장음표시 사용
221쪽
potest, in huiuscemodi colliquefacientibus fluxionibus avi modum pollet, tum putredinem inhibendo, tum calidit
tem temperando, tum seminaria praua disperdendo,tum viscera omnia roborando, huius usus est pro potu, pro m dicamento,& pro coctione alimetorum. bibitur enim summo mane vel sbia, vel ei admixto aliquo praedictorum me dicamentorum ad qualitatem quinq,, aut sex unciarum, vel paulo plus. quae quantitas, si sitiant aegrotantes, repetatur cadem die per tres horas ante csnam, in cina, & prandio, vel sola pro potu: vel ubi vinum sit,cxhibendum, ad eum dymphandu assumitur,in eademq; omnia cibaria coquuntur. camq; hoc pacto administratam docuit experientia isticissiano euentu multum prodeste, nec in ea quid timendum eL se, nisi ubi patientes sint frigidioris, & languidioris ventriculi in his enim tum in potu, tum pro medicamento exhibi . i. ta caute administranda est, vel eam ad calidum alterando, vel eidem calida,& proportionata medicamenta commi- ' scendo, simulq; ventriculum exterioribus tuendo. Huius tamen analogia non assumant in usum Medici aquas eas, quae, ultra refrigeratoriam facultatem,sint etiam valde, aut insigniter,& manifeste adstringentes; quonia lis constiparet quidem, ac materiam intro retinerent, non tamen, cum ratione adstrictionis obstructioncs fouere, & inde febrem augere possent, proprie ad colliquationem tollendam comvenirent. Symplomati enim, & non causae aduersarentur.Sicuti autem talia interius minime conueniunt, pariter CXt rius epithemata, inunctiones, & linimenta tum thoraclitum ventri inferiori, quae itidem donata sint facultatibus, administrentur ; ita enim calorem praeter naturam rostasgo cossi incis sis reo colliquationis causas abolere poterimus. An autem libui selibri in his flusionibus conueniat sicuti nonnulli celebres Viri an conferat ad arbitrati sunt exhibere medicamenta, purgantia quidem, L ingentia me sed quae viarum adstrictionena relinquere post euacuatim dicamenta.
nem apta sint, id nos doceat medendi ratio, di recta me
222쪽
conferant adisnringentia medicamenta.
thodus;cum.n. edum per tales si iones no sint supersi itates ab humoribus ipsis, vel a partibus solidis decisae,sed sint vel humores ipsi, vel solidae partes, quae colliquantur,nemo ambigat ullo pacto euacuadu esse,sed causis:colliquationistat ima esse incumbendii asierat. Evacuarioar. per pharmacutentata nec materiei colliquatae,cum natura ea sponte cd
cat, debetur, nec a colliquanda indicatur, cum vera in hocatactu ea sumenda sit indicatio, quae colli quationem inhiabeat,quam tamen colliquationem non tantum non inhibe. re, sed eam augete medicamentum soluens poterit. Quod quam periculosum, ac discriminis plenum in talibus fluxubus existat, dicant illi, qui audacter hoc tentantes in pra cipitem casum dedi cre aegrotantes. Quemadmodum armetem pharmaca soluent is a me in his colliquefacientibus fio. xionibus damnantur, similiter nec adstringentium medic mentorum usus probatur, quoniam si ea materia, que per colliquationem expressa ex toto praua existit,ad intra a
tantis corpus retineatur, retenta maiorcm, quam exacta,
issionem inserre posset; haec enim praeterquam, quod concinue sui prauitate febrem ipsam foucret, etiam ex retenti ne ista deterrimam consequeretur qualitatem : unde &morbum augeret, & ad cor, i ad cercra principalia meo bra facile motum caperet; quapropter materici iam genite tota ipsi naturae, ut eam sponte exesudat vacuatio dimittatur, causisq; colliquationis a medico, quantum pro vitibus eius πit, incumbatur; Si autem fluxus non colliquefacti nis fuerit, sed natura per aluum excrctionem materiei peccantis tentaveris, attendat Medicus & naturae motam, di materiae qualitatem. Si motus fucrit symptomaticus, m teriaq; sit cruda, & praua. dum non est superflua euacua tio, est aliud considerer, quam munire intestina clysteribus opportunis, ne in transitu ab ca materia quid patiaturi quoniam symptomata nunquam curanda veniLnt, nisi vel cum
subcum rationem causae, vel cum vires debilirent. At si ni,
223쪽
rnium haec euacuatio excesserit,unde virium languor timeatur,non tantum munire intestina debet, sed & adstringentia propinare, & fluxum cohibere conuenit cum his, quae ct materiam peccantem, & morbum prauentem respiciat.
