장음표시 사용
131쪽
eedit. hoc saepe in febre euenit pestilenti, ubi euicta nat ra , praecini irmitateq; impotens, coctionem materiae peccantis non aggreditur. hincque in hac omnia praua . dum enim coctio tentatur ,ι ista eveniunt, quiescunt symptOmata , omniaq; silent mala , ut aegri interim se bene habere fateantur , & tamen hoc est indicium certissimum non profligati morbi, in quo suocatur , extinguitui q; calor innatus . hicque est solus casus , in quo pulsus sanorum pulsui similis apparet quoniam in tali casu contingit alia quando, aegrotates ut in Hermocrate visum est) non febricitare , vel saltem minimam pati febrem. Unde cum vel leuissima,vel nulla in hoc casia possit adesse febris , minima sequitur pulsus immutatio, videnturque omnino similes sanorum pulsui . similes dixi ; quoniam semper aliqua adest differentia praeter naturam, nunquamq; in totum sunt id turales. & qui rem optime perpedet, semper aliqua animaduertent in ebre pestilenti pulsus frequentiam. quae tamen in casu isto minima erit; luoniam febris fero nulla concimitatur. hinc igitur euenit, ut febres pestilentes aliquando aspectu mites & salubres, cum tamen lethales sint, appareant, utque simul salubria habeant si na, quae tamen nutulum securitatem certo promittere possunt.
In quibus βλpestilentis.ρ dsus sit similis
SVccedit tertiu signorum genus a symptomatibus sumptum, quod in triplici reperitur discrimine aliud enim ab allectionibus immutatis, aliud ab excretis,uel retetis immodice,seu praeter naturam, aliud ab actione laesa capitur. Ab affectionibus immutatis primu symptomatum starem pestilentem attestantium genus sumitur , dum i qualit tes sensibiles immutantur. Vndea: visibilibus signum huiusce subris habetur, dum color fgrotantis, pricipuc ata tu in facio crysipellatosus apparchvcl herpetibus depalce
132쪽
tibus est c6similis,qui a valida prouenit putredine, vel cambicundus ex sanguinis abundantia, vel flavus ex bilis c pia , seu ex maxima exustione, vel liuidus a caloris concentratione , seu extinctione, vel niger ex superflua adustione,
aut mortificatione , qui ijde colores vltra faciem sunt in lingua inspiciendi; nam ubi haec nigra est , acutam & validam indicat febrem , magnumq; intus adesse incendium nisi melancholicus, a quo nigro tingatur colore lingua ,
1 abundet circa viscera humor) attestatur. ubi flava, multam adesse flammam etiam indicat, sed non tantam, quantam ni H. gra demonstrat.ubi rubea,minus attestatur malum . Ab audibilibus autem potest esse signum vox immutata, tremu la, parua, quae ex spiritalium insti umentorum, quae in t li febrium genere saepius labefactantur, prouenit lusione. suspiria etiam crebra, quae a graui cordis ostensa originem habent. Ab olfactilibus maximum est indicium, si foetiduexpirent, vel f foetidum sudent, velli etiam male totum
oleat corpus; quoniam hoc maximae, vel confirmatae com
ruptionis,ac putredinis est signum. A gustabilibus potest indicium sumi, si febricitantes putridum aut cibando , aut non cibando in ore percipiunt saporem: quod ab imbibi tis in ventriculi substantia corruptis humoribus causatur, vel ab eisdem circa viscera decumbentibus, a quibus 'd si periora halitus evaporet foetidus, qui palatum, & linguam inficiens imaginem corrupti,di: scotidi alimenti presbet,generatur. A tactibilibus praecipuum sumitur indicium , si perci .
