Raghuvansa, Kálidásæ carmen sanskrite et Latine

261쪽

35. Vatisque cithara, apibus flores sequentibus circumVolitata, lacrymasestundere videbatur, venti insolentia elicitas, collyrio miXtaS. 36. Sertum illud immortale, mellis odorisque praeStantia omnium Plantarum Splendorem, anni tempore productum, eXCedens, aptum locum invenit in turgentibus mammis UXOriS regiae amatae. 37. Viri eximii uxor, cum adspeXisset sertum illud, quod non nisi temporiS momentum pulchras mammas ampleXum erat, eXanimiS Oculos clauSit, Sicut ΚAUΜUD1s, quando luna a R HUE erepta eSt. 38. Corpore suo sensibus relicto collapsa, maritum etiam Concidere fecit: nonne una cum olei gutta delabente lucernae flamma etiam in terram

decidit l

39. Confusa utriusque pedissequorum lamentatione perterritae, aves, inlotis habitantes, eodem quasi dolore motae, ibi in questus effundebantur. 40. Regis torpor flabellorum ventilatione aliisque remediis moX sedabatur, illa vero in eodem statu remanebat: nam medicina adhibita, non nisi vitae parS Supersit, valet ad Sanationem. 41. ReX amantissimus uXorem amplectenS, in gremio ConSueto posuit eam, quae anima eXhalata similis erat citharae, quam quis chordis instru

42. 'laritus, in gremio tenens illam eXanimem atque coloriS OXpertem, apparebat Veluti luna matutina, cum maculis, leporiS imaginem referentibUS. 43. Lamentabatur ille singultante voce, amittens innatam etiam sortitudinem : ipsum ferrum candens fit molle, quidni animi l44. Si flores etiam, corpus tangentes, vitam eripere Valent tum, eheu l quid est, quo irruens satum non poterit pro telo uti l45. At enim rem mollem molli occidere solet mors ; atque hujusmodi eventus jam antea exemplum vidi in toto, quae per nivem liquescentem

moriebatur. 40. Sed fortasse ad felicitatem meam destruendam deus nOVUm hoCce sulmen Creavit: a quo non caesa est arbor, icta vero planta, illiUS ramOS claviculis suis ampleCtenS. Q

262쪽

CAPUT VIII. 47. Cum per longum tempus nunquam me contempseriS, etiamSi te offenderam, cur subito insonti mihi haud respondendum putas '48. Certe tu, placide ridens, fallacem me eXistimas, qui amorem Simulet: nam, ne valedicens quidem mihi, abiisti in alterum mundum,

nunquam reditura. 49. Atque misera mea vita, si antea amatam sequebRtur, Cur nune

rediit sine illa ' Perserat igitur dolorem, sua ipsius culpa nimiS acerbUm. 50. Adhuc remanet in vultu tuo sudor, luctatione voluptaria elicitu S, ipsa vero jam occidisti. Eheu, istam mortalium fragilitatem l5l. N e cogitatione quidem antea quidquam tibi seci ingratum; cur me

relinquis ' Nonne ego mero nomine terrae maritus sum' in te Vero ea est voluptas, quae e natura mea OritUr. 52. Ventus, movens cincinnos tuos, teneris femoribus praedita, floribus' perteXtOS, intortos, apum colore splendentes, animo meo reditUS Spem

injicit.

53. Quare, amata, celeriter eXpergiscens, Sollicitudinem meam dis- pellere velis, ut herba noctu splendore suo tenebras in Himdlvae cavernis. 54. EXcruciat me hoc tuum os, turbatis capillis tectum, nec vocem P edens; loti solitariae instar, noctu dormientis, in qua apiS SUSUrrUS

55. Ad lunam revertitur nox, ad Mikrav4kam avem semella amata ; ideo uterque alias separationes serre Valent. Quomodo vero tu, in aeter- num me relinquens, non me torquereS'56. Tenera tua membra, quae vel in recentium foliorum Strato pro- cumbentia laesa sorent, eadem, dic, o pulchris senioribus praedita, quo- modo rogi ascensionem perferre valebunt' 57. Hoc cingulum tuum, imprimis omnium Secretorum tuorum par- ticeps, quod, incessu tuo jucundo ceSSante, Vocem perdidit, Prae moerore te, quae non eXperrectura jaceS, morte Secutum quasi videtur.58. Dulcem tuam vocem deposuisti in cuculi S, inceSSum tuum, amore P languidum, in cycnis, tremulum obtutum in cervis, jocum tuum in plantis, a vento leniter commotiS.

