장음표시 사용
91쪽
non insignem prauitatis,ac venenositatis gradu consequuta perinde,ac praedicitae fuerint,nec eandem cu illis in agendo vehementia, nec in comunicando efficacia habebunt. ninclhoc succedit,quod hae aegritudines non erunt contagiosae,illae autem maxime. Hoc vertim esse anologia quadam nos doceat virulentarum bestiaria venenositas, quae cum in Omnibus non sit eiusdem prauitatis,sed in alijs intensior,in alijs
remissior existat, non eodem modo, nec eadem vehememtia , nec eadem velocitate har homines perdunt. hinc aliqui per plures dies a sera virus ciaculante percussi superuiuunt, alij breui pereunt. a scorpione ictus potest per plures dies vivere. ab Ammodite usq; ad septimam perdurare visus est. Chersidi us intra tres dies.Aspis terrestris intra tres horas. Basiliscus si bito hominem perimit. Ex ijsdem autem animalibus virus eiaculantibus , si nonnulla existant, quae sunamuvenenositatis gradum consequuta sint, ea non tam limictu, vel morsu,sed etiam taetu,& aspatu hominem inficere apta erunt. Dryinus, ubi quis eum calcauerit, illius pedes: exco riat,& tumorem ingentem circa crura inducit. & quod magis mirandum videri poterit, manus Mcdici hunc curantis .etiam inde excoriatur. Amphisbsnam si foemina uterum gerens transgrediatur, foetum male perdit,& abortit. Basilisci sibilum, & afflatum nulla reptilia, ne dicam hominem, serre possunt. Haec & caetera similia non alia fiunt ratione, quam ob summum venenositatis gradum,qua haec animalia dotata sunt. Venena etiam aut in potu hausta, aut una cum cibis assumpta,sint vel a natura, Vel ab arte parata, similes habent disterentias; quoniam omnia eiusdem sunt saeuiciei,& vehementis. alia sunt, quae nisi repetantur, non occidunt.:lia semel exhibita hominem perdunt, alia pluribus mensi-hus,alia pluribus diebus,alia paucioribus,alia paucis horis, alia subito & in instati interimunt. Sed & prster ea,quae peros exhibita morte causare apta sunt,alia vehementiora hominu sceleratorum perfidia uiuenit, quae solo tactu Aut astatu
92쪽
tu occidunt .hinc audiuimus Circulatorem ex solo odoratu gariofili ab qmulo venenati statim interijsse. Legimusq; Io. Galeatium Mediolani Ducem, qui virtutu Comes prius fuerat vocatus,ex apposito super stapedem veneno, dum equitare vellet,peremptum fuisse.cuius exemplo summoru Principum ministri, qui vitae eorum curam habent. & mensam,& sedem, & ephippia, & stapedes,& omnia ea, in quibus
ijdem quiescere,& morari debeant,detergenda,& cmunda da esse iubent. Quemadmodum autem ex bestijs virus ciaculantibus,& ex venenis nonnulla ob eximiam eorum V nenositatem reperiuntur,quae solo tactu, & assiatu homine
inficere possunt:ita etiam ex morbis pestilentibus qui pestilentes ideo sunt,quia naturam venenatam, idest,proporti ne respondentem his, quae a veneno causantur,sunt cons
quuti deterrima qualitate,& malignitatem adepti sunt,qua possunt alijs solo tactu, & Matu comunicare, quoniam horum morborum ratione ab ipsis aegrotantibus inquiname ea,& seminaria propriς venenositatis ad extra emporant,&transmittuntur, quae alios petentia vel tactu,vel afflatu eos. dem inficere apta sunt:vnde sequitur,quod tales morbi,quo saeuiores extiterint,eo magis communicabiles,& contagi sierunt.ubi aute minus saeui,gradumq; venenositatis praedictis magis remissum habuerint, non ita comunicabiles, nec ita contagiosi existent. quae venenositas nihilominus si r missa, apta tame ad interitum deducere hominem suerit,poterit non esse contagiosa. de videmus pestes valde siquas, valde etia esse contagiosas. quae autem no ita quae sunt, nec etiam de facili communicabiles esse.quae tamen comunic tio non omnibus pestilentibus morbis est data:quoniam nooes cu corruptionis,& venenositatis gradum sunt adepti, per seminaria, &per vaporationes ad extra transi scis, propriam praestatem citeris communicare queant. quod
clare apparet in taribus pestilentibus cum periculis appa-
tatibu- dicata cum in quibusd*a pestileatibus consti-
93쪽
tutionibus, quales fiunt apud exteras gentes, sicuti in Ae i PtλSyria,nonnullis', alijs imperio Turcarii subditis pro-
