장음표시 사용
241쪽
ptimo, quod idem & afui mauit libro curativo per sanguianis missionem cap.quinto haec verba habens. Nam hoc pacto a poplexis proueniunt, multo nimirum sanguine in principium animantis confertim irruente. Quod praecipue alia quando in his contingere docuit, qui plurimo abundantes sanguine ad validas exercitationes perducuntur. ut habet lib. 3. Aph.comen. zo. sanguinis haec plenitudo cerebrum cavi. occupans non per obstructionem ventriculoru, sicuti pitu, ta, di melancholicus humo apoplexiam generat, sed propter eorundem constipationem,& constrictionem,cuius ratione vis animalis ad infernas partes defluere impeditur. Venae enim omnes cerebi,& sinus illi ampli, & praecipue retia '. sormis plexus adeo sanguine hoc consertim irruente replentur , ut ventriculis, & vasis principalibus angustiatis transitus virtuti animali prohibeatur. Hinc dicebat Galenus libro secundo aphorismorum comen. 42. duplici de causa fieri apoplexia scilicet aut oppletis ventriculis cerebri humore frigido, qui est casus, de quo omnes scribentes agitta aut propter aliquam dispositionem inflammationi similem, quae in ipso cerebro constituta fit. & hic est casus prssens, de quo nos agimus, & cuius curationem neglexere, qui singulorum morborum medicationes docere profitentur. Navere in tali apoplexia explurimo sanguine, cum ex calidis humoribus unus sit, cerebrum occupante fit affectus inflammationi similis. Advertatur autem quod non dixit Galenus
ab hoc inflammationem fieri, sed affectum inflammationi In apoplaria dsimilem: quoniam in hac apoplexia sanguis ad intra pro- sanguine nompria vasa continetur, nec substantis cerebri communica- vera cerebri intur, at in vera inflammatione a venis magnis ad minores, a flammatio.
minoribus ad capillares, ab his autem in porositates,& substantiam cerebri transmittitur. de vere membrum inflammatur. Quod membrum inflammatum cum sit ex principalibus,necestario ad eius inflammationem cosequitur febris.
quae febris cum ab amplexia abnegetur, non enim Hippo-
242쪽
crates nec Galenus quam huic, aut alteri apoplexiae mbrem copulari meminere, id is apoplex iam a vera cerebri inflammatione causari non tradunt, nec ab ea fiet, sed tamium ab assectu inflammationi simili, qui non erit, nisi maxima venarum, & vasorum a sanguine calidiori repletio, de qua vasorum repletione solum in casu isto Hippocrates, &Galenus non autem de cerebri substantia male affecta in Lib. q. reg. minere , cuius ratione dicebat Hippocrates. Quod autem sicuti ai. quis repente obmutescat id venarum interceptiones, occlusionesq; faciunt. quem locum declarans Galenus libro de morborum causis, post alia subiungebat. Vbi vero interci-Zib. ct caά. piuntur, quae sunt in animali, arteriae, hoc est ita oppletae r . p i, sanguine fuerint, ut nullus in ipsis relinquatur locus,in que,
dum attolluntur,aerem externum attrahere possint , tunc quodammodo strangulatur,atque extinguitur calor interianus, ac qui ita affecti sunt, subito sensum, & motum totius corporis amittunt. Quare haec apoplexia non ex substantia cerebri inflammata, ted ex eiusdem vasorum nimia oppletione causabitur. Et hinc pateat eorum error, qui locum illum Galeni secundi aphorismorum exponentes per dispositionem inflammationi simit em intellexerunt, vel veram inflammationem, vel erysipilas, pateatq; nec eos mentem Galeni assequutos este, nec veritatem attigisse. ubi enim cerebrum vel inflammationem, vel erysipilas patitur, si partes exteriores, & membranae tantum hic patiuntur,fit phre nitis, si autem intimae partes, & internae, ipsiusq; cerebri
substantia hoc idem passa sit, accidit affectus ille, de quo
supra egimus, non autein apoplexia, in qua cum necessario. a. adesse debeat impedimentum, per quod statim prohibeatur descendere vis animalis ad inferiores partes, hoc no ex erysipilate nec ex pura inflammatione, quoniam hinc nec ventriculi, nec vasa omnino angustiantur, pendere potest. sed tantum hoc fiet, ex venarum,arteriarum, sinuumq; nimia sanguinis repletione, cuius ratione facta constipati0,
243쪽
& constrictio, unde spirituum non tantum transitus prohia beatur , sed etiam, & ipsi strangulentur, & sui centur, sit
in causa, ut subito motus, & sensus una cu detentione principum facultatum amittatur. hcq, vera, &exacta succcidit apoplexia. Hunc affectum olfecit quidem Avicenna no Auicenna an tamen perfecte metam ipsam attigit. nam apoplexiae essen- egerit de πο-
