장음표시 사용
331쪽
Cham aqua, aut mercurio plenam: apparebit suidum projectum non eo modo divergere , quo materia planetarum projecta, ut volunt, intra Zodiacum; atque hic quoque, ut in aliis, hypothesis epocharum naturae expeIientiae adversatur.
II. Nobis videtur, cometam hunc tu ta Veras motus leges in medio non resistente , multoque magis in resistente.debuisse partes densiores , & graviores saltem aeque longe projicere, ac rariores, & leviores; quum enim
D mnes aeque cometae impulsum experiantur , a quo propellebantur, & ejus velocitate movebantur, densiores quum majorem motus sum
mam haberent , non debebant minus procul iis projici, qui minorum summam habebant. Globus tormento primum in aquam , dein In mercurium projectus non longius mercurio aquam disperdet. Hic quoque theoria, di experientia epochis naturae adversatur.
oppositio tertia. III. Videtur tandem, partes has Inaequaliter densas, & divergentes, postquam in globos di-wersae magnitudinis coierint ex naturali sua rum partium attractione , debuisse in suis re volutionibus circa solem, expleta revolutione, iterum in solem mergi. Ex te oria enim motus, dc PIνIum centrarium corpus ommo circa solem curvam deseriis
332쪽
32ο . Ara tamenta ' . . . ea solem describere, sed exiguam exrrie ' Nironem in Ipsa Solis superficie, in ea scilieet solaris superficiei parte, in qua a cometa motus proJectilis illi communicatus fuit.
In hoc vero hypothesis eo metae maxime veris motus legibus adversari deprehenditur , adeoque re veris naturae legibus; ut fusus videri poterat in nostra Astronomia geometrica de Physica mimeris 1277, 1at 3, 12δ6, 2289.. FABULA HAEC NAΤURAE CONLATA..' .
ζ', , . 'onein ejus σπficationes naturaeri u uerIus non confutabimus; quum enim solido fundamento non innitantur se ipsas con- utanti aut satis est illas exponere, ut falsae, ceprehendantur. Iuxta epochas naturae tellus nostra a sole
emergens effecta est globus imitus , is fusus,
quem immensum volumen aquae , in vapores' Elatae , &aeris ambiebat, ipsum quoque e sole ejectum . En tibi quattuor elementa , aquam, aerem, ignem, substantiam terreana Igne vivificatam. Incipiendo ab epocha , qua tellus cum ceteris planetis e sole e meast:
I. Tantum post annos, inquiunt, 2936, sa as Ignis emisit, ut ad centrum usque solidaTetur, α non amplius Incandesceret. II. Tantum post annos asooo tepuit quanum satis, ut aquae in sua superficie consile- ent, quin in vapores attollerentur. Aquae
3 in maria, ct flumina efficiunt.
333쪽
Ad PB am Universam. 322Montes primi . Hisce annis et sooo id telluri accidit , quot
metalis,d aut Titro fuso, quum frigescere incipit. In superficie apparent asperitates , unde foramina, scissurae, quae montes, & Valles primigenias reser re possunt. Infra superfi- Ciem vacua, Cavitates, intumescentiae enascuntur, naturalium cavernarum ima So. Maria.
III. Tantum post annos a soco calor satis Imminutus fuit, ut aquae, di cetera corpora volatilia usque ad id tempus in atmosphaera su S- pensa, in telluris superficie considerent, Ecomnes has cavitates implerent, planitiem, &tumulos non multum elevatos obtegerent.
