장음표시 사용
241쪽
M ET AP ΗΥ S Ic AN de assertionem suam confirmat experimento familiari & omnibus notissimo: Qti' on re echisso
Ex his omnibus concludere licet quasdam ideas in mente residere posse, quamvis de ipsis actu non cogitemus. Quod autem probatum est de ideis actualibus multo magis intelligi debet de perceptionibus innatis, quas ad naturam habituum
Inst. prob. maj. Illae ideae non Sunt admittendae , quae manifestam contradictionem involvunt: atqui ideae de quibus mens non cositat, ideae quarum conscientiam non habet, nisi fortasse levissimam , sunt aliquid manifeste contradictorium; siquidem existunt in mente simul & non existunt; existunt quidem ex hypothesi, non existunt amtem quia non percipiuntur; ergo hujusmodi 'bdeae non sunt admittendae.
Resp. Neg. min. Fateor equidem obscurissimam esse, ingeniique nostri conatibus imperviam h jusmodi idearum naturam, illudque Cartesiani libentissime confitentur . Quis enim concipiat quo-. modo mens se habeat respectu idearum, quarum aut nullam habet conscientiam aut levissimam eas tamen existere indubitata probant experimenta; enim vero , ut egregie observat auctor libri
. multoties laudati, si mens nihil cognitionis possideat , nisi quod actu percipit & contemplatur,
242쪽
Hetenta, minus scientiae sibi vindicare potest. quam mens discipuli eodem tempore problematis alicu)us solutionem inquirentis; a. obrectum quod actu mentem assicit, totam ipsius capacitatem implear necesse est in Sententia quam im- Pugnamus, ac proinde nulla remanebit potestas ad oppositum sive libertas ; I. cogitationes praeferitae quae actuali reflexione non percipiuntur, in cogitatione praesentes nullo modo influent; ideoque remotis principiorum generalium conci sionibus nemo assentiri poterit, quin una eademque perceptione praemissas omnes & singulas intueatur; quod quidem ingenii vel maxime ad meditandum exercitati vires superat. c. Nemini comstabit mentem suam hodiernam eamdem esSe quae fuerat hesterna, cum in opinione adversariorum, attentione deficiente, notiones prius conceptae penitus evanescant , nullusque remaneat cogitationum fundus nunquam deficiens. Esiai de --φμ 9 'ue, pag. lino. Ergo ratione & experientia Judice , quaedam sunt in mente cogitationeSaut nullo modo, aut levissime perceptae, ac proin de manifestam, dic. ObJic. 2. Ideae innatae, si quae essent, in omnibus & singulis honia inibus vigerent, cum juxt
Cartesianos, ad integritatem humanae naturae per
tIneant : atqui nullo experimento demonstrari pot- CSt quasdam ideas esse 1. in hominibus altissimo Somno dormientibus, v. in infantibus, S. in hominibus vel merate captis, vel gravi lethargo pressis; imo potius experientia docet, aut saltem Suadet a praediectis statibus omnem abesse cogitationem ,, v. g. quando mens a vigilia ad somnum, , lentissimis decremen is perducitur, idem expe- riri videtur quod . cernimus in motu rapidissi-3, m0, per varios gradus ita paulatim imminum tandem plane desinat, corpussue in per-D iecta quiete . remaneat. Sic mens vividissimis
,, primum ideis occupata sensim attentionem re-
,, laXat, ideas praetervolantes sere negligit ac spe
243쪽
24o METAPHΥSICAE A ctare dedignatur; deinde confusa omnia appa- rent, adeoque leviter animus iis asticitur, ut o vix percipiat, donec torpedine quadam velutis oppressus, ne leviter quident quidquam anibis madvertat. Tunc demum praeducta Somni coris tina rideau omnia idearum spectacula men-- ti intercipit V. Ita Le Clerc. Pneumat. Sect. I. pag. 35. Ergo ideae quae dicuntur innatae non remanent in omnibus vitae circumstantiis. Resp. Neg. min. Experientia quidem suadet plerosque homines in objectione commemoratos, nullam habere cogitationem resexam, donec rationis usum aut acceperint aut recuperaverint. 'Verum unde probant, unde compertum habent
