장음표시 사용
221쪽
1o FH- Pariis Phaseae Disput. II. I, quia dimanatio proprietatum abessentia sele, reduci. causalitatem emientem, saepeque de illa fit mentio in Philolaphia. Theologia, tela etiam boeuiter, clare explicandum est, quid se illa dii natio. ωρ Dico primor causal ita causae effetentis est lasa citio , seu potius ipsum agere, cauialitasionis est ipsum calefacere, ignire; causa litas a D ris est maestificare: Ita omnes, licet quidam discant causalitatem tuam melius exprimi per actio,isin: quidam vero per agis. sed quaestio est denomine, licet agere videatur melitis exprimere,
oui agere exprimit ipsam actionem ut exere, tam , quo modo constituit agens in acti secundo, ac proinde est eius causalitas. Probatur facile conclusi, nam causalitasea se est id , per quod constituitur causans in actu secundo sed per agere ista inciens constitititur utar maliter causam in aeti secundo ergo agere est eius causalitas. Quid verosit agere, seu actio, commoditi explicabitur disputatio 3 quatii. r. .rt. r. o Dico secundo: Dimanatio seu resultanti, de quit ies reddit sermo in Philosophia. The logia inibi aliud est,quam prodaeotio unius rei ad
Oroductionem alterius ex vi naturalis connexi vis, quam habet cum illa unde illa dicuntur ab aliquo dimanare, & resulcare, iliae ad eius pro ductionem producuntur per quamdam naturalem sequelam , connexionem , quam habent cuin illo. Explicatin concluso, aduertend* in rerum na-euta quaedam esse naturali collio atione cum aliis conneNa, taut unum naturalis ei es non possit, absque eo quod aliud sequitur.Sic videmiis lumen mini an i cum Solrisomnum calorem
222쪽
zuin igne, rigiditatem, & humiditatem cum qua inclinationem deorsan cum grauitato Mneneraliter omnes proprietates naturaliter con me et untur elim sua essentia itatu essentiae rerum tam nunquan habeant integruit agmen potentia cum qualitatun , dispositiontim , inclinati rium cum ijs com exarum , velliti rami connectui
sicut ergo qui trahit truncum , simul etiam trahio ramos; qui tra iit amnitimi primum , semit tralite alios ; qui trahit clauum infixum trabi, simul trahit robem , propter hamni retii colligati nem, qua fit ut actio motiua ex uno deducatur ad alia cum illocomina, ita quoque contingit in rerum natura , ut quicunque producit aliquaret rem , producat etiam nix naturaliter clim istare connexa, iuxta illud , quida esse, accoum
quonitam esse , initiam is citi e propter
ratem connexionem actio pioductiva unius defer tur ad omnia, quae clam illo con Lectuntur, V. g. qui producitur ne in per eandem actionem promducit calorem, si jtatem, 'ui ponit animam in eorpore,per eandem actionem ponit integrum exercitum potentiarum eam consequentium . Ex hoc est quod vocamus resultantiam, seu dimana , tionem; idest productionem unius ad producti nem alterius, fundatam in mutua naturali re
et . Ex his liffertur prinio, dimanationem notesse actionem distinctam a productione essentiae , sed seu qui dat esse, dat consequentia ad esse rata
quo que eadem astione , qua producitur essentia, producuntur propriet tes essentiam consequentes. Vnde ellensia est terminus primarius illius acti nis, proprietates veta sunt terminus se inritis; sicuti unis moti elabitur tota catena, inquan
223쪽
tum illa motio trahit primuna annii tum tariqui terni num primarium, secundario vero ominalioa cum illo connexos.
Infertur secundu Martiam quoda Druso posse dici causam efficientem respectu proprietatum ab ea dimanantium, ut dicit D. h. s. p. q. 77.noa quidem proprie, quasi ipsa essentia eliciat acti. Bem productivam talium propriet reum , sed mductive, inquantam ipsa desert actionem gene. xanti ac profrhetates,si t primus anmiliis desertnintum in alios, vel ut loquitur Ioannes a Saneto Thoma, inquantsin ipsi est ratio, cur actio age Oxulterius transeat ad proprietates, propter conjaeexionem, quam habet cum illis deserre autem actionein agentis, de esse ratio, cur ipsa ulterius progrediatur,reductiuς pertinet adamus causae Eeientis.
