장음표시 사용
401쪽
nis cultas respirandi quando superueniat obstructooni le
teria, aliquandoq; versus cor inserta, ac detrusa, & aliqua do ab eodem transmilla, renouantur tales pulsationes . at ubi a tuberculo obstruente fiat talis ictus,vereq; intermis rit pulsus, non ita reuocantur patientes, hocq; erit indiciutuberculum augeri, properareq, ad omnimodam obstru
ctionem,nisi hoc a causa procataritica, sicuti a copioso vini virosi potu, ab ira, a vehementi motu , a destillatione superueniente, & similibus rebus exacerbatum, & concitatu fuerit . ubi enim ligc non praefuerint, intermissi a pulsus manifestissimu vitς discrime prognosticatur:qui si supra una pii satione intermittat, morte instare praenunciat. Vtrisque his obstructionibus, videlicet, & ei, quae a crassis humoribus,& ei, quq a tuberculo causatur, hoc etiam comune est,quod ubi occupauerint arterias leues, si perseuerauerint, augeantur: ubi autem auctae fuerint,ctia asperis arteri s comunicentur, & tunc, que prius non aderat, respirandi superuenitidifficultas, quae semper pro ratione adauctae obstructionis increscit, hac tamen disserentia accedente, quod in obtura otione a crassis succis difficultas respirandi non est semper uniformis , nec semper uniformiter adaugetur ; quoniam aliquando intensior, aliquando remissior este pote si pro ratione materiae, & loci obstructi. at in obturatione a tuberculo semper est uniformis, & uniformiter, nisi a causa e terna concitetur, vel magis angustietur, sicuti a motu,i destillatione superueniente, ab immoderata ira,i copioso ubni potu, a nimia ciborum ingurgitatione; & similibus causis, adaugetur; quoniam causa haec de se est stabilis, ac fixa.& uniformis existit.Vbi autem hae obstructiones arteriis asperis communicatae fuerint, indeq; accesserit respirandi diificultas, cum diutius hae perseuerauerint, calor innatus,
quoniam hic una cum corde sufficienter non euentatur,tam guescit, ac imminuitur: cuius ratione in nonnullis saepe succedere solet, hoc marcescente, refrigeratio caeterorum me
brorum, di precipue ipsius hepatis, cuius merito his ob
402쪽
structionibus, cum diutius perseuerauerint, hoc reddito limbecillo,ac debiliori, solet succedere aliqua hydropis species. Vnde tales inrotantes vel in anas arcam, vel in ascite deducuntur, perindeq; ac ex dissicili respiratione, ex his morbis periclitantur. Quibus etiam succedere solet, communicata ingenter ipsi cordi affectione, ipsius cordis palpitatio,quae patientes angi di eosdem, cum deterius habent. in typoxhymiam,ac syncopem deducunt. Quapropter m xime animaduertat Medicus hasce arteriarum obstructi nes tum ratione periculi' ;tum ratione dissicultatis rei,cuius merito forsitan lisc tractatio ab ordinari, practicis neglecta fuit, quam tamen aduertere, & docere tenebantur ; tu
quia de his meminit Gale. lib. q. de locis assectis cap. vitiamo in historia Antipatri, tum quia casus iste quandoq; accedat, fgrotantesq; , ac Medicos saepe ludat, qui periculum Mon perpendunt, nisi cum symptomata, & morbi prsdicti
saeuierint. Pro huius autem cognitione pro nunc sufficiat ea, quq a me proposita sunt , tum ut morbi essentia, tum ut eiusdem causae, disserentiae, ac signa omnibus pateant. His habitis, curationem aggredior. Praesentibus obstruction, bus in leuibus pulmonum arterijs, quid indicatur duo in Indicati . dicantur ; alterum, quod commune est utrisq; causis; ali rum , quod singulis proprium est. Com*une est , ut redudantia humoris affectionem generantis inpendatur, &. c sumatur. proprium autem est, ut affectio a crassis, & viscidis pedens humoribus tollatur per attenuatia, & extergetia medicamenta. quae autem a crudo tuberculo genita est,per attenuantia, & resiccantia curetur. An autem Medicus his indicationibus plene satisfacere possit, iudicet ex proprijs Provolata. harum obstrucitionum tignis,& causis, ac ex his symptomatibus, vel morbis, quae his succedent. Nouerint enim difficillimum esse obstructiones a i tuberculis genitas remou re; tum quia in his cruda admodum ,& iugestioni rebellis
adest materia; tum quia Uectio est in loco, cui valida, &
403쪽
