장음표시 사용
261쪽
Conjicit ergo Le Clerc nobis inesse aliquod principium medium , quod animae sit instar famuli , quo suum corpuS mo eat, & cOIpOTI In- star instrymenti, quo possit sensationes animae imprimere. Si vero quaesieris quaenam sit hu)ugprincipii natura , sic reipondet Le Clere: Ie reponds is ceux qui me demandent une M trionnet te de re principe mitu a qtii iis ι ame s Deoma, que je n' en peux donnex octine exaese,
parce que o est une substance qui n esx connue
PROPOSITIO. .e' , Reseetendum est Osrema rudiatoris
Phob. JUediator ille vel materialis est, Vel
spiritalis: atqui in utraque hypothesi rejiciendus est. i. Quidem si mQterialis sit. Ideo quippe imventus fuit, ut explicaretur quomodo anima in corpus, & corpus in animam agat: atqui, admisso mediatore plastico qui sit materialis , recurrit eadem dissicultas. Explicandum enim Su
262쪽
3Pger IIS . I. Duae. II. pererit, quomodo in eum anima, & ipse in anu. mana agat. Si fingatur spiritualis, propter eamdem rationem erit respuendus . Quo modo .enim poterit in corpore agere, ipsique motus imprimeres qui animae desideriis & imperio con- fruant Quo pacto in anima sensationes excita-it, quae motinus eo oris sint accommodatae illuci ergo systema in eas difficultates incurrit, propter quas solvenda& excogitatum fuerat. SYSTEMA Causarum secasionatium ia, Systema illud a Cartesio excogitatum, deinde illustravit & strenue defendit Μalebranchius. In eo situm est, quod anima reipsa & efficienter intcorPuS non agat, nec corpus in animam. Quis enim concipiat utriusque illiuς substantiae .contactum ρ sed cogitationes animae non sunt nisi o Casiones a Deo libere institutae, quarum intem entu quosdam in corpore motus ipse eruit: pariter varii motus, quibus commoventur Seninum organa , merae sunt occasiones; quibus positis, nonnullo cogitationes vet. sen ationes in metire Deus ipse procreat. Quae omnia, juxta leges quasdam generales & uniformes, non quoquo mο- . do, perficiuntur. Unde fit, ut ex similibus o ganorum motibus , Iimiles in corpore motus e gitentur, modo nihil occurrat impedimenti. Hanc .
sibi legem Dev libere imposuit; eam proinde
constanter observans, sibi tantum obtemperat, nec voluntatis. creatae est veluti. famulus, ut Pez peram objicit Crouzaz et
263쪽
In ea consastit mentis is corporis nostri conjun- , ditio,.quod occasione motuum corporis in mente nascantur cogitationes , in Occasione cogitationum mentis excitentμn motus is corpore . .
I . .n eo reponenda est mentis & corporis vostri coniunctio , quod experientia nobis demonstrat, & quq .posito , intelligitur , saltem aliquatenus, natura illius copulationis quae hominem constituit; atqui ita se habet quam defendimus sententia. I. Qui lem si experientiam interrogemus, haec certo nos docet occasione motuum corporis quasdam in mente nasci cogitationes. Si quo enim objecto exteriori corpus nostrum moveatur, ita ut motuS ad cerebrum usque ne vorum ministerio perveniat, aliquam sensationem experimuS . Dum V. . g. ad ignem accedimus, in mente excitatur caloris .sensus , quia ignis partiaculae tenues coreoris fibras aliquo motu vel .cant ; pariter, sit radii luminis fundum oculi l vi ted impellant, praesis est in mente sensatio linminis; si vulnus corpori nostro infligatur, illico mens dolorem percipit. ' . ψΕxperientia non minus constat occasione , CO-gitationum mentis excitari mouis in corpore; nam, quando mens Optat ut moveantur quaedam aut corporis' me bra , v. g. manus, brachia, pem des, tuno in iis partibus adsunt motus, qui antimae desiderii x consentiant; modo tamen organa
sint bene disposita, BQ nullo morbo laborent, qui motus illos impediat. P ter occasione affecti O-
