장음표시 사용
191쪽
tamen habita hac consideratione, ut vires non admodum languidae, & fere prostratae sint, & ad partes inferiores hae apponantur.Si aute casu contingat, quod proponatur mulier curanda,vel cui suppressi sint, vel cui instoet menses, at non fluant, tunc dimissa euacuatione per lismorrhoides deuenirem ad sectionem venaru inferiorum in talo ipso, a quibus non est timenda ea virium debilitas, nec ea spirituum resolutio, quae a superiorum venarum sectione impendet.&.si quoquo pacto virium languorem timerem, non ad sectio. nem earum venarum descenderem, sed ipsis, ac eisdem imierioribus venis hirudines validiores applicarem, ex hacq. eandem sperarem,quam ex priori evacuatione, utilitatem in quo etiam casu admitterem cucurbitulas coxis tantum, ct partibus inferioribus, non supra coxas appositas;ita enim possemus & menses prolicere,& materiam minorare, & ab intimis,& superioribus reuellere. Quibus peractis si videre partes superiores, sicuti cerebrum,a praua, & copiosa materia occupatas esse, laudarem p ut ad intra penitiores narium partes applicaretur hirudines, quarum ratione ita exoneratur cerebrum, totumq; corpus ita alleviatur,ut viderimcgo plurimos morti proximos, & fere solo prognostico derelinquendos,ex hoc uni o remedio saluatos esse; hoc inomen summa cum ratione fiat, temporeq; Opportuno, quoniam plurima remedia, licet nobilia , u indiscriminatim,&importune adhibeantur, ut plurimum no salutem Ad mortem aegrotantibus afferre consueuerunt, & haec de sanguianis missione. An conueniat armaria pro minoranda materia in se. bre pestilenti. Cap. XXII.
PHarmacia,alterii pro minoranda materia propositum
remedium, consideranda succedit,quam eorum,qui artem curativam docere profitentur, plurimi Eallunt a prinu
cipio in hisce febribus administrandam esse, nulla expectata
I, re M in statibus quidetera pro in noratione sanguinis. Hirudines naribus applico
192쪽
. . . Lib. ph. f. materies peccantis concoctione;quoniam, dicunt, s materia turgens quamprimum est evacuanda a principio morbi, dum adhuc est cruda, ne vagans per ambitum corporis tandem ad aliquam ex principalibus partem repat ,eamq; Occupet,tanto magis,ubi materia occupauerit cor vitae fontem,
quod est ea pars,quis principaliter a materia pestileti assici
tur quam primum educenda erit, nulla eiusdem nec tentata,nec praeparata coctione. Quod eo magis agendum esse confirmant, quoniam materia in his febribus peccans toto genere a natura aliena est;cum enim sit corrupta, venen Iamq: qualitatem conceperit. omnino facta est a natura extranea: quod autem omnino i natura alienum est, & e
traneum, nulla fieri ratione potest,ut id naturae suae gratiam recipiat; qua de re ut docebat Galenus in curatione lassitudinis ulcerosae, educere id quamI rimum tentandum estiaeque certe,ut quae in Ventre corrupta prorsus sunt, ea vel vomitione, vel deiectione expelli statim profecto est opiminum. Praeterea,addunt, materia in febre pestilenti peccas
habet rationem veneni. cum autem venenum no concoqui,
cum concoctionem non recipiat, sed statim debeat e corpore educi; ideo & similiter in febre pestilenti materia Deccas, quae coctionem ratione venenati qualitatis non admittit, in corpore non sinatur quiescere, quia agendo semper propria praua qualitate inficit,& corrumpit corpus, sed statim educatur:Accedit,quod medicari in acutis eadem die,si materia turgeat, bonu est : at febris haec riplurimum est ex acutis,& in his materia turget. turget autem, quoniam non tantum e quae de loco ad locum indeterminate mouem tur, sed ea etiam, quae mouentur in loco propter eius ebullitionem urgent; & ideo,cum fiat ebullitio huius materici in venis prope cor, vel in eius ventriculis, & inde turgeat, a principio pharmaco statim euacuanda erit.Hoc idem qu litas motus febris pestilentis indicare potest. nam cum in hisce morbis crista maiori in parte ad malum ictant, in mo
