장음표시 사용
231쪽
.ρmlem notionem non iecipit ipsam virtutes
ageruli , quia iliam iam habet sed soluti vitiueius appliea ur,i reducitur ad actum . At veri instrumenturi agit ut virtute aliena m ideo nantio causae principalis nos solum applicat instrumentum, sed etiam dat ipfi virtutem agendi;
mollo, qua artifex mouet maleum, non solum ipsum applicat, sed etiam ipsi confert, quod post oducere arte actum. Instabis: vel instrumentum per illam motionen, redditur proportionatum effectui, vel norsi redditur proportionatum ergo transit in causam principalem: si vero non redditur proporsuonatum ergo superflui talis motio. Respondeo reddi propor: tonatum instrumentaliter, per modum transeunti uetrua vero principalitEr,4 per modum permanentis, idest, notvirtute suae torma mi manentei nbatrem , se virtute fluenter participata causa principali. urgebis, ita instrumentis naturalibus, v. gi, grano , quo arruγrii radiicit aroorem , ς illa motio a causa principali derivata , iura quae diim motio loca iis , vel quaedam qualitas nor primum , siquidem arbor non mouet localitei granum suum: non etiam secundum nam nullum accidens destruit subiectum suum; qualitη autem illa producendo ex grano aibsiem, dis rueret suum subiectum, scilicet granum a erranulla prorsus est talis motio. Respondeo : In instrumentis quidem artificialibus motionem instrumenti a causa principali consistece in motione locali artificiose dispeas asta, ut patet ad oculum: In instruimentis vera naturalibus, ut est granum respectu arboris,c
sistit in quadam qualitate, ait, per mota traiiseuntis a causa principali derivata a qua qualitavit
232쪽
Quxst ARAN.v.m causa melante. Irqi dam partisipatio transiens virilitisi; incialis, ut virtutis generativae arboris in grano. tque illa vi tus destruit suum subiectum: lim, notant Aristotelas, minis Thomas virtusa non residet in illa portione seminis, quam mertit in arborem , sed in quiruisdam spiritis is, idest subtilioribus pallibu i , qui non agunt seipsses, sed in crassiore griuii partes, quas
soluunt in plantam, qua resolutione facta ipsi luti minisse sintvidi , separantur a uiaua,
obiicies x. Iestrumenta Diuina virtutis, vea, Schrisma non iecipiunt virtutem a Deo, motionem illam virtuosum nergo non est deic ne instruine inti recipere talem motionem. tur amecedens nam illa virtus vel esset spi-ualis, vel corporeas non corporea quia nequi-h attin fre effectum sparitualam, qualis est a la; nec etiam spiritualis , alias non posset recipii subiecto corporeo, quale ei aquari ergo nulla Respondeo , ii Iam virtutem impressam a Deo
cramentis esse spiritini lem neque mirum ouisa asst recipi in corpore,cum ynima rationalis,lii silentitatiue spiritualis . corpus tamen in forinaei; cum vi mites morales intusae, licet in spiri-iulis,attamen tu iantur in potentiis corporeis, y licet in appetitu sensitivo, ut docent Theologi is Vside Spiritus Sanctus dicitur halinare mbrporibus nostris mediantibus scilicet spiritualis vi donis, quae etiam corpori communicat. instabis: Quidquid recapitur ad modum recl- ientis recisetur sed virtus spiritualis non potest ecipi ad 0dum corporis , ς o nec in cor
λςspondes. tum intelligendum esse de ijs,
233쪽
uae connaturalisei permanente recipiatu non veto de ijs, quae fiunt diuinitus, lex mo, dum transeuntis insunduntur, ut explicato G Dico . Instrumentum , ut sit vere instrumeno , debet habere actionem Jeu vim activam sibpropriam , qua aliquomodo ex se agat Iea