UT ' politica unushomo utitur alio tanquam
ministro, ita quoque in causis una utituralia ad suum effectum , ut artisex visum , arbor semine, anima brachio, Deus ipse Sacramientis, quibus ncs sanctificat. Haec causa qua alia superior utituraestetiis instrumentim,de quoquatuor viari potant Primo quid sit Secunda quo. Uplex sit Tertio , an egeat motio te derivata a causa principali Et quarto, an debeat habere: ctionem sbi propriam per uuam speretur causae principali. Vnde Dico primo Instrumentum recte definitin, in age uia inuisalterius,stilicin causae prin
224쪽
Quaest IV. Art .v. ne cause Feἰent.. o ripalis haec definitio receptissima est is colligit
neris: nam instrumentum conuenit cum etficienterra incipatis,inquantii est causa:caeterae particuis tenent locum differentiaeci nam instrumentum
distinguitur a causa principali , quod haec agat havirtute sibi propria, instramentiam ver4.m virtu te aliena; dest, non sua, sed causa principalis Et sinitaeras, Non , o virtus agendi dicatur propria, inuid sit agere in virtute propria .
Responiseo, tripliciter abγidi edici agere
in virtute propita Primo , inquantum virtus agellini est eius proprietas , ut calor est proprieta, ignis, lux Solis, virtus generatina viventis; de hie est rividus pei nassimul quo aliquid dicitur ag - re in virtute propita tu est , quando virtus, per
quam agit est xius propcietas. Secundo, haec appropriario fieri potest per se ordinationem, inquantum scilicet , quamuis vise tu proxima a vendino sit pro ietas, alta me se ordinatur alteiri virtuti radicati quae est proprio tas, si lumen gloriae, lucri est proxima virdiis quax eus videtur; charitas, quae est virilis proxiuis quaDeus amatur , non sunt quidem proprietate,
animae sed tamen subardinamur, illud videm intelleti. , haec vero voluntati tenquam abdi iaribus principias istarum actionum di perirano viduisti mi vitiique haec virtus atra appre priatur homini, ut quidquid homo agit, euper iumen gloriae, siti per charitatem di tueagere in propria virtute , is causi princi, Tertio demum, ista appropriatio fit per sustentitationem , inqivinciis stluc re ipsa virtus prinpalis agendi recipitur in alni tanquam in suba
225쪽
rectori tunc enim ipsi appropriatur , quia omu accidens est sui obiecti; ideo quidquid subiectu agit , per tale accidens diuitis agere principali j ter sic Luna prinei palirer limninat, inquitas calidam incipalite minacit, quia Luna recipiti Sole, inqua ah igae ipsam virtutem principa deni illumnandi, Mealefaciendi, ex quo pate. tune a squid censeri agere in virtute aliena,quam aio virtus perquam agit, nec est eius proprietav. nec aliquid subordinatum virtuti radicat ages iei,qum ui ediabeat, nec ipsa virtus M incipa Iis agendi, quam recipiat , sustentet, sed se Jam quadam participatio incompleti, ει vialia derivataci virtvta causae principalis sicut malleus facit arteiadum, non per artem, quam in se hasbeat, sed per motionem ab artifice deriuatam. Dico secundo , instrumentum varii diuiditur svariis enim modis unum potest agere in virtute Alterius . unde primo diuiditur in min ale, &physicum Morale est quod solam vel agiemo. litὀr, vel mouetintanoraliter a causa principali, ut seruusmouetur solum moraliter a Domino per Mandatum eius , pacta , scripturae, monetae agunt solii moralitEr ad obligandos, instruelis eos, di excitandos homines Physicum est, ouod annuetur physice M physice operatur , ut mali eus ab artifice. Secundo, instrumentum physio indiuiditur in ἔnstrumentum in instrumentum ruri
Iastrumentit is ipsum suppositum agens,
, set utens alteri ut baculus homini, di granum a Mui instrumentum qu est ipsa virtus instrumentaria,quae vel est in causa principali,tanquam accianas ipsi alarum ad aget 'istumo calor in igne;
asi derivatur a causa principali ad ipsum huiu-
226쪽
