장음표시 사용
101쪽
tiant, nec recipiunt, nihilominus malam illam, perniciosamq; admittunt quali; atem: qua fit rarime, Vt haec alteri, si ad codirectandum, vel ad comedendum ςxhibeantur,statim pestilentem in eum inducant subrem; unde pateat non per putredinem, aliamve qualitatem manifest4m contagio mediante generari pestilentes ficbres , sed ratione tantum qualitatis occultae,quae in substantia inlidet corrupta,quanisgpius adnotauimus, declarauimusq; naturam pernicioso i. . crum, ac deleteriorum pharmacorum aequare, contagium , C ligitur erit aptum medium, quo talis fiat impressio , eritq; ultra alias duas declaratas causas tertia externa, de quibus , .
haec satis sint. Nunc internas aggredior. causae internae se ζ si bris pestilentis in duplici sunt discrimine, nam aliae sunt pro 'pinquae, aliae remotae; remotas vocamus pleteram, cac 'chymiam,obstructiones; sub pletora nunc non omnem abu Febris pestati, dantiam bonorum succorum intelligimus, sed eam tantium, tu catafae remain qua vires grauantur: quae cum non ita rectC a natura re- ω inremae. gatur,facile corruptionem,& putredinem concipit. sub ca, cochymia autem,& abundatia prauorum succorum, eorundemq; vitiosa qualitas reponitur; cum enim hi vel quan- Plitora. titate superfluunt, vel qualitate peccant, facillime & co rumpuntur, & putrescunt. huius cacochymie, quodcunque Caciadmi peccatum in sex rebus non naturalibus eueniat, potest esse causa. attamen inter has, ultra prauam alimenti rationem, quae sit potentissima, adnotaui, hanc esse nimiam Venere, hinc enim virtutibus internis labefactatis, praui generan- Venus ximis tur humores, qui in omnem pernitiosam sunt procliues potens caucorruptionem. hincq; euenit, ut qui nimium, & vltra vires' 'i' ce
Veneri induu ti ut plurimu in hasce febres incidunt, hiq:, Osth ς pes
ut experientia cognoui, minime omnium saluantur. Ob structio autem omnium causarum febres inducentium euidentissima est. conclusa enim materia in loco calido,& humido,si quid transpirationem prohibeat, facillime putrescit. si quid autem transpirationem hanc prohibet, hoc po-
102쪽
tissimum obstructiones agunt. Vnde omnium sibi tum putridarum haec praecipua assignatur craea. An autem ad generationem febris pestilentis necessario semper concurrat obstructio, non ita apud omnes constat. sed res ita explicanda est. Omnis febris pestilens, quae inter sporades si ad genera eueniat morbos, necessario pro sui generatione obstructio
insibi pe' nem, tanquam causalia praecipuam, requirit: quoniam ab Iliιenum pro internis tantia causis ortum habet. quae autem vel in pesti-
tio talem habent causam: ex sola enim aeris corrupti inspi- ά ratione, vel ex solo contagio concipitur venenata qualitas, , i qua humoreS corporis a propria natura desciscentes spo
te in putredinem dilabuntur. idem* contingit, quod in horarijs fructibus, alii q; rebus, quae sui natura putrescibilas sunt. he enim, licet diutius perstentur, a putredine tame tuti, i i l .r praescruari no possunt. consimiliter humores illi, cum qua- . litatem illam perniciosam conceperint, nec recte a calore naturali tunc imbecilli ex oppugnatione ciusdem qualitatis facto regantur,procliues in putredine redduntur.hincq;. v. licet nulla sit praesens obstructio,iame necessario putredo, indeq, fcbris superuenit. Vnde in contagiosis hisce mom a bis,ac in constitutione pestilenti multos laborat e nouinius, quorum corpora potentia , laxa, & transpirabilia erant, in quibusq; nec copia,nec vitiosa erat humorum qualitas, sed optima truebantur valetudine: nec in consimilem unqua hi incidissent, cum causae hae internae abessent, morbum, nisi
illae externae, validissimin; concitassent, & praecipitassent . . t humorum corruptionem, qua & perificiosi, de . i 'ῖς. cum β natura amplius recte non regantur facti,pestilentem possunt inducere febrem. qua tamen indu- , & genita, cum humores illi corrupti,& putrescentes a
