장음표시 사용
491쪽
ι Ad Physicam Universam. 469 ex parte alia corpora spoliat, quae propterea negative electri etata sunt, si ve in minus. I. In hae hypothes, ut in Nolletiana tellus est fluidi electrici commune recipiaculum neque corpus superabundans fluidum acquirit ,
nisi aliud corpus partem sui fluidi in illud
Utraque hypothesis in phaenomenis electricis materiae affluxum, & effluxum admittit: at simuli neus ille affluxus, & effluxus , quem
in uno, eodemque corpore Nolletus admittit, Franklinus non nisi in duobus diversis corpo-xibus admittit. Per hunc in corpore , cui in datur electrici tas. postiva materia est tantum affluens, in corpore electricitatem negativam acquirente fluidum est tantum effluens. Ob hanc electricitatem in plus, ct in mirnus, seu postivam, & negativam plurimos asseclas bypothesis Franglini sibi comparavit. Mus Sitia.
II. Haec tamen hypothes s licet Nolletianas inplicior , magis naturae conformis , magis philosophica, non tamen omnino satisfacere videtur ; plura enim sunt phaenomena , quae non complectitur, & quorum idoneam rationem nullam affert ', quin & pauca phaenome-va, quibus accommodari potest, non nisi violenter, di aequivoce explicantur: adeo ut e plicationes a certitudinc εemper longe ab sui. Haec hypothesis nobis id videtur est e phaen O-Menis electricis, quod afrono inicis erant caeli crystallini dc epicycli Ptolemaei: ingeniosa sci licet fictio, quae interim loco veritatis assumi
potest, ct fortasse ad illam detegendam aliquando proderit. Ista
492쪽
ardi udiit amesinat III. Ut quae mysteria haec Franklini hypo,
thesis contineat ostendamus satis erit illam cum nonnullis phaenomenis per ipsam explicandis conferre; quod mox praestabimus. Inter recentiorum opera de electricitate agentia summo loco nobis habendum videtur illud Tiberii Cavallo; .atque ex hoc phaenomena mutuabimur , quae Franhlinianae hypothesi congruunt, re quae illi nequaquam co
8 1. OBSERVATIO . Apparatus electrici modo admodum dixersi sunt ab iis, qui annis jam quindecim, aut viginti usurpabantur et e Gnctus tamen re ipsa iidem sun eorumque discrimen unicum est, quod iacilius , & vali diores obtinentur. Exempli causa: plana 'crystallina: L Globis , aut cylindris crystallinis a rotis, volutis ad electricitatem obtinendam , substituta sunt in Gallia plana circularia erastallina
manubrio revoluta inter quattuor perfricacite,
At in Anglia, ut monet Cavallo, adhuc ad hibentur globi , & cylindri crystallini, qu
rota inter perfricantes pulvinos supra suum axem Volvit, qui majorem planis effemim pariunt, quin, si probe elaborati snt, fulmineis dero nationibus, obnoxii sint , quarum causa i Gallia rejecti fuerunt.
493쪽
Ad Prifieam Universam. ψυ sectas semper ridem. II. Uirgis ferreis, dc argenteis, aut cupreis
taeniis, quae conductoris munus agebant, sunfecti sunt tubi cupreis cuspidibus instructi SIUX, qui fluidum electricum a planis , aut globis crystallinis electrixatis attrahunt, & illud in alios ingentes tubos ligneos stam ne is bracteis convestitos FG, & ΗΚ transmittunt.
Hujus apparatus effectus aliquanto major est,.. natura Vero idem.
III. Phialis Lugduno-bata vis RSΤ, quae ad
ira lidas electricas commotiones excitandas ad hibebantur , ingentia vasa vitrea suffecta sunt, . quae eodem prorsus modo agunt, ad multo Vio. lentius .
