장음표시 사용
171쪽
Dilredo inest, & putredo hic in materia corrupta sundaturi
quod in totum putruit, est evacuandum, quod nunduin coiirmatum est putridum,cst cxsiccandum, & alterandum, &contemperandum:quoniam autem purrcdo ha c ab Obliru-ictione vel causatur,vel fouetur, ideo haec tollenda. Et quoniam obitructionis causa est, vel plenitudo, vel crassities; -vel lentor humorum; ideo materia minoranda est qua nauuta, attenuanda qua crassa, abitergcinda qua lenta. His limbitis indicationibus, quo ordine omnia cxequi dcbeamus, recte consideranti patere eo: est. cu enim via resolutiva om nes inuentae sint,a quibus ordiedum, & progrediendum sit, limotescet: sed ut rem ipsam ciaiὰ,&breuiter exponamus; recte agemus,si ita ordinald in explicandis indicationibus procedemus, videlicet, ut primo minoranda sit materia,secundo exobstruendum, tertio alterandum, eAsiccandum, contemperandum, & cuacuandum, ultimo erit rcfrigeran dum, & humectandum . His indicationibus an arte possu Wm satisfacere, vel non,& an Urotantes fatuari, vel no sal arari debeant, licci auctorum morboruἰ inter quos connu, meretur &febris pestilens, quae licet exilongis,ut experienetia multoties, utque Hippocrates testati sunt,esse possit,ia tam ut plurimu est acuta,& aliquado acutissima existit) no ita certae sint praenunciationes aut salutis, aut mortis, pote rit tamen in his Medicus facile futurum euentum praesagi-
Te; cum enim hi morbi huiusce sint naturq, ut plurimi ex his male terminentur, plurim*sq; perdant, tametsi rectissume a prudeli artifice tractentur, ideo mortem potius, quanidalutem prognosticando ex hisce febribus. semper malum praenunciare debet,potissimu ubi nouerit perniciosam qu litatem praeualere, corruptionemq; , ac putredinem esse indignem. raro enim in consimili casu salus consequi consue- aut, cum vires hinc succumbere, non resistere queant. Si tamen venenata illa qualitas non ita valida,nec putredo ei
connexa intensa sit,profecto si prudens, cicitatus ,& no
172쪽
ma sati facie. dum in m. pestilenti. Vena siectio an
dormitans sit Medicus, salutem quoquo pacto praesa re
debet,cum hinc non obruantur vires, sed adhuc possint ressiere, morbumq; forsan facile, cum ab arte opportunum subsequet M auxilium, superare. Vbi autem remissa erit v ncnata qualitas,at putredo insignisc vel ex aduerso ubi intensa erit qualitas perniciosa, at putredo iemissa, erunt quide omnes hi casus lethalas,non tamen in periculo pares; sen Per enim a qualitate venenata maius, quam a putredine, impendet discrimen. In his tamen omnibus & vires omnes, potissimum vitales, &aegrotantis habitus,& victus praec Cens,& anni tempus, & aeris constitutio, & regio,& an v
gentur tales morbi, & quo pacto ut plurimu terminari comIucuerit, & similia omnia considerada sunt: ut omnibus his ante oculos positis acilius possit Medicus vel certam sal tem,vel certam mortem,quantum fieri poterit,prognosticari.dixi,quatum fieri potest; quoniam in hisce morbis aliqua do fiunt subitae mutationes, vel propter subitam permut tionem in iudicatione facitam, vel quia noxius humor a loco nobili ad ignobilem, vel ab ignobili ad nobilem subito
transfertur. Qui duo casus solent Medicum prognosticam tem mendacem reddere,statumq; morbi in contrariam dispositionem permutare. ex quo apparet in talibus morbis certas non esse praenunciationes, & maxime quae sunt sali, iis , cum hic sit incertus motus,& hi morbi ut plurimum imperniciem fgrotantium terminare soleant. & haec de prognostico cluo posto superest, ut quibus remediis indicationi . bus praedictis fatisfaciendum sit, enarremus. Prima erat indicatio minoratio materiae, hanc duplici via possumus tentare ; altera est sectio venae, altera est pharmacia, de utraq; sermoncm habeamus; quoniam de utraq; maximae instant difficultates. Incipiens a sectione v ens inuenio duas sentent ias ex toto oppositas. Communiter medicinam facientes docent omnes secandam esse venam,his rationibus innixi,
videlicet,quoniam huiuscemodi scesis est ex genere putrida V tam
173쪽
una; quoniam hqc morbus est magnus; quoesam eum hac
