장음표시 사용
281쪽
ME T A PHYs IcAE imaginatio, sed mentis etiam infirmitates in pueros traducere. Quod genitrix amat, quod metuit , quod horret, infans amabit, metuet, horrebit , ' ut variis constat exemplis. Dum maria suard Regem Iacobum in utero gestaret, ipsius sub oculis morte violenta Italus quidam fuit interemptus . Quo, spectaculo vehementer commota , tantam parvulo transmisit impressionem , ut maturam aetatem assecutus, ad ensis conspectum Contremisceret, palleret, vultumque ab eo detorquere cogeretur. Permulti sunt qui selem , murem, Serpentem conspicere nequeant, quin
corde statim deficiant. Quas quidem infirmitates Saepe in parentibus quasi haereditatem traxerunt. Ex iis omnibus patet, quantum noceat imaginario , nisi ipsius impetus rationis imperio coercear
De memoria. uaeres I. quid sit memoria. Resp. Memoria ex parte vel mentis vel corporis considerari potest P Ex parte mentis eSt rem cordatio, sive reminiscentia, . id est, ea mentissimctio, qua recognoscit aliquas perceptiones , quarum nunc conscia est, jam olim sibi praesentes suisse. Ea est unicum.experientiae iundamentum . Tolle reminiscentiam, omnes praeteritae cogitationes perinde sunt ac. si nunquam extitis. Mnt, singulisque vitae momentis novam quasi Vitam ordiri videremur: . . Μemoria ex parte corporis spectata , Sita esx in vestigiis cerebro impressis . Scilicet ubi attem te de re aliqua cogitamus, ad cerebrum affluunt spiritus animales, a quibus propria rebusque F gitatis accommodata vestigia in cerebro exaranetur.' Cum autem vestigia semel impressa relegunt spiritus animales, eadem menti recurrunt ,
di Suscitantur perceptiones, juxta conjunctio
282쪽
animae & corporis leges a Deo constitutas. Μemoriam ab aliqua corporis dispositione, tanquam ab occasione, pendere , inde certum est, quod ii, qui gravi quodam morbo affecti sunt, non Semel & litterarum, & scientiarum , propinquorum, quin etiam & proprii nominis, obliviseantur-Quaeres Io quaenam sint & quomodo explice
tur varia memoriae phaenomena.
Besp. I. Facilius ediscunt, facilius & obliviscuntur juniores; contrarium iis contingit, qui .aetatis Sunt provectioris. Ratio est quia, dum juniores sumus , tenerius est cerebellum, in quo proinde facilius possunt spiritus animales quasdam veluti rimustas excavare . cum vero molle
admodum & pene fluidum sit cerebrum i impressa brevi delentur vestigia. Si baculum aquis immergas , facile fit, excavatio: Sed quando ex unda retrahitur baculus, illico refluunt aquae, nullumque Superest excavationix vestigium Contrariam ob rationem , debent maturioris aetatis homines
diffcilius ediscere , dissicilius & oblivisci. In ipsis
Mimirum major est cerebri firmitas c. tanta s cilitate spirituum animalium impressionibus c dit. Unde fit ut exarentur in cerebro rimulae constantiores & diuturniores. Tardius enim o literantur lineamenta firmiori materiae insculpta. v. Facilius eorum meminimus, quae secum invicem quadam serie colligantur , quam idearum quae nullo inter se nexu cohaerent Ratio est quia ideae similes mutuisque respectibuς devinctae, in cerebro pariter similes sibique connexas rin semciunt. Unde cum unam ex iis relegudi spiriatus animales . lapsu facili in ceteras successive fluunt, sicque ideas analogas haud aegre exsuscitant : contra vero , cum disparatae & dissimiles
sunt ideae, huc illuc vestigia figunt dissimilia &.isjuncta , quibus serie continua perlustrandis no nisi dissicile assuescunt spiritus animales. 5. Ad mentis arbitrium aliquando recurrunt ictae. Cum enim ideam revocare optamus, alis .
