aut mere intelligibilium assurgeret, ut
superius expositum est ex ipsis insigniorum Lockianorum documentis di atqui hanc Originem repellunt ideae Dei, mentis nostrae, lusti & IΠJusti quas. in exemplum assumimus . Di. Quidem idea Dei non oritur u reflexione mentis in ideas ope sensuum comparat S. Quantamcumque enim attentionem ideis rerum SenSlbillum a.
hibeamus, nunquam in iis deprehendemus, nUI quod continent & repraesentant; hujusmodi autem notiones nihil complediuntur neque exhibent, ΠΙ- si extensum, mobile, figuratum, coloratum, uno verbo, nihil nisi materiale & limitatum: atqui aut nullam omnino Dei notionem habemus , aut
ipsum concipimas tanquam Ens omni per lectiouum genere cumulatum, ab omni prorSus. com
positione alienum ; ergo idea Dei nota Oritur ex
reflexione 4 mentis in ideas rerum SenSibilium .
Insuper, ubi agebatur de natura finiti & inn- niti, probavimus. infinitum a nobis per SelpSum intelligi, minime vero tamquam negationem h- niti di atqui Deus unicum est veri nominiS Inhntrum; ergo ipsius ideam in mente nostra non generat rerum sensibilium finitarum contempla
a. Ide' mentis nostrae ipsiusque Operationum. v. g. assirmationis, & negationis, ex praedi ta in ideas rerum sensibilium reflexionec ortum non dum citr enim vero, juxta nobiliores Lockianos post- uuam mens objecta sensibua apprehensa. i Secuak
215쪽
2Ο - METAPHrsICAT . Invicem contulit , eadem conjungit aut sep rat, prout convenire, aut non convenire percia piuntur , sicque ideam amrmationi& & negatio-xti sibi fingit. Verum qua tandem ratione mens potest objecta sensibilia secum invicem collata jungere vel separaro, nisi inter agendum y lueentes Sequatur amrmationis & negationis ideas quid est enim amrmare aut negare, nisi ideaseonjungere vel disjungere Itaque vel dicendum est mentem nostram Iemere & fortuito primas suas simctiones obire, vel confitendum his operationibus praevias esse naturales assirmationis &negationis notiones. Quod autem de amrmatione & negatione statuimus , idem de ceteris memtis operationibus intelligendum est. Ergo α. idea mentis novirae ipsiusque operationum non Ο-ritur ex reflexione in ideas Sensuum ope compa
5. Denique ex hoc sonte non dimanant justi &injusti notiones : nisi enim natura ,. aut portus ipse naturae conditor Deus, prima haec idearum moralium elementa omnium pee oribus inseruisset, qua de causa.tot miserabiles querelas emunderent debiliores, potentiorum tyrannide vexati λ Quia sentims, i Aquiunt adversarii, se nihil amisisse quo tantam oppressionem in se concitarent; non igitur doloris tantum , sed . etiam injuriae quam patiuntiar, sensus e S indignatione commovet, ac proinde , natura duce & magistra, percipiunt unicuique jus esse ad propriae vitae, libertatis, famae , bonorumque conservationem; aliosque homines non posse, absque injustitia, privato cuilibet, nihil hostile molienti, quidquam contum hae aut damni inferre. In homine autem his se sibus imbuto quis continuo non agnoscat primarias boni, & mali, Iusti & injusti notiones
Praeterea naturalem & rerum & cogitationum, ordinem invertunt Philosophi supra dicti, dum ex malis, quibus nos assiciunt ceterorum hominum vitia, virtutum iisdem viiiis oppositarum notio
216쪽
yPECIALIS. PARS IL DIss II. 2Isnes derivatas volunt. Imo potius & in ipsa rei veritate , & juxta nostrum concipiendi modum, ordo inordinationem antecedit; ideo quippe actiones quaedam injustae sunt Sive inordinatae, quia immutabili ordini dissentiunt: Tout re qui n' est pas conforme a Ia regie , ne est par aeroitu faut dono ooir Ia connoissance in Ia regie, poArisive que eeci ou cela n' est pas Mole, inquit auctor cujus testimonium minime suspectum est, ubi disserit de variis sophismatum generibus. Logique de Du Mars ais, art. I S.) ergo malorum experientia, quibus occasionem praebent nefariae hominum cupiditates, ideas justi & injusti
excitare quidem potest, minime vero in mente nostra producere; ergo hujusmodi ideae non oriuntur a Sensibus, etiam remote . Idem praeterea denotione tum Dei, tum mentis nostrae tum ipsius operationum yrobavimus s aliunde ostendimus p istas ideas a. sensibus immediate sive proxime noudi manare; ergo plurimae, &c.