num mentis quidam existunt in corpore motus . Sic quando metu anima percellitur, tunc membra contremiscunt, mutatur vultus color, & ora pallescunt. Idem contingit cum animus ira ae-εtuat i erM I. teSiatur experientia corpus & ani
264쪽
tuam bibi invicem esse cogitationum & motuum
v. Posita quam propugnamus sententia , inteuligitur natura conjunctionis animae cum corpore,
quae hominem constituit. Conjunctio quippe illa hujusmodi esse debet, ut ex corpore & mente
unica exsurgat persona ; atqui, POSito mutuo cogitationum animae, & motuum corporis commercio, ex mente & corpore unica coalescit pet-Sona. Tunc enim Corpus & anima suis in affe-
Gonibus a se mutuo dependent, & sese invicem perficiunt. Μens quippe & corpus functiones habent , quibus orbarentur, sublato inter utra que praefato commercio. Ex eo nimirum fit, ut anima videat, audiat, Olfaciat, variisque donetur assectionibus: corpus etiam varios perficit motus, quos Sine sua cum mente conjunctione non exequeretur; ergo neutra substantia est sui juris, neutra .n hoc statu completa : itaque non sunt duo opposita, sed unicam efficiunt personam ; go 2. posita cogitationum mentis, & motuum corporis societate, intelligitur natura conjunctionis unimae cum corpore, quae hominem constituit; aliunde, &c. ergo ;
Objic. r. Non potvit corpus in mentem , neque ΠῖenS in cGrpus agere; ergo utriuSque con juraelio non consistit in mutuo quodam cogita tionum & 'notuum commercio. Resp. Dist. znt. Corpus non potest agere' in aTimam, neque anima in corpus, tauquam causa efficiens & physica, conc. tanquam occasio, Tey Re quidem vera corpus non potest in tinimam agere tanquam causa efficiens & phys a . Hoc enim modo corpus agere nequin, nisi pEr contactum; mens vero , utpote simplex nullas habet partes quibus tangi queat. Praeterea nulla est i Ar motus ccrporis ci cogitatictaeS 2narrete con-
265쪽
. METAPH ἀI AEnexio . . Pariter mens non potest motus corpori physice emcere; tum quia inter mentis affectiones & motus corporis non intercedit necessario
colligatio, qualis esse debet inter causam physicam & illius effectum; tum quia mens ignorat quo pacto moveatur corpus, & qqaenam illius partes membris agitandis inserviant. Sed corpus & anima, Deo sic instituente, sibi
invicem sunt cogitationum & motuum Occasiones , ut testatur experientia. Quid enim vetat quominus Deus, cujus summa est potentia, certis corporis motibus quasdam mentis cogitationes al- . ligaverit, quamvis inter se nullam nabeant prOportionem ρ Nonne possunt & ipsi homines quas- . clam cogitationes cum nonnullis vocabulis colligare ψ quamvis inter utrumque nulla rit amnitas quid enim cognationis est inter istud vocabulum, istas literas, Detis, & ideam quae illarum occasione menti occurrit λ nihil profecto. Instab. Ad explicandam mentis cum corpore . conjunctionem, ad Deum recurritur: atqui non decet Philosophum statim ad Deum confugere, ubi agitur de assignandis nonnullorum effectuum causis. Quid eninr aliud est, quam poetas illos: ' imitari, quos damnat Horatius, qui ad solvendos tragoediarum ntidos, Deum quempiam appellant tergo minime phildsophica est ratio, qua explicatur mentis & corporis nostri conjunetio. Besp. Dist. min. Non decet Philosophum ad
Deum recurrere, quando assignanda est causa eL
seeius cujusdam particularis, conc. effectus gene
. Effectus generatis ille est, qui spediit ipsas naturae leges, ut creatio materiae, & motus ipsi impressus . Ehectus particularis ille est, qui Sequitur ex maturae legibus jam insIitutis, v. g. .e rus marisi reciprocus, liquorum intra tubos Sum Spensio. Revera non decet Philosophum ad Deum Statim coniugere, ubi agitur de explicandis eme- sibus nonnullis particularibus. Tunc enim nulla
266쪽