Thomas et . p. q. I. Vbi inquit, προνω--condo ν pr ame, ut aqua abluendo corpus sanctificat animam in B ptismo. Probatur conclusio dupliciter: Prii no ex discrimine, quod est inter medium δε instrumentis iv Nedium enim dicitur, o uod defert alterius vittitem: sed nihil ex se agit ut aer est tantum in dium deserens species visibiles, quia ad eam moductionem vitii ooperatii , ergo i aliqrii solum deserat virilitem adiluam , uti e lassat, non erit instrumentum, sed purum Pum ac proinde ad rationem instrumenti nece ise est,ut aliquam actionem ex se habeat Secun civirilia instrumentum pertinet ad genus causae elanientis, cuius in veluti ministeri, ergo delati habere aliquam vim causaruli, quae eleuetur
principali agentζ- . . , --Οbiicit, Actio illa, quam perseelicit instrumentiim vel est distincta ab actione causaei incipalis, vel non neutrum dici potest;ergo no datur Respondeo talem actionem instrumenti aia
modaliter distinoui , ut dum quis malle lacrelauum , contusio est actio malle prQpria , lex modificatio artificiosa , cum qua contunditur serrum est actio ipsius artificis, elicita per mat
234쪽
:um , tanqiram per instrumentum Instabις Sahem initiumentam urnae virtutison debent habere actionea sibi propriam , Deus nim non eget liorum actione . Resmindeo praefatam actionem non redulatinnstrii mentis Diurna virtutis scindicentia; Dedistrum non indiget ablutione aquae ad sanctificaniam animam sed solum requiritur ad saluam iam rationem instrumenti,quoi esset puriim meitumi, nisi aliquomodo cooperaretur.
Inis est prostrema caucrum inoia dine executi uiris; adepto enim necessat actio agentis in ordine tamen intentionis est prima sicuti sinis obtentus terminat omnem actionem ita finis intemtusexcitat ad actionem: sic aegro sus ex intentione sanitaris Quetur ad quaerenda remedia; adepta vero sanitate cessat ab usu rem ,diorum , ided sanitas intenta est prior, obtenta
ιver est posterior viii remediorum . Cum sinem ii vitatuor quaerimus, Primo quid, quotuplex It . Secundo , quodnam fit principium finali. randi Tertio, quae sit causalitas finis: Quarto. quaenam agant propter sinem his enim malube
l omprehenditur quidquid circa sinem hic agitari
235쪽
FIai me nilum varie simitur: I. pro termini continui,ut punctum est finis lineae:Secundi pro limitibus, ut Pyrenaei versus occidentena, ls,lpes versus Meridiem sunt fines Galliae Tertupro completione operis, ut haut dicitur finiti quando completa est, de apta nauigationi: Quar
to proconna ptioni ut viniim dicitur finitum quando exhaustum est Quinto pro desition 'ut mors dicitur finis vitae. Sed missis his, ni uibus acceptionibus sumitur hic linis pro una causarum, quae allicit, Minuitat agens ad agendum Vnde Dico primo:Finis est id cuius gratia aliquid Haec definitio auriunis est,& patet: Nam ii ea rectῆ assignatur proprius character eausae finalis distinguens ipsam ab iij causis Cum enis efficiens iit, qua incipit motus; materialis,ex qua 3liquid sit; formalis , qua aliquid sita natis est, quae auicitam ad agendum , ac proinde cuius gratia agem agit: solun aduertendum est ly4νa sis, in praesenti dupliciter sumi s. obieetiue pira ipsi gratiositate , amabilitate , sicut sumitur a Prosim dicente, Pisi a Miraria in rabi ruis, idest, gratiosita eloquii:Secundo, gratia sumitur quasi tormaliter pro amore , N: propens e ad
rem oratam, n quo sensu dixisse videtur Ange, Ius artae, uisem ii i- - μή Dη- idest, amorem,& dilectionem . qua te prae caeteris et
Iit In utroque sensu sumitii gratia in praedi a definitione nam finis per suam bonitatem, gratiositatem excitat ad si alvorema sprillum
236쪽
illum amorem deinde excitamur ad alia propter finem faciendaci sit amanius Deum propter ipsius
boni arem, postea, qua placita sunt ipsi , sacibiniis promereius atriorem . .