193쪽
temq; non tantum hoc experientia, sed idem testante Galeno, terminentur, crisim utiq; medicus non expectare, sed ante erilim, & sic materia existente cruda, euacuare debet, neque tunc vana erit haec euacuatio, aut periculosa, ut iudieandum est sere eam, quam crisim expectantes habebimus. Confirmant hoc Hippocratis, & Galent authorirate; nam Hippocrates narrans successum morborum pestilentium,dicebat, quod hi praecipue sanabantur, in quibus natura per supporationem abscessum molita esset, aut quibus como dὰ aluus turbata erat,aut urinarum bonarum excretio sim peruenisset. Galenus autemdum curationem ulterum aspem arteriae traderet, obiter meminit eorum, qui pestilentiae temperie eodem vitio laborarunt, dicens . Hi mihi facile sanati videntur, quod praesiccatum iJs,prspurgatumq; totum corpus iuerit, quippe cum& vomuerint exiss nonnulli, di omnibus venter profluxerit. ex quibus deducunt purgationes statim conuenire, cum testimonio & Hippocratis, &Galent hi potissimum saluentur, quibus per aluum excre mentorum copia excreta, & expurgata sit. Sententia haec, quamuis ab excellentissimis viris recepta sit, probabiliq; r tione sit munita, ac videatur consona Hippocratis, ac G, leni doctring, tamen meo iudicio non est admittenda, quoniam:& rationi, & Galeni,ac Hippocratis placitis, ut euidetissime probabitur, tradicit. Clara est,& celebris illa Hippocratis sentetia, quod cococta tantum medicari oporteat, neq ; in principijs morbo, unqua pharmaco, nisi materia turgeat, uti debemus . Hanc admiratur diuiniissimus Gai nus huici, omni applausu siner adstipulatur, solusq; eius,& in comentationibus, & in libris propriis metionem fecit. Huius sententiae ea est ratio; quoniam in principi, morborum, dum materia adhuc est cruda, cum bono malum admixtum est, calorq; praeter naturam materiei peccanti prae dominatur. hinc fit, ut in principio morbi cruda existente materia, si arma aentetur euacuqtio reIuctante calore M a praeterti&r. Epid.
concocta quare tantu medieari oporteat, nisi in casu turget is materis.
194쪽
priter naturam, qui in materia peccabie prsdominariar, bonum, non malum,naturalis humor,non putrescens pharmaco cedat , indeque insons potius, quam peccans nam e ria educatur, cuius ratione lastidia ja xietates,colliquati nes membrorum , lucta, & labor: virtutis succedit. quae mala superuenientia solent in perniciem aegrotantium sepe . terminare. si autem contigerit materiam non mixtam, sedi separatam esse, per corpusq; vagare, ut indeterminate modo ad unam partem, i nodo ad aliam commoueatur, quo
casu turgere dicitur,pharmaco,nisi quid impedimento sumst, antequam vires dissoluantur, vel febris augeatur,vel ad. ' aliquod membrum principa eadem, materia decumbat,
statim educenda erit :quo casu materiam cedentem, excretioniq; paratam, & naturam adiuuantem habebimus, cuius rationς nihil eorum, quae in materia cruda, de mina eua cuanda superuenirς diximus,ljinendum erit4. hinc Diuinus ille senex summasum ratione conclusit,nos debere tantam concucta meditaui a materia autum cruda pharmaco absti nendum esse , nisi eadem turgeat. Quam sententiam ita generalem expressit Hippocrates, ut eam Galenus in febrili. bus m9rbis semper ablque vita limitatione seruandam do cuerit,et quare mirarinon desino eos , qui praeter Hippocra, tis, ac Galeni mentem hanc sententiam coarctare ausi . sunt, ab hac excipientes pestilentes morbos, in quorum curatione monet hanc apbonistica doctrim no seruanda esse, perinde, ac si Hippocrates , & Galenus nec hosce pestilentes morbos n0uissent, nec eorum Vnquam meminissent.