3PEcIaru . Para rn DISy.IL esset quaestio, quae ab homine, vel maxime ima perito, optime non Solveretur. Quaerenti, v. g. quaenam sit causa aestus maritimi, non satis est respondere, quia Deus ita voluit & insfluit; nsmo quippe illud in dubium revocat; sed assignanda est illius phaenomeni ratio mechanica. Pariter, si quaeratur cur anima dolorem sentiat, suam do pungitur digitus, Philosopho non sussicit re- , spondere; quia ita vult Deus, sed reponendum id accidere, quia . nervi ad extremos digitos protensi, ita commoventur, ut motus ille ad cer t brum usque transmittatur; exponendum est in- isuper, qua ratione motus ille ad cerebrum us
Sed potest, imo debet Philosophiis ad Deum
recurrere, - cum assignanda est causa essectus ge-
neralis, qui scilicet leges naturae spectat; siqui-.dem illae a solo Deo institui potuerunt. Porro mentis & corporis nostri conjunctio , unus est ex illis effectibus, qui a causis secundis prodire non potuerunt . Unde recte philosophatur, qui statuit. Deum solum esse illius causam. Quin imo pessime ratiocinaretur, qui mirabilem nunc effectum alteri causae adscriberet. Evidens quippe eSt Sub bstantias tam dispares non potuisse nexibus adeo intimis sociari, nisi ab eo qui eorpus & animam
Objic. I. Μulti fiunt motus in corpore, quorum occasione non excitantur in animη cogit tiones vel rensationes, ut patet eorum exemtio, qui . oratorem eleganter conesonantem audientes iobjecta non vident, quae ipsorum oculis subjiciuntur ; ergo mentis & corporis nostri conjunctio non sita est in mutua cogitationum & motuum
Resp. Dist. ant. Μulti fiunt, &e. sed cum aliis motibus junguntur, quorum vividior est im- . preSSio, conc. Secus, neg. Porro fieri potest ut quidam adsint motus in coryore, quorum occcasione nulla excitetur in
267쪽
ri MET AP Η Υ S IC Emente sensatio , sed illud oritur ex eo quod aliis motilaus jungantur, quorum vividior Est Im
pressio. Cum enim mens non possit.ad omnia simul attendere, ad ea suam attentionem con vertit, quae illam magis assiciunt: atqui Imries Sio vehementior animam magis afficit, 'uam re- , missior; ad eam igitur, neglecta leviori, attemdit . Illud adeo verum est, ut si desinat impreS Sio vegetior, tunc menS ad .eam attendat, quae . erat debilior. Hinc miles qui vindictam Spirans, totus est in infligendis vulneribus, ex iis quae Sibi, inflicta sunt nullum paritur dolorem, quandiu Sama miis ebullit ; ded postquam aestus irae deternuit , tunc proprio corpori attentione data, maximis, cruciatur doloribus .:
Praeterea motus corporis nullam in mente sensationem excitηnt, nisi ad cerebrum uSque transmittantur; atqui fieri potest ut quidam corporis motus ad cerebrum usque n8n pervemant, pro nter occurrens aliquod impedimentum; ergo mirum non eat quosdam eMe In corpore motu&, oui nulli sensaeioni praebeant occasionem, Instab. Si motu 1 vehementium occaSione excitarentur in anima quaedam sensationes, quiaam assectum, gaudii, F. g. doloris; anima, tunc non Posset non gaudere, non dolere: atqui absurdam conseo uens: ergo antecedens . - , Resp. Dist. maj. Anima non posset non gaudere quoad Sensum, conc. quoad consenSum, neg. ne quidem vera, cum senSuum organa quipuS , dam motibus Concutiuntur , necesse eSt ute quI dam in mente oriatur affectus , quaedam V. g. VO Iuptatis titillatio: si quis, ex. gr. concentum n ursicum aures suavissime demulcentem attente audiat : penes mentem non est, aliquem delectat IO-nis sensum non experiri, sed poteSt men non Raudere quoad. consensum, Sive m IpSIus Potestate est, voluptati qua tunc assicitur, n9n consentire ; siquidem eam esse liberam POStea demo
268쪽
objic. 3. Si animae propensiones & desideria
essent motuum in corpore occasiones, pos et anima quoslibet motus pro suo arbitrio in corpore excitare D Sicque .puer Virum, vel sortissimum, prosternere . valeret I atqui illud experientiae adver-l satur; ergo, &c- .