Nrjectiores machinin n biI vlterivos docent. IV. Verum enim vero perfectiores machinae nihil re ipsa ulterius docent, quam vulgares . . In Collegiis, domibusque ad juventutem Crudiendam institutis, ubi ingentes- sumptus ire physcis, instrumentis fieri nequeunt , loco globi , aut cylindri crystallini, aptari potest la- na mitrea, cui collum obtruncatur, & cujus extrema opportuno glutine illiniuntur; dc exiguo sumptu comparari omnia poterunt asolectrica experi menta , quae fiunt in magnificis musaeis physicis Licaei, & plateae victoriarum ingenti machinarum apparatu , quae singulae quadraginta, aut quinquaginta majoribus aurei Scomparatae fuerunt.
s. NOTA. pulvini perfricantes, qui m do adhibentur, serici sunt IK crinibus serti,. ct caprina velle obtecti, quae apto ama immate oblinitur, ut Ilio, quod Aurum mus um dioitur, dc mercurio, ac stamno componitur: ho 2
494쪽
nis, aut convexis, ut vitibus admoveantur se ut oportet , globo , aut cylindro , aut plano
crystallino, quod perfricare debent; & postice
elastrum spirale opponitur, ut facile cuicumque superficiei , quam premunt inaequalitati in vitri revolutione aptari possint. Sedulo anguli omnes, & cuspides abraduntur , & ita solitarii statuuntur , ut pro libito communicantes seri possint ope catenae , aut fili ferrei communi receptacu Io communicantis, quod illis communicat, si libet, ut solitarii esse desinant..pustini in globis se
I. Pu Inus V , quem descripsimus , aptaripo test globo ctastallino , ut in figura s; atque' inde patet, quomodo omnino si milis ad oppositam globi partem aptari possit, qui ita revolutus duplicem frictionem subibit. Et si pulvinus i ste FH G transferatur in FG
in apparatu figurae in , optime manuum affrictum suppIebit. Fig et )Omnino stilis in I J statui poterit ad latus
oppositum; tunc globus MNO inter duas pres Siones aequales, S uniformes situs , facilius electrigabitur, di magis tute convertetur. Hinc patet quomodo pulvini cylindro crystallino aptari debeant in machinis, in quibus pro globo cylindrus adhibetur opulmini ad discum. II. Exhibet figura a machinam electricam cum plano circulari crysaiaino, ejusque neces- Sarium apparatum. Fig. In hac machina STVX est idibus cupreus duo-bii; fuleiis crystallinis P P iniistens, ope quorum sci': turius silii tur : hic ad discum pertingit: du
495쪽
. . Ad Phidam Universam. Maduobus seyphis cupreis V X diametro pollicum ferme quattuor, in quorum singulis infixae suxi cuspides tres cupreae aliquantum salientes ad attrahendum a disco fluidum electricum, illudque ad superiores conductores FG, ΗΚ trans mittendum. Sunt hi ingentes tubi lignei meis tallicis bracteis obducti, & in globos utrinque terminati. III. Modo quoque machinae eLctricae duplici conductore constrduntur, in quibus habetur simul electricitas positiva , & negativa. Habent hae machinae ingentem cylindrum vacuum crysaliinum duabus columellis crystallinis suffultum , qui manubrio circa axem Suum horizontalem convertitur intra duos orlindros macuos cupreos inter se, & cylindro crystallino parallelos, & fulcris crystallinis in silentes , quibus solitarii redduntur. Alteri ex his cylindris cupreis adnexus est pureinus congruus, quo suo fluido electrico spoliatur , quod ad cylindrum crystillinum transmittit: ab alio cylindro cupreo eminent parvae aliquot cuspides metallicae, quae a cylindro crystallino fluidum electricum hauriunt, quod illi pulvinus tribuit. Alter ex his cylindris eu preis electri Eatur in pus, alter in minus, quum inter se non communicant at quum per catenam metallia Cam communicant, cylindrus crystallinus frustra convertitur : nullam obtinet electricit
496쪽
474 Additamenta. ELECTRICIΤΑS P ITIVA , ET ELECTRICITAm
Tres eorporum satus. I 874. OBSERVATIO. Morpora In triplici diverso statu esse possunt respectu fluidi en --ctrici; in statu saturationis , in quo id praecise habent fluidi electrici, quod appetit eorum
natura; ita statu super saturationis , in quo plus fluidi hujus habent, quam appetat eorum natura; & in statu non saturationis, in quo minus fluidi hujus habent, quam appetat eorum
In primo casu nullatenus electri Eata sunt in altero electri etata sunt in plus, seu positive; in tertio in minus, seu negative. . Duplex electrietatiσ. Hujus superabundantiae, & hujus privationis o ausa physica in diverss corporibus esse potest aut e Sr et a no artificias , quam machinae Clectricae essiciunt, aut eAmizatio natur HI, quae saepius effcitur in quibusdam tum atmospha me, tum superficiei terrestris partibus. PHAENOMENA ELECTRICA SIMPLICIORA .