283쪽
3 28o . MET AP E TS Ic- - , quid cuna ipsa connexum jam in mente Sit praesens necesSe est. Si. quaeram, V. gr. nomen d
mitoris Ρersarum, quis edi Graeciae angulo irruens, orbi universo leges & jugum imposuit., EAS mnes circumstantias cum Alexandri quaesito nomine conjunetas , animo jam praesentes habeo: cum autem spiritus animales facile timulas analogas subeant, Saepe ad mentis nurum excitabuntur perceptiones absentes, cum praesentibus so
4. Iuxta mentis vota res non semper Succedit,& ideas suscitare aliquando frustra enitimur . Illud autem ita contingit; vel quia non suffciens est vestigiorum connexio; veI quia longa oblivione deleri inceperunt; vel quia spiritus animales non satis abunde affluunt; vel demum quia eorum motus aliquid impedimenti offendit: haec enim omnia, juxta Cartesium, explicandis memoriae phaenomeniS conducere pOSSunt. 5. Interdum perceptiones diu expectatae , postea injussae animo sese osterunt. Ratio est, quia spiritus pnimales mentis contentione prius agitati, superatis . denique obicibus, in canales profluunt , quorum veluti ostium antea nequicquam
6. Novis accedentibus scientiis, non raro detentur quae prius acquisitae fuerant. Illud inde oritur, quod finita sit cerebri capacitas, quam nimia rerum supellectili obruere non expedit: omnia rerum omnium vestigia servare non potest
ἀtincta , & sine ulla permistione. Hinc plurima scientiarum gener' qui complecti student, in
singuliς parum proficiunt. V . . Infausto quodam casu interdum accidit nos ita memoria deficere ; ut prorsus insaniam uS. Niserabilis haec mutatio contingit ex vehementiori cerebri commotione, cui occasionem Praebuit, vel corporis externi violenta percussio , vel nimia fibrarum contentio. Tunc enim Omnia prorsus invertuntur in cerebro, permiscentur ri
284쪽
s CIALIS. PARS II. DISS. II. 28 Imulae, partim obliterantur, partim immutantur , spiritus animales novum iter sibi aperiunt , nivis interit vestigiorum analogia & connexio
. De moniis famanae habitibur . . .uaeres r. quid & quot uplex sit habitur. Resp. Habitus a plerisque definitur agendi facultas. Sunt tamen quibus displiceat haec definitio, quia facilitas agendi, inquiunt, non tam est habitus in se spectatus, quam illius effectus aut proprietas. Habitus enim certus est existe di modus, ex quo nascitur illa facilitas. Multiplex distinguitur habituum species. I.
Alii sunt super naturales , & alii naturales . Habitus supernaturalis , Sive supra naturae nOStrae vires positus, est iacuitas' adius supernaturales exercendi. Hujusmodi habitus dicuntur infusi, quia non labore, non exercitatione, non actibus repetitis comparantur, sed a Deo veluti infun- . duntun ut Fides , Spes , Caritas, de quibus disserere Theologorum est non Philosophorum . . Habitus naturales ii sunt qui repetitis actibus comtrahuntur, ideoque appellari Solent. acquisiti. . u. Habitus naturalis, vel corporeus est, vel spiritalis. Prior ille est, qui facultatem corpoream magis expeditam reddit ad nonnullas actiones exercendas, ut habitus cantandi, & instrumenta musica pulsandi. Posterior ille est, qui facultatem spiritalem juvat. . -- 5. Habitus spiritales pertinent ad mentem, Vel quatenus cognoscit, vel quatenus amat. Priores reserendi sunt ad intellectum, cujus est cognoscere, ideoque dicuntur int Uectuales p pOSteriores vero pertinent ad voluntatem, cujus proprium est amare, & vocantur morales. Quaeres a. in quo sita ut habituum natuxa, . .
285쪽
ReSp. I. Iu eo satis consentiunt Philosophi , quod habitus corporei satis feliciter explicentur per liberoa spirituum animalium ad quasdam colaporis partes affluentium motus. Quo .enim sire-quentius in easdem .partes mittuntur, eo faciliorem viam sibi aperiunt, qua deinceps promptius
commeantes, earumdem Partium motus citius faciliusque renovant. Cur enim.assidua exercita-
tione mobiliores fiunt citharaedorum digiti, nisi
quia spiritus animales, qui Sunt caura motuum , Per musculos aut nervos celerius discurrunt Besp. I. Habituum spiritalium naturam non ita
facile est definire. Eos hodierni plerique Philosophi sitos volant in corporeis quibusdam affi ctionibus , nempe in vestistis cerebro impressis , in cursu spirituum animalium libero , in sacili &expedito nervorum & musculorum flexu, eorumque omnium remotione , quae. facultatis spiritalis exercitationem impedire posset. Cujus in sentemtiae gratiam allegant experientiam. I. Habitus spiritales, .inquiunt, in nobis non existunt, nisi quando cerebrum quamdam habet dispositionem, nempe firmitatem cum flexibilitate conjuneum.