potentia remedra applicati non possviat.&hoc maxinie; al. progressa, di antiquata fuerint haec tubercula: si autem a viro,qui in artei medica multum polleat, incipientia cognoscantur, rectaq; ratione curentur, non ita difficile .erit a principio rasoluere , quare corum Llutionem tunc tempotris sperare poterit. haec autem omnia de tuberculis intelligautur, quatenus cruda sunt; quoniam si haec aliquando ad suppurati em indevenient, unde postea disrumpantur, lae- thalam inferunt casuin: na inateria suppurata effunditur supra cor, & inde subito mortis periculum instat, ut saepius operientia testata est. Quae autem a crassis & viscidis suecis ortae . sunt, Obstructiones, non ita difficile est remouere; quoniam similes materiae facilius medicamentis cedunt, quam tubercula illa cruda.& istae obstructiones,siue incipietes, siue antiquatae fuerint, poterunt solui facilius. haeq; cuminori periculo semper, quam tubercula, antiquantur , & perseuerant. Quoniam tamen ab his, ubi antiquais storint, communicantur aliquando hae obstructiones arterijs
asperis, indeq; succedit respirationis difficultas, si ad haec
successerit restigeratio illa caloris innati, unde vel hydrops sit praesens,vel immineat,sere impossibilis erit earu curatio; sicuti & illarum, quae a progresIo, & antiquato tuberculo erunt causatae,nullo pacto possibilis est solutio.in quibus omnibus iamper considerentur grotantis pulsus: qui, ubi ierunt valde inaequales, & plurimi ex his sint imbecilles,pr
ui, decurtati, vel intermittetes, maiorem noxam, ac periculum ingens prognosticantur. si autem plurimi sint aequales, vehementes, magni, & ordinem seruent, minus malum,ac minorem curandi difficultatem prinunciabunt. In eisdem etiam consideretur cordis status ; si enim ratione consensus,& communicantiae palpitationem incurrat, in typothy miamq; pronum sit, res in deteriori est conditione , quam ubi cor ex eisdem obstructionibus nihil tale passum fuerit. His autem coasideratis,actat Medicus curationem; cuius,
404쪽
quoniam ratione causarum bipartita est; ideo non unicus, duplex erit curandi modus. Vbi enim Obstructio pen- ρ . . deat. a crassis, & viscidis humoribus, attenuantia,& abstergentia pharmaca adhibeat &iquoniam in his administrandis omnia ea, quae in asthmate valida lant, conueniunt iideo is pro hac tollenda traducatus in hunc casum tota, ac integra 'asthmatis curatio, tum quo ad uniuersalia,tum quo ad par /ticularia peragenda. Vnum tamenesmoneo, quoniam locus assectus est in penetralibus magis internis , quam sit in inlimate, quod in hunc usum velitanentiora , & potentiora medicamenta, & quae validius: attenuare cum abstersione possunt, assumantur, quae ad maiorem penetrationem vel liquida, vel cum liquoribus diluta praeparentur .hVnde in tali casu iubeo ego, ut multa medicamenta in asthmate Odi portuna sublimentur, ut hinc tenuiora reddita, facilius p netrare usque ad locum alimum queant. Ex quibus pra
cipue elenij aquam modo simplicem, modo alijs validioribus admixtam, & per sublimationem in duplici vase facta
postea administro, eiusq; usum plurimu , ac talicissimum habeo. Et prae caeteris quonia sulphur in unum ex his, quae valde potentia sunt in discutiendis , & consumendis humoribus crassioribus, eius aquam in dissicilioribus, ac magis rebellibus obstructionibus accipio, & commisceo lutcbito matu ex melle ad eam quantitatem, ut facile a patiente as. sumi possit; hoc medicamelum exhibeo ad cochlearia duo, vel circa ante cibum per duas horas, & potens hinc rem dium habeo ad attenuados, & disperdendos tales humores Obstruentes. Ad idem ellectuaria, cuius basis sit chalybs praeparatum, admixtis medicamentis incidentibus,&oinportunis , quale est gentiana, elenium, aristolochia,thymu, pulegium, tua, origanum, &similia, cum maxima utilitate exhibeo. & ubi haec non sussiciant, aseendo ad medicamentum ex scylla, vel simplex , yel admixtum csteris pridictis: medicamentis. haec &similia sermanda sunt remedia. qui-
405쪽
bus administratis per interualla quaedam,ac interpositis nonullis paucis diebus,sicuti vel unoquoque duodecimo , vel
decimo quinto die exhibeanturi pharmaca χluentia, γε apta sint humores crassiores educere,& a longinquia irari, bus euacuare, quae potius in i m tblida,quam liquida sormata sint,qualia sunt pshilae cochlς, aggregathis , de nitro, & omnes illa,quae gummata recipiunt , quibus admilceri Dossvnr quandoq; cortices radicum cllebori nigri, turbith,& similia, quae quantum possint in huiuscemodi allectibus, mirum est : quoniam tamen saepius haec cadem pbarmata