Electricitates oppositae: alas. PHAENOMENON I. Si quis solita- .rius celeriter , & saepius ingentem tubum cry stallinum I U manii perfricat: tu .s, & per fricans simul electri Eabuntur, feci electricitato opposita tubus positiva electricitate , perfri-Gans negativa Fig. 74. Λ, tum
497쪽
Ad pis eam Universam. 47 A tubo, cui admovetur corpus acuminatum emanat punctam lucidum', ab homine solitario, cui quoque admovetur simile corpus acuis minatum R emanat, aut emanare videtur fasciculus lucis divergentis. Electricitas positiva.
1816. PHAENOMENON IL'Si celeriter suis per suum axem convertatur globur crystalliis nus vacuus MNO, ab apto pulvino in M posto pressus: globus electri tabitur in plus; αsuam ipsam electrieitaism positivam, taeniae, re Catenae metallicae o P, tum costductori solitario CUD communicabit. Fig. 72 Ut smplicitati consulamus, ab hoc a paratu electrico phialam Lugduno-batavam RSABK
'Puncto cuivis D, aut P , aut N huius apparatus in plus electridati cuspidem aliquantum hebetem admove ΙΗ: videbis fluidum electricum in igneos, & lucidos rivulos ferri a D
in H. Est hoee imago fluidi electrici , qui a
nube positive electrica in terram ruit , Seu silminis a caelo in terras ruenti S. Eadem erit electrieitas in conductore metallico UXTS, & in duobus superioribus Coninductoribus FG, &ΗΚ, si velociter convertatur manum crystallinum V X inter suos quattuor pulvinos ABCD. Fig. 73 18 7. PHAENOMENON IlI. Si ce Ieriter supra Suum axem convertatur globus solidus suL
phinis MNO, loco globi crystallini , de quo
supra, globus iste sulphureus electrizabitur in minus, dc hanc eandem electricitatem negativam taeniae, dc catenae ΟΡ , dc conductori solitario CD communicabit . . t Fig. 7 a Totus hic apparatus No PCD , a quo phiala Lugduno-batava ablata est, minimam partem. Uectricitatis. suae naturalis jam amiserit; atqueco haec
498쪽
476 . Additamenta. haec subductio in illo idcectum saturationis efficit, quo fluidum, electricum corporum amisbientium in illum fertur donec ad pristinam
Si cuspis hebes IH ad quodvis punctum D, P, N hujus apparatus electrigati in minus ad- . moveatur : videbis fluidum elect cum in rivulos lucidos & igneos ferri ex η I in D. Est haec imago fluid i electri ei, quod a terra in nubem fertur electri Eatam in minus ; seu fulminis a terra ad nubes advolantis.18 3. PHAENOMENON IU. Prope, & in
ipsa atmosphaera electrica cujusvis corporisOGK sve in plus, sive in minus electrizati colloca tum anabiniam , quod libere circa punctum fixum a , a quo in I L sustinetur ,
Videbis filum hoc a perpendiculari sua directione a st sensim recedere a st in c, a cin d , contra gravitatis exigentiam ad electricum corpus GK ferri; & angulum p a d eo majorem describere, quo validior in GK electricitas est ; sive corpus G Κ in plus , sive in minus electricum sit. Ide in contingeret, si apparatus I L in Z, aut in Y locatus effet: videremus filum per pendiculare ferri ad conductorem electrizatum ST; & eo magis a sua perpendiculari recedere a p, quo validior in ST electricitas est, ct quo apparatui in plus , aut in mim electriaato propinquius est.