piatur calor aegrotantis putredinosus, idest, qui rei putre- scentis calori assimilatur. qui calor nec verbo,nec scripti in x eqsola experientia dignoscipotest . si etian a caro vel frii, u lici fida, vel subfrigida,vel saltem tepida iebre valida existere, υτ ιγ te: percipiatur , tirmissimum poterire se indicium malignae fla, tali etian;lingua asperi, d ira9 contractaue sentiatur, hoc idem aliquando potesti indicare, cum hoc a multa, Se
133쪽
his,quae vel a corpore excernuntur,vel in eo praeter naturam detinetur. Hic autem in triplici sunt diuerentia; alia enim tota substantia, alia qualitatibus, alia quantitatibus a naturali statu egrciti sunt. A primis coniecturam febris pestilentis habere possumus,dum sanguis,cuius excretio tota substatia est pretier natura, sincerus itillat e naribus. siillatio enim sanguinis e naribus semper malu portendit, & praecipue,ubi sincerus appareat sincerus aute dicitur ille, qui nec humiditatein ad mixtam habet, & qui niger est. hoc a tem contingit, dum maxima exiliente adustione, natura vel a copia, vel a praua stimulata qual:tate sanguinem pe
cantem tentat excernere. mensium etiam stillatio in m
lieribus , & praecipue, si a principio morbi contingantiam gulaq; sincerus sit hoc idem attestari potest. quod idem hγmorrohidum sit nilis fluxio potest affirmare, cum ab eadem possit prouenire causa. sanguinis etiam per aluum euacua . tio aliquando febres has perniciosas concomitari solet. talis autem sanguis non tantum tota substantia, sed etiam qualitate alienus a natura est;nam sanguis iste vel niger est, vel fuscus, vel pallorem quendam, vel virorem etiam habet, aliquandoq; foetidus est,aliquado odore inexplicabilem, &aliquando nullum habet.substantiae quandoq; est crassioris, quandoq; tenuioris, aliquadoq; in maxima educitur copia, ut ego viderim nonnunqua ad tres,& quattuor astendisse,& emanasse libras. hicq; sanguis duplici solet ratione in his febribus excerni, alias quidem decretorie, alias autem ta helcentiae,seu liquationis more. haecque sanguinis euacuatio non ab lismorrhoidibus internis, ut male multi indic runt, sed a luperioribus venis , aliquandoq;ab ipso iecore, ut commixtio cum excrementis alui maxima demonstrat, coloresq; diuersi,qui non tantum a propria sanguinis suta stantia , sed etiam a longo,per quem fluit,ductu causantur.
talis autem sanguinis suam generatur, dum natura vel po-- ι 1 H A teras
Sy tomaea ab excretis, vel retetis pra
Dquentia feri periemem. Sanguinis βαιαιο qualiI. Sanguinis e
134쪽
, tens morbum euincit, vel dum stimulata a praua sanguinis. qualitate excretionem tentat peccantis materiei vel dum colliquatione humorum,& partium etiam aliquando solida - rum,seu a perniciosa qualitate eu ab intensa putredine ge-- nita humores ipsi acrimonia acquisita sibi ipsis vias ad exis' i tu recludunt,nihil operante natura ad eorum ornatum . eorundem prauitatem. & ob eiusdem receptionis inepti-b tudinem. A secundis indicium febris pestilentis habere pos cre M a sumus, dum excrementa, quaecunq; sint, prauis qualitati quis in bus praedita sunt, unde colores nigri, lividi, virides, iiisci, Db- p i' caeteriq; consimiles,siue cum lotio, iue cum alui excreme ομε ςρMUS ' iis iue cum vomitibus possunt febrem hanc aliquando aute- starissimiliter etiam foetores,& mali odores in eisdem c . . . crementis aliquam febris huiusce coniecturam facere possunt. praecipue autem si vel lotium, vel ea, quae euomuntur & huc magis prauitate febris confirmat foetida sunt. quod idem indicare possunt sudores foetidi.haecq; omnia, ut de sanguine dictu est,uel decretorie,vel tabescetiae more euenire possunt;ista aute,qus vel prauum odorem, vel mala colorem acceperunt, talia facta sunt,vel ob excessum qualitatum, vel ob putredinem insignem, vel ob praua qualit tem , propter quam Omnem materia nat s fugit ornatum. ultra odore, & colore solet in excremetis alui altera adesi se qualitatu immutatio,admodum sebri pestileti familiaris, dii exigua,glutinosa,lcutaq; excernuntur,quae modo album, modo pallidum,modo subcroceum,modo subviridem,modo nauti referunt colore, talisq; euacuatio a Graecis Synt distiquatio in xis, a nostris colliquatio dicitum. quae licet febribus ardenti feb. pellenti bus,ducalore intenso humores,& corpus torrent,ali quado deco sitM eueniat,ut plurimurn in febre cotingit pestileti. Talis auteo ri UJς e deiectio no tenuis,& aquosa est,sed corpulenta,Ob consum plos ichores. exigua,quonia hic minime adest alui fluxus superfluus.glutinosa, propter caliditatem materiei praedominantem, vade fitacula, leuis, non aspera, nec in aequalis propter