263쪽

59. Hae virtutes a te, coelum ingredi cupiente, mei ratione habita, depo-

Sitae quidem sunt, non Vero cor meum, tuo disceSSu Valde contristatum,' consolari valent.

60. Νonne tu hanc sahahiram atque priyangam arbores Copulare decre- veras' Vtriusque copulationis caerimoniis haud peractis, tu abis : hoc non bene sactum CSt. 6 l. ' Quem florem hic asokas procreabit, cujus tu excitasti desiderium, eo, ad cincinnorum tuorum ornamentum destinato, quomodo ego tanquam' serto in exsequiis tuis uti potero ' 62. P Luget te, O pulchris membris praedita, asokas iste, flores lacry- marum inStar estundens, recordans benignum pedis tui, garrulo annulo' cincti, contactum, ab alio aegre impetratum. 63. Cur, o hinnarorum voce praedita, dormis, priusquam absolvisti pul- chrum tuum Cingulum, cujus dimidiam partem mecum vastuli3 floribus, s halitus tui odorem referentibus, ornasti l64. IIaec amicarum tuarum turba gaudii tui dolorisque particepS erat, hicce filius noster lunae plenae similis est; ego quoque eX te Sola VolU- ptatem percipiebam, et tamen tu, dura mente, hocce capis consilium 365. Hodie occidit felicitas mea, periit voluptas, cessisit cantus, sesti S Vaeuum est anni tempus, abiit ornatus Caussa, undique derelictus est

66. ConjuX, Socia, amica, familiaris, amataque discipula in cantu, ΟΡ pulcherrima, dic tandem, quid non ereptum est a morte, quae, mi Sericordiae' oblita, te mihi eripuit l67. Μicantibus oculis praedita, postquam bibisti vinum illud eximii sa- poris, labris meis tibi oblatum, quomodo postea bibes aquae volam, lacrymiS mixtam, in altero mundo tibi allatam l68. Etiamsi est mihi imperium, sine te Aa AE selicitas finita existimetur ' mihi, aliis illecebris non abrepto, omnes voluptates in te sola Conti-

nentur. V

69. Salce rex, his verbis queribundis lamentans de amata, arboreS etiam reSinae, quaSi lacrymarum imbres effundere secit.

264쪽

CAPUT VIII. 70. Τum vero ejus comites pulchram illam, aegre a gremio illiuS remotam, ornamentis funebribus indutam, tradebant igni, agailochi salitatique lignis

incenSO. 71. Quamquam rex erat, tamen prae moerore UXOrem morte See ut IS

est i V Hanc reprehensionem extimescens, semetipsum haud in ignem Conjecit, non Vero vitae amore motUS. 72. Τum gnarus ille, decem diebus praeterlapsiS, UXOriS CaUSSa, cujus jam non nisi virtutes relictae erant, in sylva, urbi vicina, magno splendore peregiteXSequiaS. 73. Ingressus est urbem sine illa, pallidus, Sicut luna, quando nOX abit, conspeXitque suum dolorem quasi redundantem in lacrymis, urbis mulierum ora humectantibus.74. Τum magister ejus, ad sacrificia peragenda conSeCratUS, in eremo habitans, meditatione sua illum moerore depreSSum CognOSCenS, Per diSCipulum suum Sic eum allocutus est: 75. Vir sanctus, rigide probitatem colens, quamquam doloris tui caus- sam haud ignorat, quia caerimonias nondum perfecit, non ipSe aggressus' est, ad animum tuum firmum reddendum. 76. Μihi, O probe, commissus est ejus Sermo, PauciS VerbiS mandatum eXprimens; quem audi, potestatis eXcellentia illuStris, atque in corde tuo eum reponere VeliS. 77. Ille enim in spiritus aeterni mundis, haud obscurando cognitionis oculo, trinas conspicit res, quae fuerunt, quae Sunt, et quae erunt. 78. olim VIsΗNUs, timens TRINA vi NDU ΕΜ, duras caStigationes sibi infligentem, ΗΑRIM 1M mulierem divinam misit, quae meditationem ejus disturbaret. 79. Vir sanctus ira sua, devotionem turbante, quae fluctus instar medi- tationis litora inundabat, mulieri, quae coram eo miram OStendebat Venu- Statem, imprecatus est: Mortalis evade l' 80. Venerande, equidem aliorum imperio subjecta Sum, ignosce offen- sionem meam l' Ita supplicantem illam in terra habitare jussit, donec flores coelesteS ConSpiCeret.