πertio,instrumentum diuiditur in coniunctum ioci cilices unitur causis principali, ut man is Ἀ--: Et separatum, quod scilicet non uniturione principali, ut semen est thitrumentum aratum arboris, a qua decissim est. ς sarto, instrumentum d uiditur in artificiale, utitur artifex ad sua artefacta , ut est terra, t mallei et Di. naturale , quod deseruit causis aturalibus ut manus, pedis, oculi, lentes, lingua es iuunt anima ιδε in ii pernaturale, quo Detu titi rad producendos effectus supernaturatus , ut os per aquam Baptis lem , per Chri sina, per tertia Sacramentalia prodiicit in nobis sinetit -
em, S per reliquias Sanctorum miracula opera in . Hae sunt celebriores instrumenti diuisi Dico Instrumentit sid/get vimite, seu motione derivata a causa principali, per quam elevetii ad attingenium, eius tactum. usio intelligetnda est de instrumentis physicis, quae
agunt ut quod ut est nullatui emen aqua Bapti lanalis,&c. Est autem contra quosdam extraneos, quam tamen expres Edocet D. Thomas pluribus
nitur in instrumentis artis, sed adici uis influxus xiali inui sit partiritio vii tutis aulae principali, sicut seminab arbise recipit quasdam qimuntates viales, per modum transeuntis , quibus
227쪽
Proth atin primo conclusio ex desinitione is strumentiri ita dicitur, id quod agis simite causae pruini palis;ergo debet recipere virtutem ager di a causa mincipali Antecedens est distratio irsis ii menti recepta communiter ab 'mnibus, qui
simin a nobis explicata, hieonsequentia vero v detur legitima non enim aget e potest in vututecauis principalis , nisi ab ea recipiat minandam participationem viale illius virtutis leni ris haberet virtutem , qua agit, non disereti
agere in virtute alterius, sed in virium propria. Probatur . Quod non est de se productiuinalicuius effectris, non potest illum producere, ni recipiat virilitem ab alio , sed instrivitentum noest de se productivum effectus causae principali: ergo ut illum producat indiget virtute derivata causa principali. Maior patet ex eo axiomate Ninor probatur tum ratione , tam inductione Ratione quidem , nulla enim natura potest vitri virtutem suae formae,nisi recipiat virtutem ab alia Sed instrumentum producit effectum excedentem virtutemiliae formae ero ex se non potest illum prρ lucere. Maior est D. Thomae I. a. qiao'. art. 9 minor vero de se constat. Neque icas in re posse esse quaedam acciden-hia, quae possint prudueere aliquid nobilius , im quantum seruiunt substantiae nobiliori v. g. grano turaliter inesse quaedam aceidentia ei Propria , quibus possit producere arborem ser utendoipsi arbori, qua decissim est. Contra enim est Tum quia nullum accidens Proprium rei deliruit iplam sed accides la se mimilia destruunt formam ipsam grani , ut ex eo eisciant arborem ergo eiusmodi accidentia Mon sunt proiii ia grano, sed derivata ab ipsa MD
228쪽
Qtiaest.IRArt. V. De causa usi: iente xiivbores, quae est causa principalis, e recepta illicano sol da per modum transeuntis. Tum quia toprietates iunt propter essentiam, non m
3ter extraneas substantias; ergo ace dentia pron
ria cuiuslibet naturae nihil possum ustra limitestis naturae,ac proinde virtus, perquam talis natura instrumentaliter agendo moducit effectuin nobiliorem , debet esse derivata ab ipsa causa mincipali, cuius est erietus ille , Indiictione itoque probatur eadem minora sic enim manus, pedes quae sunt instriimenta immat, de non sunt priuiuctiva mesus vita lis. iisi inquantum mouentur ab anima , qua cessant. Einguescunt omnia corporis organa sic semenaon est productivum plantae, nisi ex virtute derisam a planta , cuius est semen uno manescente illa virtute, semen est sterile sic in artifieia litias , mallem esse noli est productivus homi 'rii, nec penicillus imaginis , nisi moueantur ab