135쪽
propter vehementem consumptionem, unde tota materia aequalem pasta est alteratione, nec eius pars ulla imperpessa superest. alba est,dum pinguedo tantum ab igneo calo re,non tamen admodum maligno, absumitur. subcrocea existit,dum pinguedo vela caliditate vehemetiore patitur, vel ipsa semiputris est. subviridis autem apparet propter i bilis rubiginos, consumptionem. flaua autem est, dum colliquatio a vehementiori fit calore, unde colliquatur caro , 'mollis, vel materia aliqua, quae iam prauam adepta est qualitatem, qualis est pinguedo vetusta, & semiputris. Hae autem deiectiones in hisce febribus ut plurimum solent esse laetidae, & graveolentes ob putredinem ingentem;aliquando tamen parum quid redolent,& dpe ego animas uerti in nonullis febribus pestilantibus,admodum malignis, Sudoris infib. tales deiectiones non tantu non stetidi,sed nec etia vilius se pellitenti con- re esse odoris, & hoc precipue, dum ellent albidiores. tingentis disse Tales deiectioes colliquefactius no in omni febriu pestiletu rentiaest cais eueniunt genere, sed in his latum, in quibus calor putridus, 'putredoq; ipsa admodum viget,& dominatur. In quibus etiam febribus euenire solent sudores admodu copiosi,qui non ab excretione ichorosς partis, sed a colliquatione, vel humorum,vel pinguedinis, vel carnis,& partium solidarum causantur,dum colliquatio illa non .per aluum transmittitur,sed in halitus resoluitur,ad cutimq; transfertur, & tunc multi.& copiosi contingunt sudores, talesq; sudores sepugraveolentes esse consueuerunt,ubi maligna adsit colliqua . tio.ab eade autem causa solet aliquando colliquatis no pinguedine,& came,vel alijs solidis partibus,sed tantii hum ribus ipsis in venis existentibus, dum colliquata materia nec ad uentrem,nec adcutim traffertur)loth multitudo mamma apparer via renes valida vi polleant attractrice.cuiussi oppositum contingat, videlicet ,quod renes nec sint sani, nec serosam possint attrahere materiam,subitaneos hydr Pum status inducu retenta enim haec materia, ad abdo-
136쪽
meci; decumbens, affectum Asciti consimilem generat: si au
tem valide attrahant renes, tanta multitudo loti; cmergit, ut viderim ego semel in nobili egrotante per spatium qui que horarum lotium colore venetum,odore foetidum,ad libras plusquam viginti excretum, indeq; aegru saepius in symcopem incidisse, subitoq; adeo emaciatu, ut videretur, non per quatuor dies ed per quatuor menses,aegrotasse: qui cainde similis fere in totum sceleto fictus fuerit, nocte soquente conuulsus expirauit. A tertiis coniecturam labris pestilentis habere possumus,si lotium,quale si pius notaui, in nimia exeat quantitate:quod non aliunde euenit, quam .ex humorum in venis existentium colliquatione . similiter
intempestiui, & superflui sudores, frigidi praecipue, pos
sunt malignam attestari febrem. hi enim sepe diaphoritia ce euacuantur, indicantque colliquari substantias solidas, quae cum in habitum resoluuntur, dum ad cutim transferi tur, in sudores superfluos immutatur.sudores aute hi aliqua do sunt uniueis ales in toto corpore,& tales viriu omnim dam prostrationem portendunt, aliquando autem tantum circa frontem, quandoq; vero & circa frontem,'& collum, nonnunquam etiam & vltra frontem,& collum in thorace solum apparent, hique siue calidi, siue frigidi sint, det riores tamen sunt frigidi, extinctionem enim caloris inducant , semper malum prognosticantur . fiunt enim hi, du natura maxime laborat, a prauaq; Miligitur qualitate. unde vi plurimum in pestilentibus febribus tales consueuerunt sudores apparere. omnis etiam humoris superflua per aluupotest hanc febrem concomitari euacuatio,vt bilis utriusq;, vel pituits,vel sanguinis; & hoc cotingit, vel dum natura imbecilli facta,a retentrice non continetur humores facultam, vel dum a copia,aut prauaisthnulata qualitate excretrix facultas praeualet,unde supra modu educuntur, ct hinc saepe febribus istis coniunguntur lientctis,diari hear, dysenteriar,