tiam declarans docebat etiam eam a sanguine fieri. qua du- pleria af plici ratione accidere testabatur. scilicet vel eo statim enu-so ad ventriculos cerebri, perinde, ac ob pituitae, & humoris melancholici ad eostem subito factam effusione fit etia .vapoplexia, quod non alia poterit contingere via,nisi cum
ex vena,sive hoc ex causa procatarotica,sive ex interna metriat , eiectus cerebri cauitast multitudine replens eas o
struit casus mea sententia insanabilis,tu quia ea sanguinis copia ex vetriculis cerebri arte educi no potest,tu quia ibi permanens necessario in grumos conuertetur, a quibus in euitabiliter mors succedet. Vel eo oppilante non cerebru, vel cerebri vasa Ad meatus ipsius spiritus ad cerebru permeaten qui meatus sunt arteriae caretides,& venae iugulares.his auri te ex vehemctia repletionis,& multitudine sanguinis oppi, latis credit Avicena homine statim amplexia deprehendi . Perinde,ac cotingere consueuit inquit ipse costrictis venis apopleticis quibus ligatis deperditur statim motus, & sensus.At hic casu anostro ratioe loci affecti, cu nos cerebruipsum atactu, hic aute vasa ad cςrebrum deueientia affecta supponat, multum dissidet,nec veritati. aut Galeno conformari videtur. Nam falsum est his vasibus, siue per haec vasa Venas iugulares, siue arteriasq;, intelligas. coarctatis, de obstrinis constrictis hominem sopiri sensumq;, ac motum amittere, rugu Vt clare docuit Galenus lib. a. de plac. Hipp. & Plat.cap. 6. ψ Nqui etiam lib. de pulsuum usu cap. a. ligans venis iugulari 'm Nil bus exiguum quid incommodi animal sentire,vinctis autem 'e' arteri S carotidibus etiam idem currere posse expetientia ρ hoc approbante testatus est. Si autem his ligatis non sopi
244쪽
tur animal, in coq; seruatur motus, & shnsu deperditur autem tantum, ut loco prius citato ii onct Gal. pulsatio in arterijs super partem ligatam existetibus igitur nec his obstruistis,aut oppilatis videtur posse hominem a poplexia d prshendi subsequitur quidem .ex tali oppidatione laesio, in homine lethalis, ubi haec perseuerauerit, quoniam huius ratione non comunicata vitali virtute, acapiritu ipsi cerebro omnes eius virtutes in posterum periclitabuntur, non tamusuccedit apoplexia, quae subito accedens affatim sensum,&motum auferre consueuit . in hac autem oppilatione cum subitus non fiat casus, nec etiam apo Giae nomine vocari poterit. Forsan autem lapsus est in hacre Avicenna ex no, mine venarum apopleticarum quas Arabes ita appellar a quia opinati sunt his constrictis apopleticum hominem fieri. Hi autem apopletica vocarund, di lubetica haec vasa aqimitationem Graecorum, inter quos praecipue,Aristoteles hoc idem libro de somno, di vigilia,pro veto supponenS recenseatur, qui has carotides arterias, quasi his obstrictis,&angustiatis stupidusn soporosus homo reddatur, dixere. in & in hac re antiquiores Graeci errarint, qui ligatis unacu his arterijs venis, &neruis, videntes animal mutu reddi, illud sopitum dixere, obmutescentiam ipsam soporem ambitrantes, quod non ab arterijs tamen, sed a neruorum laterceptione causatur, quemadmodum Galenus loco est to clarissime expressit. Quare hinc censeo Avicennam I psum fuisse. Ni forsam cum nos ab omni calumnia vindicare nitentes, dicamus ipsum per meatus ipsius spiritus ad cerebrum intellexisse plexum retiformem, ac choroidem cointextum, quibusiaut obstructis, aut angustiatis, cum no per ea subministretur amplius spiritus animalis ipsi cerebro n cessario eo munere suo non fungente concidit animal, sen. stq;,ac motu una priuatur. Qui tamen casus, a nostro lo ge diuersus est, nec coincidit cum his quae a nobis declara
ta sunt, licet in hoc etiam prsdictorum vasorum obstructio
245쪽
a sanguine ipse supponi queat. Huius autem cum nos essentiam causas ditaretias signa, ct curationem tradere debea mus pro eius declaranda, & csientia, & causis sufficiant cassus nunc dicta sunt. Disserentias, & signa earundem habebimus ab eodem nte, a quo & alterius apoplexiae luin Disseratu, σberimus . nam hic , cuiu&emodi, & illa,vel est sortissima, . vel inis, vel minus sertis,vel debilis. harum disterenti rum signa desumutur ex anhelitu, qui si vel prohibeatur,
vel magna cum vi inspiretur, vel si non erit violentus, sittainen inaequalisi, inordinatus, & intermittens,vel si aliquomodo sit ordinatus, & non ita intermittens, nec ita inequalis, indicat, vel sertissimam,vel serte vel minus seriem, vel debilem amplexiam . Hanc vltimam curare poterimus si omnia fiant, quae sunt ex arte necessaria, minus serte non Trognosti .