Mancros, in quibus licet saepe vagentur pestes, tamen contem Perante naturaiac compensante huiusce morbi fruitiem cueiusdem crebritate, non ita saeus,nec ita atroces fiunt, qua-Ies in regionibus nostris,ubi contingant,accedere solent;&
: ςO V xας. istunt, nec forsitan sunt, nec forsitan de- Dent esse contagiosae. quoniam in his non adest illa summa
PraustaAquae in csteris repcritur.& ideo earundem ratione ab fgrotantibus nequeunt illa inquinamenta adeo praua Cmporare,Vt caeteris communicata perniciem con similem an alios micrre possint. quae eadem ratio, cum communis
csteris febribus putridis, est in causa, ut fibres putri- simplices,licet sepe et liales existant, no sim tamen aliis
solo tactu,vel afflatu comunicabiles. Hoc idem confirmat perientia, quae testatur penes nos omnes pestilentes morDos,qui ex solo contagio comuniicantur,esse caeteris Omniacus deteriores,cum ab his vix ullus,nobilissimis etiam admi liratis medicamenti aluari queat; Qui autem ex aere viatiato vulgantur, & sub pestilenti coelo inuadunt,licet ut pluximum homines perdat,non tamen ita rebelles remediis, perinde ac Illi, existunt,unde videmus sub coelo pestilenti ex Pelte iniectis plures,quam eo tempore, quo ex solo coni Cio inficiuntur, saluari, licetq; ab .aere corrupto quandoq; iuccedant contagiosi morbi, hoc tamen nondum erit,nisi cuni summam corruptionem, & venenositatem conceperinta quo tempore ex popularibus fiunt etiam contagiosi,qui t fera,si non eximiam venenositatem, & prauitatem acquia sierint, non possunt esse contagiosi, licet adhuc sint leth
Ies, ct perniciosissimi morbi . di hinc liqueat, quare morbi
Pestiletes,licet omnes sint graues, & Icthales o tamen sint . Omnes aeque contagiosi,nec omnes apti, ut per contactu, aut amatum comunicentur, liqueatq; morbis pestilentibusumpliciter non eue proprium, ac inseparabile, ut nonnulli
94쪽
sensere, contagiosos existere. Quamuis autem tales de tur pestilentes morbi, videlicet, qui nullo pacto ex sui natura contagiosi appareant, attamen vigente peste, qua
liscunque ea sit pestis,tutius est ut notauit Philosophus)Probi sta diri consuetudinem Sgrotantium uitare, quam ad eos propem probi. . δέςςdero, quod praecipue ab his, qui deprauato sunt ii
hitu , obseruandum est. hinc enim facile omnem hi concupiunt labem , omnemq; causam eXternam morboS exciatantem timere debent ; ut hi, in quibus vitium internum
facile aliquo succedente fomite exultet, & ssulat. at illi , qui sano sunt corpore , probisq; abundant humoribus, non ita in pestilentib.morbis, qui ex sui natura contagi si non sint, congressum aegrotantum timere debet:licet semper pestilenti morbo laborantium conuersatio, ne inde co-3 Iarbi ν ille tagium contrahatur ut monuit Galenus perniciosa sit. res contagiosi Quemadmodum autem dantur,ut iam dictum est, pestilenduplices sunt. tes nonnulli morbi,qui sui natura nequaqua cotagiosi sunt; ita & alii dantur, qui sunt contagiosi. Horum aute duplex est diuersitas; nam alis sunt & vulgares,& contagiosi simul, alij autem tantum contagiosi,& non vulgares. primi vagata te peste ex indispositione ad corruptionem ex inspirato a re facile inuadunt,& comunicantur. at secundi nulla praesente comuni peste ab uno in alterum transferuntur, hiq; tali ter, eaq; ratione sunt contagiosi,ut nulla alia invadant ratione,quam ex contagio.consimilesq; sint hi tum tui Veneres, tum rabiei. sicuti enim hi duo morbi nunquam sponte, quγcuq; morbifica prscedat causa,homini accedere videtur, sed, semper ab alijs ex contagio communicari, obseruatum est: ita nonnulli dantur pestilentes morbi,qui nulla alia possunt
ratione accedere, quam ex contagio. consimiles morbos viderunt patres nostri,nosque etiam aetate vidimus nostra,
quemadmodum aliquando in nonnullis Italiae ciuitatibus visum est, in quibus vagarunt saeuissimae pestes ad internecionem omnium stre, qui ea laborarunt. cum tame nullus,
95쪽
contagium non senserit, aut febrem 'pestilentem, aut pestem passus Q. Quamuis autem ad generationem horum
morborum maxima polleat ficultate contagium, nore t id men existimet quispiam,quod icontagium sit vel actio. veI I Lc Orruptio aliqua , qua mediante tales generentur, hamq; affectus licot enim ex hic pestile tes inducantur morbi, non tamen quid horum est contagiu.