Idcirco in infantibus non formantur illi .habitus
propter molliorem, nec SatiS tenacem organ rum constitutionem. 2. Augentur &. confirmantur mentis habitus, cum vestigia in cerebro impressa magis distincta sunt & aperta; cum spiritus, animales per rimulas in cerebro exaratas li-herrime excurrunt. 5. Habitus spiritales debilitaruetur & corrumpuntur ob causas contrarias ; quando scilicet obliterantur vel confunduntur cerebri vestigia ; quando spiritus animales alio divertunt, uel fiunt crassiores aut pauciores; quando tamdem a peregrinis humoribus cerebri ductus o cluduntur , vel spirituS animaleS constringuntur. Inde concludunt habitus spiritales in coporeis quibusdam affectionibus consistere . . Resp. I. praelatam opinionem a nonnullis nee
sine gravibus causis ) improbari, qui habitus spi
286쪽
3-eratara . PAR ID DIsS. In assritales in ipsa mente, non in vestigiis cerebris impressis existere contendunt. et . Inquiunt, hu-ausmodi vestista Sunt quidem habituum causae .ccasto Ies , amo ad eorum exercitium requiruntur, sed non sunt ipsimet habitus.. Quemadmodum enim actus non sunt vestigia. cerebro im- Pressa, quamvis ipsorum occasione in mente axis
itentur & iterentur, idem de habitibus sentie
I. Habitus spiritales ordinis naturalis, inquiunt, ipsa Philosophorum quos impugnamus definitione, sunt facilitas cognoscendi & amandie et qui absurdum est facilitatem hanc oriri a corpore, sicut inepte diceretur facilitatem saltandi, canendi , membra hoc vel illo modo flectendi a mente ortum ducere; quemadmodum igitur habitus eorporei existunt in corpore, ita & spiritales in
S. Fatentur omnes duplieis generiς esse habitus naturales, alios scilicet corporeos, alios spiritales: in opinione autem adversariorum Om SMbitus essent corporei; siquidem omnes in qu dam organorum dispositione sunt constituti. 4. In opinione quam refellimus, inquiunt, habitus mentis existerent in corpore, id est, habitus unius substantiae residerent in alia a priori
omnino distincta & diversa: atqui nihil absurdius
5. Habitus substantiae cujuslibet, in ea sunt liquid intimum: nihil quippe aliud sunt, quam substantia ipsa certo modo affecta; non minuserbo repugnat habitus mentis in. corpore constitui, quam repugnat substantiam mentis esse ipsam substantiam corporis; vel certos mentis existendi modos esse affectiones corporis, Seu quas-uam ejus partium dispositiones.
6. Supponamus insanire statim hominem in quos Valet amor Dei fabituriis, insanire pariter alium hominem in quo dominatur amor creaturarum habituatis; lingamus in utroque obliterari simul .
287쪽
a 4 Ma T. AP HΥ S I c ME r . simul omnia cerebri vestigia, ita ut in isto d mentiae Statu a natio moriantur : in principiis adversariorum , neque hic salvabitur, neque ille damnabitur. Sicut enim in altero deletus est justitiae habitus, ita pariter in auem extinctus est habitus injustitiae dominantis: atqui tamen contrarium de utroque docet Fides, cui nefas sit opiniones philosophicaa anteponere. Non possunt enim non esse eo ipso falsae, quod pugnent cum
Neque dicant adversarii, pergunt iident Philosophi, habitus supernaturales a naturalibus plurimum differre. Nam discrepant quidem ratione modi quo habentur , non vero quoad naturam habituum in se consideratam ; id est, illorum, sicut & horum, natura corporea est, Vel spiritalis; atqui fatentur adversarii, & fides ipsa docet , habitum justitiae totum in mente existere,& nullo modo in corpore, sive in vestigiis cerebro impressis; ergo generatim lateantur necesse est, omnes habitus Spiritales, ordinis tum opernaturatis, tum naturalis, in mente esse suppositos, non vero in vestigiis cerebro impressis.
