장음표시 사용
151쪽
ratum accedant, negotijs, decurisse dedant, at non mole nis . Si aut ein fuerint corpora excrementosa, leni via ab excrementi S cxpurganda erunt. per excrementa nunc intellis o non humores,sed cibi,& potus excrementa tantum crassiora siue licca,siue aquosa fuerint, cuiusmodi sunt reliquiq. cibi in ventriculo crudiores relicis, alui eXcrem nta retenta, & lotium non ita profluens. Ventriculus a reliquiis illis expurgabitur, vel vomitu,si facilis sit, vel ex assumptione mellis ros acet, & oximellitis simplicis, in suturum cauendo, ne super crudum crudus superingeratur cibus, vitando omnia difficilia concoctu,& excremetosa. Aluus aut e lubrica paretur, assumendo ante cibum caricas, pastulas, prunadamascena cocta Abesten, iura pullorum,addito fac earo,&consimilia, quae sint lenia,& suauia,abstineantq; ab astri gentibus , & austeris, prsterquam in ultima mensa. panis autem in tali genere victus sit recenS,no caliduS tamen, nec ab utriculis illis in prςparatione expurgatus , ita enim facile aluum lenit. Quod si haec non satis sint, veniant aliquando in usum clysteria mollia ex iuribus pullorum, ex decoctionibus herbarum mollientium, cum oleis eiusdem naturae, calefacientibus hyeme, aestate refrigerantibus, addendo vel saccari, vel mellis rosacei portionem. Quod si etiam nonnihil hyerae simplicis nonnunquam accipiant, & ventruculum expurgabunt, & ventris simul crassiora excrementa deijcient. Lotium prouocabitur ex usu seminum communium frigidorum aestate, hyeme autem, & temporibus non
aestuantibus radicibus petroselint,appi mirnij,& similibus,
vinoq; tenui, antiquo, mininaeq; adstringenit, nec dulci . Si autem corpora debilia erunt, eorundem imbecillitatis causas attendere oportet, quibus pro diuersitate uniuscuius resistendum erit.jVnde his, qui ex nimia Venere imbeci litatem hanc contraxere, optima victus ratio erit praescribenda, ita ut in eorundem usum veniant cibaria optimi nu
vanda a febrenibunti. corpora debilia quo praeservanda a febre eraten L
152쪽
per morte non inferant, tamen usione notabile inducere Dinit.
sa,& haec in quantitate moderata semper administrentui,
ne ventriculus ultra vires gravetur, neq; unquam ante prPcedentis cibi coetionem nouus superassumatur, hique inquiete,& hilari vita vivant,a Venereq; non tantum,sed etiaab ovini mulierum congressu caueant, siq; gx usu Veneris alicuius membri imbecillitatem contraxerin ea summouenda erit,& eius dein intemperiem tollendo, & idem proprijs medicamentis roborando. Qui aute ob molesta animi accidentia nonnihil passi sunt, vitent curas, ncgotia, contemplationes, studia, solitudinem, & similia, quae animum a xium reddere possint. hilares vivant, societates laetas quaerant , sonos,& cantus audiant. & si cordis passiones ades.sent ut suspiria, tremores, & dolores , vel consimiles co
dis affectus cordi per propria prospiciatur medicamenta.