Primae aquarum collectiones ad polos fiunt , qui primi friguerunt; deinde hinc inde a polis ad aequatorem sensim se extenderunt. Post hos annos a soco Telluris super scies tota aquis obtegitur : tantum hic illic eminent scopuli nonnaui altiores: ejus calor adhuc nimius est, uo quidpiam vegetabile , aut animale nasci, aut vivere'queat. vegetabilia, is animas a. IV. Tantum post annos ueso oo mare hoc universale coepit conchylia, dc piscium omne genus pro ducere: montium vertices: aquis supereminentes vegetabilibus vestiri coeperunt, dc terrestribtis animalibus habitari. Et primitiva haec Tegeta
bilium , , animalium productio maximum
philosophicis somniis obstaculum , ut in Metata physica ostendimus mira hic facilitate contingit; nec ulla ejus raso redditur: tantum, inquiunt, calor, &,humidum ad actionem ma-
334쪽
ε,, Add tament ω eteriam organicam viventem excitarunt i ho est nullam rationem afferre. x et 6. NOTA I. Anni ferme et Oooo interce duntt inter praesens saeculum, & primigeniam eonchyliorum, & piscium originem in mari, de vegetantium, ac animalium terrestrium in summis montibus a mari eminentibus. Hisce annis 2 oooo utuntur epochae naturae tali phy
sico ministerio, ut physica ipsa stupescat,
dragines. ΑΕ voragiis es in terrae ussceribus aperiendam verpetuo conflictu ignis intus ardentis , α aquae extus obsidentis ia in Ad maximam aquarum partem terras ambientium in haes voragines praecipitandas :
ΑΞ tot Innumeros UuIcanos aperiendos, dum aquae subsidunt, quot nec unquam extiterunt, nec erunt unquam. '
NOTA. Sapiens obςErvator.Sau miretius totam alpium seriem a Gratianopoli Manli erimium sedulo pereurrit, ct in his sexaginta leucis rupium nullum Vulcanorum velligium invenit. Observa tor minus philosopsus, magisque mirabilia videndi cupidus centenos ibi vidisset 'inille nos supposuisset . Naturam obsζrvando saepius eam, non qualis est . sed qualem es simaginamur, videmus, . 'Europa post duo,. aut tria ansorum millia tres tantum vulcanos ignivomos habet, Ethnam MVesuvium , ct He clam , qui considerari mereantur; nihil vero indicat, tellurem unquam in tota su superficie eorum numerum habuisse cum proporrio no majorem.
335쪽
Ad tellurem unde quaque montibus calcariis obtegendam, qui non sunt, nisi successiva cone harum marinarum congestio, ostreis aliis super alia natis, & mortuis: Ad illam veluti geometrice constituenda nastratis semper parallelis, & ubique angulis salientibus, ct recedentibus intercluso Divisis in maria, is terras.
Ad montium seriem in veteri continentcistatuendana ab oceasu in ortom, in novo a borea in austrum.
Ad eam physice dividendam aquarum impulsu in haec maria, has terras , has insulas, quas historia, de Geographia nobis ex bibet. Hae omnia tandem ab impulsu cometae oblique ita solem incurrentis descendunt. a 6 . NOTA I s. Horum phaenomenorum exinplicatio in epochis naturae tradita vere mirabilis esset, si ut elegans, Ac poetica est, ita solide probaretur; sed adverso fato omnia fabulosa sunt, ct inania.
Num e ausae allatae verae sint o I. Si aquae a polis ad aequato rena progredientes veteres , & novas terras statuissent , quare illarum figura, ct massa ab harum figura , & massa adeo diversa est II. Si primigeniae montium series ab aqua di igne 'factae fuissent , ut in epochis natura Contenditur , quare haec actio ignis & aquae moretes in veteri continente ab occasu in Ortum direxit, in novo a borea in auctrum Satis est ad tabulas geographicas 'oculum convertere , ut supra dimidium eorum, quin
336쪽
in epochIs naturae traduntur, salsa deprenenis dantur. DilavIam certum.1 68. NOTA III. CertissimIs monumentis ubique in telluris visceribus, dc superficie patentibus constat, eam aut eodem tempore, aut successivis temporibus universam aquis o xutam fuisse . . .
Euus causae notae, is certae. At quare universae hujus inundationis cauissas praetexamus ignotas, dc fabulosas, quum causas habeamus notas ab historia saera , dc profana traditas, cujusmodi sunt diluvium universale, peculiaria deucaliὀnis , dc origis di- 'luvia, atque alia λ tum causas prificas ab ipsa gravitationis lege, dc ab hydrostatica oblatas, quarum durationem, dc effectum nihil limitat,gujusmodi sunt concussiones, dc inundationes,
quas saepius centri gravitatis successsva muta-
r 69. NOTA IU. Iuxta epochas naturae bu- manum geaeus ultimum Dei creatoris opus est; ejusque recentem originem omnia indicant , quae philosophice inspecta non ultra pauca 4secula illi ab historia saera attributa antiquior fieri potest. lsex dies ereationis.
. Itaque Auctor epocharum naturae sex creationis dies indeterminata duratione sumens sabulam suam philosophicam incipit , dc expletiis terminis, quibus initium, dc finis creati nis in sacris literis continetur.