nam contagium nihil aliud est,quam aliquorumvel fallem ' U Quorum contactus,quorum imius in alterum, istius coma , y ration finitis gignatur morbus. qui rame contactus solus non estsulacum causa ad inducendum e tagiosivum orbum nisi hae conditiones, denuibus infra, iccessiorim: quare cum contagiu silcontactus,non qualitas aliqua erit. sed in praedicamento situs reponetur, unde longξ a praeia' dustis distinguetur qualitatibus. Ad cuius conixi essena
ista ossiniuriossium inferendum rictai leona
tactum dictus requiritur,ut quae se contangunt, utraque in municent morbo. uia us infestatur, atrio ac
ratione, aliquo affectu, non ex contagio, laborare dicitura a lerpinte quis veneno infiditur, non ex conta- gio intectus vocabitur;quoniam licet serpens venenosus sita non tamen venenatus. nec veneno laborare asseritur. nec cita torpedine piscatoris manus, qui eam hasta mediante teti. geri in stuporem inducitur, eam ex contagio affectam esse
censendum est: quoniam licet torpedo stuporem pariat, tamen ipsa stupore affecta est. At ex coni o i Piluomu qui morsiis a cane rabido rabidus factus est;quoniam Thomine, & in cane adem morbus, videlicet rabies re.
hus alter homini comunicatur, duplex est ; a iterum inam matum alterum mediatum. immediatum est, cum nultu in . ' v ter illa duo interponitur corpus, sed immediate unum alte - μ' tim contra si ut cum quis accubando alteri, vel eundedi μ'
96쪽
con ςctando eundem tangit,nullio alio mediante corpore; abiimq; cutagio facillima silpra omnesciest morborum,qui ex contagio inuehuntur, communicatio;& in hoc proprius,& νςrus est contactus, tangunturin.ea proprie,quoru cxtre ηt.h -- isa sunt simul. Mediatu aute duplex erialias i. per tomite Hβιμ αμ ις , quia ex cotagio patituri alias ex aere per semitat hoc contu agere dicimus, ut per vestes, P linteamina,& per alia,quq POMcat - per rosa existentia facile mala recipiut patientia qualitate,sicutis φ N qq. praxiuste quae exivia,ex gesipio,&simili materiacoboatur. quae dinc non ita porcia sunt, sed solida, imposlunt ita facile fomitis vice gerere, sicini ferru,arguntum,aurii, tel φαῆfm nietalla .cu enim haec sint substantiscopactaeiac dcnsii p su f -5lia alienas recipiunt vel qualitates , vel vaporata. se, i ηρ sp si Vahate peste visum sit ex solis coirectata ' cuniis aliquos in pineiincidis G hoc non ratione 'etalli, nihil sanctula, qualitatis recipietis sed ratiue sorditiei ex cotreiactatione adhaerentis proculdubio contigisso potuit . ex aere aui E & non per fomite mediaiu est contasiu,ut si quis aere iinspiraret ab infecto aegrotante alteratum ut cy quis in loco, bi phtificus, vel pestileti aikctus morbo degit,inhabita.
