D. Aurelii Augustini, ... Confessiones libri tredecim. Quibus nunc primùm est adiectus rerum , & verborum index

171쪽

L I R v I I. Deus es lucorruptibilis nec cogi potes. P. IIII.

SIc enim nitebar caetera inuenire,ut iainueneram, melius esse incorruptibile quam corruptibile, & ideo te , quicquid esses,esse incorruptibilem cofitebar. Neque enim ulla anima unquam potuit,poteritve cogitare aliquid, quod sit te melius, qui suminum , & optimum bonum es. Cum autem verissime, atq; certissime incorruptibile corruptibili praeponatur, sicut etiam ego praeponeba.poteram iam

ς ogitatione aliquid attingeret quod esset

melius Deo meo, nisi tu estes incorruptibilis. Vbi igitur videbam incorruptibile corruptibili esse prae ferendum , ibi te q uae rere debebam, atquς id de pduertere ubi sit matur', id est, unde sit ipsa corruptio, qua violari substantia tua nulloemodo potest. Nullo enim prorsus modo

violat corruptio Deum nostrum, nulla voluntate nulla necessitate, nullo improuiso casu,quoniam ipse est Deus,& quod sibi vult bonum est; &ipse est idem bonum. Corrumpi autem non est bonum. Nec cogeris inuitus ad aliquid quia vo Iunias tua non est maior potentia tua. Esset autem maior si te ipso tu ipse maior esses. Voluntas enim S potentia Dei,

Deus ipse est. Et, quid improuisum tibi, quin0sti omiua , & nulla natura est nisi quia nosti Z Et ut quid multa dici

mus,

172쪽

I6 CONFESSIONvMmus, cur non sit corruptibilis substantia qu.ae Deus est, quando si hoc esset , non esset Deus 3

ET quaerebam, unde malum : L male

quetrebam: dc in ipsa inquisitione mea non videbam malum Et constituebam in conspectu spiritus mei uniuersam creaturam, quicquid in ea cernere possumus, sicuti est terra, & mare, & aer, & sydera, a & arbores,& animalia mortalia ,& quicquid in ea non videmus, sicut firmamentum coeli, insuper & omnes Angelos, &cuncta spiritualia eius, sed etia ipsa quasi corpora essent locis , & ocis Oidinauit imaginatio mea, & feci unam massam grandem distincta generibus corporum creaturam tuam , siue quae vera corpora erant, siue quae ipse pro spiritibus finxeram : & eam feci grandem non quantum erat, q aod scire non poteram , sed quantum libuit, undique versum sane finitam. Simili Te autem Domine ex omni parte ambiεσμον penetrantem , sed usquequaque infinitum: taquam si mare enet ubique, & undique per immesum infinitum solium mare,& haberet intra se spongiam quamlibet magnam , sed finitam , tamen

plena esset undique spongia illa ex omni sua

173쪽

sua parte ex immeso mari: sic creatura tua finitam te infinito plenam p. tabam,& dicebarii: Ecce Deus& ecce quae creauit Deus, & bonus est Deus , atque his vali- . dissime longissimeque praestantior , sed

tam si bonus Dona creauit & ecce quomodo ambit atque implet ea. Ubi ergo ma- lum, & unde ,& qua huc irrepsi Z Quae radix eius, & quod semen eius Z An otianino no est Z Cur ergo timemus & cavemusq uod non est 'Aut si inaniter timemus, certe vel itimor ipse malu est, quo incassum stimulatur atque excruciatur cor Et tanto grauius malum, quanto non est quod timeamus & timemus. Id circo autem est malum quod timemus, aut hoc malum est 'quia timemus.Vnde est igituri Quoniam Deus fecit haec omnia , Bonus bona Maius quidem & summum Bonum minora fecit bona. Sed tamen & creans & creata bona sunt omnia. Vnde est malum Z Aut unde fecit ea 3 materies aliqua mala erat,& formauit atque ordinauit eam, sed reliquit aliquid in illa, quod in bonum non

conuerteret 3 Cur & hoc3 An impotes erat totam conuertere & commutare,vi nihil mali remaneret, cum sit omnia potens Postremo cur inde aliquid facere voluit, ac cur non potius eadem omnipotentia fecit,ut nulla esset omnino ZAut vero existere poterat contra eius voluntatem 3 Aut si aeterna erat, cur tamdiu per infinita re-

tro spatia temporum, sic eam si uit esse, ac

tanto

174쪽

166 coNr EssIONVM tanto post placuit aliquid ex ea facere 3Αut iam si aliquid subito voluit agere, hoc potius ageret omni Iotens, ut illa noesset, atque ipse solus esset totum, verum& summum & infinitum Bonum 3 Aut si h non erat bene, ut non aliquid boni etiam fabricaret & conderet qui bonus erat, illa' sublata & ad nihilii redaina materia quae mala erat, bona ipse institueret unde omnia crearet ZNon enim esset Omnipotens, si codere non posset aliquid boni, nisi ea, quam ipse non condiderat, adiuuaretur materia. Talia volvebam pectore m. sero ingraui dato curis mordacissimis de timore mortis:& non inuenta veritate, stabiliter tamen hyrebat in corde meo, in catholica Ecclesia fides Christi tui Domini&Salgatoris nostri, in multis quidem adhuc informis,& pr ter docilinae normam l i r fluctuans, sed tamen non eam relinquebat animus, imo in dies magis magisque imbibebat.