337쪽
is Primae,regiones habitatae. Idem Auctor longius procedens contendit, primas hominum ingentes societates in Asia factas suisse intra latitudinis gradus quadraginta , & quinquaginta quinque: hoc ex parte verum esse posset , nihil obstante historia sa-Cra, quae in determinate ad orientem Euphratis , & Tigris in hisce regionibus memorat primam urbem ab hominibus conditam , deprimam illam nationem, a qua ante diluvium Primae scientiae, primaeque artes institutae fuerunt; quaeque post diluvium ad eas regiones, ct ad Euphratis, dc Tigris ripas eam celebrem dispersionem locat, unde omnes primae natio nes, omniaque parva regna Asiae, Africae, dc Europae ortum duxere, ut in nostro Prospectu Historico religionis, & mundi primitivi exposuimus .
Haec est sublimis illa dc ingeniosa fabula Cpocharum naturae. Eam posteritas in Mnemo sines templo servabit cum Jabtiu Torticum , cui vi ingenii par est, ct cum fabula ptarium mundorum, cui plurimum prastat. At posteritas illam inter fabulas philosophicas summo loco statuens, nunquam tamen ita Caecutiet, ut eam pro physico opere habere velit.
338쪽
Additamenta 'DoriAMENTA AD THEORIAM ENTIUM s
uventa rerentia a Leeent torum inventa physica , & ebymica circa Iguidiam atmosphaerieum versantur , naeo primum perpendemus p dein aut simul , aut seorsim quae ad aquam spectane Perseque-
ria,' quae physicae nostras universae,. & elementstris non ultima pars est, solide, & dilu-eide demonstravimu&σΙ. Aerem, quem haurimus, & qu atmosphaera terrestris constat, esse peculiars corpuaen turale . non fortuitam buaporum & ea halationum congeriem a diversis substantiis edu-MRνum, quae in superficie, aut in intimis telluris para ibus inveniuntur ω II. Aerem hunc esse corpu3 nom simplex , ullum constet partibus magnitudine, tensione, figura diversi s & semper magnae copiae Vapo rum , & exhalationum commixtus sit, qua Nis solutas servat, quaeque illi extraneae sunt. III. Aerem hunc esse corpus per se grove ,
339쪽
resseam Unhersam . 3. g. quum ejus gravitas, a fluidis, quibus immixὼ tus esse potest, non pendeat IU. Aerem hunc esse corpus maxime com primibiis, diutabi&, quum Volumen, quo gaudet circa nos, dum illum haurimus, in maximum, re minimum mutare possit. U. Esse corpus perfectι eusteum, e lassicitate sua semper densitati proportionalis natura
in destructibile; & sub eadem temperie Semper idem
VI. Esse corpus, quod omnium mixtorum notorum compositionem ingreditur, adeoque inter corporum principia recensendum is cis 13 UII Εsse unum ex magnis naturae agentibus in animalium, vegetabilium, fossilium , ct ira cipue meteororum productionσ , conservatioqne, dc destructione VIII. Esse generale vehicutam dioni, quem 'transmittit, & quaquaversum propagat diversa. suarum partium etasticarum vibratilitate .
A recentsorum inventis non laeditur. 1 gr. NOTA. Nihil praecipuum hujus theoriae breviter hic indica/ae recentioribus circa, aerem inventis opponitu C. Nova haec inTenta novam lucem lim, quae de
aere nota erant, addiderunt . non tamen quae antea nota erant oppugnarunt.
Nova haec inventae sex sequentibu& p ragraphis perpendemus,. quae quum recens Drta sint, omni eae certitudine, quam obtinere possunt,
340쪽
11s r. OBSERVATIO. Neutonus saeculo
proxime superiore lucis analysim tradidit : Docta tanti viri experimenta, & ratiocinia nobis egregiam luris theoriam pepererunt, quae pulcherrima physicae pars jure censetur. Aeris anabsis.
analysim recens tradidit: hinc magna lux orta physicae, & ehemiae, a qua paullatim nubes, quibus Edhuc aliquantum obumbratur , tempus dissipabit. δDocuit quoque Priesti ejus a plurIbus corporibus plura Mido aeriformia educere quae fluido atmospherico elasticitate similia videntur, noni tamet aliis proprietatibus , quae ia
a 's. NOTA I. Saeculo proxime superiore Vanhelmoneius ferme ea omniae detexerat , saltem praecipua, quae in re centioribus Priest-leji inventis habentur; scilicet: I. omnibus mixtis inesse fluitam maximo dilatabile, quod unum ex eorum conuitutivis est, ct eorum principium magis abundanas; at inibi esse combinatum , & fixum, ac sese di titandi pioprietate destitutum; quam non re