natura amplius non regantur, solent ijdem male dispositi, &co moti Obstructionics nonnullas causare, indeq; febrem
apsam augere, tuncq; concurrit etiam in his febribus aliquo
103쪽
pacto pro causa obstructio ipsa. quae licet a principio nec
praesens,nec causa morbi fuerit,subsequitur tamen,& ab humoribus labe pestilenti inquinatis fouetur. In pestilenti etiastatqaliquando & qbstructiones concureunt, sed non pria mari ad causandam :1cbtem pestilentem: hoc enim tun accidit, cum corpora imalc 'allecta praesente obstructione febres non pestilentes patiuntur, quibus si vel contagium, vel inspiratio aeris corrupti. accedat,iam conceptae cX Obstructione putredint iij infligitur paniciosa qualitas, cuius merito ex in pestilchri pestilens euadit febris. tunc tametrationem. causae, sed occasionis tam tum, Videturqζ pqaecedens, non coniuncta causa ipsius febris pestilentis. non igitus in omni febrium pestilentium genere,licet in omnibus reperlatur;requiritur,& necessaria est obstructio, sed in his itantum, quae inter sporades contin-.gunt morbos. haec de causis internis remotis. Causae aute internae proximae sunt humores corrupti;& putrescentes, Febris pestilencorruptio in his humoribus est. necinaria ι quoniam hinc tis cause inter malam, & perniciosam qualitatem adipiscuntur ; putredo na prorim autem requiritur, quoniam hinc febriS generatur, cum a temhaec duo imul uniuntur, videlicet tum corruptio,tuni
trado , sed ab eiusdom in iam praua liditur qualitate. Qui
autem sint ni numores putrescentes,nunc non referam;quoniam in stuperioribus, quae hanc partem attingunt, satis clare praemonstrata sunt; ubi docuimus omne humoris cori muti genus, ubicunque putrescat, posse fictaein procreare pe 'Milentem . nec reserre. an hoc sit sanguis , vel bilis, siue sit nigra,siue faua, seualterius generis, vel pituita, dummodo
iam Ex corruptione, cum ad putredinem deueniat, malam aliqua n conceperit qualitatem. Humores igitur corporis
Mum i in hac positi constitutione , quicunq; fuerint, vide- licct
104쪽
Iicet tum corrupti tum putrefacti, proxima sentcausa se brium pestilentialium. quoniamq; proxima sunt causa, hi liactum est, Vt pro diuersitate humoris peccantis diuersa febrium pestiletiatum sint genera, diuersaq; simul ad hac symptomata iuccedant. ab his enim humoribus corruptis, de tracvntibusus sicuti caelos , ita &pestilentes specificam tur febres, proutq; dimersi sunt inter se,& essentia, & qualitate, ita& varias produnt adictiones , variaq; inducundsymptomata.& haec de causis febrissi pestilentialium tum ex ternis, tum ioterois,quae sufficiant dedistaentini causis. i
De disseremus febris te tilentis ab infenso se remisso. '
A Liae sunt disserentiae febris pestilentis enumeranda i
quae si uti xltimo loco recensendae veniunt,ita & minoris sunt, quam praedicis, discrimitas. harum quaedam ab
intcxim,di remisso tumuntur, quaedam autem a coniunctis: uae ab intcnso, ct remisso accidunt,disturentis sunt satis euienyeb; quoniam non omnes febres pestilentes sunt eiusde naturi,& qualitatis;aliae n. sunt maiores,alis minores, aliae deteriores , aliae minus malianae .licetq; dictum sit febris pestilentis essentiam. in eraua perniciosa consisterς Qualitate, quae una cum calore putri 6 ssetat . tamen. nec praua haec qualitas, iec calor hic putridus in punMcOsistunt, sed latitudinem habent non ivediocrem.nam Naua Troa qualia illa qualitas modo minus, modo magis est perniciola, ca- ωου febris p lorq; ille putridus modo intensus, modo remissus est.ex silentis latitu quo succedit, quod non omnes febres pestilentesi unifor' dinem habet. mes sint,sed aliae sunt s*uiores, aliae mitiores. siuiores quia dem,ubi vencnata superabundat, & supereminet qualitas, mitiores autem,ubi haec eadem remissa est; aliae autem maiores, aliae minores sunt,maiores quidem, ubi plurimum estr Diu testi caloris putridi, minores autem, cum oppositum contin-- ossercua sit. Unde quatuor istarum febrium hae disterentiae statuam
105쪽