ita facile, senem cum difficultate maxima, &saepe cius crit curatio impossibilis, sicut, & eius,quae est sertissima.Signa autem, per quae haec apoplexia a sanguine genita des Furia drat, & distinguatur ab ea, quae ab humore frigido ventricu. DUμi'eζηο ὲOs replente causatur , maxime consideranda sunt, quonia H ς
utrarumque curationes no coincidunt, maximaq; in aear tantium detrimentum errata, si omnia indiscriminatim fiat, ς
committi possunt. illa enim calefacientibus, incidentibus, acrioribus, exurentibus , di quandoq; igne ipso curatur,quq si in hac adhiberentur, omnia pernitiosa essent. Distin Aionem hanc habebimus, si materiam peccantem, quae sit, conijcere poterimus, praesentemq; grotantem exacte inspexerimus, considerauerimus. materiam peccantem eXpraecedenti victu, ex ratione vitae, ex state, ex sexu, ex temperatura, eX anni tempore, ex aeris constitutione, ex passi num consuetudine, ex supressa euacuatione,& similibus
ludicare poterimus. Vnde si patiens usus sit cibarin ex farina subactii, lacticini , leguminibus, oleribus stigidis, rapis, vinis nouis, & similibus, si circa aquas, vel in locis hu
midis degerit, si sit senex, si mulier, si frigidae, & humidae: P comple
246쪽
rax .' P. I SALII DIVERSI. a complexionis, si sit in hyeme, si aeris constitutio his sit m
initis,si consucuerit pati morbos a pituita,li eiusdem aliquacuacuatio sit cohibita, si sit solitus excrementis pituitosis abundare, poterimus indicare morbum hunc a pituita P nitum fuisse . Si autem patiensivsus sit castibus sylvestriuanimalium, vel domesticorum ted salii is lentibus,caulibus cochllaeis, vinis nigris, & crassioribus,& alijs sint ilibus si sit in artatae declinanti, si habitus calidi, & sicci, vel saltem calidioris hepatis fuerit, si simus in autumno,si in constituti ne simili, si in regione sicca degerit, si coiisueuit pati mo bo,a melancholia. si eiusdem aliqua euacuatio suppressa sit, di praecipue si hemorrhoidum conlue ta fluxio sit cohibita.si sit solitus abundare melancholicis excrementis, si plurima passus est animi molasta accidet ia, si curis solicitudinibusq; implicatus fuit, si vigilias, vel saltem insomnia formidolosa, & maesta passus est, iudicare poterimus hanc apo exta a melancholico humore genitam este. Si vero paties asiumpserit cibaria bonichymi,& sanguinem generantia, si hilari . ter vixit, si moderate se exercuit, si sit iuuenis, si sit habi tus carnosi, si temperaturae calidae, & humidae, si simus in vere, si simus in constitutione calida,& humida, in regione consimili, si consuetus sit pati morbosa sanguine si suppressa sit aliqua sanguinis solita euacuatio, si plurimo sanguine abundare sit solitus, & si alia consimilia adsint, poterimus conijcere morbum hunc a sanguine gentium suisse. quod idem confirmabitur, si aegrotantem considerantes, in facie ruborem n oculis venarum apparentiam, & in capite calorem insignem adesse inspexerimus. quod si pallor in facie, di frigiditas eiusdem, & totius capitis oculiq; caui adsint, pituitam,vel melancholiam esse in causa morbi poterimus suspicari. Cum autem habita hac causarum consideratione proposita,& cognita fuerit apoplexia a sanguine , quid pro eius curatione indicabitur Θ Quicunque morbi ex repleti ne fiunt, curat evacuatio.quare cum hic morbus fiat ex sim a la
247쪽