obstructiones adduntur, quoniam cum hac febre saepe concitantur phlegmones, & tumores tum interni,tum externuquoniam ex his plurimae sunt ardentes,si non exterius,int
rius fallent,in quibus omnibus casibus ex Galeni sententia semper secanda est vena. quibus rationibus addunt Au cenns non spemendam auctoritatem, qui sequutus Aetii Paulum, & Ruisum Ephesium monuit in hisce febribus sectionem venae conuenire,& plurimum prodesse posse . In opposita sententia sunt celeberrimi viri, qui artis nostrae studia tum docendo, tum scribendo illusti arunt, hi considerantes formam specificam huius febris, eiusdemq; vltimam differentiam, per quam in esse pestilentiali constituitur, nil aliud esse,quam venenatam qualitatem,qua vitales facultates summopere labefactantur,&male simul alteratis, & dis spatis ab easpiritibus, cordeq; in omnibus male assecto,arbitrantur febrem hanc solis antidotis debere tolli,no autem venae sectione, ut pote remedio, quodi vires deijcere, non mem assum autem perniciosam illa qualitatem ullo pacto domare pos pDIecta vertis siti immo sicuti veneno assumIpto,dicunt,si venam secueris, patientea φρ non solum nec secundum rationem, nec recte feceris ι qui-nimo omnes sic agendo perimes, cum in ebibitis venenis sectio venae praesentaneam esserat mortem quod animaduertant hi, qui hausti veneni suspicione habent)ita in febre ista,
cum eius essentia in venenata qualitate consistat, nihil det rius sectione venae administrari poterit, quae caddatur &haec ratio) cum sanguinem omnium humorum benigniore Pariem educat, nec venenatam qualitatem ullo modo tem ' Peret, est in causa, ut perniciosa haec labes commoto,& imminuto sanguine magis concitetur, serociaq; maiori inual scat; cui sententiae adstipulatur & testimonium corii, qui artem Medicam annis illis celeberrimis millesimo quinge tesimo octavo,& vigesimo nono profitebantur. hi enim victr derunt Omata coa. quibus secta crat vera, latcitisse, i
174쪽
deq; adeo in malum fuisse hoc auxilium, ut etiam aegi Eadmitteretur in his, qui pestilenti morbo non laborarem. Addunt hi supremam rationem dicentes, ultra magnitudinem, morbi requiritur & viriu fortitudo ad indicandam venet so-ctionemat in febre pini lenti vix virtus valida tae potest, ut quae ratione venenatae qualitatis. si non succiabuerit, salte iubatutinam solent pestilentes morbi virtute.celerrime. eueruere. in qua virium labefactione iure vens sectio excludenda' vcnit,soleq, antidoti admittendae crunt. Neutra horum sent entia,meo iudicio,tura est. Ultimi,qui solis alexipharmacis, in curatione huius febris procedendum esse iudicarunt,soli perniciosam qualitarem attendunt, putredinem autem nihil ipendent: cuius tamen in talibus casibus maxima est habe da ratio,nisi enim hanc tollas,nec curari febris,quae est putrida,poterit .hanc autem vix curare queas,nisi multitudine, quae & obstrutaones causat,vel fouet,& qus naturae graui icst, minuas. quare antidotos quidem exhibebimus ad rei cre . nisi tendam pr*uam illaran,& perniciosamaabem, tamen tollen-M dpetiam, putredint,incumbemus . cuius causam remouer:
y i ta conabimur,dum euentationem exonerata natura , ctimini
nuta materia tentabimus. Eorum autem sententia,qui in pestilenti febre vens sicctionem a dmiserunt, & laudauerunt,vereor', ne in perniciem humani generis inuem fuerit. Ultra enim testimonia celeberrimorum virorum, qui sectioneturvens nocui in hisce morbis se expertos esse monuerunt,etia, ratio ipsa dictatob ea inhiste febribus abstinendum essecti icet.n. febris hec sit putrida, morbus , sit magnus, cui connectuntur obstructiones,& phlegmones vel interni, vel e toni,&consueuerit sepius esse exardentibus, quae omnia venae sectione iuuantur,& ideo hac ratione videatur indicat ibonem haberi mittendi sanguinissamen cum ex venenata, ct praua qualitate vires in hac febre succumbant, nullo modo est admittenda.quid enim prodesse potest vent sectio,
quae spuitua subito, di affatim exhaurit, ridese virea deiicit,
175쪽