Resp. Neg. maj. Occasione enim propensionum mentis non existunt in corpore quilibet motus ; sed ii tantum qui partium Structurae, & mechaniore corporis dispositioni sunt a tremperati: ea quippe est lex conjunctionis inter mentem & corpus sapientissime instituta: non potest igitur puer, quantumlibet velit, virum robustissimum vince- re, quia motus ad illud requisitus non respondet mechanicae corporis dispositioni, quae Iorge debilior est in puero, quam in virου. objic. 4. Iuxta nostram sententiam, anima Monaliter cum proprio corpore, quam cum aliis con-l jungeretur, siquidem corpora externa suis motui bus nostrarum sensationum occaSiones existunt :l atqui falsum est adimam nostram non aliter cum proprio corpore, quam cum aliis, e SSe conjunctam ; ergo, &c. i ReSp. Neg. maj. r. Enim. modo longe dissimilii mens suum corpus & alia movet. Ista quippe, movere non potest, nisi auxiliante suo corpore rut V. g. exteruum aliquod corpus alium in lo- . cum transferat, . non satis est, ut id velit, shd in illud suas facultates corporeas conserat neces-
Se est. 2. Corporum ambientium motus non sunt sensationum nostrarum occasiones, nisi interveniente organorum nostTOrum commotione. ΚΜens de proprio corpore jugiter sollicita est, illius conservationi perpetuo iovigila; si quid ipsi hene vel male contigerit, mens bene aut male se habet; ne ab illo disjungatur, naturae instinctu reformidat; longe autem aliter se habet respectu aliorum corporum; ergo mens aliter cum proprio corpore, & aliter cum ceteris ambienti
269쪽
De effectibus, sise consectariis eo unctionis
. Ex conjunctione mentis cum corpore derivantur sensationes, imaginatio, memoria & h hitus naturales, de quibus totidem in sectionibus agendum est.
Quidquid de sensationibus dicturi sumus, va- l
xias in quaestiones distribuetur. iuuaeres I. quid densationi nomine intelligatur . :Besp. Sensationes appellantur ii sensus intimi quos experimur, ubi torpus aliquod externum i quasdam corporis nostri partes ita commovet, sui motus ille ad terebrum usque, eo quo dixi- imus modo, transmittatur. Duplex distinguitur isonsationum species; aliae Sciuicet propriae dictae, s& aliae quae vocantur passiones. Posteriores illa isunt affectiones intimae, quae reseruntur quklera sad partes corporis nostri organicas, at nihil , ipsis simile affingitur objectis extra nos positis; :' sic v. g. sensus famis refertur ad stomachum,
sitis ad sauces, doloris ad digitum qui pus itur; Ised nihil his sensibus simile tribui ur objectia e i
Sensationes autem propriae metae, sunt internae imentis affectiones, quae ad parteS co oris . orsa- inicas ita reseruntur, ut aliquid ipsis simila re. sfundamus in corpora externa , quae hujmmodi as i sectionum occasiones esse Solent. Ex. gr. trans, iserimus in νosam aliquid simile sensui odoris quem iin nobis excitat, in ignem aliquid assine sensui icaloris, quem ad ipsius praesentiam experimur. l
270쪽
Quibus in judiciis erratur, dum corporibus tri- . buuntur . quae spiritibus duntaxat propria sunt. Ad depellendum hunc errorem, Sit
eporibus qMae sunt sensationum uortrarum Occasiones , nihil inest sensationibus simiae.
α rob. Sit in exemplum sensatio caloris, quam in nobis ignis excitat: atqui nihil est in igne huic affectioni similς. Prout enim ignis in corpus nostrum agit remissius aut vehementius , caloris sensus placet aut displicet: atqui nihil in ignem esse potest quod simile sit sensui grato vel in-ν grato. Quis enim dixerit ignem, utpote corpus, delectationem aut dolorem, vel quidpiam utrique amne, posse experiri λi Praeterea eodem modo judicandum est de igne l comburente, ac de acu pungente ; ideo enim acus
il pungit, doloremque affert, quia fibras corporis, divellit & disrumpit ; pariter ideo igne ardenteiit urimur & cruciamur, quia fibras Corporis exa-ι gitat & distorquet; sunt igitur ambo casus Si-l: miles; atqui tamen nemo judicat esse in acu punt gente aliquid simile sensui doloris; erso nullus etiam existimare debet, inesse carboni ardenti ν. aut aquae ebullienti aliquid sensui caloris amne. a Denique absurdum. est eamdem aquam rationer sui spectatam , simul calidam esse & sirigidam ;n atqui tamen id contingeret in opinione quam refellimus . Fingamus enim te manum dexterami maxime frigidam, & manum sinistram calidissi-ρ mam immergere in eamdem aquam tepidam; ex-ὶ perientia constat eamdem illam aquam tibi viden-il dam esse calidam in manu dextera, & frigidam 1 in sinistra; ergo si huic aquae idesset aliquid senii sationibu nostris simile, inde sequeretur eamdem 4 aquam ratione sui spectatam, esse calidam simuli & frigidam; quod absurdum est ergo, &c.