Dico a Finis est vera,& realia causa Probatura ibi quia vere , reali moueti non quidem motu physico, sed morali , intentionati; attamen reali Realiter enim fines, allicie ad agendum , quae allicientia dicitur motus mo. ratis Tum quia quaerenti propter quid aliquid fit,v. g. propter quid Alexander pugnauit contra
Darium, causam furalem assignannis, dicentes, o dominaretur,i tunc putamus, nos assignasse veram, S realem causam Tum demum quia caua est, ad quam sequitur effectus, seu, quae inmiti in ipsum sed finis vere influit in effectum mouetenim agens, ut agat,& effectum producat ergo finis est vera, realis caula. obiicies Caula est principium influens: atqui finis non est principium , sed potias terminus vltimus; ergo non est causa. Respondeo distinguendo minorem Finis non est principium, sed terminus, inexecutione , con- Cedq; in intentione , nego quamuis enim finis o tentiis sesternuniis , Multima quies actionis, O tamen ut intentus est 'imum princ pium excitans ad agendum. Instabis: mod non est, non causat sed finis saepe non inante actionem, v. g. sanitas, quae est finis aegroti, non est ante viam remediorum , ergo non potest maliter causare. Respondeo distinguendo minorem Finis ante actionen non est in re,comaedo; in apprehens ne, nego: speciale autem est,& proprium mais, vemuset'irando apprehenditur; v. g. sanitasap re henia mouet,&excitat aegrotuni ad quaerenda re media cis se
237쪽
Dimiditii autem finis sc explicatus Primo Hisnem, cuius gratia specialiter dictum, finem.
nι Finis, eisius -- , est bonivn quod vois inus: Finis, eur, est persona , cui tale bonum volumus vi dumpater laborata ditandum filium, diuitiae sunt finis, cuius gratia pater laborat , cfisius est finis mi pater laborat
Diuiditur secundo in finem ultimum , intermedium, Finis vltimns est, propter quem cae. ter volumus, ipsum vero propter se tantilis Funis intermedius est , propter quem aliquit volu inus, ipsum vero ulterius ordinamus: viduin quis affligit corpus propter virtut*m, quam qi rit, ut placeat Deo Deus est finis ultimus huuia ad li etionis, virtus vero finis intermedius. Diuiditur tertio in finem obiectiuum,4 finem formalem: Finis obiectiviis est res,quam volumus; Finis vero formalas est actus, quo possidearis rem 'olitam Vespeeuniae sunt finis obiectiviis auari,
possessio vero diuitiariun est sinis eius forma sis, Deus est finis obiectivus iustorum , possessio autem Dei est cinis immatis
Diuiditur quarto in finem operis, Inem operantis Finis operis est, ad quem ex natura suci opus tendit ruinis vero operantis est' tiem sibi ad labitum operans praesigit, ut finis operis in eleemosyna est subuenta pauperis; finis operantis aliquando Deus, aliquando vana glosia
Diuiditur quinto in finem principalem, sitem secundarium sinis principalis est,qui prima-xio, inire id intenditur secundarius vero, qui soldm intenditur , quasi ex consequenti; ut finis primarius recitationis ossici debet esse cultus Dei, finis vero secundarius potest esse perceptiosipendii. . ' Diuiditur vltimo in finem naturalem, .su
238쪽
νernaturalem Finis naturalis est qui vires natu cie non excedit supernaturalis ero, qii sola Di- ainae gratia ope acquiri poteR: Sic sanitas est Gmis naturalis indici, qui eam spe remedia natilis calia causat Deus vero clare visus est finis su
Dernaturalis hominis; quia non nis per Dei graciam ad visionem Dei poruenire possumus
suum besem μή civi IN qn libet causa reperitur virtus ipsa causam
di v. in causa efiiciente forma Libs .intialis est piincipium, virtus radicalis avendi. Quaerimus ergo uacausa finali quodnam sit principium causandi, an solum bonum quulem tenent etiam malum qua malum posse final Zares Pro hac sententia reteruntur oleam, Malor, Almainus,immo ipse Scotus, quamuis plures illum excusent, ita usuoluerit solium vera in ala, etiam cognita ut talia,