de tenastui. Fiunt etiam in hac ictae vomitus , cuiuscunquet
137쪽
tat humoris, & materies, superflui & hocaeu a praua qua
litate, & copia stimulatus ventriculus allauiationem humo rum eo decumbentium per vomitum tentat. Mensium etiaperfluuiu aliquando vidi concomitari febrem pestilentem, cum natura non potest regere sanguinem prauit, pessimaq; infectum qualitate. sicut autem omnis superflua euacuatio potest huic stari annect ita omnis cuiuscunq; sit excremen
tq) suppressio potest consimiliter huic adiungi febri, unde
sepe ultra alui,mensium, sudoris suppressionem, solet loth retentio apparere, quae inter omnes supressiones omniuest pessima. nam haec a deteriori, quam illae, prouenit causa, di minus artificij, quam illae, ad eius prouocationem admittit. Tertium signorum genus a symptomatibus , quae sobrem pestilentem aliquando concomitari solent, sumitur ab actione laua. actiones autem triplic es sunt, aliae animal , aliae Vitalesialiae naturales. Animales in triplici sunt discrimine , quaedam enim sunt sensitivae, quaedam motivae, quaedam rectriccs. Vnde inter laesiones actionum sensitu Darum, prima, quἱ solet consequi,est gustatus iniectio , alias enim debilitatur, ut vix quid gustare queant, alias depra- Datur,ut omnia assumpta praui saporis, corruptaq; ipsis videanturialias autem abolatur, ut nihil saporis persentiant, di hoc vcl a praua illa qualitate inficiente gustus instrume xa, vel a .vaporibus putridis eadem petentibus prouenit. an actione autem tactus in febre pestilenti saepe consequi consueuit maxima eius deprauatio, dum extremae partes,
extimarq, vel subfigidae sunt, vel omnino fiigidae, ipsi tamen, in eisdem magnum persentiunt calorem,aliquando santum, ut nec valde subtilium vestimentorum,nec linteo. Iorum, velamenta , ubi ire, aliud praeter nuditatem .serre possJm. Ad tactuna resuruntur etiam omnia dolorum m. Iaera, cuiuscunq; sivi partis, unde inter siones tactus recesebimus dolores, qui praecipue conccmitari solent hos gin
.υἱ . a tabo Symploma febris pestilentis sumpta ab actione usa. S premata supta ab actione gustus las
138쪽
Symptomata sumpta ab a tione auditus laesa. 0mpt. rupta ab amone Odoratus laesa. mp. sumta ab actio- ώ- fui lasa.
in hoc principalis fit a praua qualitate losio ventriculi, qui
veI a praua qualitate, vel a malis vaporibus, vel a materia putrida eo decumbente generantur.aliquando etia capitis, eo transmissis prauis vaporibus, csterae aure partes dolere possunt,sed no ea ratione,qua fiat dolor ratione febris maligno nili fuerit si bris symptomatica a loco assecto in uniuerti tamen corpore,praecipue autem in mebris exterioribus. sicuti circa brachia, humeros, ras,crura solet adesse dolor quidam admodum molsitus,similis et,qui lassitudine: clcerota causatur,tuncq sibi videntur Uri habere membra, ac si praua contusione anecta essent, quod a materia acri,de mala putrescente,partesq; illas sensitivas petente,& non in halitum dispersa causatur. sipeque afictio ista in principio febris pestilentis apparere solet. In auditu autem solent co- tingere tinnitus, obauditiones,& surditates,quae solent es.se inter principalia, & praecipua febris pestilentis signa. rari enim sunt, qui hac laborent febre, qui non patiantur ista, & hoc a vaporibus spirituosis, & flatuosis a materia putrescente ad caput eleuatis.In odoratu aliquando euenit,ut vel ex toto odoratum amittant, vel foetidum sempor od rare videantur, quod vel ab ingenti corruptione, ves a m ua qualitate, vel a virtutum extinctione euenire solet In vi su raro ostenduntur, tamen cum male habent,hoc solet fi
re perpetuum esse,ut a lumine laedantur,luceniat; aufugiant,& hoc,cu vires admodum labefictatae sunt. spiritibus enim exinanitis oculi lucem non tolerant. & hqc de issionibus sensibilium actionu. Ad quas ultra prsdicta symptotinata duo alia, quae circa primum sensorium, quod est omnium con mune, consistunt, reducuntur;quorum alterunt esti vigilinalterum sopor , quq saepe febrem pestilentem iconcomitari stlantii vigilia quidem , dum a praua eleuantur. imateria , porcs acres, qui petentes cerebrumi velicant nacmbranas, eiusque huhaiditates consumunt. sopor autem, dum frigidi