repetenda sunt,no in summa dosi accipiantur. per exterius autem administrentur es inunctiones, quae cutim exasperrado, et lancinando ex alto materiam euocare possint sicuti quae recipiunt nitrum, salem, pumicem,secem vini cocta, aeruginis,& que huius sunt ordinis. Quo ad victu sit v Ide attenuans,& in eo quicunq; repletio fugiatur ; & omnia
ea,quae crassos humores generare,& adaugere apta sunt,νι tentur. Vinum sit antiquum, tenue,& nequaquam adstria gens, sed maturum valde existat, potusq; nec parcus,nec immoderatus fiat, ne illinc materia incrassetur, ac siccetur, hinc autem nimium grauantur naturales facultates, qua animia vini potentis quantitate sepius obstruutur,& langua. dc hinc omnem ut in summa dicam) victus rationem,ac medicamenta quoque haud aliter,quam asthmaticis iubeat Modicus,qualia Galenus in Antipatro talem obstructione. γtiente adhibeti iussit, licet aliter senserit Aetius, qui iudicauit in Antipatro obstructionem non a crassis humoribus, sed a crudo tuberculo factam suisse;cum tamen 'verba GD
leni, dicentis f M ego probabilia inquam ipsum dicere, sed
a veritate aberrare,quippe ciam ab huiusmodi causa orth pnsa sat humore crasso,& lento non in leuibus arterijs, sed aspera arteria colle Joppositum perinde, ae etiam eius cu' rationis modus ab eodem propositus, indicendi. non enim
406쪽
hetur tuberculo obstruente, ut docet Galenus lib. 7. de Commed.secundum loca cap. de orthopnara.& haec de obstructione arteriarum leuium intra pulmones eXistentium,a curatio Ob- viscidis,& lentis humoribus genitarum, ubi autem hae ob Hructionis astruantur a crudo tuberculo, per attenuantiat, Sc resiccan. cirudo rubematia,'per quae idem tuberculum consumi, & disperdi queat, is est procedendum . his tamen quoniam uniuersalia particularibus praecedere debent) praemittenda erit tum corporis uniuersi purgatio, tum venae sectio, si in corpore pletorico;& quod humore copioso abundet, sit factu hoc tuberculus
quibus praemissis ,eaq; ratione, quam in altera obstructi ne administrandam esse monuimus, adhibitis, accedat M
dicus ad usum eorum medicamentorum, quae attenuantia, di resiccantia existant. talia erunt aromata, quale est cin momum, piper, macis, ireos, nuX moscata,cardamomum,
galanga, Zingiber, cubebe, Zedoaria, costus, & similia;es his pulveres, & ellectuaria Medicus formare poterit, quae in continuo sint usu. & quoniam ex his formata sunt plura specierum genera, ideo varia in hoc cessu utilia poteriint uia se,sicuti species aromatici ros.diagalangsidianaoschi amari. diacimini,diacalaincti,& cosimiles. his aute omnibus Theriaca antiqua, ct Mithridatu potentiora erunt. Vltra haec inueni proticula usum pulueris ex ossibus formati, admixto
cornu ceruino,& quibusdam ex aromatibus praedictis. Valdeq; potens etiam in hoc reperi vitrum combustum . quibus Omnibus cita sulphur vivum, tanquam medicamentum vude potens in absumendo, & digerendo,commisi eatur: his tamen semper admiscenda sunt aliqua, quae manuducant medicamenta praedicta ad locum affectum, ac ad thorace ipsum . haec autem continue administrentur, per interuaula tamen, ut superius notaui, eaehibeantur medicamenta soluentia, quae laltem materiam fluentem retrahere pote
runt. Quoniam autem saepe praedicta non sufficiunt ad tollendum, vel saltem minuendum tuberculum, ego aliquam
407쪽
do ad decoctum salis parilis, tanquam ad medicamentum
valde in discutiendo potens, deueni,& eo morbum leniavi. quod idem tamen in antiquato exhibui,& nihil profeci Inunctiones similes praedictis etiam in hunc usum assumantur. Victusq; similiter attenuans praescribatur, sed parcus magis sit, quam in obstructione,a crassis , ct viscidis ii
moribus genita. Parcior autem multo sit potus; parum enim bibere debent oes hi, in quibus abscessus internus reperiatur.& in his vinum exhibendum sit tenue,& antiquit,&potius generosum, quam aquosum . Fiant communiter in ambobus hisce cassibus omnia genera revulsionum, & deriuationum ad retrahendam materiam a loco affecto. degat in aere tenuiori, sicciori, & validiori . exerceantur modorate. somnus longior, & diurnus vitetur.& omnia ea, quae destillationes vel inducere , vel augere possent, ac ea, quae thoracem laedere apta sunt, fugiantur.