adversarii, iisdem hominibus nullas inesse cogi- ltationes sive directas sive habituales, sive ad naturam habituum accedentes λ I. Quidem ubi age, batur de perpetua mentis cogitatione experimen- itis notissimis ostendimus, altissimo Somno dormientes non esse omnis piade cogitationis exper- tes. Res enim memoriter discendas animo secum lsevolvant, carmina condunt, OrationeS componunt, imo interdum surgunt e lecto dormientes, Scribunt, delent, emendant, OmneSque istas a-
ctiones exequuntur tam apposite, quam si vigila- rent: Vide articul. SoΜMAΜBULE in Diction. t En cI. atqui tamen eorum quae per noctem co-
gitaverunt minime recordantur: ergo I. nulla i sumcienti a ratione probatur graviter dormientes cujuslibet cogitationis expertes esse. 2. infantes, mente capti, gravi lethargo constricti, nihilominus Sunt homines; eadem ergo natura praediti Sunt, qua ceteri homines; argumento igitur ab
analogia ducto saltem in. ipsis apnoscenda sunt 'prima cogitationis flementa, scilicet obscurus propriae existentiae sensus, cui accedit invictus φselicitatis amor, nisi fortasse malint adversarii fipsis astingere naturam a nostra plane diversam, quae neque humana Sit , neque belluina. Huic au- φtem opinioni probabilitatis speciem praebere co- '
244쪽
natur Lockius, ubi de quibusdam insanis & men- te captis sermonem habet. Lib. 4. eh. 4. InSt. Prob. min. praesertim de insantibus. Si vigerent in infantibus ideae Dei, . Primorumquς le-i gis naturalis o ficiorum, Saltem cum adolevissent, harum idearum signa sponte marisestarecit, nullisque indigerent. parentum di magistrorum a xiliis , siquidem ipsis inest ingenuus sucique Ee- Scius candor, eorumque, animOS nondum Viti runt opiniones praejudicatae: atqui nedum res ita se habeat, imo potius nornisi crebris adhortationibus, minis, castigationibus ad cognitionem Dei auoru&que officiorum adducuntur: ergo temere supponunt Cartesiani has ideas etiam in imsantibus vigere. Resp. Neg. maj. Profitentur enim Cartesiani, Religione & experientia teste, mentes infantium, licet quibusdam ideis naturalibus instruelas, tamen ita sensibus immersas esse, ut plerumque sine magnis laboribus, evolutam accuratamquel rerum, praesertim spiritualium, cognitionem acquirere nOC possint. Enim vero propter Orga norum debilitatem atque imbecillitatem, in eis Statu versantur, in quo dilhcile ideas suas fixo PerSeVerantique contemplentur intuitu, & diff-cilius secum invicem conserant, in verique cognitione proficiant ό quamvis tamen nonnulla pro-1erantur rationis & angenii specimina. teneris ab adolescentibus edita, quae prodigiorum Speciem reserre videantur. Illae igitur notiones,. quas in infantibus admittimus, sunt υrima scintiva sAb cinere sopitae Iapsu temporis excitandae. Jam vero scintilla ejusdem naturae est ac ignis excitandus ; ergo etiam 4n infantibus admittendae sunt notiones quaedam , consusa: saltem & Obscurae, suis temporibus evolvendae, sive notionus de quibus actu non cogitant, quamvis reipsa in ipsorum mente sedem habeant. Merito igitur D 'Aguesseau Philosophum Anglum ipsius principiis impugnat: M. Loche voti est iι rourenir que u. Metaph. T. III. Sest II. L de
245쪽
desectum consopitae, non majoris sunt utilitatis, aquam mera cogitandi facultas a Lochianis admis- is