eisq; ratio vivendi praescribatur,quae humores melanchol cos non ita generare possit: unde vitent omnia crassa,&terrena alimenta, cuiusmodi sunt bubulae carnes, ceruinae, leporinae, cochlee, & pisces crassiores, & maxime ex omnibus his,quae sale condita sunt. vitent brassicas, lentes,&Omnia,quae huiusce sunt temperamenti .abstineat a vinis nigris , crassis, & etiam generosis, & potentibus; & quanta fieri potest in actionibus, in conuersationibus, in sermonibus,&in omni vitae parte laxatum animum habeant. Corpora autem,quae ex hausto veneno labem aliquam in visceribus contraxere unde facile tam externis, quam internis iniurijs cedul) alexi pharmacis prcseruada sunt,quae particulariter membrum laesum respiciant. hoc enim solet contingere,quod non semper a veneno assumpto necentur homines.& hoc tunc euenit, quando vel vomitu reiectum, vel cucxcrementis, priusquam iniuria corpus allecerit, deiectum, vel vi medicamentorum superatum, vel in minima quanti rate assumptum suam no potuit perniciosam prodere actionem. in quibus casibus licet optima fauente sortuna salueatur homines, hoc tamen solet consequi, quod aliqua vcnd
153쪽
ni vis in aliquod principalium membrorum permeans, licet non mortem, tamen istonem euidentem inierat. qua con cepta euenit, ut saepissime qui vcnenum deleterium haustarunt, quamuis incolumcs euaserint, persentiant tamen OLfensam aliquam per interualla. rarique sunt illi, qui hausti veneni nonnulla signa, & vestigia non retineant. quod non aliunde efficitur, quam ex impressa labe in aliquo viscere; quae labes solis alexipharmacis,quae membrii, in quo ea insederit. respiciant, tollenda erit. alioquin erit facile, ut illia causis externis, cum hae praesentes erunt, ob praesentem dispositionem in febrem pestiletem traducantur.Si quis a tem no ex hausto veneno, sed ex prauis cibariis, vel ex corrupto potu, vel ex aere vitiato sicuti contingit his, qui prope stagnantes aquas degunt simile labem, S indispositionem in visceribus contraxerit, remota causa crit succurrendum membro patienti: & prout praua illa dispositio indicabit,ita diuersa crunt adhibenda remedia, cum hac semper consideratione,ut in promptu sumantur ea, quae a pr prietate possunt laesum membrum iuuare. Quod idem agedum est in his,qui ab ortu debilia receperint membra principalia. quoniam semper in curatione horum membrorum non solum, qus praesentem intemperiem, affectumq; amo uere possunt, veniunt accipienda,sed ea praesertim, quae iulu d idem membrum respiciant, & a proprietate roborare pos int, quorum sylva expertis Medicar artis prosesioribus Orso to nota est. Corpora autem laxa,& rara, cum facile eesternis q*ψ
- . . . V c a 4 in do praeseruau
rmuriis pateant, erunt praeseruanda, dum eis praescribatur tia neadem victus ratio, quam diximus in humidis temperatu 'tris, & habitibus seruandam esse. Corpora vero densa, &angustos habentia meatus, quoniam li,c facile in pestilen- coro/no et tem sebrem incidere possunt, dum causae interns in prom- anetinos baseptu sunt ; ideo quid in his Medicus moliri debeat, ex infe- tUmeatuuru rioribus patebit, dum plenitudinis, cacochimis, & obstru- praseruada a
ctionum quae omnia in tali habitu fiat discriminis plena, feb. Foliuati.
154쪽
curationem enarrabimus. Remota hac in huiuscemodi csiporibus praeuia dispositione ad remotionem causarum descendamus; has duplices csse diximus, nam aliae externae sunt,aliae internae. Ab externis exordientes, cum has posuerimus duas etae,alteram aerem quomodolibet vitiatum,
alteram contagium vagans, primo aer veniat consideram
corpora quo dus. hic triplici via potest corpora in pestilentem febre praesint praeseruan cipitare, scilicet,vel cum patitur in proprio temperamentoda a febre pe- excessum , vel coinquinatus fuerit a susceptis ad intra,si praIuleavi immia uis exhalationibus, vel cum in propria substantia sit inam nente ratione .latus. quibus omnibus pro poste arte Medica resistendum sic ii vitiati, erit, ut si eius violentiam in totum superare non valeamui, saltem pro parte minuamus. licet enim Deus Opt. Max. Deus misericordiar, & consolationis, ad quem semper iaomni calamitate primo est confugiendum, solus possit aeri dominari, statimq; eius vitia averterc. Medicus tamen implorato prius diuino auxilio, multa mala,quae ab aere pendent , arte Medica, cui solum annuente Deo prodesse licet, inhibere potest. & hic, si