Cum autem evicta materia,eius excretionem natura per aluum molietur, dum natura sponte euacuat, consideret,& attendat evacuationis finem; si enim perfecte, & integre iudicauerit, nihil intentandum erit:sin minus id, quod deiacit , supplere debet, pharmacoq; opportuno materiei reliquum euacuabit; ita enim operi cxtrema manum imponet cum ea, qua post iudicium relinquuntur, recidiuas facere consueuerint. Cum autem natura per abscessum materia extramittere tentat, unde in partibus glandosis saepe tum
res superueniunt, vel parotides, vel bubones dicti, non regula illa generalis superius declarata attendenda est,sed in casu isto hoc particulare seruetur, quod semper hi motus, quomodocunq; eueniant, sunt adiuuand cum enim ad partes ignobiles, & quae excrementa facile viscerum suscipiat, materiar hae prauar, & qualitate venenata infectar a natura detrudantur, nunquam reprimendae sunt. sed loca illa sutae laxanda,& medicamentis attrahentibus ille motus magis irritandus,& prouocadus est. pro laxatione faciet butirum, pinguedo pulli, axungia suilla recens, oleum amigdalarudulcium, diachylon cum aliqua pinguedinc dissolutum,&similia. Attractionem iuuabunt animalia viva disiecta, cistatim appolita, sicuti & catuli, pulli,collumbini, gallinae,' S galli,& hoc praecipue cu summus est dolor. validius attrahent emplastra ex fermento, caricis, carpis, columbino stercore,& similibus attrahentibus,admixtis pinguedinibus supradictis .iValidissime omnium attrahit cucurbitula, sed omnium cst dolorosissima ;quare nisi in urgentissimo casu admoueatur; dolores enim ingentes vires dissoluunt,quaru conseruationi maxime in hisce febribus attendendum est. Euocata materia ad partes exteriores , tentetur suppuratio
- . O cum Abscessitas apparentitas quid agerim.
224쪽
cum opportunis medicamentis. quo peracto aperiatur trumor,reliquum materiei concoquatur, ulcus mundificetur, abstergatur,apertum diutius teneatur, & tandem consoli . detur, & ad cicatricem ducatur, semper ea applicando remedia, quae ea admixta habeant, quae veneno aduersari,& prauam qualitatem remittere possint. Plurima alia hisce febribus mala supei uenire possunt;quar quoniam alijs morbis etiam comunia sunt, curatioq; consimilis,& eadem me thodo indicata eis debetur, ideo ea consulto hic praetereo; quoniam illa, quae proprie ad curationem febris pestilem eis pertinent, tantum enarrare decreui , eiusq; solius tracta xionem portractare spopondi. . . Deratione victas seruanda in febre 'Edenti.
EA medendi est ratio, ut non solum circa aegrotantes
medicamentis agamus,sed etia victu; cuius talis,ac tata ratio haberi debet, ut cosnoscat Medicus, ea neglecta, caetera omnia auxilia incassum administrari. quapropter cum ad propulsandam hanc febrem tradita iam sint,& e plicata opportuna remedia , pro eiusdem perfecta curatione ad rectam victus rationem descendamus, eamq; doceamus. Recta victus ratio in conuenienti consistit sex rorum non naturalium administratione. in quarum usu si&Medicus, & aeger, ille imperando, hic exequendo, ut d . cer,se gesserint, maximo ad exterminandam febrem rem dio opcram dabunt, Incipientes autem a cibo, & potu in his animaduertimus plura esse adnotanda . considerandum enim est, quae cibaria in hac scbre conueniant, eorundemq; cibaria comis quantitas , qualitas, praeparatio , ct assumendi tempus. nientia in fib. Quae cibaria conueniant, habetur a morbo,& virtute. morroi. bus hic semper est cum corruptione humorum; quare C rundem exigitur contemperamentum, virtusq; in hac se
bre, licet modo magis, modo minus, set e semper languet, quare
225쪽