turi quoniam aliae sunt vehementest & plurimu maligna .aliquq debiles eande c6sequutae malignitate.aliae sunt magnae, sed quae minimu prauitatis habeant sicuti es,quaedam dcbiles subres sunt, quς pariter minimu in se prauitatis retineat. Consimile huic disterentiae & hoc ut clarius res pateat altera habet febres pestilente am cu duo sint in febre ista, qna alterum est qualitas perniciosa,altoti est putredo. ticut maligna illa qualitas non in puncto consistit, sed modo maior est, modo minorista & putredo quandoq; est intensior, quadoq; minus intensa. Vnde si contingat,ut & qualitas illa venenata in summo sit gradu,simulq; multa sit putredo, tunc sevissima gignitur febris pinsetis.1n quiratione qu AA
uar qualitatis vitales virtutes adiriodu lab aetatuavitan lummo putreJlnis T csterae laeuuot Iaimq; iussuquuntur symptomata. Vnde in hac lab1 gelida est,& ratione putredinis prout vapore&putridi, vel materiar putridae hac,aut illa petβt partem) sequuntur dolores vel capitis, vel ventriculi,vel dorsi,vel alterius partis,se quutur & vigiliae, de sopores,di inappetentie, &sitis inexa sta,& inquietudines,& caetera omnia symptomata,quae putrida consueuere sequi materia a talia: febre citissimo nec tatur egrotantes. Aliquando aute in hac febre putredo quidqcii summa ct praua illa qualitas remisia. tuncq; febris est molesta admodum ratione putredinis, sed non adeo fera, cum non ita in hac, ut in superiori, vitalis facultas ratione prauae qualitatis remissae succumbat. Quandon; vero Du- trydo non est tanta sed vernitiosa illa Oualitas en maior tuncque fit febris, quaeratione patredinis non ita mala proclit symptomata ; sed cum acuta sit venenositas illa, virestancidunt magis, fitq; Lbris , quae mition quidem praedulis apparet,sed non minus periculi, qua superior.continet. iuandoq; aut in tantum remisa est putredo, ut fere nulla sit: perniciosa autem,&praua illa qualitas admodum
Metia est,& tum iu statis,quae nec Erotanti videtur mO-
106쪽
tis disperentia a comunctis. Trauidae se i-
maculae in p-bre pesiae testa, inimcs bene se habere opinantur, nec astantibus timenda, sed mitis in totum primo apparet aspectu, curi tamen exitialis admodum sit: nam ab adaucta illa venenata qualitate vires prosternuntur,corq; omnino obruitur, licet nullus' adiit sensibile symptoma, quod vel ab aegrotante , vel ab ustantibus possit dignoscis quod inde pro- vcnit, quoniam remissa putredo nullum accidens edidmolestuin . haeque febres sepe aegrotantibus , astantibusque, & multoties etiam imprudentibus imponunt metdicis, qui ex sensibili agrotantium luione n Oibo mintiuntur, cum facile ad interitum nullo nec cruditatiS, nec prauitatis hiatorum signo, praesente ; imino omnis bus supis salutem attestantibus hominem ducant. quod idesaepe oblarualii in prima huius Orms Me diffcrentia, in qua dum ex opportunis remediis puti cdo euicia siet,n-mad; suturae salutis apparuissent, mors tamen ineuitabit ter a non correcta praua qualitate subsequcbatur, haec deditarentijs ab intenso &. remisso. Quo auicin ad dicti cimtias a coniunctis, hae sunt euidentissimae , ac plurims . nullum est malum symptoma, nec villam morboru exitialiugenus, quod cum hac febre non coniungatur. quo ad syaD
tio , & nauses, & vomitus, & syncopae ,& virium languor,& singultus, & inquiriudines , ct alui fluxionesi, & sudores vel superflui, xul mali,& capitis dolor ό & delirium, plurimaq; alia conssimilia his febribus superueniunt symptoma. . ta.que in ipsis non uni propria,nec inseparabilia;na in aliis lfebrisi generibus haec etia euenire 1-b cumq; bis eue ruunt, lnon semper omnia,nec semper eode accidui modo, sed aliquando hoc illi febri aliquado alterum,& non hoc alteri saperuenit.His in omnibus symptomatibus unu additur tam tu,quod propriu est febris pestilleniis, quodq; in nullo alio febris genere contingere consueuit. Hoc autem est mac
107쪽