non omnino hoc valeat,pollet tamen multa mala,quae hinc derivant,& grauiora fierent, ex arte leuiora reddere. Quapropter chi nouerit Medicus primo aerem in qualitatibus primis excessum pati,tentabit corpora humana ab eisdem rationabili via tueri: unde cum acrcorpori qμ' in caliditate excesserit,summeq; calidus existens corporali pro ligo in cith accendat,omni ingenio aerem quidem primo restige δμ ης ς iiii* i' re , secundo autem corpora ab eadem caliditate deses re conabitur. Refrigerabitur aer,si flabellis agitetur,si aspersionibus aquae frigidae madefiat, si irrorentur pauimeari certi css idi- aqua rosacca, & aceto,si parietes ornentur pannis linei iato qμφ ρ ρ iussi in eisdem, vel consimilibus liquoribus, si in thalami u ponantur diluculo herbarum folia,quae tu refrigerandi Viri habeant , tum quae ante solis ortum collecta fuerint. sicuti: si insternatur solium foliis rosarum, capreolis, &folijs vi
xium, lactucis, nymphea, papaueris soliis, & capi bus o 'bis
155쪽
bis, & consimilibus. si etiam componantur in cubiculo ra mi e salicibus, & harundines, vel consimiles plantae dicto
modo collectae:quae omnia subinde commutanda sunt,quoniam siccata laedunt, nialeq; olent .quod idem de aqua irigida agendum est cum enim calefacta est,immutetur, de vaseq; in vas alterii frigida transfundatur levi via perinde, ac si ex fonticulo emanaret; ita enim facile aer ad frigidum alterabitur. Dum autem hoc modo alteratur aer, corpora
humana ab intensa tuebimur caliditate, si caeters quinq; res non naturales ad frigidum declinabunt. Aer enim adeo potens est in alterandis corporibus nostris, ut cum sint sex res nobis necessario occurrentes, si aer peccet in uno excessu, omnes reliquae huic opponi, & in contrarium declinare debent. quare victus in tali statu tam quo ad potu, quam qu ad cibum refrigerans pra scribatur . excrementa omnia educatur,prscipue autem calidorum sit opportuna & lenis euacuatio.quies imperetur, motus enim calefacit .s somnus sit longus, vigilis autem nimiae fugiantur'. animi accidentia, quae sanguinem accendere possunt, omnia vitentur, sicutilia,& excandescentia. sit istorum habitatio prope fontes,stamina,& aquas fluentes.non in tabulatis hi degant, sed in imferiori domus parte, potiusq, in montibus, quam in convallibus, & capestribus locis; quae tamen loca Austro auem se, Aquilonem tantum respiciant. quo fiante ex ea parte fi nestrς,& aliε domus partes aperis pateant,hominum q; multitudo ingredi prohibeatur. Si autem aer in excessu qualitatis humidς peccauerit, exsiccadus erit,corporaq; ab eius humiditate tuenda erui. cxsiccabitur aer igne accenso tum pervias publicas, tum etiam intra priuatas domos, cum hac tamen distinctione,quod a statis tempore parcior sit ignis,nec prope loca habitata accendatur ille, qui in locis publicis fieri debet.qui autem in proprijs domicilijs accedendus est,parcior similiter,& non praesente, sed absente habitatore L
qui cubiculum non ingrediatur, nisi igne cxtincto.Si autem in
156쪽
in hyeme,vel temporibus frigidioribus hoc sita contlagat,
contraria omnia parentur, videlicet, ut ignis propius, ct abundantior fiat. ligna autem concremanda erunt sicca,ri non sit sumosus ignis,apparenturq; eo in loco, ex quo ratione unctoria magis possit euentari,& exsiccari aer loci illius. licet aute in vijs publicis omnia lignoru genera,quae prauu non edant odorem, possint in usum venire, ea tamen sunt magis laudabilia, quς odorata sunt, cuiuscemodi est laurus, cupresius,abies, pinuS,iuniperus, rosmarinus coronarius,sauina, minus', erica,& similia, quorum materia etiam apta est pro cubiculis alterandis, si tempora erunt frigidiora . si autem erunt calidiora, eligenda veniunt nonnulla alia I Diora, quae non ita calefacere aerem possint, sed eorum facultas sit potius refrigerandi,sicuti sunt sandali, cuiuscunq;
sint generis, flores rosarum, venularis, cortices citriorum, arantiorum,cidoniorum,quae vel accendantur super ignem