Philosophi, qui posteriorem hanc sententiam defendunt, aliis sunt quidem numero impares , sed rationum momentis vincere & praevalere vi
De Animae, post corporis dissolutionem, aes υitam alteram destinatione . Singulis hominibus assignata est certa quaedam temporis periodus & veluti mensura. Μωdo infantes, modo aetate provistiores mors asS quitur. Dierum intercisa Sorie, corpus atteritur, corrumpitur, dissolvitur. Quod terrenum erat, terra suscipit; quod humidum, aquae elemento restituitur; quod petitareum , . dissipatur in auras i - . - quod
288쪽
yPECIALIS . PARS ILDIss. II. quod igneum, sertur in sublime . Sparsae illae corporis reliquiae novas induunt formas, noFas perpetuis vicibus subeunt conversiones. Interea mens, excusso sorporis pondere, terrenis Vinculis solvta, ad suturam vitam pergit, in qua vel praemia virtutis serat, vel vitiorum poenas. Tanti igitur momenti est quam aggredimu ρο quaestio, ut qui circa eam indi sterens remanet, de immortalitate mentis parum sollicitus , is omnen humanitatis sensum exuisse videatur. Unde sie habet celeberrimus Paschal: Γ immoreasite ri r ame est une chosae qui nous importe si fori, qui Duche dosi pres, qu' iII aut avoir per u toue sentiment, potir etre dans r indiffisenoe de s-oir ce qui en .ese. Posito .enim immor talitatis dogmate , eo spes lare debent omnia nostra opera, Omnes c gitationes, omnia consilia, ut beatam immorta-
n supremi. uminis existentiam, alterum Religionis sundamentum est animae immortalitas, et eleganter sic docet eminentissimus Poeta D. Posignacis
Geminis funda in nostrea columnis RPLigio, quas non timor, aset male-suada cupido, Iaesa sed ante oculos prudens natura locote ;. Esse Deum, auctorem rerum, jAstique leuacem IEsse animos nMIIo peristiros temporiae συο. Mirari satis hic nequeo, quis tetricas horror, Despectusque mi , quae mortas praυa libido, Missatas lominum mentes incesserit, ut SeCorpore mortales ctim sint, natique sepAIcro, mortales animo esse melint, penittisque ca cor i nitis amor nihilis danea est vecordias
Itaque pro viribus asserenda est animae immortalitas, vitaeqile alterius fides. Sed priuI annotandum est duplici modo immortalum dici posse a- .liqua m substantiam , n mirum ab intrinseco, ut ajunt, di ab e trinseco . Immortale ab intrinse-
289쪽
MET AP ΗΥRICAEoo iuud est, quod nullum corruptionis & disses tionis principium in se continet. Corpora eo Semsu non sunt immortalia, quia ex variis. coalescunt partibus, quae dissolvi possunt. Immortale ab trinseco .illud dicitur, quod a nulla causa sibi externa destrui potest. Quae immortalitas soli Deo propria est: is tori autem sensu immortalis ab extrinseco dicitu1 substantia, quae, licet a Supremo nomine destrui posset, nunquam tamen ab εσ delenda est. Nonnulli perditi homines, ut intimos remordentis conicientiae stimulos extinguant, suisque cupiditatibus indulgeant liberius, animae immor alitatem pro .suis viribus aggredihntur. Ex iis non pauci mentem, quam a corpore distinctam nolunt, eum eo simul dissolvendam esse contendunt , proindeque vitam non admittunt alteram. Alii suturam quidem agnoscunt Vitam, in qua sua sit virtuti merces, & viti . poena; sed animam perpetuo manSuram negant , eamqν post certum temporis spatium delendam existimant; immortalitatem igitur ab extrinseco rejiciunt. Sunt denique qui mentem Semper extituram osse ita fateantut , ut poenarum aeternitatem inficientur, animamque ad tempus duntaxat puniendam Statuant. Varios illos errores ut resellamus, sit
Prob. Illa substantia est immortalis ab in
trinseco , quae in se & natura. sua nullum habet corruptionis & dissolutionis principium : atqui mens humana in se, &c. Siquidem est omnino simplex, ut alibi demonstrabimus. Dubitare non. possumus, inquit Tullius, nisi plane in pbsieti plumbei sumus, quin nud sit animis admistum, nihil concretum , nihiι cspuIarum, nihil coag
290쪽
Mens fumana est immmortalis . ab extrinseco , sise post diras urionem corporis, superstes a Deo servatur, aIteraque admittenda est vita.
ertum est huic orbi universo praeeSSe Sum,num moderatorem, justum & providum Deum: atqui nec justus, nec providus esset Deus, Si alti teram hominibus vitam non destinaret. In hoc enim praesertim sitae sunt Dei justitia & prouudentia, ut sua sit virtuti merces, suaque vitio poena : atqui, nisi speranda. sit altera vita , erit&c- Namque constat in hac praesenti vita saepius mercede sua fraudari virtutem, nec vitio poenam
infligi. Non raro perditi homines Deique contemptores divitiis affluunt & deliciis ,- omniaque habent proSpera ; viros autem probos, & religiosos Dei cultores saepe videas in luctu, in paupertate, in aerumnis & doloribus vitam ducentes miser imam; divinae igitur justitiae & providentiae ordo
postulat, ut altera sit vita, in qua mens corpo xi superstes, vel praemium virtutis, vel poenam criminis accipiat. Veritatem hanc versibusque Sic exornat Bacine: Sur Ia terre, H est ista, is uois dans Ia maIhe ν - - La venti gemissante, O se vise en εonn r, Mais