quare pro eiusdem conseruatione, & etiam augmento,ublexpediet,indicabutur cibaria, quae nutrire multum possint, sed quae leui admodum egeant coctione, & nequaquam eX cremento a sint. haec autem duo munia obire poterunt iura pullorum, praecipue iuniorum, carnes eorundem, & ca ponum, & auicularum montanarum , perdicum, attagenarum, fercula in iuribus his parata, quae erunt vel ptisana, vel panis tritus, carnes caedem , vel in elixatione in iure eliquatae, vel contusae, vel per Balneum Mariae destillatae. ouorum recentium lutea, vel sorbilia, vel in iure dissoluta. Quantitas similiter & a morbo,& a virtute indicatur. a morbo quidem,quonia cu Medicus aestimare debeat,an morbus futurus sit vel longus, vel breuis, ct an ad statum properet, vel non ; ubi censuerit morbum fore longum, & statum distare,copiosius alere debet, quam ubi morbum fore breuem, & instare statum indicauerit . a morbo etiam alia ratione quantitas indicari potest i quoniam si morbus hic pauCain, aut minimam corruptionem humorum admiserit,parciorem indicat cibum, quam ille, qui est cum ingenti humorum corruptione. cum enim corruptio contemperamentumlgat, ubi corruptio maior, maior etiam alimenti coni
perantis copia requiretur. A virtute autem indicatur quantitas; quoniam ubi ea valet quod vix in morbo isto inueni. re queas) parcius cibandus est aeger, tum quoniam virtus valida diutius perdurare potest,tum ne a proprio opere coctionis humorum peccatium distrahatur natura, cuius proprium est & cibum, & humores peccantes concoquere. Si autem languet, ut in hisce morbis fere perpetuum est, indicat de pauca quantitate cibi exhibenda; ubi enim virium est imbecillitas, multitudinem alimenti sustinere non possunt, ct hoc valde animaduertatur;quoniam ego in hoc vidi m xima errata saepe in actu medendi a communiter medicina facientibus perpetrata. hi enim,dum vires languent, statim
ad maiorem cibi quantitatem deueniunt, & quo magis det Liat O a bilitam
226쪽
bilitantur aegri,eo magis quantitatem alimenti adauget: ita ut & lutea ouorum,& cotusa, & fercula simul miseris aegrotantibus exhibeant, unde eos in perniciem ducunt, cu hinc non inualescat vires,immo magis opprimatur, &sutacem tur. vidiq; ego ex talibus plurimos qui forsan vel non porijssent, vel saltem tardius a sola cibi nimia, de superflua quantitate, cum ultra vires cibum sumpsissent, necatos:quapropter cum debili existente virtute parum cibi indicetur, ad multam quantitatem non deueniamus. quς quantitas licet sit necessaria pro contemperandis humoribus,& pro restauratione virium, ac corporis nutritione, nequaquam tamen eam,no potentibus hanc viribus tolerare,admittamus,
sed parum cibi pro uice exhibentes eandem quantitatem saepius iterabimus ita ut parum, & saepe cibantes eam totam, quae requiritur ad virium restaurationem, quantitatem assequemur. Qualitas indicatur a morbo, morbus autem hic est febris pestilens.qua febris, victum indicat humidum,&refrigerantem;victus enim talis omnibus febricitantibus couenit, unde actu humida, & sorbilia exhibebimus, quora ratione & humectationem,& faciliorem cibi coctionem habebimus; cum solida, & dura difficilius concoquantur, &distribuantur. qua pestilens autem, indicat, ut victus ea donata sit facultate , qua venenatae qualitati, & corruptioni , & putriaini aduersari queat; Vnde alterentur cibaria sbnco, acetosa, endiuia, scordeo, istopo, mesissa, boragine, seminibus citri, corticibus citri, semine acetosae, & similibus, ea in iuribus ebulliendo. cibarijs pro hac intenti
ne admisceantur margaritae, fragmenta lapillorum preti serum, coralli, cornu ceruinu, cornu micomis,os de com de cerui; addantur pulueres cordiales pro cibo,quae omnia pro ratione materiei peccantis, vel calids,vel frigidae admianistrentur,& coponantur. Qui consulunt, ferculis admisc dum esse succum granatorum, citri, limonu, vue immaturae,& reliqua huiusce qualitatis, a me non probantur, quia