ras corporis partes occupare, & hς colore diisersit inter se; quoniam aliae sunt rubes, aliae pallidGaliae puniceae, aliae virides, aliae nigrae: quemadmodum autem non eiusdem semper sunt coloris,ita no in eadem semper sunt magnitudine. nam aliquando satis amplae sunt,ita ut aequent mensura pal, vel cubiti, vel etiam his maiorem: unde nonnunquam magnam corporis partem,sicuti dorsum, coras, crura, brachia inficiunt: aliquando sunt minores, ita ut appareant ede vibices, & liuores ex flagellis inducti: quandoq; autem sunt paruae,& pulicum morsibus fiatis similes existunt, & hae veplurimum circa spinam, & in dorso,ac in regione thoracis apparere solet. vocantur* a nostris Peticulae, seu Pestici
haeq; inter ea, quae praeter naturam de nouo emergunt, sunt recensendae: antiquorum enim secula nec tale quid vider nec huius meminere. omnia enim ea his consimilia,qus huiusmodi febribus ipsi accidere adnotarunt, siue papulae,siue exanthemata dicantur,longeab his maculis ditarunt illa.nom genere tumoru rescruntur,habentq; eminentian ad silpporatione, vel exulceratione quandoq; deueniunt, quorum nultu in his maculis reperitur; quare nouu symptomatu genus erit, notu tamen & nobis.& patribus nostris. Et hae macuis sicuti nec colore,nec qualitate semper sunt uniformenita etia nec numero.nam aliquado plures,aliquado pauciores existunt. Quae omnia de peticulis ipsis potissimu cosideranda duco. Noui.n. praestantes viros,qui arbitrati sun nonoes febres, in quibus peticulae appareant, pestiletes esse,hac ducti ratione, quod pestilentes febres cacochimia, non san. guinis pletoria sequantur.quare eas febres,in quibus lis maculae rubrς cospiciantur, qm his sanguinis multitudo iungitur,no esse pestiletes affirmant.sed illas latum, in quibus liqnigrae,violaceae, liuidae,alterius vepraui coloris existat; quonia tales cacochimia praeseserunt, pestilentes appellant. Adsi csteri humores a sanquine distincti naturam a nobis e traneam, per quam aduersantem humano generi qualita
bres petit uiis apparetes δεια genere pe- silanitidum.
108쪽
tem adipiscuntur, inire possunt,quid prohibet sanguinem Ipsum hanc eandem inire posse e nihil sane,cum & in quantitatibus , & in substantia perinde ac alij humores ab eo discreti,pati earundem passionum mutationem queat. qua mutationem cum languis consequutus fuerit,aeque ut illi, cum
ad putredinem deuenerit, pestilentes procreabit febres. Quam veritatem nec Avicenna,nec Aetius, nec Paulus ex Rufo negarunt, attestantes a languine pestilentes aliquido, generari febres. Vnde Princeps haec in curatione habebat.
- bi aut e materia vincens fuerit sanguinea, fiat phlebotomia. Ost Aetius autem cum Paulo ex intentione Rufi haec reserebat. ν Quibus sanguis abundat. his vena secetur. Si autem a sanguine possulat generari pestilentes febres, cur neganduerit eas, in quibus periculae rubicundo colore insectar, quia his multitudo sanguinis iuncta est, apparent, esse pestilentesὸ
sunt ut mea fert sententia a ratione iam explicata,& ab auctoritate praedictorum virorum confirmata,har etia febres pestilentes, sed a caeteris in hoc differentes existunt, quod he,quoniam in ipsis materia minus praua,& minus,quam in caeteris maligna peccat, ideo minus,quam caeters aliae, detrimenti & periculi minantur ipsis aegrotantibus. benigniores enim sunt maculae,& pelicuis rubicundae, quam omnes alis; quia etiam a benigniori humore, videlicet a sanguine imso,procreantur.Quare maculas has omnes, cuiuscunq; extiterint coloris , inseparabile esse ignum pestilentis lebris, hasque necessario pestilentem significare affectum, constituo. Advertatur tamen, quod licet hae macular inter propria febrium pestilentum symptomata recenseantur, no tamen earum inseparabile symptoma est.quoniam licet hae, ubiuis eueniant, semper necessario certum sint febris pestia lentis inditium, no tamen in omni febre pestilenti necessario eueniunt. plurimῖ enim sunt ilis, in quibus hae maculae Morbi Euersi non apparent, paucissimae autem, quibus superueniunt. po Tisit con Haec de symptomatibus . ino autem ad morbos, qui cuna