sed stat hoc supdamentum qRod concocta tantimi sint me dicanda, nisi materia tumeat ) firmum & stabile, ab omni-
hum:, qui Medicam artem summa cum ratione lacere pro' ' fitentur ,acceranda, sicutid; in citeris se ilibus morbis, ita & pestilentibus obseruandu,quemadmodu nunc rationibus,& senteths ex aduerso deductis satisfacientes expres declarabimur. Duo in prima rati e ,habeatur,alterum est, a ta quod
195쪽
quod materia in febre pestilenti peccans cor nphilissimura et omniu membroru occupauit, & ideo statim pharmaco cuacuanda est, alterum, quod si materia turgens a principio educenda est; antequa aliquod viscus principale obsesserit, eo magis, ubi in viscere nobili est firmata,erit quamprimumi purgante medicamento soluenda DPrimum contradicit tu occupato e
Hippocrati, tum Galeno. Hippocrati qpidem ; quoniam 4 4 ,-- nunqua ipse admitti pharmacum, nisi concocta materia, Rh 4ς vel eadem turgente in principijs morborum. at in casu no et
stro,nec materia est cocta, nec turget,ut inserius declarabi is R tμ' tur.Galeno autem, qui in comento Hippocrgiis dicebat
Eos vero , qui sunt initiqua corporis parte firmati , ncqua G. . A,Mullo alio auxilio mouere oportet, neque medicamςnto pug rei. i. 'gare conuenit ante coctionem Secundum ςst pyrum sorioisina; quoniam dicere materiam ψccupantem nobilissimum viscus ideo statim pharmaco purgandam esse,quia turgente statim euacuanda est ob timorem , pc gd illud r mi, in eoq; firmetur, est dicere, quod siue materia turgeatrisue firmata sit in principali viscere,aequaliter,pariq; ratio'qpharmaco a principio sit educenda.quae sententia ex diamqtro opponitur menti, & doctrinae Hippocratis, di Galeni, qui semper docuerunt aliam eine rationςm turgentis terri, aliam firmats. illamq; semper euacuandam a principi
hancautem nunquam, nisi cocta pharmaco tentandam esse. immo non alia ratione turgentem statim euacuari, nisi
quia,si in aliquod principale viscus postea erumpat, in eomismaur non amplius potest, nisi concocta medicamento purgante,educi. Cum autem nituntur confirmare materia An isd- pestillais febris , cum omnino sit a natura aliena, & nequa- nino a natura quam coctionem admittat, statim etiam crudam existente alienum est,m acuandam esse exposita Galeni sententia in citratione las te cruditatem situdinis ulceros dicentis, quod alienum omnino est, cum pharmum mnaturae suae gratiam amplius recipere non possit, quampri- vm ωμέω .mum educere e corpore tentandum est, Animaduertan;
196쪽
riasunt diuersa ratioes quoad purgatione
hi aliam esse putrescentis materiae rationem, aliam non putreicentis, aliamque esse coctionem, de qua eo loco Galenus, & aliam, de qua Hippocrates , & Galenus simul aphorismo citato loquuti sunt .materia non putre- seens , cum fuerit a natura aliena, sat erit, quod nullum pro sui evacuatione, vel ratione viarum, vel ratione Pr pris substantiae habeat impedimentum, videlicet , quod corpus fluidum,& apertum sit,& quod substantiae non sit crassioris, cuius ratione difficile moueatur ; tunc enim statim est evacuanda,& facile nullo subsequente incon modo euacuabitur.; quoniam a calore naturali , per quod pharmacum actuatur,&wcuius proprium est excrementa , & noxia, & inutilia expellere; talis euacuatio dirigitur, di perficitur, &in hac nulla est expectanda ciM2io; quonianulla indigemus in tali euacuatioe,led statim ad pharmacuaccedendum est, & de hac loquutus est Galenus in cura lalsitudinis ulcerosi, in qua lassitudine nec materia putrescit, nec morbum facit. At materia putrescens quoniam reluctatur calor praeter naturam,qui in ea prsdominatur non obedit medicamento, quoad a calore naturali no fuerit euicta, ab eaq; eum ornatum, quem recipere poteli, non habuerit;& ideo hare nunquam nisi concocta , & nisi vijs praeparatis pharmaco est soluenda, ve est in casu, de quo loquimur , in quo etiam ea coctio materiae peccantis desideratur, de qua Galenus super locum Hippocratis dicentis, quae mala s
quantur , ubi in morbis acutis ex uasorum inanitione ante vigorem ad sorbitiones aegri transeunt, in quo monet ex crementam cruda vocari,qui a natura evicta non sunt,quae autem euicta', concocta dici ; quae coctio tunc perficitur in excrementis, & humoribus peccantibus, cum natura causis