Resp. Neg. ant. Notiones enim de quibus agia utur sunt veluti quaedam doctrinae semina, quae . primum altius in mente recondita, deincep& aut silvitae civilis commercio, aut parentum & magia ilstrorum documentis, evolvuntur, perficiuntur, κad maturitatemque deveniunt. Facultas vero cΩ- η, gitandi, qualem supponunt Locriani, nullo attri- linuto reaIi & poritiso laniatur, Sed mera est y aitentia alicujus attributi decursu temporis recipien- it di. Non immerito igitur clarissimus D'Ague seaue Demandor is quoi sement tes connoirram dees innees, ς' aut demander is quoi sement Ior npierres fondamentales ae un Edifice , doni ι' am nclitem eonnori seuI tout is pris , pendant que iii Les ignorans n' admirent que e B ation e .is thfrite δε bariment, pareo que . comme dis Quin- α ruire, iundamenta latent, fastigia spectantur: hposea ce fondement, notra raison ν' EIme jusqia u
υe plus risu qui puisse Bre Ia base s Is fourim i de toutes ses πόrationi. uiae. pag. 24ι. si Inst. Cur idear quas dicimus innatas, SOIOque itiattentionis & reflexionis desectu consopitas, cum primum affulgent, videntur novae & antea incori l. gnitae λ hanc enim novitatem experimento Suo te. a
246쪽
amer AtIs . FHae π. DI r. II. 243xtantur homines, imprimisque adolescentes, qui hus cum de rebus Spiritualibus sermonem habemus ; dum contra iisdem maxime familiares sunt ac velut amicae objectorum sensibilium notiones ReSe. Neg. Suppositum : quando enim in me taphysicis , & praesertim moratibus , magistrorum documentis veritatem lucentem agnoscunt, aut adolescentes, aut alii homines educatione nondum excluti, ea ratione afficiuntur, ut potius re- , minisci, quam discere videantur γ istae igitur ve- , ritates respectu ipsoram non tam novae Sunt, . quam ex Intimis eorum animae penetralibus in apertiorem lucem editae. Hinc discipulorum con- . seientia docenti exterius magistro intus respon- det: Verum est quod dicis, quasi gratularenturi sim quod latentes in semetipsis divitias tandem . aliquando detexerint. Contra vero res historicaei aut aIiae, quarum cognitio ex primis rationis hu- .l manat principiis non derivatur, soliusque testu
, monii vel divini vel humani praesidio intellectum
. subire solet, non tam evidentia mentem illu-- Strant, quam novitate admirationem movent. Hinc natum est illud axioma omnibus no i sui. mum : Nemo facta υaticinari potest . Quid pluit ra aut experientiae sensumve intimi spernenda, est auctoritas , aut confitendum utrumque cogni-i tionis genus diversa plane ratione mentem affii cere. Hinc D' Aguesseau: Μ. Loiae υouisoit-ui. soutenrr qu' On trotive des fomm.s qui solent sumi pria ae apprendis qu' as existent, qu' iti sententi en eux-memes roue est qui a in passe, qu'ss, soni libres, qu' us erolent certainement ce qu' l ais vorent μMemment, qu' us P aiment eux-m , mes, qu' Ω Dur est permis de se defendis ena repouasant Ia force par se forcet 3 a- u quH- qu un, encora une nis, a qui ces veritas να- α ro fout n-υeues, quoique petit-Etre u n' ena esti ramuis entenaeti parier φ uiae pag. 346. 3 - , Ita celeberrimus Auctor, & quidem merito: o F mnes enim istae notiones aut innata; sunt, aut
247쪽
Obj. 5. Si existerent ideae innatae, essent prorsus indelebiles , cum supponerentur ipsa Cre1tOris manu mentibus nostris inscriptae: atqui contrarium experientia testatur; nam idea Dei, mentis, officiorum moralium, aut nunquam exstite- Tunt, aut omnino deletae sunt in illis hominibus
omni prorsus lege & disciplina solutis: qui in
Silvis pecudum more Vivunt, solis rebus corporeis intenti. Enim vero quidam inter . eos, deposita prioris vitae sertate, deinde Christianae Religionis documentis imbuti, a Theologisque i terrogati , quid in priore vita cogitarent, responderunt se nihil omnino aut divinum aut incorporeum animo sibi finxisse , sed in sola vitae animalis conservatione suisse Oecupatos. Idem responsum edidit juvenis quidam Carnu- itensis de Charies ) ab ortu surdus & mutus , qui viginti & tres annos natus, repente & improviso quodam eventu locutionis usum recupe- lxavit ; postquam enim lingum maternam didi- icit, ingenue & aperte consessus eSt se, antequam magistrorum documentis informaretur, nihil nisi lcorporeum & animale cogitasse, quamviL a pa- irentibus catholicis natus, eorum exemplo qui- ibusdam Religionis ossiciis iungeretur, V. g: Si rarum Crucis emngeret , Μissae sacrificio divinis- Ique ossiciis .interasset. Mem. Ee r Acad. ris I Sciences, IIo5. pag. 18 RResp. Neg. min. . Nam idear de quibus agitur ppossunt quidem, attentione & reflexIone deficien- tribus , aut nullo modo evolvi, aut admodum de- Πbilitari; possunt praejudiciis obscurari, cupiditatibus deformari ; quod quidem non solum in bar- id baris diominibus, sed etiam fausta educatione
primum excultis, interdum contingere coni aed- dnis experientia testatur. Verum praedictae notiones nunquam ex animis penitus delentur; faten- vletibus enim adversariis, homines, querzm exe in i u
248쪽
yPEcIMIV. PARS TL mss. II. tque pia proponunt, non obstante prioris vitae seritate , ad . cognitionem Dei praecipuorumque legis naturalis olliciorum, melioris institutionis ope fuerunt perducti: illud autem fieri non potuit sine quibusdam ideis in eorum mente prius existentibus . Enim vero ubi has notiones invenissentψ in contemplatione rerum sensibilium ρ sed nihil exhibent nisi sensuum captui accommoda tum ; in mente svat supponitur tab Ia rasa, in
sua nihil inscriptum est, nihil delinea tum; in ipsis magistrorum documentis λ aures quidem duscipulorum commoVere possunt, minime Vero
mentem afficere. Itaque ubi agitur de iis' cognitionibus, quae ex primis rationis humanae principiis derivantur , nihil aliud praeεtare possvnr magis rri, nisi ut discipulorum attentionem )uvent, reflexionem promoveant. Jam vero inutilis est, imo impossibilis reflexio , ubi nulla est ipsius materia is eque dicant adversarii priedictos homines rerum historicarum , ad vitamqsse civilem pertinen-rium , imo Christianae Doctrinae cognitionem , iisdem docentibus magistris , suisse consecut , quarum profecto rerum ideas innatas nemo dixeirit. Nam x. res historicas ad vitamque civilem
speriantes, Sive ex sensuum relationibus, sive e Dominum testimpniis ediscere potuerunt; 2. pD-
sita semel Dei legisquΡ naturalis praevia notione, possunt homines ad Christicinam Fidem adduci .. Verum ipsa Dei legisque naturalis cognitio; nullum alluci iundamentum, cui auperponatur, a gnoscit. Necesse est igitur ut ab ips9 natura, vel potius ab ipso naturae Conditore, insita fue- rit. Hac potissimum ratione secernuntur idea maturales sive innatae ab iis quae adventitiae sunt
nuuae dantur ideae Dia mes medem in omnibus ;nemo enim ignorat quanta fuerit inter v rri ' τε
rarum populos , tumiis Religionis .negotio, tum
249쪽
torum discrepantia ; ergo , &ς- Resp. Neg. min. Ideae, quaS dicimus innatas, imprimis ideae Dei primorumque legis naturalis officiorum eaedem sunt; eru Suaque natura uniformes in omnibus hominibus; ita. ut M fraenum sensibus & imagination1 injiciatur, si praejudicia
deponantur, si cupiditates coerceantur, uno Ve bo, si tollantur cujuscumque generIS Obices, e
dem principia naturalia, etiam in har haris hominibus reviviscant, ut quorumdam felix experientia testatur -
Et quidem x. Omnes in mente habent ideam supremi Numinis , cujus natura sit omnium optima & praestantissima Hanc veritatem agnoverunt, inter Veteres, ipsi quoque Epicurei, quamvis Providentiam divinam impugnarent, eaque de causa inter Atheox merito recenserentur. Hinc Velleiuς apud Tullium declarat, ex ipSis IcuII documentis Deo rem notionem omnIum animis a natura impressam esse. Quin est genT, Inquit, . . aut quoἀ genuS hominum, quod non habeat sine se doctrina quamdam anticipationem Deorum ...