i vires ipse vel sunt, vel laturae sunt debiles: hoc semperdocuit Galenus nunquam labantibus viribus secandam esse venam, & miror ego de eccellentissimis viris, qui supponunt in febribus pestiferis quam primum vires deijci; quo
niam venenum huius materiae totum cordis temperamem
tum destruat, & tamen hi postea doceant in ijsdem secandam esse venam. Quod idem dum hi adstruere nituntur ex Hippocrate, qui in omni vehementi morbo detrahendusanguinem docuit, indicatione a magnitudine morbi sumpta , monent, cu hic sit morbus cacoarthe,& ideo magnus, in huiusce generis febribus mittendum sanguinem esse. Nec tamen hi animaduertunt sub sententia ab Hippocrate in curatione acutorum morborum posita, per quam habet, secandam csse venam, ubi morbus vehemens fuerit, fioru ritq; aegrotantis aetas,& virium adfuerit robur,non includi pestilentes affectus, quos in principio suae tractationis ab acutis morbis, quorum victus rationem, & curationem idi seducturus erat,excluserat,& distinxerat,taquam eos,quos sub eodem examine, & docendi forma non erat comprehesurus. Quos etiam ita a propria consideratione,& contemplatione, dum normam sectionis venae traderet, exclusit Galenus, ut nusquam de eis minimum fuerit verbum. Vnde licet haec febris sit morbus cacoaethe,& ideo magnus, notamen venae sectionem admittit secundum Hippocratis, de Galeni principia;qui ambo,licet in caeteris morbis, qui sine cacoarthe, venam secandam esse moneant, nunquam tamesub norma secandae venae astectus pestilentes admiserunt; nec eorum in tali contemplatione meminerunt,& hoc non ex negligentia,aut ex obliuione,sed ex proposito, I maxima cum ratione fecerunt. cum enim huiuscemodi febris ex sui natura vitalem virtutem labefactet, cordisq; temper mentum facile euertat,ad indicendam autem venae secti nem viriu robur adesse requiratur, certa ratione tale morborum genus silentio dum morbos, in quibus venae si ctio conueniat, docerent praetereundum duxerunt i tu e
176쪽
enim hic sit cacoarthe,& ideo magnus,tamen ratione viri quae ab eo labefactari,& disperdi apissent, nullatenus vo sectionem admittit. Quare cum sub hac uniuersali poli tione hi avictus non comprehendantur, & vires in hac iishre labare debeant, nec in eadem secanda crit vena . At,dicent hi,in principi s harum aegritudinum, dum morbus nondum acutus est, nec praua illa qualitas in . totum suas deprompsit facultates, vires costant, tuticq; his constantibus, nundumq; deiectis, secanda erit vena, iuxta dogma illud antiquum Hippocratis. Cum morbi inchoant , si quid in tuendum, moue. quare cum a morbo,cum magnus sit, indiacationem lectionis vcns habeamus, nec vires contra indi cent, cum nec deiectar, nec labefactatae in principio febris sint, hanc iure admittere debemus. Sed dictum istud fatilax est, & erroris plenum; quoniam praeterquam quod regula haec uniuersalis de indicatione vens sumpta a magnutudine morbi non includat pestilentes attactus, ut ediplicatum est. etiam ad indicandam sectionem venae non tantum praesentes,sed etiam futurs validae vires concurrere debent. nam sicut in secanda vena non tantum magnitudinem priniantis morbi, sed & futuri, ac imminentis considerabat Galanus, eorumq; stilicet praesentis, & imminentis eandem habens rationem ab utrisq; indicationem sectionis vens si nachat ; similiter in sectione vens non solum quales sint prς lantes, sed & quales sint futurae vires, perpendendum est; ita ut eum ad hanc actionem vires requirantur valid , non Untiun quod praesentes sint tales, sed & quod iuturae similas esse debeant, praeuidendum est. Unde in hydrope, in diabete, in henteria, in atrophia, & ali s etiam similibus afΚetibus licet hi sint morbi magni, vires'; constent; quo niam tamen d ubi latur de iutura debilitate; ideo nullus author in curatione horti de hac meminit.hoc autem cum nost dubium in pestilenti febre, sed certum, quod vires labefactabuntur, debilesq; reddentur, ad quid tentare venarsectionein, quam vires debiles certo subsequuturae suntΘ ta c. l a , Et
177쪽
. Et si Galenus sub calidissimo celo, & in regione ς stuosia,&