morbi ficis sortior fuerit, easque suo robore permutauerit. ex quo humores expulsioni parati, non amplius reluctante, sed superato calore praeter naturam,facile, & absque: ullo aegrotantis discrimae medicamento cedunt , & de hac co-
197쪽
ctione Ioquuti sunt Hippocrates, & Galenus in aphorismo
illo. Altera est coctio, dum ea,quae euicta a natura sunt, cor pus postea nutrire possunt, quae proprie dicitur, & vere est . . coctio,& de hac loquutus est Galenus in curatione lassit dinis ulcerosae,in qua eius erat intentio, cum non morbos curare, sed sanitatem tueri intenderet,ea Omnia, quae corpus non nutrire, sed laedere possent,quoniam a natura aliena essent, euacuare;& ideo dicebat haec nullam naturae gratiam amplius recipere posse;quoniam nutritioni inepta crant:quare cum veram coctionem admittere non possent, inutiliaq; naturae sorent, quamprimum dicebat ipse, tenta dum esse, ut a corpore educantur. quapropter pateat se tentiam eam Galeni nihil sententiae nostrae aduersari, nec posse pestilenti febri in ullo adaptari. Quod autem, cu Hateria venein hac febre materia peccans veneni rationem habeat, sicuti ni ratisis ha- venenuat,statim e corpore educi debet, cum nec coclione, bos aristatim nec alterationem a natura recipere possit: & quo diutius pharmaco eduid in corpore manet, eo magis laedere aptum sit, similiter ς fit, haec materia pharmaco, quamprimu euacuanda veniat, ut M quae ratione venenatae qualitatis nec coctionem, nec altera tionem a natura admittat, moraq, diuturna hominem ad interitum ducat. dico ex hoc exemplo non concludi pha maciam a principio in febre pestileti administrandam esse. . quoniam venenum quidem, dum est in intestinis, & in ve triculo , M. vijs communibus, omni ingenio statim euacua dum est; quoniam a natura nec coctionem, nec alteratione recipit.at si ad intra venas penetrauerit, humoresq; , & partes internas infecerit,no pharmaco purgante, ex quo mors potius acceleraretur, quam impediretur, quoniam ubi v
nenu progressum est, purgantia pharmaca, nisi a proprietate agant, agitando humores periculum adaugent, sed antidotis , & alexipharmacis agendu est. At in casu nostro nola vijs ductuum adest materia peccans, sed circa viscera, & In venis ηδ da in venis, in quibus commixti sunt boni humores cum pra, rursuerus bu
198쪽
inor, nisi in casu tingetis ma
Materia pectans infeb. pessicti an vere
rem qua stiuis nam ad intra venas non datur syncerus humos, nigricatu turgentis materiae) continetur, tuncq;, licet materia adlit venenata qualitate infecta, deturq; indicatio, ut cua cuetur, rame in principio commode euacuari non potest; cum nulla adhuc in eo facta sit alteratio a natura, nec bonum a malo sit separatum, & in ea praedominetur calor praeter naturam, cuius ratione facilii non cedet medic mento . haecq; materia, licet veneni naturam sapiat,non tamen hoc animaduertatur venenum est, in hisq; est disparitas magna; quoniam venenum a natura nunquam domari potest, sed solis antidotis superatur: at haec materia alterationem, &coctionem a natura recipit, sispiusq; ab eadeeuincitur, etiam nullo adminiculante, vel per crisina educta, vel per abscessum excreta, vel alio quouis modo superata , ut tapius visum est, non dixerim in pestilentibus tantlim febribus, quae inter iporades accesserunt ,sed etiam in his, quae pestilentiae tempore saeuierunt: unde cum a nat ra hec materia evinci possit, nec vere venenum sit,eiusdem concoctio expectada ante pharmaci exhibitionem erit. Addebant hi in febre pestilenti materiam turgere ob eius ebullitionem circa viscera, ct in venis magnis prope cor, vel in eius ventriculis, quae cum sit saepius ex morbis acutis, ideo haec materia a principio erit in febribus his expurgada; quoniam medicari in valde acutis eadem die, si materia tu geat , bonum est. At hi decepti sunt, iudicantes in pestilenti febre semper materiam turgere, cum nequaquam senia per turgeatummo rarissime turget. turget enim ea latum, quae ad extrum paratissima,ac ad euacuationem properans, ut in commetatione Epidimiarum dicebat Galenus,existit.& quae, ut idem declarabat, dum Themisiones hyeram ex minaret , cum in motu sit, excretioniq; propensia, nec fi mam aliquam inclinationem, nec stationem ad unam pamtem habet : at in febre pestilenti riplurimum firmata est materia,& stationem firmam habet vel in corde et circa cor, zu l. , i