Iasanguinis repletione, eiusdem sanguinis euacuatio indicatur. quapropter statim mittatur staguis, ut docet Hippocrates in casu isto,ex interna brachij dextri vena, sanguisq, copiose educat; repetaturq; eadem die ex alterius brachij humeraria ,& quoniam materia est firmata in cerebro ,&loco principali, hic ultra uniuersalem totius sanguinis mis. sione euacuationem factam conueniunt omnia reuulsionu,& derivationum genera, que proposita sunt inflammati ne cerebri. Vnde cucurbitulae scarificatς,& non scarifica tar, frictiones, ligaturae, complessiones, balnea ad extremas partes,hirudines,& post aures,& ad intra nares applicitae, etiam ultra hcc elysteria acria cum hic nulla sitiinflammae. tio conueniunt methodo conuenienti , di recita ratione adminis rata An autem hic conueniant repercutientia, ct cstera localia superius explicata, dico,quod licet quaecunq; materia in principio sit reprimenda cum tamen ap plexiae principium uno oculi ictu pertranseat, cum fiat subito, non ratione principii .repercutientia conueniunt, qus nec etiam ratione materiae peccantis conuenire possunt. cu enim
sanguis nimia quantitate super abundans adeo repleat vasa, ut spiritui animali transitus per ea permeare, & ad inseras partes descendere prohibeatur, hincq; crassescat, & quasi coalestat, difficulter l: esiluat; ideo reprimentia , adstringentia, restigerantia, repercutientia non conueniunt'; quo niam magis constipabunt, di conliringent materiam, & ea impingent in vasibus ipsis, quam quod eam possint a pro prio conceptaculo excludere, & repellere. quare hic moneo abstinendum este a repercutientibus, & restigerantibus, quoniam haec potius sanguinem sisterent, sed utenduesse his,qus laxare possunt. quibus mediantibus sanguis, qui in loco affecto firmatus est,possit euacuationibus, revulsionibus,& derivationibus cedere. Ista autem laxantia sint moderate calida,tum quo ad caliditatem actualem, tum quoad potentialem, prae omnibus autem commendo balneum
248쪽
AE plexia Hosemper fieri obfructo, vel ad n icto plexuretiformi.
aquae dulcis, eiusque embrocham,per haec enim laxatur mcile vasa, sanguisq; magis fiuidus redditur . Vnde in his, in quibus minusquam deceat fmgius e naribus fluxerit, laudati Hippocrates lauare caput aqua dulci cillida quod remedium particulariter ipse in Milone ad mihistrauit , v de saguinem prouocando aegrotantem subleuauit, quoniavasa laxare potest, & sanguinem fluere facit. Quod idem cum tentandum sit in apoplexia a sanguine videlicet, ut vasa laxentur, & sanguis fluidus reddatur,.ut revulsionibus arte faciendis, & ctiam his, quae a natura tentari possunt, cuiuscemodi vidi nonnullos exus anguinis profluuio hoc
morbo fanatos, facilius cedat remedium maxime conu niens, ac opportunum existet,& multum proficere poterit, cui in morbi progressus nonnullos etiam laxantia addere poterimus ea in aqua decoquendo, sicuti folia malua--rum, Violarum, radices althes, radices malus, semina luni , maluae, fougraeci, altheae, & similia, quorum deco ctiones ad hanc candem intentionem procedente morbo in usuin venire possunt, modo quibusdam refrigerantibus temperatς, modo solς. Excrementorum hic cadem habeatur ratio, quam in superioribus habendam eine deci rauimus . cibi, dum morbo detinenturi, nullus est usus, in eius autem declinatione ad sorbitiones deueniendum est cum omnimoda vini abstinentia. Qui docuit apoplexiam fieri obstructis, vel constrictis arterijs, quae plexum retia
formem conficiunt, si pro casu speciali, & possibili hunc
proposuit, admittatur, & iure, cum ijs vatibus impeditis vitales spiritus ad cerebrum promeare nequeant. quibus ipsum destitutum necessario motum, & sensum influere amplius non potest. At si hunc casum, tanquam exemplar, quo semper ita apoplexia fiat, in medium protulit, non admittendus est. cum enim solutae apoplexiae creberrimo alterius partis corporis paralysis succedere consueuerit, &hoc ex permutatione materis a cerebro ad neruos transmis
249쪽
cra de transposts , clare liquetion sim per fieri a pople-