Ex eo quod renyum acotiratis orum a risalium aut mere intelligibilium notionibus comparandis , potires obsint, quam prorint vi t
xllae ideae nullo modo sunt sensibus adscribendae, quibus informandis potius obstant sensus, quam prosunt: atqui ideis rerum, &c. ut enim habeantur hujusmodi notiones, a rerum corporearum & sensibilium imaginibus revocandus est an nus, ita ut eo minus in hoc genere cognitionum proficiamus, quo magis objectis sensibilibus& corporeis mens.nostra detinetur. Hinc Cartesius, Μalebranchius, aliique insignes Philosophi, quibus & ipsi Lockiani quandoque se adjungunt, eos qui veritati inquirendae, praesertim in meta- physicis & moralibus, operam dare volunt, ste
217쪽
a ME T AP H Wi IC AE ... ' Vmquenter admonent, ut a sensibus abstracti, in intimis animae quasi penetralibus veritatem contemplentur , nullis figuris delineatam , nullis coloribus sucatam , nulla imagine sensibili deformaram . Et certe qua de causa homines, eliam Ingemidoctrinaeque fama clarissimi, in turpissimoS erro res circa naturam Dei, mentis humanae, summi& absoluti boni , necnon primarias morum regu las inciderunt , nisi quia res, praeeunte Solius re-Hae rationis luce investigandas, SenSuum, & ima inationis arbitrio permiserunt λ non minus igitur
par se rectieillir en sol meie, ni s atracher auxaries purer, doni son esprat embarassi a ama Res groSsieres , . ne peret porter Ia veru ὁ .sImple . Ex iis omnibus concludere licet, in has poli SSI-mum esse Sensuum partes, ut urientem nostram
certiorem ediciant de iis omnibus quae ad corpus
nostrum relatim em habent , atque Ita IpSius Vigilantiam excitent, minime vero u notioneS I rum spiritualium aut mere intelligibilium suppe-
Ex natura mentis humanae.' ouperius probatum est, non meram cogitandi facultatem , sed cogitationem Ipsam in idea mentis nostrae ita contineri, ut, ea Sublata, nihil amplius in mente concipiendum remaneat. Ideo mentem humanam definivimus SAbstantIam cog/rantem , regendo corpori accomodatam. Tnc narturam servare debet anima rationalis, etiam cor-
218쪽
SPE IIIIS, PARS II. DIIy. II; 2Is ori eonjuncta, etiam peccato inquinata, quamvis deploranda rerum conVersione in deterius mutata fuerit: atqui si omnes ζidear vel proxime vel
remote a sensibus Oriantur , si mens humana stati m ab ortu sit rabula rasa qua buslibet υacuaeharacteribus, dici non potest cogitationem ad .. ipsius naturam pertinere; cum Omnes suas coguetationes a sensibus mutuetur.
Νeque dicant Lockiani mentem nostram saltem quibusdam astici sensationibus, Occasione corporis, antequam aliis cogitationibus informetur: illae enim sensationes tomitantur, praeviumque supponunt existentiae propriae sensum intimum, n auralemque felicitatis amorem, qui sine aliqua cognitione entis & boni, Saltem confusa &.o
scuta esse non possunt. Ρraeterea Sensationes neque in infantibus, neque in altissimo somno dormientibus, &c. nullam habent reflexionem ad-3unctam, ergo in systemate Lockianorum non sunt verae cogitationes, cum, juxta ipsOS, cogitatio quaelibet in seipsam reflectatur; ergo si omnes ideae a sensibus oriamur, mens humana perlongum furtasse tempus iis caret attributis, quae tamen ipsius maturae inhaerent.
Ex eo quod Sententia Loelianorum certitudinis philosophicae fundamentum eυertat.