199쪽
vel circa viscera, unde nec ad exitum parata est, nec ad ex retionem.properat,qua de re non est dicetida turgens ,&cu non turgeat, pharmaco a principio,dum est cruda,licctfibris haec aliquando sit acutissima , non est mouenda. Ad id , quod asserunt in hisce febribus, utplurimum prauas criso accidere,quas praeuenire oporteat pharmacia, fateor in his saepius nec coctionem, nec crises videri. & si hae nonunqua videantur, male apparere, cum in perniciem egrotantium ut plurimum appareant. addo tamen quandoque bonas videri crises, ex quibus saluentur etiam multi,ut eX perientia testatur, & quemadmodum Hippocratis, ac Galent authoritate inferius comprobatur. Si autem crises pr ficus,& utiles in his febribus aliquando superuenire comsueuerint, non est, quod malas semper timere debeamus, ratione quarum pharmaco ante cocti em uti audeamus. immo ratio dictat, quod si morbus sui natura sit lethalis, pharmacuq;, cocta no existente materia, exhibeatur,virtusi alta purgatione, celerius, quam non inita, exolueturi cum ad euacuationem materiae crudar consequantur ea symptomata, dc mala, de quibus superius: unde interitus fgrotantium citius exhibito, quam non exhibito pharmaco, procumbitur . Ad Hippocratis aut horitatem nihil dicendum esset ; quoniam qui non dormitante animo eius dictum considet abit, animaduertet Hippocratem per illud verbum, commode, rem ipsam explicare, per quod non aliud secundum eius placita, & fundamenta vult significare, quam quibus cocta materia fluxus alui superuenerit, hi ualuati sunt; quoniam ea commoda est evacuatio, quae fit euicta malo ria a natura ipsa; cruda enim existente materia, & incipientibus morbis ipsis, si quid excernitur, nihil tunc e emutur naturς ratione, sed sunt omnia haec casus praeter naturam earum, quae sunt in corpore, dispositionum;quo eniti tempore a causis morbum facientibus natura grauatur, adinest autem cruditas humorum, tunc aliquid b c euacuari est
Au pharmacosint praeuemendae praua Oristi ista. pesti.
200쪽
impossibile: quapropter commoda ab Hippocrate non ἄ-citur, nisi ea evacuatio, quae materia iam cocta existente, superuenit. Galeni autem sententia in oppositum adducta dum habet eos saluatos fuisse, quibus corpus praesi Catum, & perpurgatum ratione fluxionis alui fuerit) nullo pacto potest intelligi nec de principijs morborum, nec de materia cruda, tum quoniam nE verbum quidem hoc in loco habet Galenus, per quod haec innuere possit;tum quo tib v niam hoc esset ex diametro oppositum eius doctrinae, quae
' omnem euacuationem cruda existente materia detestatur,
sicuti infinitis in locis, praecipue autem in libris de Crisibus
apparet, quorum fundamenta, & rationes omnes corruerent, si hoc admitteretur. Si quis tame Galeni libros reuoluerit, diligentiq; animo considerauerit, inueniet, Galensi hunc ipsum locum explicantem & hoc praecipue, dum docet, quomodo deiectiones nigras malas etae,iit intelligem dum; ibi enim particulariter mentionem habens huius pestilentiae, de qua loquebatur in superiori loco ,ac docens, quae alui fluxiones in hac proficuae fuissent , dicebat in morbis illis pestilentibus a principio, & in augmento fluente aluo excreta fuisse flava, & rufa colore colliquamenta, qtae symptomatis vice, & colliquationis ratione procedebant, morbo autem consistente nigra deiecta fuisse, per quq aegri saluabantur, cum a principio nunquam ad bonum fieri pol sint hq excretiones, unde haec verba subiungebat. Quare ab initio quidem nunquam ad bonum fiunt huiuscemodi deiectiones, magnam visceris laesionem ostendentes, ad' morbos vero consistentes sequuntur stpius,natura sum uitates expurgante. Quapropter hinc pateat authoritatem hanc Galeni non posse non ita intelligi, videlicet, eos sal Datos esse, quibus aluus non in principijs morborum, sed eis consistentibus, cocta materia, & dominante natura,si xerit:ex quo deduci non poterit in pestilenti febre statim a principio cruda exist te materia exhibendum esse pharma