De morbis acutis mulierum utero gerentium. Cap . X X L.
AFiectus, quos hucusq; explicaui , viriq; sexui communes sunt 1i nunc de duobus agam, qui iamineo tantum sunt peculiares. euenit enim aliquando, ut mulieres,
dum vel utero gerunt,uel sunt in puerperio, diuersis conflictentur morbis: qui si vel neglecti, vel male curati fuerint, eas in perniciem ducunt . quare hos duos iaminarum status considerantes, primo agemus de morbis acutis mulierum
in antium , secundo de his, qui in puerperio superuenire solent . quid enim in his agendum sit, & quomodo Me.
dici hos curare debeant, non ita liquet, nec qui artem hanc communiter faciunt, locum istum explicasse videntur . Primam aute partem aggrediens dico, quod tria habemus prscipua remedia, quibus potissimum iu morbis utimur acutis, scilicet rectam victus rationem, sectionem v nae, & pharinacum:qusomnia consideranda sunt, an con-uctitant. & si conueniant, quo modo in ulcro gerontibus admu
408쪽
udministranta Inr. ino ad victum nulli dubium, quod
in morbis acutis victu tenui, immo aliquando tenuissimo; uti debet aegrotantes, qui tamen in utero gerentibus non ita tutus est. Vnde Galenus lib. . Aph. commen. Aph. 3o. Mulier a ccxponens sententiam Hippocratis dicentis Mulierem ute- robur timrogerentem capi ab aliquo morbo acuto,iethale esse,diceia i stris ψc bat ex morbis acutis utero gerentibus duplex imminere periculum;alterum ex magnitudine febris, quae iatum occide o v re potest ; alterum ex tenui victu,qui morbis debetur ac '' itis, cuius ratione ex alimenti defectu istum destruimus: quod alimetu,sivi hunc,seruemus,no verebimur crassiorem exhibere,febres cotinuas victu intepestiuo augentes, matrEoccidemus. quare hinc quonia & fetu,& matri: simul, ut res prospero succedat, seruare tenemur) duo habemus; unum
quod ratione fetus in his pro victu cibi aliquid adiscere, alteru aute, quod ratione acutiet morbi detrahere debemus. quibus duabus indicationib. cotrari, existetibus, & utrisq; neglectis mortem minitantibus, hinc Medicus non tenue, nec plenum,sed mediocrem imperet victum,ex quo nec tatus decidere, nec morbus ingrauescere poterit. nam ratione fetus facile absumetur talis ratio victus, quae nec morbo poterit reste grauis,cum manutenere di istus,& matris vires tantiu ron autem eas grauare possit. Vnde in morbis acutis utero gerentium poterit Medicus ascendere ad iura pullorum tenuiorum,in quibus fercula parentur,vepptisana dissetuatus; aliquando ad lutea Ouorum recentium sorbilia, abstinendo tamen semper a vino, & carnibus, &Omnibus his, quae multum nutrire, & inde morbum augere possunt. haec de genere victus. quo autem ad quantit tem , quantitas sit maior, vel miuor pro ratione maioris, vel minoris magnitudinis sutus . unde maior sit quantitas in ultimis mensibus ; quoniam tunc istus grandior uberio, ri indiget alimento, in medio autem tempore sit moderatus ι in principio vero gestationis uteri sit minoris quanti-
409쪽
an conuematis morbis acutis mulierum prunantium.