ex uite, seu salice factum,vel ex eisdem in thalamis sustum gia quomodolibet parentur . Homines autem temporibus trigidioribus ad ignes hosce accedant saepius, cauentes t men ab omni excessu,eoque genere victus utantur, que diximus praescribendum esse humidis temperaturis; ita enim facile aeris humiditatem oppugnantes eiusdem perniciem euitabunt. De excessu aeris frigido sermonem non habeo; tum quoniam unicuiq; notum est, quomodo quisq; a frigore tueri se debeat; tum quoniam haec causa ad producenda hanc febrem inepta est, indeque raro temporibus frigidi ribus tales febres vagare videmus. quod idem de excessu siccitatis fere dicedum est.immo talis aer videtur esse tui Ia corporum etiam maxime in hanc febrem procliuiu. quod si quandoq; contingat hinc laedi corpora, hoc non ex sola aeris siccitate, sed cum ei additus suetit excessivus calor, euenire potest. quod cum fuerit, petantur remedia ex superioribus,ubi docuimus, quomodo in aeris immoderata caliditate sint homines custodiedi.& haec de aere in primis qualitatibus
157쪽
Iitatibus peccante. Si autem aer vitiatus fuerit a susceptis
ad intra se prauis exhalationibus, duo erunt peragenda I al- Aer vitiatusterum subiectam materiam, a qua eae expirationes attollun- asusi iis ad tur,remouere, alterum eas exhalationes iam genitas disper intra Ie pradere. pro primo faciet, si occasione aquarum stagnantium vis ea balatio- hae genitae sint, vel eis superinducere aquas fluetes, vel eas. ηφη με dem exsiccare, cuiusmodi consultum fuit in patria mea, cla' ' Pca cuius maenia stagnabant aquae infossis publicis; unde hae με aestate putrescentes erant in causa, ut in fine aestatis,& in autumno plurimae singulis annis vigerent pestilentes febres. his exsiccatis, experientia,& rei eventus comprobauit recte consultum fuisse, cum non amplius ita vigeant, nec vagen tur. si autem aquς corruptae fuerint in causa harum expira tionum, sicutice,in quibus linum, buxus, canabis , nerion,ifatis,brassicae,& nucum, consimiliumq; platarum folia m cerata fuerint, vel in quibus istatis succus concretus,& elaboratus insusus fuerit, vel quid simile,quod prauam in se qualitatem, vel virosam naturam habeat, iniectum fuerit;si a rugerunt fluentes,extrahantur ea,quae male imposita sunt, sin turq; aquae proprio cursu expurgari. si autem sint stagna tes, superinducatur aqua pura. quod si non poterit fieri, omni ingenio, & cum maiori, quam fieri possit, celeritate exsiccetur.Si vero ex barathris,vel specubus adapertis haec inquinamenta attolluntur, quamprimum claudantur,si fi ri poterit, expirationibusq; via praecludatur; sin minus, maxima,& ingens lignorum strues congesta super l,sc acce datur,ad intraq; loca illa immittatur. Si vero cadauera seu humana, seu aliorum animalium insepulta, a quibus deterrimae inter omnes expirationes attolluntur, harum fuerint in causa, vel igne, longe tamen ab habitatis locis,& ratione sumi perniciosi, & ratione tetri odoris concrementur, vel
in profundis fossis sepeliantur, quibus superimponatur vel argilosa terra,vel calx copiosa.quonia etiam superimposta terra vulgaris non omnimodam prohibet transpirati
158쪽
fisi epta quo modo disseruedusin
nem,unde sit,ut circa sepulchra, & cimiteria aedium sacra,rum prauae semper exhalationes expirent,maleq; semper ibi habitetur. Quod si incaut i harum expirationum sint aliae res putrid ς & corruptae,cOde modo remoueantur, anima Luertendo i emper, quod omnia ea, quae praui sunt odoris,& male olent,aere coinquinare prauis exhalationibus pos sunt, & maxime si multa sint. malus cnim odor indicat in materia putrida malam vigere qualitate. Quapropter scin per optimum erit in Ciuitatibus expurgare vias publicas ammo, & a stercoribus animantium, a cloacis, & ab omni immunditia. quod idem & intra priuatas domos peragem dum est, curando, ne quid sordidum, putridum, vel mala Ole 's, vel aptum prauam spirare exhalationem in cubiculis,di thalamis, & alijs domesticis locis retineatur. Remota autem his modis materia, a qua prauae expirant exhalutiones,reliquum est, ut inquinamenta ad intra acrem silc pia dilperdantur,consumanturq;. hoc fiet vel a natura, qu do ingenti ventorum agitatione aerem comtriouendo ea dissipabit,seu cum illucrsa temporum successione, cadcm ad nihilum rediget,vel ab arte,si ignis modo, & krma pr dicta accendatur, dum aeris humiditatem superfluam temperare doceremus. ignis enim,sicuti aeris humiditatem, itaci prauas intra eum existentes cxhalationes disperdere potest. Et sicuti ars potest aerem ab his inquinamentis igne expurgare, similiter pol crit etiam sertasse ad imitati nem naturae aliquo vehementi motu eundem purificare. Vnde credo ego, quod maxime in tali casu possit proficere , si tormcnta illa bellica maiora saepius excusa vi ignis fuerint . nam cum haec validissime aere, &ad distans