vapore , raui madclaclupi cerςbrum, simulque spiritiis
139쪽
resoluut animales.cui simile solet euenire symptoma admodum periculosum, dum extinctis,uel imminutis a praua qualitate spiritibus , & vitibus labefactatis in senanum profundum videntur febricitantes admodum propensi, quae ancetio non somnus est, sed vigilandi impotentia. & haec de symptomatibus contingentibus in facultate sensiti- . In motiva alitem pauca eueniunt febrem pestilentem consequentia , inter quae potissimum habet locutu
& hoc maxime in principio morbi inquietudo ingens,
stimulata virtute a praua qualitate, & a materia putre scente solet etiauati equens oleitatio ,& pandiculatio ali quando coniungit cum hac febre; ibi transinissis spiritibus flatuosis vel ad maxillas, vel ad caetera membra, icntat natura eorum discussionem. raro his additur vel tre-naor,vel rigor, nisi febris sit ex interpoliatis.tussis solet alia quando adesse,ubi additur aliqua distillatio. generalis autefere omnibus est prauus affectus in virtute motiva thoracis, scilicet,anhelitus diminutio. omnes enim hac febre laborantes ob vires imminutas, & necessitatem prauentem ut plurimum habere consueuerunt anhelitum frequentem,& pamuum, paruum ob imbecillitatem,irequentem autem ob necessitatem;vbi enim est febris,ibi sumper aucta est necessitas. Inter: rectricium autem facultatum symptomata haec
quandoq; solent concomitari itarem pestilentem, videlicet, deliria varia vel laesa imaginatione,vel cogitatione, &haec vel a praua qualitate,vel a vaporibus putridis,vel a materia maligna illuc transmissa: haec aute deliria aliquando leuia sunt , aliquando iam, aliquando mcdiocria. quod tum ex diuersitate, potentia causarum prouenit,tum etiam ab humorum peccantium differetia. prout enim hic magis, vel minus calidus, & minus,vel magis acris; ita etiam disici saprodeunt delirij genera. In hac sebre etiam memoria aliquando torpet, aliquando aboletur: unde visi sunt aliqui,
qui ex hac febre sanati praeteritoru nihil meminere. aliquan
Symps. si pia ab actione Linsa virtutis mo
ab actione laesa virtutum rectriciu .
140쪽
do etiam deprauatur , & hinc aliud delirij genus . quae
omnia a praedicitis, vel consimilibus proueniunt causis. Et hac de symptomatibus consequentibus a laesione actionum facultatis animalis. symptomata autem, quae hanc febrem concomitantia sumuntur ab actione laesa virtutis vitalis, sunt coidis debilitas, tremor, palpitatio, &eiusdem dolor, ac suspiria crebra, & his consimilia , quae cor vela mala laedi qualitate, vel a prauis affligi hum ribus attestantur. ad quae consequitur neccssatio pulsus immutatio, de qua satis abunde iam dictum est. Quae a tem ab actione laesa virtutis naturalis sumuntur, unde febrem petii lentem coniectare possimus, sunt nausea inanis saepe causata a praua qualitate ,& non a materia ventriculu laedente. vomitus cibi ,& quandoque etiam maloi una humorum,& praecipue corruptorum, & scelidorum eo decumbentium, frequens singultus,qui sspius in huiuscem di febre non a materia, sed a sola generatur maligna qualitate . oris ventriculi, prauae indispositiones, & aliquando tanta appetitus prostratio, ut malint aegrotantes mori, qua comedere. additur aliquando sit inexhausta, ubi putrescant humores calidi, qui obsederint ventriculi vel cautitatem, vel substantiam, veI circunstantes partes. quod si in his locis no sit materia peccans, sitis non adeo erit molssta, ct solo potu leniri poterit aliquando.at prior non ex potu, sed ex euacuatione, vel contemperamento tollitur.quadomaute nulla est sitis,lingua tamen arida,& siccata existete, Shoc cu vis naturalis a perniciosa extinguitur facultate. De Sionis febris Pestilentis simplis a si eruenientibus assectibus. Cap. XVIII.
artum signorii genus a superuenientibus affectibus sumptum declarandum succedit, quod licet plurima
compιehendat mala, tamen no Omnia recensenda veniunt,
sed affectus illi praeter naturam tantum , qui vel saepissimeo: cum