corpore laxo,& molli,& pingui, & albo,&gracilium ven3-riam,morbo existente magno, & viribus constantibus prohibet,&abhominatur setiionem venae; quoniam dubitat de futura virium debilitate. & si idem, hanc virium in G cillitatem resormidas in magnis aestibus a sectione vens ab -stinet, abstinendumq; csse docet, etiam si morbus sit magnus, florensq, Ptate sit fger,& vires simul constent,cur eundem in pestilenti fibre audebimus nos procurare, in qua certi sumus de futuro virium laguore Θ quare non est miri, di Galenus in libro de cibis boni, & mali succi audaces eos vocat medicos, qui audebant in pestiferis illis febribus usnam secare. nec mirum etiam sit, si idem Galenus, qui sae Pius obiter tamen,& non ex proposito de pestilenti febre loquutus cst , de eadem sermonem habens nunquam me minerit sectionis rens quoniam placitis Hippocratis adductus , proprijsq; fundamentis inniicias, cum nosset huic t brium generi virium imbecillitatem copulari , nec sectione venae in harum curatione proponere, nec eam admittentes laudare poterat. cuius sectionis venae in hac febre si vG quam meminisse debuisset, hoc fuerat, dum quali ex professo preseruationem huiusce morbi docta et ; cum ipse ex. plicatis in proprio libro rationem cui adi per sanguinis missionem,monuisset ex Hippocrate eandem haberi rationem praesentis, & imminentis magni morbi, ac tradidisset quae qcunq; morbis prςslancibus recte peraguntur, aut incipientibus, aut imminentibus praeuertenda, ac exequenda esici quod cum non egerit, eiusq; nec verbum in praucruatione pestilentis febris fecerit, firmum sit arguinctum, ipsum hocandum cile in curatione admittendam censuisse. At in stabunt hi ex sententia Galeni in histori Critonis in Thaso habitatis cxposita, per qua innuere clarissiae e videtur Galenus in pestilentibus morbis a principio secanda esse vena, dicens non mirandu esse, si in Critone Hippocrates no secuit
Mnam , scia enim cinquit ad plurimos cum , quoi d tibi. iii. o L et psit
178쪽
psit aegrotantes. morbo iam progresso, accersitum esse. per quae verba claro docet, quod si ipse, vel Hippocrates m principio morbi adfuisset, venam illi secuisset: cuius ratione monent hi, nunquam a Medico cogitandum esse de sanguinis missione; quoniam timent virium languorem, nisi in principio morbi vocentur, tuncq, hanc administranda esse, quamquam magna adsit in syotante prauitas hum rum, a qua coniiciunt morbum petii lente esse. Credo ego parcant mihi hi celeberrimi Viri,quibus omnibus tam mortuis, quam viventibus in hanc sententiam consentientibus
lubentissime, de iure cedo hos in hac Galeni sententia hallucinatos fuisse, hocq; duplici de causa. primo quia arbitrati sunt Critonem, di omnes aegrotantes, qui cum ipso in eodem cathalogo descripti sunt, sub pestilanti aegrotasse
constitutione. Secundo quia iudicarunt Critonem ipsiam erito,ia quo a pestilenti morbo detentum fuisse. quorum utrunq, mea Epid. an sta sententia falsum est, ut nunc clarissime demonstrare con petalenti con bor. Omnes aegri, quorum historii cum Critonis morbo istutiora libo- enumeratae sunt, in Thaso sub tempestate tertia ab Hip-L Meriti pocrate descripta, laborauerunt, quod ex pluribus clare ψ- ρ- uia apparet. primo quidem,cum in communi tempestatis ena sedi ratione explicaret, quae sebribus ardentibus accidebant,
ns an dicebat, quod quibus rite,& largiter sanguis per nares erut i 'pisset, hi maxime omnium seruabantur. quod exemplo pat ' tuit Metonis.quibus a ute stillauerit qugno, & quinto die, tib o. Trid. mortuos esse, in cuius restimonio praecipuo alsere Philiscini. ζ. i Ar exemplum, cuius historia prima in ordine est enarrata, in Lib.p. Epid. qua hoc potissimum habetur, quod quinto die ei stillauit
sanguis e naribus, sexto autem mortuus est. dicebat etiam,
Lib. p.vid. quod quibus sanguis non profluxerat, sed tubercula post . rex. 6 aures apparuerunt, & non suppuraverunt, his in coxam Lib. p. vid. grauitas decubuerat . cui simile in Clazomenio videri po- . -ππ-.3 test, in quo non fluente sanguine, di apparentibus tubercu-LΦ4 p- λ μ lis post aures, de non supporantibus, coxae dolor vehem