Σiam praedicto modo, quoniam ad hunc casum specialem propositum paralysis nunquam succedere potest. collacta enim materia ad basim cerebri bi est plexus ille rctiformis, nullam: habet cum neruis communionem, quibus GIarsis nunquam piualysis succedere potest. cum igitur sarapissimc ad apoplexiam soluta Paralysis succedat,& in hoc ipcciali casu nunquam luccedere possit concludatur ap plexiam non semper modo nunc proposito generari, de eo magis, quo amplexia lisc ex materia angustiante r tisormem plexum videatur insanabilis, cum tamen solutio
a poplexiae s pius videatur, saepeq; ab apoplexiadoluta pin
E Pilepsiam fieri, quem admodum, & apoplexiam, ex
venarum interceptione, & occlusione a nimia sanguinis copia causata, nemo prser Hippocratem, di Galenum a quibus transtripsit Avicenna ) citatis locis quarto de ratione victus in morbis acutis, tradidit, nisil hanc ego aliquando in actu medendi vidissem , cum omnibus signis ab Hippocrate praenarratis,forsan nec huius verbum facerem. cum hic sit rarissimus casus, nec ita facile sit explicare,qu modo ex venarum interceptione, & occlusione fieri pos. Dilapsia dia sit epilepsia , cum tamen. hunc videam, & ab Hippocratta Pine. .& a Galeno positu ab Avicenaq; receptum, mihiq; hic casus in praxi se obtulerit curandus, propono Epilepsia ali. quando a sola sanguinis copia venas intercipiente,& occi dente generari . Sanguis hic cum copiosus est,ab aliqua causa extrinseca, sicuti vel ex potu vini vinosi, vel ex valida uilapsia ὀ a
exercitatione , ut innuere videtur Galenus tertio Aphoris. guine qμ-ο morum commen. 2 o. concitatus , & quemadmodum in his,
qui mihi se curandi obtulerunt, semper animaduerti, irrumia partes superiores, cerebrim vasa affatim replens, cum naturar
250쪽
naturae grauis, & qualitate sersem etiam molestus Iepsiam causat insurgete natura ad eiusdem propulsionem, di discussionem, sicuti in singultu a repletionς euenit,&eo magis natura ad hoc insurgit, quo magis ex repletione v sorum sentit se grauari, & prsmi .:Vnde in extinctionis periculum eat natiua caliditas quae ob multitudinem,& copia sustocationi quippiam simile patitur. hacq; rationesin casu isto accidunt conuulsiones, scilicet concullo, & concitato primo principio ad noxis humoris expulsionem. quod non hi in apoplexia, licet ab eadem causa generetur, quoniam in apoplexia est fere omnimoda venaru interceptio , cuius ratione spiritus nullo pacto permeare polsunt, unde statim motus, & sensus deperditur, at in hac epilepsia, licet sicaliqua interceptio, & occlusio, non tamen est tanta, & talis, quanta, & qualis est in apoplexia.nec est adeo uchemens, ut spiritus omnino permeare prohibeat, unde natura potest valide insurgere,quod non potest in apoplexia, cu i in apoplexia etiam spiritus fere extincti sint, & suffocati at inspilepsia sit tantum ob materiam copiosam grauantem , di occludentem periculum eius extinctionis, & sutacationis cuius ratione etiam facilius admodum haec epilepsia, quam apoplexia curetur. quae nisi importuna adhibeantur cales
cientia remedia ab his, qui epilepsiam ab humore frigido causari semper existimant, sola copiosa sanguinis missione tollitur.Huius ea sunt signa qus ab Hippocrate posita sunt,
videlicet faciei rubor, occulorum constantia, manuum porrectio, dentium stridores maxillarum contractio, di caeteri similes conuulsivi motus.quod si his addatur sanguine patiente abundare, ut ex proprijs superius positis signis cond-cere possvinus, causamq, praecedente cit cocitasse, certo poterimus indicare Epilapsiam hanc a plurimo sanguine, cu demque venas intercipiente,&Occludetegenitaetae . cuiuς curatio cum coincidat cum ea, quaeapoplexiq a sanguine debetur, a superioribus administrata remedia assinuntur r