265쪽

8l. Illa, in Krathiharsistorum stirpe nata, per longum tempUS tua erat UXor, sed Sertum illud, imprecationem cessare faciens, e coelo delapsum P adepta, vitam efflavit. 82. Quare desine illius discessum cogitare; omnibus natiS morS eSt

certa. Hanc tu respice terram, nam haec eSt regum UXOr.

83. 'Τu, qui per constantiam tuam, in prosperitate superbiae opprobrium evitans, sapientiam Ostendisti, eandem nunc etiam, animum dolore oppreS- sus, demonstra fortitudine tua. 84. Quomodo lugendo illam obtineas, quam ne tum quidem, si post illam morereris, recuperare posses ' Nam hominibus, qui in alterum mundum' abierunt, secundum ipsorum facinora diversae sunt viae. 85. ' Μcerorem pelle eX animo, uxoremque exhilara donis sacrificalibus : nam perpetuae propinquorum lacrymae urunt mortuum ; ita traditur. 86. Μors enim animis est naturalis conditio, vita vero non nisi earum' immutatio dicitur a sapientibus : quare Si Vel temporis momentum homo SpiranS manserit, nonne hoc ei lucrum erit l87. Homo imbecilli ingenii mortem amici spinam putat, in corde de- fixam; sed homo firmi animi eandem eXtractam putat, quia mors est porta ad salutem ducenS. 88. Quoniam corpus et anima in veris etiam conjungi et separari di- Cuntur, quomodo, die quaeSO, separatio a rebus eXternis affligere potest se sapientem l89. Ne tu, temperatorum optime, hominis stulti instar sub aegritudinis imperium cadere velis : quid interest inter arbores et montes, Si vento flante utrique moventur Γ' 90. ReX adnuens magistri Sapientissimi sermonem accepit, dimisitque - eremitam; sed Sermo ille, in Corde ejuS, dolore presso, locum non invenienS, rediit quasi coram ejuS magiStro. 9l. Ipse, vere jucundeque loquens, propter filii infantiam, octo annos aegre transegit, ubique amatae suae similitudines imaginesque conSpiciens, et in somniis brevi congressus cum illa gaudio fruenS. 92. Μceroris clavus violenter cor ejus divulsit, sicut ficus surculus aedium

266쪽

CAPUT VIII. pavimentum; atque ipse, quia uxorem Sequendi desiderio flagrabat, hanc mortis caussam, a medicis haud sanandam, lucrum eXistimabat. 93. Postquam filium suum, prorsus modestum, lorica indutum, rite in Civium imperio instruxerat, miseram in corpore morbis amicto habitationem relinquere cupiens, reX inediam subire statuit. 94. Postquam in sacro Gangoe et Sarvula confluente, corpore relicto, immortalibus subito adnumeratuS ESSet, CongreSSUS Cum UXOre amata, qUBepulchrior etiam erat, quam in priore Statu, iterum delectabatur in sedibus voluptariis, in medio Nandam.

267쪽

1. PATRE defuncto Kosaiae imperium adeptUS DAS ARATHAS, magno Curru vectus, qui meditatione sensus devicerat, regnabat, inter omnes mo- deStos et regnantes primum tenenS IOCUm. 2. Universus imperii orbis, cum omnibus urbibus, ejus Stirpi Commissus, quia ille acceptum juste moderabatur, ejus, KARTI KEYAE robore praediti, virtutibus addictuS erat. 3. Utrumque, et B ALAE Occisorem, et hunc principem, a ΜANUE rege Oriundum, quia Opportuno tempore remunerabantur homines ossicium servantes, viri sapientes lassitudinis abactores appellabant. 4. In terra ejus ne morbus quidem pedem figebat, nedum clades ab ho- Stibus : solum uberrimos fructus praebebat, sub imperio AIAE silii, tranquillitate gaudentis, atque immortalium instar splendentis. 6. Qua felicitate fruita erat terra per RAGHUEM, decem plagarum victorem, atque post eum per Aa ΑΜ, eadem iterum lucebat, principem adepta, haud inferiore robore praeditum. 6. AEquitate sua, divitiarum imbres effundendo, linproboSque Coercendo,

reX YAΜΑΜ, Κ UVERAM atque VARUNAM aemulabatur, sed splendore Suo Solem, Cum ARUNA Conjunctum. 7. Neque venationis deliciae, neque alea, nec vinum, lunae inStar Suave,

nec puella florentis aetatis, abripiebant illum, qui ad prosperitatem adnitebatur.

8. Neque verbum humile, ne ad INDRAM principem quidem, nec Verbum salsum, ne in sabulis quidem, per jocum narratiS, nec Verbum RSperum, ne ad inimicos quidem, dicebatur ab illo, ira libero.