179쪽
constitutione periclitari,ut Melidae contigit, tamen Herogerentesa partu in aegritudinem incidisse, quae potissimum Lis. p. sis. s. moriebantur': quod clare patuit ex historia tu uxoris Phili tex. ao. et a ni, tum uxoris Dromedar, in quibus siccet purgationes rite processissent,& reliqua, quae a puerperio requirutur, recte habuisient, tamen ardentiu fibrium, γε tunc vagabantur, violentia extinctae fuerunt. Explicans etiam signa, quibus prscipue egrotantes seru*bantur, ultra sanguinis narium
sinum, de quo iam dictum est, addebat eos, qui percivem Lib.p. intre turbida,&biliosa excreuislant, vel qui in dysenteriam incidissent, sesuari. quod Clazonenio , qui iuxta Phrinicilidae puteum decumbcbat, contigit; hic enim saluatus est V p Σμα ex alui fluxione, qualis dysentericis euenire sole t , pluraq; alia sunt, quorum particularis historia communi correspondet enarrationi, que, ne longior sim in re elara, prudens PraetereoAiquet igitur grotantes hos una cum Critone de ι i iicriptos ea teinpestate aegrotasse, quae tertiam ,Thaso ab Eippocrate describitum hoc autem habito,Rlare apparet hos aegros sub pestilenti toeso non laborasse. cum enim te, pestas illa statum habuerit frigidum, & siccum, & ex parte inaequalem,indicium est certum nec potuisse esse pestilente. hec enim aeris constitutiolicet morbos vulgares, non tamqpestilantes edere potest. Quod etiam tempestas illa usi su
rit pestilens alippocratis verba euidenter commonstrant. . . Eumeni indixerit tempestate vulgasse ardentes icbres,
dicebat vere,& aestate plurimos hac febre laborantes super stites suisse, quod non conuenit Epidemiis pestilentibus. soloautem autumno plurimos periisse, ab aequinoctio vero mὐκ 'usque ad Virgilias, di sub hiemem multos obiisse testatura 'cum tamen cinultos, c plurimos solum in pestilanti acri τὸ, sis statu, sed Urinantuam mali rem pari mortent Oppe
NIc conueniat. praeterea his febribus ardentibus, & phre rutide laborare . di periclitari non omneS asseuerabat, scd Tex. 8. . tantum, qui e ui. calidioria essent, Rc naturae, quη difri
180쪽
erito ars pessilanti morbo lahomini
ficilem haberet habitus dii estionem,&pestilens constautio
non unica aetatem, nec unicam naturam, licet hanc facilitis, quam illam, omnes tamen aggreditur. Quare hinc pateat tempestatemiliant tilantem non fuisse. & idconec aegrotante S illos ratione Conlii tutionis aeris pestilentibus lis rasse affectibus GHoc: Explicato,perscrutemur , an Crito pestitero morbo detentus fuerit. quod non ex acre ambium te tali morbo potuerit laborare, ex praecedentibus fatis luqucat, quarς eum: ratione causae externar hoc non potuerit ferti videamus, an ratione causae latcrnae, vidc licet ratione
humorum propriorum, hoc fietum fuerit. Ahitinat hi mo bum Critonis: pestilentem fuisse, si hon aerisaucrito, falle humorum ratione ad intra corpus exilientium ducti verbis Galeni asterentis magnam in eis prauitatem fuisse, ratione cuius hiriosa insania excitata est, prauitatis autem indicium citi: , quod pustulae t nigrae statim in eo apparuissent. qua prauitate arguunt 'concludunt: morbum hunc tacipestilentem, At non haec, sed opposita sententia a me pro hatur ; quoniam si perpendamus Hippocratis historiam , de Galeni expositionem, duo tantum in Critone inueniemus, alterum materiae copiam, alterum prauitatem . quod a copia materiar altaris pestilens non causetun, liquet; quoniassi hoc ester, omnis morbus a mulcitudine, & copia pestilens esset, quod rationi, & Iensiti contradicit. Hoc idem de prauitate materiar affirmo , si enim prauitas materiae sussiciens causa esset ad constituendum pestilentem affectum, omnes morbi a bile atra, ab aeruginosa, ab Isatode,a pituita salsa, & similibus prauis succis pendentes pestilenus essent: quod tamen sicuti falsum est, ita nulla ratio ,Multaq; antiquora authoritate pomprobari potest . prauitas quidem succoravnuin est ex his, per quae disponuntur corporaad pessit rem morbum, nisi tamen hisaddat corruptio, quam superius satis, luperq; abunde demonstrauimus necessario com