artifice siera instrumentis Diuinae virtutis,aqua de se non est sanctificata animae, nisi recipiat a Deo virtutem sa,nctificandi;ergo patet inlitumemia de se non habere virtutem producendi essectum causae principalis Respondebis, instrumentum de se esse produ- ut inum effectus causae principalis, instrumentum quidem naturaleex virtut eam ua naturali, quam habet ad cooperandum causae principali instru-niemsi vero si renaturale ei virtute activa obe. dientiali, quae est in omni creatura ad cooρerandum Deo circa omnes essectus summatis ad
quos eam voliterit adhibere. Caeteriim iii sui odi virtutem actitiam instrumenti egere cooperatione extrinseca causae principalis, non vero in
trinseca motione; ideoq; dicitur agere in virilite causa principalis , non quam ab ea recipiat, cuisti
229쪽
1 ra Ima Taνι Isuis ae Disput. II. . subordinaui , seruit , qua ipsi cooperatu sed Contra primo Nam per illam cooperationes extrinsecam causae principalis instrumentum nepotes dici aget in virtute causae principalis ego talis cooperatio non siissicit. Probatur sedens: Vel enim ex illa cooperatione instruinearum recipit aliquam viristem a musa principalvel non: Pnihil recisuis ergo non olei dician se in virtute causis principalis,sed in virtute prapri , quia virtutem agendi non recipit ab illi sed eam habet a se si vero aliquid recipiat
illa cooperatione 3 ergo habemus intentum, quc
scilicet instrumetitum debet aliquid recipere caiisa principali per modum motionis transeunti Contra x.Namialsum est,quod in instrumentii aliqua virtus productiva essectus causae pria,cipalis. Et in primis,quod talis virtus obedientialis activa non sit in instrumentis Diuinae virtutii V.Din aqua Baptismali, fuse probant Theoloe m quia sine fundameto, necessitate ponitui non enim requiritur ad naturam aquae, cum suffciant sola virtutes naturalesad perfectionem citiuscunq,rei naturalis. Tam quia illa virios actiuobedientialis, qualem ponunt Adtiosarii esset irfinita, eu se extenderet ad omnia,quae Deus potes adhibere creaturam,quae sine diibio sunt infinita Tom demum quia talis virtus esset supernaturalis eo quod respiceret effectus supernaturales, vis.gproductionem gratiae repugnat autem in rebunaturaliter esse aliquid positiuum ordinis siperi naturalis. Quod vero instrumenta naturalia exsnon habeant virtutem productiu*m effectusea' principalis etiam probatur:cum enim , ut moldicebamus,virtus activa cuiuslibet rei si propis
Utan rem , talis virtu activa aeretproportiora
230쪽
s rei ergo repugnat in aliqua re esse virtutem riuam se extendentem ad effectus nobiliores, am sit ipsa res.
Tertio demum idem impli gnatur: nin saepe in . umentua agit sine actuali cooperatione causae Incipat sinter solam mutationem , quam ab illacipit; ergo instrumentum non eleuatur perso-'Moco pelationem causae principalis probaturuccedens sic enim granum,quod est instrumen- .im a thoris, producit arborem sine actuali cooinera tione arboris, a qua decisum eli.
obiicies L. Ratio instrumenti non est in eo sit 3 ut recipiat motionem ab alio ergo non de illam recipere . Probatur antecedens : nam
hiam causa principalis aliquanda recipit mctio - ηm ab alia superiori ergo in tali nistione non 'nsistit ratio instrusarenti. Consequentia patet e robatur antecedens. Sic enim arbor no fruo,
licat nisi mota, adiuta per vii tutem e P im-
asulla creatura agit nisi mina, applicata a heo; tamen arbor est causa principalis lat.
euum,4 creatura suortim operum Respondeo negando antecedens Ad probatio, tem distinguo antecedens: Causa prancipalis re-dpit motionem ab alia superiori; quae motio sichsa virtus agendi, Mattingendi effectum, nego; vae motio sit tantuni applicatio virtutis agendi, soncedo: Similiter distinguo consequens. r-:b ratio itistrumenti non consistit in eo quod re tipiat motionem, quae sit pure applicativa conce λ; quaesit ipsa imis agendi, nego. Explicatur solutio . Causa principalis dister ab instrumento quia agit in virtute propria: Vnde de ratione eatis principalis est, qliod habeat eκ se virilitem agendi, wideo dum causa principalis o tetur stb alia superiori,ut arbor a coelo,creatura a Deo, tper