109쪽
febre pestilenti contingunt, idcm, quod de symptomati bus dictum est, affirmatur, sicuti enim omnia praua sumptomata possunt his iebribus coniungi, ita pIurimi exitiales morbi solent eisdem febribus connecti, sicuti anginae, pleuritides, phrenitides, iecoris inflammationes,colicae passim nes,aptitae, Oris praua viccra, partium putredines, absces sus,inflammationes, erusipilata,consimiliaq; his omnia prava, sed duo praecipue subsequentur morbi alter est ca: bunculus, alter bubo pestilens, vel parotis pestibus.cumq,mor hi isti cum febribus his comunguritur, semper res deteriori se habent statur proutq; membrum les una erit nobilius noctiam semper maius impendet periculum, ab hisq; moi bisὰ qui febre pestilenti connectuntur, lata harum diuersitas generatur, ut plures harum species videantur, cum tamen noratione morborum additorum, sed propriae eius essentiae vers dineant constitui disserenta , nam nec etiam prauitas morborum sebri pestilenti ς iunctorum ab eorum unica pendet essentia, sed a pei nitiosa, & venenata humorulitate,qui in pestilenti sebre putredinem concepere.hi enim, ubi putruerint,quocunq; repant,ibi prauam infligunt qualitatcm, morbusq; inde genitus non a morbi ipsius essentia,
sed ab exitialibus illis succis malignitatem, & pernitiem cosequitur. & haec de ditarentiis fibriu pestilentu sufficiat.
Designi Huram febrem pestilentem indicantitas. p. XIII.
DEclarauimus Lbris pestilentis essentiam, eiusque disse
rentias enumeraulinus . nunc reliquum est,ut ad territium principale accedamus, signaq, eiusdem recenseamus, ut huius persectam assequamur notitiam.nisi enim haec pars duabus praedictis adderetur,omnis proficto laboriomnisq; conatus tum in superioribus adhibitus, tum in inserioribux sumendus inutilis esset. hic enim morbum patefaciunt, ostεduntq;, quo ignoto omnis mcdici ducetia trustratur. Sciet dum
110쪽
rim futura febris pestilentis 2 quib. O. quo. sum
dum tamen 'est, quod pars ista de signis , fere tota coni cturalis est, rariq; sunt morbi, in quibus demonstrativa habeantur signa,cuius ratione ars nostra coniecturalis dicta est: quapropter difficillimum erit hanc de signis partem
demonstrativis firmare rationibus . in tanta tainen rerum difficultate nos conabimur quam proxime ad veritatem accedere, remi ipsam ceretis adeo fulciemus rationibus, ut in exponendis lignis quam comodissime ad veram, & determinatam rei esciatiae cognitionem perueniamus,certo se esse, vel non esse febrem pestilentem poterimus affirmare. Rem igitur ipsam aggredientes dicimus signa haec in triplici posita esse discrimine. aliae enim futurum morbum indicant, alia praesemen demonstrant, alia praeteritum rem morantur . Haec tria signorum genera nccellario ponenda sunt; quoniam a primis praeseruatio, a secundis curatio, ab ultimis praecautio quaedam in caeteris, qui stare non laborant, sumitura Prima signa, videlicet ea, quae futuram febrem pestilentem praenunciam, a tribus capiuntur, scilicet a. corporis dispositioile, a praesentia causarum,& a quibusdam medijsidispositionibus. Hic autem animaduert tur, quod dum signa febrium pesti lentum recensemus, nopestis vel futurς , vel praesentis, vel transactae, sed febris tatum pestiletis, de qua nostra est speculatio, signa declarare intendimus. qtis licet no'nullis cpm peste eadem visa sit, longe tamen ab ea diiseri , quamuis enim & pestis, & p stilens febris aliquando collicturi alit, tamen & pestis sine febre, &febris pestilens sine peste datur, unaq; sine altera r peritur. Q are ponentes signa febris pestilentis, non signa pestis, sed febris tantum, circa quam versamur, recensicbimus1. Huius ligitur signa declarantes dicimus ea, que futuram febrem pestilentem denunciant, a tribus sumi, scilicet,
a corporum Dra paratione , a causarum praesentia ,& a m
dijs quibusdam dii politionibus. Adest in corpore ad febre pestilentem prsparatio, cum homines prauos , qui vel iam