posse finalizare , inquantam aliqualem bimi a Dparentiam subeunt, altem quatensis in iis exercetur libertas Communis tamen sententia est , tum holium sub ratione boni posse pro cuius explicatione. Obseruandum est, bonum esse duplex , verum scilicet,&apnarens Bonum verum est, quod de facto in te est tale bonum autem apparens est, quod cum m se malum sit, attamen apprehendi intur ut bonum: Sicut enim videmus res omnino insipidas, ut carbones, cineres aliquando vi
geri sapidas gustui deprauat aegrotantium , ita siue
239쪽
gax rImae Paνiti Phasiea. Disput. ILque aliquando contingit , ut voluntas corri taiudicet honesta, qtiae recipia sunt malaci ut ebriditas, vindicta, qbiae secundunt se mala sones, certissima peccatoris pernicies attamen a malis hominibus appetuntur ut bona inquantum delectante Unde in Scriptura dicitur diligis in agnis atem, edi animam nam quia scilicet sibi procurat verum malum , aliqua tamen boni apparentia, scilicet voluptate, fucatum unde similis est stulto, qui bibens venenum melle persu sum , inter apparentem dulcedinem verum sibperniciem procurat . Hoc praenotat . Dico primo : Sola bonitas vera vel apparentes principium 4 ratio finaliZandi , malum vero sub ratione mali non potest habere rationem finis. Conclusio in primis inquantum ad ho C, quod dicit bonitatem etiam apparentem posseti natigare, recipitur ab omnibus . Cum enim voluntas feratur in bonum sibi ab intellectu propositum , si contingat intellectim proponere ut bonum id, quod reuera est malum, voluntas poterit seni ad illud bonun apparens quantum vero ad id quod dicit solam bonitatem posse finalizare,
non vero malum quatenus malum Probatur primo authoritate, tui Dionysii, qu dieii , nemo intendens , quod malum operature Tum Aristotelis,qui definit bonum id quod omnia σρpetunt, malum vero, id quod omnia fugiunt. Tum demum D. Ilio qui pluribus rationibus dein monstrat, omne agens agere propter bonum contra Gent. ca'. 3. 4. 2. q. 8. art. I. specia
liter probat voluntatem selum posse tendere in
Probatur secundo ratione antantam aliquid finaliaat, inquantum est appetibile sed solum
unum est appetibile ergo Dium bonum potest
240쪽
Imre. Maior pater: Finis enim est , quem gens appetit Reuius gratia operatur Minoetero Pini tur: Appetitus enim est inclinatio ad , quod sibi conueniens est sed talum bonum zonuenietis est appeti tu ergo solim bonurn estippetibile. Probatur m nor Tum ex definiti ne honi, quod id, quod est conueniens appetiistii et Contra vero ma Ium , id quod est disconue niens et iam etiam quia, ut arguit D. Thomas I. v. q. . . . Simile non est conueniens nisi sinii- ir sed omne en quatenus tale, est bomini, ergo nihil potest esse conueniens alicui enti nisi sub ratione boni: una demum experientia , qua vis emus omnia inclinari ad id , quod ibi bonum est , aut saltem bonum videtur ea vero, quaen ita sunt, nigere, Mabhm rere. Confirmatur Nam finis est , cuius gratia a Iumiid fiet sed gratia mali, ut malum est, nihil fit, ergo malum sanatenus malum non potest essenis Probatur minor: Siquidem malum quat nus malum non est gratum , sed noctuum , ingraeum, d abominabile: Vnde definitur malum , id quod omnia sugrunt. Obiicies primo Eadem est potentia oppositi l rum sed boniim , Mallim sunt opposita Lergo
pertinent ad eadem potentiam et atqui voluntas fertur ad bonum, ut ad tineis ergo etiam potes: i ferri ad malum. Respondeo cum D Thoma a. a.quaest. 8.art. 1. ad a. distinguendo maiorem: Eadem est potentia oppositorum, Meodem modo tendens in illa, ne eos diuersimode tendens in illa , concedo: Et concessa minori, distinguo consequens mim, malum pertinent ad eandem potentiam, eodem modo, nego; utersimode concedo: