장음표시 사용
371쪽
nee In mole corporis,nec in facultatibus, nec in assectionubus, nec in v liis accidentibus senubilibus, antequam rabie incurrant , vllain mutationem subierint. Rationi aute,quoniam ex hoc supposito sequitur,intemperiem insqualem esse insensibilem,& innocuam: aequalem autem, & hccticam manifeste dolorosam, &sensibilem esse. Cuius tamen oppositum Galenus ipse docuit, experientiaq; dictat, a quibus habetur, quod, dum fit alteratio, persentitur id, quod
alterat. cum autem alterata sunt corpora, & intemperies
est in habitu, nec sensus,nec dolor adest;cuius merito hectici, nec febrire se sentiunt,nec ex ea dolent. Nec si dicas, intemperies ista sensim introducitur, ideo, quamuis inaequalis existat, indolens est; cum ea,quae dolorem inuehunt, comsertim agere debeant,dissicultatem tolles; quoniam licet novitet dolor, es t tanaen aliqua sensatio. illius permutati nis ; quoniam etiam in his, quae sensim fiunt, licet omnis absit dolor,tamen aliquis est sensus illius alterationis in corpore. Vnde qui ex intemperie frigida ad calidam sensim
trans mutatur, temporis processu se calidos sentiunt; at homines rabientes, nec dum ad candcm disponuntur, nec dueadem corripiuntur, ullam talem sensationem persentiunt. praeterea ubi in corpore humano introducta est aliqua imtemperies insignis, eiusdem signa adsunt, nulla aute huius in tali casu indicia intemperiei reperiuntur.His alteram adindo rationem manifestam. si hac affectio in intemperie calida , de sicca consisteret, possent patientes per refrigerantia, humectantia, sicuti per balneum aqus frigidae, praeseruari. quod nedum est falsum cuius ratione in praeseruatione nulli scribentium eius meminere) verum etiam totum Oppositum operatur; cum per id venenum hoc introcludatur, di ad intimas partes violenyius impellatur, sicuti omnia refrigeratia exterius applicata hoc idem facere possunt. iniat e intemperies haec a rabie excludatur, & quemadmodum lisc , pariter & reliquae omnes, quae minorem anal
372쪽
giam ad rabiem habent,non admittantur in casu isto, tamquam eae, in quibus rabiei essentia consistat . Febrem validam concomitari rabiem, nonnulli docuerunt; alij paruam, & minima dixerunt , csteti autem ne hu im β in quidem meminete. Non ratio, sed experientia discrimebit seu ite odirimere debet. Quidam commorsus a cane rabido φ' ulcere iam sanato, in temedium* veneni nullo adhibito praesidio, nisi paneo aqua benedicta, uti consueuere riplurimum nostri nomines facere, a quodam sacerdote aliumpta, exactis duobus mensibus, passus est ex vehementissumo ictu contusionem ingentem in imo venire; hinc cum male haberet, febre valida deprehensus est, simulq; paulo post rabie correptus tertia die delirans,furens, & insigniret
ricitans, omnia4 symptomata tabientium patiem,milare vita functus est. Mulier quaedam cuius historiam insorius marrabo, semper cum hac assectione febricula detenta est usque ad mortem. Reliquorum rabientium,quos ego vi. Herma, neminem sensi ulla conflictari febre, nec huius ad est suspicionem, ne dixerim signum,obseruaui. Hinc colli go rabientes ratione proprij virus non febricitare; si autealiquando statiant, hoc ex corporis praeuia alteta india Positione fieri . . Animalia rabida per morsum homini proprium virus comunicare,omnes tradiderunt.an autem alia via eundem in-ηwδὰ isi a ficere possim, non ita constat. Quidam sensere canis rabienz Una inos tu saliuam,si humanum corpus tantum contigerit, rabiem
sum an per a- excitate possiti quod tame nequaquam verum est, nisi ape lium viam pos ta, fissave culinon enim venenum istuci eius est emcaciar,ut ni virus co- per selum contactum hominem cute integra inficere queat.
Municare. immo in aliquibus hoc est adeo debile, & segne, ut etiam per morsum non possit c unicari. hinc vidimus multosa cane rabido commorso qui etiam nullo auxilio euasere, ct a rabie praeseruati simi .non enim omnes, quos petit c nis, rabiem mcumini,sed eos quotum vkem multa
373쪽
ta saliua madefecerint, incidere in hanc assectionem eη patientium relatione obserrain,cum enim vim b0cistgqς sis in penetrando in agondo, similiter,nisi nuru bilis sit quiritatis quonia etiam deluseria phumam in minima quMutare nihil is lare,sicut nec scintillae ignis nere possunt vi
ri non ita adhaerere potest, ut alitu rmeare quςM. hincqi multi a cane rabido commorsi nulla cum difficultate saluadeo nilos autem, nisi valida administrentur remedia,vix preseruare queas. Quod saliua ista per H cus apert3 cuti iacee re potest, idem efficatius stget, si quis eam delibauerit . ubi aenim labia, vel linguam tetigerit, facillime punetrando ra-hiem introducci in hominem. ex quo casu narrat Hieron nius Cardanus Patritiu Mediolanesiem rabidu evasis cum rabientem canem, quςm suffocandu destinauerat, Osculas-det. Ex consimili causa norat Osius Avulu 3,Su triseis
quandam,cum vestem a rabido cane cdmorum ore, & li gua ad eam sarciendam contrectaret, hunc morbum incurrisse. quod non ex alia potuit fieri causa, quam ex spuina pano immixta,&ab ea delibata. huiuscemodi autem p/tiem tes , licet citissime validissimis curentur antidotis, & medicanaetis, vix mihi persuadere queam, praesentari posse.quod tameo nequaquam ii ossibile esse attestor, cum eligin ab- qua nouerim antidota, quae deteriora, & v,idiora vς Rasuperare possint. hoc tantum sit dictum, ut patientes, Mediciq; manifestum, & imminens conspiciant,& animaduertant periculum. An autem ex solo afflatu canis rabidi,&eη eiusdem solo contactu, O contrectatione possit homini c9 micari rabies ,ut notat Melius Aurelianus, dixerim, contarum, o contrectationem solam ad hoc impotentu existimare , qui nouerim sepe eiusdem morsum adloc pςragendu invalidu fuisse. Inspiratione auteno ita facile excludo,cu huius virus possit tauta esse analogia ad cer brsi, Π
ex sola inspiratione,& odoratu ei labes ista impartiri possit, cuius tamen rei ullam nec vidi nec audiui experientiam.
nicari potest. Rallas an persiolisi contacta,
374쪽
Hoc virus per morsum homini communicatum adeo se gniter agit, ut perniciem, quam illaturum est, non ita cito proferat, ac manifestet. hinc aliqui ad dies plures, alij ad
menses, aliqui anno exacto rabie corripititur,in nonnullisq; proditum memoriar ab antiquis habemus, hunc morbum aciquintum, septimum,& duodecimum annum dilatum fuisse. cuius rei si ratio perpendenda est, haec erit. Venena deleteria, & quae toto genere humanae naturae aduersantur,a calore nostro unquam nec euinci, nec superari pollunt, sed vel
hausta,vel eiaculata in corpore humano existentia semperagunt, Vitam oppugnantes, in perniciemq; tandem homine ducunt. Actio ista alias cito, alias tarde perficitur. huius diuersitatis ratio ex duobus pendet, videlicet vel ex violentia, seu imbecillitate agentis, vel a sortitudine, seu dubialitate patientis. Ratione agentis nouimus idem venenum, modo suam actionem citissime, modo longo tempore edere ex eius de violentia,vel maiori, vel minori ; hinc videmus, si sub Ele ardenti,media aestate, vigente Canicula,quis a no cicurato aspide percutiatur, statim interire;qui ide si hybernis teporibus cicurato existente aspide feriatur, tarde peribit hoc venifici agnoscentes venenii id, quod velociter, paucisq; horis, vel dicbus hominem enecare posset, ita praeparant, iidem remissa eius violentia longiori tempore effiaciat . Ratione patientis, multos nouimus, qui eodem assumpto veneno,diuersis temporibus extincti fuerunt ; quoniam ad omnem actionem patientis dispositio requiritur, cuius merito imbecilla corpora citius,fortia tardIus a veneno n cantur. His itantibus dixerim, cum ex sui natura virus rabiduni in agendo segne iit, nullo pacto ex morsu posse cito aetere .cur autem in aliquibus citius, in alijs autem tardius rabiem introducat, hoc ex patientis dispositione fieri assi ro . huius merito eorum, qui ab eodem cane comorsi sunt, alios vidimus duobus, alios quatuor mensibus, alios tar
dius rabie correptos tuisse, quoniam illi imbecilliores , . istiabili b sortior
375쪽
sortiores existentes pro ratione dispositionis virus admis Te, cum autem quaedam corpora a natura robusta sint, pamtesq; solidas ita formatas habeant, ut facile externis resistant causis, si his communicatum sit virus istud, quod sui natura segne,&tardum est in agendo,actio eius situ in evidem protrahetur . cui si sorte addatur, quod victu hi viai tur, qui venenum hoc hebetare possit, eiq; resistere , sicuti est usus vinorum potentium,radicum,& herbarum acriorrigulae indulgentia, & satietas, in his per multum temporis potest tardari rabies. quoniam cum venenu semper aliquid male disponendo agat, sed robore corporis , & victus ratione reluctante ulterius progredi non ita facile queat, res adactum ultimum non, nisi per multum temporis spatium, deduci poterit. unde in his, & per menses, & per annos poterit tardari rabies: quς tamen, nisi virus illud potentibus,&validissimis antidotis superetur , ineuitabiliter succedet; quoniam hoc venenum vi naturae nec excludi, nec expugnari potest, sicuti &caetera deleteria , quae nunqua a calore
nostro superantur: cuius ratione nec e corpore ex naturae operatione excernuntur, nec quo ad facultatem virulei tam euincuntur.
. Virus istud, quod in tot generibus animantium procreari, hominiq: per ea impartiri nouimus,considerandum est, an in homine ipso, nullo extrinseco accedente contagio, a-principiis internis fieri possit. Dietaret ratio quidem, cu om Vici 4 pri nium assensu venena deleteria in homine generari possint, 't 'i etiam hoc virus non excludedum esse, non magis distante μ' ---ς hominea fera, Sc serpente venenum eiaculate, quam ab ani malibus, qus in rabie procliuia sunt,immo maiore cum his, quam illis, analogia habente: tamen cu nulla antiquoru a thoritas hoc attestata sit,qui semper rabie ex contagio, non spore homini acccssisse docuerunt, no videtur hoc ita facile admittendum este, Si tamen experientia difficultatem ista
dirimere poteridicam,quid viderim ipse in particulari ca-
376쪽
su, quem nunc explicabo. Mulier annum agens trigesima sextum,febre languens me ad eam curandam accersivit; in uenio eam febre pestilenti detentam, curationem aggre dior, sanitatiq; restitutam die undecima eam relinquo. to ridem diebus interpositis dysenteria admodum doloroin, addita febre, amictari carpit . me iterum aduocat, mortaoppugnare incipio, septemq; dictus morbum supero. Κbricula quaedam remansit, quam cum curam delibero, superuenit mulieri maxima omnium liquorum auersio , tantaq;, ut non modo, quae ipsi offerenda crant tum medicamenti, tum cibi ratione, perhorresceret,& abominaretur,sed etia, ut astantes nam media erat aestas etiam bibentes coram ea
sustinere non posset. hanc rabie correptam ex hoc solo lynaptomate deprehendi,quod adeo deinceps auctum fuit,ri nihl l admitteret,etiam in thalamo,siquidi asportandum esse.& non modo potum simplicem, sed etiam omnia cibaria liquida abominaretur. cumq; ilida alimenta ratione febris,& longitudinis morbi non ita facile admitteret,in virium prostrationem delapsa est;non tamen cito periit. sed ultra septimam producta est a die,in quo humida auersari carpit, octauaq; die defuncta est.in qua muliere nullum aliud sym-Τmma ex his,quae retulimus cocomitari rabidos,fuit, praeterquam liquorum omnium auersio,menteq; semper c
sitit . nec de ullo unquam conquesta est, nisi cum liquida monerentur .quo tempore adeo afflictabatur, ut horrem dum quid esset ipsam conspicere.reliquo tempore semper quieta fuit,interrogataq; a me , an unquam a cane rabido morsa fuisset, certo affirmabat,nunquam se a cane ne rabido, sed nec etiam sano tactam fuisse, cum nec domi
quam canem educasset, nec externis unquam communi- callet. Mater autem prasiens interrogata a me, an meminis.
set filiam, dum puella esset, & in artate infantili, cuius r atione ipsa non recordaretur, unquam commorsam ab ulla, cane, attestabatur certissime filiam nihil tala unquam passam
377쪽
sam fuisse. Quare hinc dubitare carpi, an homo a principsis
internis posset rabiem incurrere. cum enim hic de contagio nihil constaret, hydrophobiaq; ista non esset conlucta cum his symptomatibus,quae rabidos homines a rabientibus animalibus comorsos concomitari consueuere, suspicatus sum factum esse a causa interna, & cum non fuerit communica ta a furente,& rabida bellua deo eam extitisse caeteris mutioremmisi dixerimus remissam fuisse eius perniciem ob antidota assumpta in curatione pestilentis febris, & propter notabilem prauorum humorum in dysenteria excretorum euacuationem. Vltra hanc experientiam ad idem suspicandum me persuadebat elij Aureliani authoritas, docentis certo fieri nonnunquam in homine rabiem absque manifesta causa, Soraniq; historia narrantis se vidisse infantem ubera expauescentem nullo praecedente contagio,ad hoc idein arbitrandum me admonebat. Quid tamen in hac re sit se riendum,certoq; astirmandum, ego non decernam : sed caeteri his propositis, antinaduertant, iudicentq;, an homo a causa interna, nullo accedente cotagio, possit ex se rabiem
His ad declarandum huius affectus essentiam preliabitis
ex quibus pateat,rabiem,no timorem aquae irrationabilem i esse,sed astectionem praetematuralem a iuru rabidi anima r . alis ex proprietate agente concitatam una cum auersione liquidorum omnium ob laesionem ingentem, quam ijsdem assumptis, vel oblatis persentiunt patientes reliquum est, ut ad curationem descendamus, eiusdem signis prius d claratis ,& expositis.non cogniti enim morbi nulla fidelis,& opportuna potest esse curatio. Signa h in triplici sunt disserentiantia futuri, alia praesentis morbi sunt,alia vel f Iutem, vel mortem prognosticatur. Per haec signa futura rabiem in his, os morsos nouerimus a rabido animanti, deprehendemus,videlicet, ubi in patiente insolita fuerit is amittas , impotentia ad omnem a nem, iracundia, siue causa,
378쪽
causa, stomachi vellicatio, mentis conturbatio', timor sint
ratione, somni perturbati, aquarum abominatio, plura balia similia accidentia. Sed ultra haec signa unum ego prae cipuum ,& infallibile animaduerti,quod omnibus ignotum ex minima huius rei experientia fuisse credo. & hoc signum est dolor quida in loco iam comorso, licet ulcus antea pex dies, di menses integre fuerit sanatum, accedens, qui intC sus esse non consueuit,nisi morsus partem neruosam petierit. hic dolor a loco iam comorso incipiens, leuiter j; patierem affligens per partem post partem spatio trium, aut quatuor dierum, aliquando paulo plus, aliquando paulo mianus,ascendit ad cerebrum: cui cum communicatus fuerit, in eo quasi vertiginem causat, simulq; confusionem quandam, quorum merito modo ad hanc partem, modo ad illam declinantes recta progredi nequeunt,indeq; statim in rabiem homo deducitur. hoc signum animaduertant hi, quibus uiferuntur comorsi a rabiente bellua:quoniam tunc res escia praecipiti casu, de proximoq; pernicies, quae latuerat,propalanda est.& si praedicta omnia coiecturam futurae rabiei inducere possunt,hoc unicum prae omnibus certam imminerire declarat. Quae ubi accesserit, omnia iam enarrata sup
rius signa ipsam praesentem demonstrare possunt, quae cuiam sigillatim explicauerimus,dum rabiem hominis perscrutaremur, hic non erunt repetenda. hoc unum tantum dixero , quod facta rabie manifestis patientes aquam, & omne liquoris genus abominantur , ac fugiunt. & ab his tum asia. sumptis, tum oblatis summopere laeduntur. hic l; est praecipuus character, quo dignoscere possumus certo facta esse,& confirmatam rabiem. Quo tempore solent riplurimui
Omnia eXcrementorum genera retineri. In uno tamen vidicgo excretam maximam, & ingentem urinae copiam sinu
ullo aegrotantis sensu. Dum hi comedunt, cibariaq; solida assumunt, licet quoquo pacto difficulter deglutiant, avide aliquando comedunt. Vidiq; aliquos simul carnes , & olla
379쪽
apprehendere,& conterere, & ita facile esitare, ut profecto non adeo facile canes ipsi ossa edant. Arabes alterum addidere signum confirmatae rabiei,videlicet,vrinam nigra, in qua excernantur carunculae, quae vivas canum imagines repraesentent. Quod hi urinam mingant nigram,non possum ego attestari , qui viderim lotium in multis a sanorum lotio parum immutatum, in aliis autem immutatum quidem, sed non nigrum, Quod autem in lotio istorum appareant vivae canum imagines, credo meram fabulam est remq; poetis, non medicis dignam. omni enim diligentia adhibita hoc esse mendatium comperi cum nec carunculas, nec imaginem aliquam unquam perspexerim,nec alios,praeter Arabes, hoc vidisse audiuerim. quapropter problema illud, in quo quaeritur, quomodo in laborantibus hac aegritudine possit excerni lotium,in quo canum imagines appareant, mea sententia Medico,& Philosopho indignum est. Medico qui de , quonia cu ipse artifex sit sensatus,nec sensa hoc deprehendatur, huius causa ab eo quaerenda no est. Philosopho autem, quoniam hic veritatem, non fabulas, indagare debet. Signa prognostica proponenda pauca erunt, quoniam duo solum pro prognostico sunt animaduerteda, videlicet, an tantum sint praeludia futurae,& imminentis rabiei, vel an sit iam rabies ipsa facta. Stante priori casu speranda est salus, possibilisq; est curatio, si morbus validis,
non leuioribus oppugnetur medicamentis. quoniam non dum in totum virus istud membra expugnauit principalia. quae ubi occupauerit, perniciemq; suam propalaverit, eiussum sententiar, ut etiam sensere nobiliores artis nostrae proceres, impossibilem este curationem. quam tamen ViX ain parente mol bo tentandam censeo; cum eo tempore, dum incipir,nondum confirmata in totum sit labes ista ; confirmatam enim remedijs nec oppugnari debere,nec expurgari posse,opinor.Si aute Dioscorides testatus est Eudemu unicuhoc morbo laborantem curasse, Themisonem .medicum ab hoc
380쪽
ab hoc eodem euasisse, dum haec vera existant inter admuranda opera,& quae supra hominum vires sint, adnumere tur . cum enim ab co tempore citra per tot saecula nullam habuerimus historiam attestantem,confirmatam rabiem fa- natam fuisse,in dubium milii renocatur de fide horum scri- M, Forum. Quod si vere hi ex hoc morbo saluati sint, in ea eo sententiam,vi incipienti,non progresso morbo reluctatu sit. Themisoq; facile potuit euadere,cum ex leui contagio' non enim a cane comorsus fuit,sed tantum amico rabienti' ' communicauit in hunc incurrisset morbum. Novi quidem Scribonium Largum meminisse cuiusdam Barbari, qui in insula Creta mercede publice accepta, cum hi liquores abhorreret,& latratus ederent , spasmoq; vexarentur, rem dium brachio sinistro alligato adhibebat, ita ut in posterum potionem acciperent,& vitio liberarentur. Sed cum ipse hoc pro vero non attestetur, immo dicat hanc fuisse opinionem, quq ad eum peruenit ἡ in eadem persisto sententia, ut progressum,& iam factum morbum nullo pacto ars nostra expugnare possit. Signum illud ab Avicenna positu, quod ,.. in eis patientibus, qui propriam imaginem in speculo cor gnoscant, curabilis sit affectio ista, fallax deprehendi. qui . enim non sunt delirantes ,se ipsos agnoscent, & tamen ex confirmata rabie non salvabuntur. Positis signis curatio superest declaranda: quoniam autem proer uatio est quaedam curatio, ideo ab hac auspicati, ita rem istam ordiemur . Virus suum homini animalia rabida duplici via communicare docuimus, videlicet vel per Rabiri praest, morsum,Vel per contactum linguae, & labiorum'. Vbi moritatio,cum per su animal rabidum hominem petierit quoniam non omnis
morsum com mors , Ut superius innuimus, hanc luem impartitur statim municaturi experiri debet Medicus, an per hanc virus istud sit communicatum,necne: quod percunctabitur, si nuces iuglandes optime tritas, vel micas panis vel triticum comansum vic