In electricitate positiva. I. Facile fortasse in hypothes Franklimana
intelligetur, quare quum apparatus in minus effectrixatus est, ad illum unde quaque seratur fluidum electricum ab ambientibus eorporibus. effluens , & in sua directione LIΚ secum trahens filum perpendiculare a ρ .
499쪽
II. At facile ne concipietur in eadem hypothesi , quare, quum idem apparatus ΟGK cst esectrietatus in minus, & quaquaversum emittit suum fuidum electricum superabundoni , hoc fluidum non trahat filum pendens juxta directionem suam ΚΙL, aut GIL, sed illi motum imprimat p e d suae directioni prorsus oppositum
pluribus, inserendum videtur , in quoTIs corpore elect rietato sue in plus, sive in minus semper haberi simultaneam Midi electriti afffluentiam, e fluentiam , ut supponit hypo thesis Nolletiana; etsi affluentia haee, e fluentia tales non sint, quales Nolletiana hypothes s eas supponit, & serta se fuidrem affluens sit ab osvent3 omnino natura diversum in utraque electricitatis specie. ag 9. PHAENOMENON U. Duo eo uscula, ut globuli duo suberet C, D filis sericis suspendantur ita , ut libere moveri possint, quinalia corpora contingant. Fig. 77 )
I. Tubo crystallino Τ positive electrigato manus affrictu utrique globo electricitatem positivam impertire.
Globuli fluido electrico superab tindante re Cepto invicem se repellent, & recedent invicem: relictaque perpendiculari directione aliam Sument m c , & n d. In hypothesi Frankliniana rem explicant Ca vallo , Ingen Hous, & Franklinus ipse aien- res, globulos in plus electrigatos fluidum habere superabundans, quod ab ipsis abire tenta r i aerem vero ambientem utrique inter po
500쪽
dini, ut ab iis superfluum auferat , atque 'ita eos a perpendiculari removere nititur. Parum sane ratio haec satisfacit. Haec enim distractio etiam in vacuo contingit , etsi minor, sensi briis tamen , ubi hic aer non existit. Deinde quare aer ambiens , cujus actio uni--formiter qua qua-rsum exercetur , peculiari modo inter globulos agat ad eos superabundante fluido electrico spoliandos; & quare potius invicem distrahere, 'uam propinquos fa-were nitetur e ' Tandem si globuli non electi Zarentur, sed vehemente alefierent; a in ambiens interpositus ad superabundantem fluidum igneum ab ipss auferendum illos a perpendi-κulari non removeret; quare ergo iis interpositus ipsos a perpendiculari removeat ad su-
perabundans fluidum electricum adimendum Repulso tu electrieitare negasiva. II. Strato resinae insistens prope globulos C, D negative vehementer electrigare, & utri
que globulo electricitatem negativam communica, utrique eodem tempore manum tuam M
Globuli hac negativa electricitate partem proprii fluidi electrici amittent , quod in terransibit; atque hoc amisso invicem recedent, dc repellentur ; & a perpendiculari digressiduectionem capient m c, dc n d, ut in praecedenti casu. En itaque in Frankliniana hypothesi eundem effectum, recessum eundem a duobus oppositis causis natum, ab electriae Itate posti a , negativa. , ab excesu , & defectu.ΑIunt, globulos hos ambos in minus electri-aeatos, seu naturali fluido electrico ex parte spoliatos aerem ambientem interpositum pati, ut nititur illis id reddere, quo carent; atque ma nititur eas R Perpendiculo removere. Patet