227쪽
non habent rationem obstructionum,quae inter caetera sunt potissimae huius febris causae tum fouentes,tum essicientes: sicuti autem a me non probantur ista adstringentia ; ita &damnantur dulcia, tum quoniam lisc ventriculum subuem tunt, tum quoniam facile bilescunt, unde incendium intemnum angeri potest. quare usus eorum, quae ex saccaro paratur , hic dimittatur, fugiaturq; ea saccari tam ingens qualitas, & tam continuus usus,quanta, & qualis imperatur, &ordinatur continue a multis male medicinam facientibus. Praeparatio habetur a qualitate morbi,& materie peccantis: Praepar a. quare cum hic habeamus corruptionem, putredinem, &malam qualitatem, indicatur ea ciborum praeparatio, per qua his omnibus repugnare, &aduersari possimus. Vnde in praeparatione ptisans, ubi prssente ingenti interius calia ditate sit exhibenda, torreatur hordeum, antequam coquatur. hinc enim maiore vi exsiccandi praedita erit. in multa tamen humorum corruptione, tum quoniam facile disiluit, tum quia facile corrumpitur, ab hac abstinendum erit. in Krculo ex pane trito hoc fiat, ut medulla panis optimi in vi iv y aqua sonci, seu endi uiar,vel acetosae, aut simili, infundatur, . quae exprimatur, & bis & ter commutetur, ut panis inde ilotus nouain adipiscatur qualitatem, & vim. hin; expressus in iure ad ferculum conficiendum praeparato elixetur. sercula ista itidem ad remittedam caliditatem praeparentur cum lacte seminum melonum, vel cucurbitae, lutea ouorum sorbilia exhibeantur, vel sola, vel in iure alterato dissoluta.oua lipsa,antequam coquantur, temporis aestiuis,& calidioriabus teneantur in aqua frigida vel acetosae,vel endiutae,ne ab aere facilius alterctur, & in hunc usum recentia tantum assirmantur. Cames coquantur cum praedictis alterantibus, ut nouum inde consequantur temperamentum,& facultatem. Continum e
Vbi autem maior vigeat putredo, & corruptio, iubeo ego, hireta in se, ut praeparentur carnes modo hoc nunc explicando. Acci- pest.
Plant pullum,quem impleant cerasis acidis,amarenis dictis,
228쪽
bulliat pullus unica ebullitione, ita ut ablata spuma,cXpu getur ab illo excremento crassiori. deinde in veru torre tur ad ignem non fumosum, cui, dum torretur , superinfundatur ius pulli,addita tertia parte succi citri; fugiatur enim
omnis pinguedo, quoniam ab hae humores facile acceduntur,& saeuiunt hinc autem habebitur caro tota satis mollis, di suavis, quae in usum, cum expediet aegrotanti, ad com dendum venire poterit, praecipue autem pars interna, ma ... . illa eXterna tosta,& siccata: ego autem ex pulpa illa interiori iubeo,ut paretur contusur admixto iure alterato, quod ψpitInc contund tur, de per cribrum tenue transcoletur, .
coistioni facilius cedat . hinc autem habebitur alimentum, quod multum nutriet, venenatam qualitatem propuli re, corruptioniq; , ac putredini resistere queat. si tamen vires non hq valeant, ut hoc contusum sustinere possint, i
beo, ut ca eodem pullo eliquato in bulliendo habeatur ius, quodHusdem erit facultatis ,& multum nutrire poterit. Stillatilia ex- Quod si vires magis adhuc l bant, accipio pullum, impleo bibenda infe b. conseruis iam in curatione enarratis, admixtis herbis , s p s. minibus, & pulveribus cordialibus, & speciebus eiusdem facultatis, semper habita ratione, & febris, & humorum peccantium, iubeoq; , ut vel prius coquatur in aliqua aqua stili tilia,quae, si haberi poterit,non per vasa plumbea, sed per vitrea sit sublimata, morboq; ,& causis morbi proportimata . vel etiam si non coquatur, per balneum, Mariu dici ram,in vale vitrςu destilletur,quo aqua carnis habetur potens in propullanda praua qualitate,& valida innutriendo.