tatis,uel parum immutatus ab eo, quo uteretur, si multa
non concepisset. haec de primo auxilio. Secundum auxilium erat sectio venae, quae ex sententia
Hippocratis lib. . Reg. acui. teX. I 9.in omnibus acutis morbis florente aetate, & constantibus viribus administranda est. quod idem comprobans Galenus millies affirmauit. Hanc sectionem venae docet Hippocrates lib. I. Aph. 3I. in utero gerentibus abortum causare,& ideo cauenda erit, dum dicebat s Mulier utero gerens sanguine misso ex vena abortit, & magis, si istus sit maior. J quare dubitandum v nit, an hoc secundo auxilio in mulieribus utero gerentibus, dum acuto morbo detinentur, uti conueniat; quoniam si non secetur vena , morbus saeuior redditus patientem necabit.si autem secetur, incurret mulier abortum, qui est casus Iethalis in acuto morbo. haec difficultas ita explicada venit. Mulier utero gerens, misso sanguine e vena, abortit ; quia extracto sanguine subtrahitur alimentum fistui . Vnde si fetui hoc non subtrahatur ex sectione venae, nec etiam abortum ex hoc incurrere debet.hoc fiet, si, dum faetus est minor, sicuti est in primis mensibus, tunc mittatur sanguis;cta enim his temporibus Atus plurimo non indigeat sanguine pro sui nutrimento, si secetur vena, non erit periculum, quod fartui alimentum subtrahatur,& eo magis, si mulier patiens fuerit pletorica. Vnde a primo mense usque ad quintum tuto venae sectio administrari poterit. Circa autem ultimos menses magis rem circunspiciat Medicus ; quoniam cum
faetus maior hisce diebus factus sit, copiosioriq; hinc indi
geat alimento, non ita intum erit secare venam. Si autem
mulier sanguine abundet, & copiosa admodum non fiat venae sectio, tuto mitti potest sapguis; quoniam hine sedab
tur morbus, nec tantum alimentuiniatui subtrahetur, ut hinc mulier abortum incurrat , Si autem videatur aliter senissse Hippocrates loco citato lib. 3. A ph. 3I. clare docens sanguine milla mulierem utero gerentem aborIum pati, 'l
410쪽
Animaduertatur, quod longe aliter nos venam secamus,ac faciebant antiqui. illi enim ad libras, nos ad uncias sanguine mittimus. non minus enim , quam ad Cotyiam consueuerant ut plurimum secare prima vice venam, cuius dimia
diam quantitatem postea in sequenti repetebant. Cotyla autem , ut habet a Galeno in lib. de ponder. & mensur.
habet vini uncias decem, mellis autem tredecim. cum vero languis melle minus, vino autem magis ponderet, Cotyla habebit sanguinis sere uncias duodecim. Nos autem ad tantam quantitatem etiam in rubustis viris, ne dixelim in mulieribus, non ascendimus, rusi raro, & ubi plenitudo ingens. existat, & urgentissimus sit casus. sed ad uncias ta
tum sanguinem mittimus. quam quantitatem in utero gerentibus seruantes nunquam viribus constantibus abortum
causabimus. Immo ad praeseruandas mulieres ab abortu, sectis vena quae in hunc incurrunt ob multitudinem, & copiam quς inaeiquado prae multis generario abundare,& per plures dies, dia non con Ieru muliecipiunt, copiose menstruis temporibus expurgari solet san rei ab abortu.guinis Ictum suilocantis, & occidentis, nullum validius r medium excogitari potest sectione vens. qua testor ego me plurimas ab abortu, in quem frequenter inciderant, ex λ-la sanguinis missione, primis mensibus facta, praeseruasse. Non ita tamen Mendum est de hac sanguinis missione, vel moderata, vel parca in utero perentibus administranda, ut Nnquam non veniat etiam in usum, si copiose fiat ; interduanim in ultimo mese copiosa sanguinis missio facta no spernendum attulit iuvamentum. Et ego aliquando hanc venae sectionem cop ose factam in ultimo mense, instante partus tempore, dum utero gerentes ardenti conflictarentur imbre,plurimoq; abundarent sanguine, tentavi. & hinc rem ssione febris,ac partus acceleratione speras,utruq; ex sanguinis missione consequutus, summa cu utilitate administraui,