commoueant,ut Indicio est,& nitus maximus ab eis com citatus , & terrae etiam circunstantis tremor, apta erunt,si
saepius iterentur, ad acris validam purificationem, poto runtq; aerem ab illis inquinamentis ea disperdendo emundare . & haec de correctione aeris ratione prauarum eAlia . lationum
159쪽
lationusti. in quinati. si autem aer in propria substantia fue- it immutatus, cum haec conruptio alias ab inlcrioribus caui Arerpropclassialias a superi*ibus peneretur, pro utriusq, ratione diuen subri utra via sua ula stadum cetus sienum ini inserioribus causis pen- quo cordear taliscorsuptio prim exunt hae cδusae aurovendae; deia rigendus R. iuum in bonum aer ineraduuierin quare si ratione prim rum qualitatum excedemium hoc contigerit, sant ea, quae dicta sunt pro temperando aere in primis qualitatibus peccante. si autem hoc eueniat a pςrMjδ ione putridarum, pr virumq; exhalatiunum, Cadun viri in harum curatione di- . ximus, seruentur,.ssi mr0 ra me putrςdinis eiusdem aeris . . hoc fiasi rare a simumsum μις fieri poterit, tempe- . . ii renturm: amouep'Iuς., praedictaqi Omnia prodesse in con- ., ' 'smili casu possvnx, ij ἔδti Babili mςIbodo in usum veniant. Remota autum cor uptionis si illa aer alteretur.haec autem viter trino insontia crampni primaru , secundarumvis
consistiti qualitarun), sed in oppumanda pi aua, & maligna natura ex praedictis taus4 in dςta genit/:quae sicuti virosam in se qualitatem ita Gi ud 'semcdia inobilia,& a qualit
te interna agentia administranda erunt. Vnde ignis,qui omnium agentium naturalium validissimus est potetissimus in alter ado aer at non . quacunq; materia,sed tantum, ex rebus odoratis, 'qus suauitate odoris prauam illam qua- Iitate retundere , ac remouere possint. Quapropter in hunc usum veniant tantum ligna illa,clus suauissime redolere, queant, & accenso igne pro maiori odoris suauitate serta,: fores, ramusculi, virgulta, aromata, unguenta, olea od rata ipsis superinfundantur, & in priuatis habitationibus pa 'rentur suffomigia vel icca, vel humida, & calida,seu frigum pro ratione temporis, ct coniti tutionis anui. quae QMimentur vel ex materia solida,vel ex aquis odoratis cum aromatibus, lignis, gummis,& aliis rebus suave olentibus. lim,rum sylva magna est, plurimiq; sunt auctores,qui harum cotrositionis diuersa. doceant, unde unicuique,qui recta m
160쪽
thodo hanc nostra profiteatur arte, plurima sibi opportuno
tempore opportuna iacile erit parare reinedia,qt a de re ad particularia n5 delaedo. sed hoc unu tantum adda,quod fortasse violetia motus aeris, eius', agitatio valida prodesset . Q posset; im seminaria illa, & inquinanitia e quae in aere deteriora sunt,possunt a tali causa dissolui. unde nec in casu et
isto no laudo usum tormentoru bellicorussi saepius &hpius
excutiatur,& maxime ea parte versus, a oua malu magis instare videtur. Si vero aer corruptione a superioribus caulis
fere corrup- patiatur,cllitussi; demissa sit haec lues,omnia tentanda sunt,toa f. mori qi superius enarrata bsit prosicere in superada aeris prauabus causis exi qualitate, & omnia pro posse virisi humanarum experiendaseta, q- . sunt,nihil in prodesse poterit,nisi annuete Deo,qui in pecca ti poena,& ad hominis emedatione talia flagella parare cosueuit .Vnde hic praecipue Dauinu ut ois eius a nobis aue tatur ira implorandu est auxiliu, sancti eius inuocassi, vota facieda, supplicatioes indicedae, sed prae omnibus anteacta
est emendada vita, Sacrosanctis p Ecclesiae sacramentis in remediu anim tum pro emundatione, tu pro praeseruati a peccato adhibitis, ad Deu summa cu humilitate & deu tione preces effundendae sunt,ita.n.Diuina placabitur ira, eiusqi stagella a nobis auerietur,& aeris salubritas, per qua diu conscruari valeamus, cocedetur:vnde in tranquilla, dilacesumi vita eius seruitio laeti vacare poterimus. CV aute o Myst contagiu vagans praesenserit,caueant homines frequentiar qm multitudinis,societates,negotia,habitationes locorum, ubi ψ' ρμγ viheat morbus, nihil contrectent eorum, quae ab aegrotat ψ y ' tacta sint,vel in eoru venerint usum,& no tantum fgrotantiit,sed etia astantiu ministrorsi, & omnium rerum eisdeinseruientium contactum, & consuetudinem sugiant, i a. n. ebre pestilenti, si per contagium solum inuadat, praese Mari poterut .Quoniam autem aliquando necessitate coacti, vel mala fortuna ducti homines consuetudinem in locis itu