ius usus erit per interualla, & no continue , ut multi hanc partem male intςIligentes, & mulieribus consentientes noia nunquam exhibendam iubent. Ad praeparationem etiam
. . i. pQrtinea; ςpolo citarum in aqua minerali, seu naturali,de qua superius. quae aqua quando sit adhibenda,iam declar
uimus, Videlicet ubi simul cum pestilenti febre adsit colli-
229쪽
quatio, vel consimilis alius affictus. Tempus exhibendi Tempancibum a temporibus morbi desumituritempora autem morborum alia sunt particularia, alia uniuersalia. in particularibus haec cibandi seruetur ratio, ut semper in declinationibus particularium accessionum offeratur cibus, si virtus eousq; perferre poterit. ubi enim interuenerit aliquis casus virium robur dissoluens, quocunq; tempore nutrire cogimur. Si autem accessiones parem habuerint aequalitatem, eundem seruantes febris motum, cibus ea exhibeatur hora, qua aegrotans sanitatis tempore assumere consueuerat. ita enim facilius cibum tolerabit, minusq; ab eo grauabitur. Quo ad uniuersalia tepora hoc obseruandum est, ut in pri-m s diebus is tantum offeratur cibus,qui virtutem manule- .etiere possit, Vel parum augere, si opus fuerit. quare tunc temporis exhibeantur tantum ouorum recentium lutca, fercula in iure pulli alterata, vel iura ipsa modo superius declarato praeparata, non autem exhibeantur carnes ; quoniatunc nimis graue Onus naturae essent, putredinem augeret, ct potius opprimerent, quam releuarent vires. quod tamen in aegritudinis progressu, alteratis pro parte, & humoribus, ct praua qualitate, laudarem, si cum moderamine admini-Brentur, & instante necessitate ad virium resolutarum reinstaurationem . ad quam intentionem commendo omnia praedicta,quae summa tamc cu ratione administrari debent. tanta est enim huius morbi saeuities, ut sicuti in medicamentis, ita in ratione victus nullum impunem sere unquam admittat errorem. Pro potu abstineant primis diebus ab omni genere vini ; dum enim materia cruda est, a vino maxime strata, instri exagitatur, & facilius feruescit. aqua simplex etiam no co- pes.
uenit, quia in hypochondrijs facile bilescit; si bibant etiam
aquam cum saccaro coctam, & nullam dilutam, mihi haec . non admodum probantur;quoniam similia dulcia facile vetriculum subuertunt, quod maxime vitare in hisce morbis debemus.nonnulli succum granatorum, succum berberis,
230쪽
succum uuae immaturae aquae pro potu admiscent. at illa admodum adstringentia semper mihi valde suspecta sunt. bubant potius aquam hordei, vel aquam, in qua decocta fuerint cerasa illa acida,amerena dicta.consueui ego ordinare, Ut pro potu in aqua cocta latum tuleb rosacei, & tantu vini granatorii medis saporis admisceatur , ut nec dulcedo, nec austeritas gustui pateat, ex quibus habet potio, quae nec ratione dulcedinis infesta, nec ratione austeritatis nocua erit . Apparentibus autem coctionis signis, vel virium imbecilliatate instante, exhibeatur vinum album, pauciserum, odoratum,nec dulce, nec adstringens, sed medij s4poris, vel subadstringentis,& optima aqua lymphatu quod si ratione affectionum cerebri, vel alicuius instantis sympt omatis, vinum timeamus, panis medulla ad prunas calefiat, & leuiter torreatur, huicq; superinfundatur vinum , quod per notabile temporis spatium ita infusum mancat, postea panis extrahatur, qui iam vini subtiliores spiritus, & calidiores attraxerit. quo pane extracto, superaddatur aqus ea quantitas,quq ad vinum lymphandum satis esse poterit. hoc autem patio paratu vinu non ita petet caput, nec incedium facile augebit. Vini autem quantitas sit pro ratione ingesti cibi; ubi enim plurimum vini fuerit, dissicilior concoctio alimenti subsequetur ob supernatantem ad os ventriculi ast apta cibum, facilius': inde cerebrum ob eorum plurimos vapores replebitur.& haec de cibo,& potu. Quo ad aerem Hemperetur ,& alteretur, pro ratione morbi , temporis anni, constitutionis aeris, eiusq; qualitatis;& in hunc usum veniat omnia ea, quae superius descripta sunt pro aere alterando,& temperando, & expurgando. Excrementa, praesertim crassiora, si non sponte descendunt, arte procuremur,hicq; ea conueniunt clysteria mollia, de quorum praepararione superius iam abunde dictum est. acriora autem vitentur,& in hunc usum non admittantur. Quies summa imperetur ; ita