Illa sententia certitudinis philosophicae indamentum evertit, qua posita nihil certo cosnosci, nihil certo demonstrari potest': atqui, posita LO-chianorum sente tia, nihil, &c. Ad legitimam enim demonstrationem requiritur, ut extra dubitationem Mnnem posita sint principia, quibus i nituntur nostrae demonstrationes atqui in Lockianorum opinione Terea mon sunt principia, quibus&c.: cum enim mon fuerint mentibus nostris naturaliter impressa; verum ex notionibus singu.
219쪽
axε MAT AP ΗΥs I c AEIaribus occasione sensuum exceptis ad arbit Ium Composita , noStrum quidem cogitandi modum exprimunt, sed cum ipsa rei veritate necessariam immutabiIemque connexionem non habent. Hinc pronuntiant multi Lockiani principia generalia, siue axiomata, nullam sere in demonstranda veritate utilitatem afferre; hinc docent rerum definitiones a verborum definitionibus nullo modo differre: atqui tamen nihil certo demonstrari potest, nisi principiorum generalium subsidio, quorum veritas ipsa vocum expositione intelligatur, quaeque ideo dicuntur per Se nota: v. g. Geometrae suis demonstrationibus, & quidem merito , praemittunt quasdam fropositiones ita evidentes, ut iis assensus denegari non possit, quesis est ista
maxime usitata: quae sunt eadem uni terrio,
Idem praestant Μetaphysici, ubi ex hoc principio , naturali & omnibus obvio ., non datur ef
Elus sine causa, concluditur existere Ens aeter- Num , nece*Sarium, cujus virtute cetera omnia existant. Haec fianae Tationis principia neque per Sensus mentem Subierunt, cum universalia sint ;neque haberi debent ut reflexionum nostrarum foetus, cum etiam invitos ad assentiendum nos
impellant ; ergo hujusmodi principiorum certit
do consiStere non potest In sententia quam impugnamus. τPraeterea ut veritatem cognitam aliis de momstremus , neceme est, ex principiis quibusdam inter nos & ipsos communibus argumentari, ut evidens est: atqui Lockiani, si tamen sibi constare velint, nulla possunt admittere principia onmibus communia- Cum enim organa sensuum
non sint in diversis hominibus eodem modo disposita, cum insuper Omnes, Meque in iisdem rebus sensibilibus, neque in iisdem circumstantiis, assiciantur, impossibile est eos solo sensuum pra -εidio fretos, in easdem plane notiones conveni- Te . Hinc plerique Lochiani contendunt nullam
220쪽
SPΕcIALIS. PARS II. DIsS. II. 2IZesse Dei, v. g., yirtutum & vitiorum notionem in omnibus uni rmem, nulla prorsus morum principia communia & per Se nota , ne istud quidem : alteri ne feceris quod tibi fieri non υis. Essais fur ι' entend'ment , sc. lib. I. chap. 2.
Εκ aliis Sententiae quam impugnamus
Istae sunt consecutiones ex doctrina Lochiana sponte defluentes. i. Μens humana, saltem Reraliquot annos, in statu mere animali versatur, quandiu scilicet, deficiente reflexione, solis a ficitur sensationibus, quas adversarii belluis denegare non solent. Plus dicam, anima infantis pejoris conditionis esse videtur, quam anima belluina eodem instanti procreata: siquidem naturalis, ut vocant, instinctus multo celerius sese prodit in brutis animantibus, quam usuS rati nis in hominibus. 2. Insens, quemadmodum amentia perpetua laborans, a legibus divinis.& humanis habetur ut
persona Sive suppositum rationale, cui competunt sua jura, tanquam homini, Christiano, ci- vir atqui lonae aliter sentiendum erit, positis Lochii principiis, siquidem apud eum nuba est PerSonae ratio , . ubi nullus est praesentis existentiae sensus intimus cum recordatione praeteritarum cogitationum conjunctus. Ea de re legatur eximium opus & commendatione dignum, cui ti- itulus est: do Ia Nattire de r iame. t Tom. I. pag. α s. ω 'λ. ) . i . I. Docent adversarii mentem humanam ita suisse a Deo comparatam, ut suas in ideas sese replicare possit. Reflexionis ope facultates hominis evolvuntur, juvantibus parentum & magistro- eum auxiliis. Jam vero si notiones Omnes a Sem