V. l. 4. 1 Am etiam Mathematicorum fallacese Idiuinationes, & impia deliramenta reieceram. Confiteantur cliam hinc tibi de . intimis visceribus animae meae misera- tiones tuae Deus meus , Tu enim, tu omnino nam quis alius a morte omnis errΟ- .ris reuocat nos, nisi vita,quae mori nescit,

175쪽

I B E R v I a6 dc sapieritia mentes indigentes illuminas, . nullo indigens lumine , qua Mundus administratur usque ad arborum volatica folia.) Tu procuram pervicaciae meae qua oblui fatus sum vindiciatio acuto seni, & Nebridio adolescenti mirabilis animae, illi vehementer assirmanti, huic cum dubitatione quidem aliqua , sed i

men crebro dicemulion esse ullam artem

futura praeuidendi, coniecturas autem hominum habere sipe vim sortis,& mul la dicendo dici pleraque vetura, nescien- tibus eis qui dicerent, sed in ea non ta- , cen incurreri cibus. Procurasti ergo tutiominem amicum, non quidem segnem consultorem Mathematicorum, nec eas literas bene calletem,sed, ut dixi, consultorem curiosum, & tamen scientem ali

quid quod a patre suo se audissἡ dicebat,

quod tantum valeret ad illius artis opinionem euertendam i orabat. Is ergo vir nomine Firminus liberaliter itistitutus,& excultus eloquio, com me laquam cliarissimum de.quibusdam suis rebus in Lecularis spes eius intumuerat, cOII- suleret, quid mihi secundum suas quasi e constellationes appellant videretur; ego i autem qui iam du hac re in Nebridij sententram flecti coeperam, non quidem abnuerem conii cor e , ac dicere quod nu-i tanti occurrebat, sed tamen subiicerem

P pς mihi esse persuasuira , ridicula eiic illa, & inmia: Tum ille mihi narrauit Pa

176쪽

uit Patrem suum fuisse librorum talium curiosissimum,& habuisse amicunt aeque

illa simul sectantem , qui pari studio &collatione flagrabant in eas nugas igne cordis sui, ita ut mutorum quoque ani- .mal .um, si quae domi parerent , obseruarent momenta nascentium , atque ad ea positionem coeli notarent, Unde illius ar- otis quasi experimenta colligerent. Itaque dicebat audisse se a Patre suo, quod cum de eodem Firmino praegnas mater esset,' etiam illius paterni amici famula quaeda is' pariter utero grandescebat, quod latere non potuit Dominum, qui etiam canum ssuarum partus examinatissima diligentia nosse curabat. Atque ita factum esse, ut cum iste coniugis, ille autem ancillae dies li& horas, minutiorόsque horarum articulos cautissima obseruatione numerarent, enixae essent ambae simul, ita ut easdem constellationes usque ad easdem minutias utrique nascenti facere cogerentur, iste filio, ille seruulo. Nam cum muliere, iparturire coepissent,indicauerut sibi ambo quid in sua cuiusque domo ageretur, α parauerunt quos ad se inuicem militerent, simul ut natum quod parturiebatur:

esset, cuique nunciatum, quod tamen ut continuo nunes aretur, tanquam in regno suo facile effecerant. Atque ita qui ab alterutro missi sunt, tam ex paribus domorum interuallis sibi obuiam factos esse dicebat, ut aliam positionem siderum,

aliasque

177쪽

. . aliasque particulas momentorum neuter eorum notare sineretur: Et tamen F rminus amplo apud suos loco natus dealba- . tiores vias seculi cursitabat, augebaturq; diuitiis, sublimabatur honoribus: seruus - autem ille conditionis iugo nullatenus relaxatq Dominis seruiebar. ipso iudicante qui nouerat eum .His itaque auditis di creditis , talis quippe narrauerat, omnis illa reluctatio mea resoluta concidit, &primo Firminum ipsum conatus sum ab

illa curiositate reuocare., cum dicerem,

Constellationibus eius inspectis ut vera pronunciaremidebuisse me utique videre . ibi parentes inter suos esse' prim4rios nobilem familiam propriae ciuitatis, natales ingenuos, honestam educationem, liberalesque doctrinas. At si me ille seruus excisdem constellarionibus , quia & illius ipsi essent, consuluisset ut eidem quoque