ex co.n.insi irato aere simul etia di alter eode inficitur morbo.& in his duobus cotagij modis adest etia verus cinacius; quoniam tum fomes, tum aer corpora contangens in inficit,nequaquam t*men est proprius; quoniam haec duo,cumno sint viventia , contagioso morbo no laborant , sed geri xice infecti animantis, a quo dcciditur qualitas, & morbus per contagiu comunicandus. Qiare triplex erit cOtagium, primu immediatu, secundu per minitem,teritu, & x ltimum' ex aere. hisq; tribus modis dictis, hoc erit aptum mediu ad - producend tum ipsam febre pestilent Ou cferos colam sos morbosqramuis aut e contagiu ad hosce procreandost Tia n. moibos, tanta polleat facultate, ipsius tame nulla ad horu
tuiu, nec substatia sit,nta qualitas,quaru proprium est age
97쪽
re,verbipsi nocopetet actio. quare nec in aliquo genere esticleas causae reponi poterit;sed intu contagiuadii cocurret, tanqua causa,sine qua non.li.n. cotagiu tollas, facile erit homines a contagioso quatinus cotagiosus est priscruare morbo:quo in polito,nulla nec amo,nec causa efficies morbi ponitur, sed tantum id, quo mediate, & actiis imprimi, di causa agere pinest. Ad qua imprimeda actionetriisetcnecessario requirutur,primo ' doinititu agetis supra sumse cundo patientis praeparatio, tertio quod latum teporis sint simul, ut agere,& pati adinvicem possint.Ad domi mii agentis requiritur no tantum eius efficati a in agedo,sed etia qualitas debita eius, quod agere debet. Vnde habemus deleteria Venena, licet vehementissima sint, a nostroq; ualore inlisperabilia,si in minima sumantur quantitate, liccta corpore humano non euincantur, nullam in laesione in idcedere posse:eademq; ratione quamuis omnium agentiu ignis sit maxime activus,si eius scintilla corpus lagat, non tamet urit. Ad patientis praeparatione requiritur non latum ex humorum praeparatione , sed etia ex proprietate naturae innata, &
culta dispositio.hinc Marsi,& Psylli a veneno, & a serpentibus non fuerunt laesi.digitus Pyrrhi ab igne non fuit concrematus. hinc i; in cotagiosa,&saeua peste vise sunt familiae, quae etia manifesto accedete contagio, ab omni laesione immunes fuerunt sicuti anno illo celeberrima I s 28.experientia testata est in familia,& agnatione mea: qui liceti familiaribus amicis, & affinibus pelle extincti xco in unicauerit, nullunt in eius vestigiti persensit.quam admodum in oppositualiae familiae extiteriit, quae ex leuissima occasione r hanc innata, & occultam dispositionem ora ad unu extincta' s uni. Ad teporis spatiu licet no diuturnitas omnino requiratur. in necessaria est aliqua teporis mora. hinc super ardensissima flammam immunes ab igne pertransimus, manusq; in eadem apponimus, dum hoc cito,&cu velocitate agimus.
quod idem de contagioso afferendum est affectu: quoniam F a licet
98쪽
ontagio m diate qualitas agens p quod agat. In totagio vehiculum quali satis agentis voluplex,
licet facilis sit in hoc transitus, non tamen,cum hoc isit m tus, potest in instanti fieri. Efficatia igitur,& quantitas ag ris , dispositio patientis,tum ex praeparatione humorum,tu etiam ex innata vi, & mora conueniens pro debito tempore requiruntur ad generandos contagiosos morbos. Quiabus tribus posit is, necessario, imprimetur acti hincq; cor gio mediante unius morbus alteri facile comunicabitur: da autem haec fit comunicatio morbi, alterq; alterum inficit, actio nona contagio, sed a diuersis pendet' qualitatibus, quae in priori aegrotante sedem habent . hoc autem alteri morbum comunicabit,vel per primas qualitates ; ut 6 i in me calidus alteri accubaret,in illum eand :m potest inpii amere qualitatem,vel per secundas, ut ratione putrefactio nisaeum quis enim,vel membrum,uel humores intense: P tridos gerat, contangens alterum consimilem ei communicabit putredinem . nam quod tangitur a putrido putridum fir,vel per qualitates occultas, quae a proprietate agunt i tum;ut si rabidus homo alterum mordear,rabiem & illi inseparrietur quod no a primis et secundis ortum habet qualitatibus, sed ab occultis:quae proprietate quadam liquid rum abominationem , caeteraq; symptotvata fama rabido homini propria inducere possunt. Hae autem qualitates,duper contagiu ab ino in alterum gignuntur, non ita tranSN runtur,ut primi qualitas in secundum traducatur; quoniam accidens de subiecto in subie flumigrare non potest,sed pervehiculum quodda,in quo insidet, alteri adlibere possunt, quo adhaesis mediante ad consimilem hic transmutatur qualitatem, unde cosimilis priori alter gcneratur morbus. Hoc vehiculum aliquando est corpus,aliquando est vapor 3ρ s minariu m quoddam insensibile. corpus est, ut in scabile, in lepra, in linea;& simi libus,in quibus sordities quaedam,qua
vestis,&.indumenta inquinantur, aptum est medium ad comunicandos eosdem morbos .Vapor autem,& seminarium
insensibile, ut in Elephantias,in ophtalmia,& in se e pestu
99쪽
lenti.hinc enim vaporationes attolluntur, quae sensu nullo Pacto iudicari pollunt, que si alterum petant,sive hoc immeritate,siue per iomitem,liue ex aere eueniat,in eundem c6. similem pollunt introducere morbum. Et vapor iste,qui est υebimia pravehiculum huiusce prauae qualitatis in morbis hisce pestilen ua qualitatestibus,subtilis admodum est .hinc effugit sensum,& facillime, rn febribus pe& citis imp penetrat, tenax est, unde tacite adhaeret,& disti- fluctibμι qμη culter a tonat te,nisi perdetur, geluq;,vel igne purgetur,euel 'litur. humanoq; generi tota sui substantia aduersatur, unde non tantum laviit, sed etiam hominem necat. Et hae vapo- P rationes, cum huiusce sint naturae, hoc habent, quod si in μ pς
substantia porosa, aptaq; ad eius conseruationem insideat, i ' ' T ' per mulium & loci,& temporis spatium conseruari pote ' si runt. hinc ex longinquis nationibus pestilenti morbo insta Tndia,
ctis adue vestes,& linteamina ad aliam remotam regi /' nem pestem adduxere. hincq; reseruatae in peste, vel ex lana, vel ex canabi, vel ex lino,uci ex simili materia res confine post multum temporis spatium nouam induxere pestem. quare hinc pateat non ad contagium, sed ad praedietas qualitates in inducendis contagiosis morbis compet re actionem. Cum autem inter pestilentes febres nonnullae sint contagiosae,actio quidem, qua ab uno in alterum con--bὸ municatur, non contagij crit, sed eius tantum praus Mali- stilem ex ota talis, qua ultra salorem putridum cor l/cessunt,& praua,' to cauma δhuc qualitas insiderin materia corrupta, quae iam ex cor, quo adamstu. ruptione naturam consimilem deleterijs pharmacis adepta mi. ab hac autem materia putrescente sicuti excitantur,&eleuantur intra corpus ipsum vapores mali, qui petentes cor eius omnes vires paniciosa labefactant qualitate; ita alij, cum corpus nostrum sit totum conspirabile, & transpiarabile, ex corpore extramittuntur, qui contagio prauente, siue hoc sit immediatum,sive mediaturn, consimilem in altero possunt pronam inuehere qualitatem, simulqi febrem causare pestilente. Vnde non abso: ratione cnumerandum
100쪽
inter causas externas venit contagium,non quidem linqua causa aliquid positive efficiens , sed solum tanquam causa, sine qua non ,tertiumq; vere hoc erit internarum causarum genus, a quo pestilentes progignuntur febres. Cum autem contagio mediante alterius in alterum generatur pestiles
p febris,actio haec non a primis, nec secundis prouenit qua-' fg μ μ litatibus: sed ab illis tantum, uuae in substantia interna ii
sit Pio bise UdςΠxe a qualitates Occultae, proprietatesq; ignotae voca introducens. tur, haec enim actio causatur, prouenitq; inde noua affectio, no quia infectus pestilenti febre per intemperie calida, aut frigida agat,nec quia per putrefactione, vel per aliam secundi ordinis qualitate morbu invehat, sed tantum ratione perniciosae qualitatis,quae in corruptione intimae rei subst tiar consistit: quae sicuti nec sensu,tta nec ratione, sed solo experimeto cognosci potest. Quod vero haec actio a qualitate occulta,quae a rei intima substatia ortu habet, pedeat, satis ex dictis,&ex his,qus prςmostrata sunt, patere potest. quod aute non a qualitatibus primis contagio mediante hae pestilentes inducantur febres,minima eget probatione, cunihil ultra propriu gradu agere possit. quod vero nec a secudis,uidelicet a putrefactione,inducantur,ex praedictis etiam satis liquere potest . cu enim essentia pestilentis febris no in putredine consistat,nec in contagio, pestilentis febris actio
rebris pesv erit a putredine cui hoc addo,quod si P putredine febris induceretur pestilens ictioq; haec a putredine penderet,dumisiis a tia' per fomitem haec introducitur febris, non posset cum id ν'' ' quod a putrido tagitur putridu hat no putrescere,& fomes ipse.quod a veritate tame, hoc dictate experietia,logo distanum est. nam seminaria pestis per menses,& annos in f mite reseruantur, nulla admisti putredine in imite ipse. prsterea ab ipsismet egrotante aliquando per longum temporis spatium contrectantur multa, quales sint fructus h 'rarij: qui cu in putredinem maxime, sicut quid aliud,procli-uca fiat, nullum tamen putredinia vestigium haec nec rese