' cum enim non instituto aliquo , aut more ἀ
aut lege sit opinio eonstituta m maneatque ad unum firma consensio, intelligI. necesse est essem Deos, quoniam insitas eorum, vel potius Imis natas cognitiones habemus, i Lim nrura Deorum m ita Θ Neque objician aversarii Deum in sententia Epicureorum neque unum esse, neque rebus humanis prouidentem ἀNami x. Philosophi praedicti confitentur Dei n naine intellige uni essε illud , quo nihil majus aut persectius excogitari potest; o hoc a emprincipio, cetera quae ad naturam divinam, ' dice ratione, pertinent , A tantione data facile
Ven is, cujus testimonium ab adversariri TecuS
250쪽
ancI IIc Rae II. DISS. II. asdem in promissis servare, clementem eSSe, beneficum, generoSum. Tale responsionem ipsi quoque a runt adversarii, ubi existere Deum legemque naturalem probant contra Atheos , Μ terialistas, Spinosae Hobbiique sectatores, & ceteros prineipiorum naturalium impugnatores. Objic. 5. Si darentur ideae innatae, I. certo posset asSignari earum numerus: I. ab ideis adis
ventitiis aut fastitiis facile discernerentur : atqui in utroque capite visis dissentiunt Cartesiani;
AErgo,&c. Resp. I. Neg. maj. Dantur enim propositiones evidentes , seu Per se notae, latentibus adversariis: atqui tamen difficillimum est earum numerum definire, neque omnium iudicio evidentes
sunt eaedem propositiones. Pariter, juxta Lo-ehianos, quaedam ideae sunt adventitiae, quaedam S sactitiae; quis tamen eas omnes accurate re censere , & a se invicem secernere valeat λResp. 2. Neg. min. Nullus enim, quem noverim , Cartesianus, ideas quas in probatione tanquam innatas allegavimus , ex albo notionum in natarum delevit. Praedicte autem notiones ab aliis triplici potissimum ratione sGernuntur squod scilicet ab ipso Deo concessae fuerint, tan quam dona quae ad nostrae naturae integritatem pertinent; quod nulli causae externae deputari possint a quod cum purissimis rationis humanae luminibus quamdam habeant affinitatem, ac proinde ab omnibus ad seipsos redeuntibus facillime
percipiantur, unanimique consensu admittantur.' Itaque I. innatae non sunt ideae, quibus iundatur ista propositio e DuDe ab amaro differt, aliaeque similes, siquidem manifestam ex sensibus originem ducunt, si tamen mere sensationes, quae nihil in objinis suis repraesentant, idearum nomine donandae sint. 2. Notionibus innatis annumerari possunt prima matheseos elementa, quae supra dictos characteres prae Se serunt: ne