Vera proferrem . debuisse me rursum ibi v idere abiectissimam familiam, conditio- . nem seruilem , de caetera longe a prioribus aliena,longeque distantia. Vnde autε sieret ut eadε inspicies diuersa dicerem: si vera dicere: si autε eadem dicere, falsa dicerem. Inde certissime collegi ea quq vexa consideratis constellationibus diceretur, no arte dici, sed sorte: qu.ae autem falsa, non artis imperitia, sed sortis menda-

cio. Hinc autem accepto auditu, ipse mecum talia ruminando , ne quis eorundem delirorum , qui talem qua tum sequerentur, quos iam iamque inuadere, hi atque

178쪽

atque irrisos refellere cupiebam mihi ita resisteret,quasi aut Firminus mihi, aut illi pater falsa narrauerit, intendit conside- tio item in eos qui gemini nascumur, quorum plerique ita post inuicem fuseduntur ex utero , Ut paruum ipsum temporis interuallum quantamlibet vim in rerum natura habere contendant: colligi tamen humana obseruatione non possit, literisque signari omnino no valeat,quas Mathematicus inspecturus est , ut vera pronunciet. Et non erunt vera , quia eas

dem literas inspiciens, eadem debuit dicere de Esau & Iacob, sed non eadem utrique acciderunt. Falsa ergo diceret. Aut ii vera diceret, non eadem diceret, si ieadem inspiceret. Non ergo arte,sed sor- ite vera diceret. Tu enim Domine iustissime, moderator uniuersitaris, consulentibus, consultisque nescientibus occulto instinctu agis , ut dum quisque consulit, hoc audiat quod oportet eam audire occultis meritis animarum ex abysso iusti

iudicij tui, cui non dicat Homo: quid est

hoc aut ut quid hoc 3 non dicat, non dicat,Homo est enim. Misere torquetur inquirens unde sit malum. iCAP. VII. IAm itaque me, adiutor meus, illis vinculis solueras , & quaerebam unde m lium, ia non erat exitus. Sed me non fianebas

179쪽

IIInebas vilis fluctibus cogitationis auferri ab ea fide, qua credebam & esse te, & esse incommutabilem substantiam tuam,&esse de Hominibus curam & iudicium tuum , & in Christo filio tuo Domino nostro , atque in Scripturis sanctis, quas

Ecclesiae tuae catholicae commendaret autoritas , viam te posuisse salutis humanae , ad eam vitam , quae post hanc mortem futura est. His itaque saluis; atque incocusse roboratis in animo meo, quaerebam aestuans unde sit malum: Quae illa tormenta parturientis cordis mei, qui gemitus Deus meust Et ibi erant aures tuae nesciente me. Et cum in silentio fortiter quaererem , magnae voces erant ad misericordiam tuam, tacitae contritiones animi mei. Tu sciebas quid patiebar, & nullus Hominum. Quantum enim erat quod inde dirigebatur per linguam

meam in aures familiarissimorum meorum Z Nunquid totus tumultus animae meae, cui nec tempora , nes os meum sufficiebat, sonabat eis 3 Totum tamen ibat in auditum tuum , quod rugiebama gemitu cordis mei, & ante te erat desi-

dexium meum, & lumen oculorum meorum non erat mecum. Intus enim erat,

ego autem foris. Nec in loco illud. At ego intendebam in ea, quae locis continentur , & non ibi inueniebam locum ad requiescendum , nec recipiebant me ista ut dicerem, sat est, & bene est, nec

H i dimit

180쪽

dimittebant redire ubi mihi satis esset bene. Superior enim eram istis , te vero i ferior Et tu gaudium verum mihi subdito tibi, & tu mihi subieceras , quae infra

me creasti. Et hoc erat rectum temperamentum , & media regio salutis meae', ut manerem ad imaginem tuam, & tibi seruiens dominarer corpori.Sed cum superbe contra te surgerem,& currerem aduersus dominum in eeruice crassa sicuti mei,

etiam ista infima supra me facta suot , dc

premebant,& nusquam erat laxamentum& respiramentum. Ipsa occurrebant v dique aceruatim α conglobatim cernen ti, cogitanti autem imagines corporum,

ipsae opponebantur redeunti, quasi dictaretur: Qud is indigne & sordide 3 Et hae ede vulnere meo creuerant,quia humiliasti tanquam vulneratum superbum,& tu-Ps 3 more meo separabar abs te , & nimis in- stata facies claudebat oculos meo S.

rs 34. O modo diuina misericorm subuenerit gusino. CAP. VIII. TV vero Domine in aeternu manes, &non in aeternum irasceris nobis,quoniam miseratus es terram & cinerem et &placuit in conspectu tuo reformare de- sermia mea,& stimulis internis agitabas me , ut impatiens essem , donec mihi per interiorem aspectum certus esses. Et residebat tumor meus ex Occulta manu medicinae