268쪽

cAPUT IX. 9. Per illum, B AGHUIDARUM praeStantisSimum, terrae principes Ortum seque atque Oecasum nanciSCebantur : ille enim jussum non transgredientibus amicus, sed corde aeneo erat in repugnantes. 10. Arcu intenso armatus, Uno curru debellabat ille terram, Oceano cinctam, atque eXercitus HUS, elephantOS et equos celerrimos habens, non nisi victoriam illius renuntiabat. II. Ipsa maria, nubium inStar tonantia, tympana fiebant, promulgantia victoriam illius, KuvΕRAE instar sortunati, qui arcum geStans Uno curru, scirpea munito, terram Subegerat.12. IN DRAs fulmine acuto vincebat montium partes, sibi infestas; ille vero, cujus vultus recenti loto SimiliS erat, arcu sonante, sagittarum imbres emittente, hostium ParteS.

13. Centeni reges illius, indomita vi praediti, pedes tangebant radiis

gemmarum, diademata Sua Ornantium, illius pedum pulchritudine magis etiam splendentibus, deorum inStar, IN DRΑΜ adorantium.14. Venia data hostium uXoribuS, comae ornatu privatis, quarum insantes ab illius comitibus suppliciter manus jungere edocti fuerant, ab Oceani litore rediit ad urbem suam, Alalva haud inferiorem. 15. Quamquam ipse Orbis terrarum centrum oecupaverat, neque ulluSalius rex alba umbella instructus erat, tamen ille, ignem lunamque splendore aequans, inSegniS erat, Simulac regiS alicujus terram invictam remanere audiret. 16. Ab illo, qui brachiis suis omnium regionum divitias accumulaVerat, et in sacrificiis diadema suum deponebat, Tamasese et Sarvuis fluminum ripae, altis aureis postibus sacrificalibus splendentes, tenebris liberae red

17. Erat ille SivAs, qui, inhabitans corpus, caerimoniiS tu Stratum, capreae pelle baculoque instructum, hu3a cinctum, VOCem retine S, dor- Cadis cornu manu tenens, splendore incomparabili illud fulgere iaciebat.18. Balneo Sacro purgatus, sensibus restrictis, dignus qui ipsum deorum coetum ingrederetur, ille pluentem ΝΑΜ Ucii Is hostem caput elatum inclinare secit. 19. Dea totum gestans,' marito addicta, quemnam alium regem coluit,

269쪽

VENATIONIS DESCRIPTIO.

praeter hunc, in ΚAKUΤ8ΤΗae familia natum, suppliceS non negligentem, atque praeter Spiritum Summum, per se ipsum exsistentem Τ20. Ille, magno curru vectus, in proelii acie IN DRAE socius factus, deorum mulieres, quas sagittis suis metu liberaverat, ingenS brachiorum suorum robur cantu celebrare fecit. 2I. Non semel per hunc IN DRAE socium, uno curru praeditum, sortem, arcu instructum, proelii pulViS, Solem verSUS evolans, a Surorum Sanguine

22. Illum, qui in hostibus suis sagittas des Xerat, Magadhoe, Saloe et

Ke vae regum filiae, marito fidae, conjugem acceperunt, Velut oceanum fluvii, e montibuS nati. 23. Splendebat ille tribus hisce amatis, ac si IN DRAs, in virorum hosteS debellantium subsidiis exercitatus, homines gubernaturus, eum tribUS viribus in terram descendiSSet. 24. Tum vero advenit ver Cum novis floribus, ac si venerari voluisset unicum hunc regem, honorata Vi praeditum, qui aeque magnum OnUS SUStentabat ac YAMAs, Κ UvΕRAS, VARUNAS atqUe ΙΝDRAs. 25. Sol, regionem a KUVERA inhabitatam adire cupiens, equis suis ab auriga retro flexis, frigore coercito dierum initia clara reddens, Malvam montem reliquit. 26. Primo florum ortus, deinde surculi recentes, denique apum cuculorumque cantus ; hoc ordine apparuit Ver, descendenS in Sylvarum regiones, arboribuS densas. 27. Gemmarum copia, in kis3usta arbore a veris pulchritudine deposita, apparebat veluti pulchrum ungularum Vulnus, amato inflictum a muliere,

cujus pudicitiam libido superavit. 28. Sol nondum prorsus dispellere poterat frigus, quod aegre sertur a mulierum labiis, gravia vulnera inserentibus, et quod latera cingulo vacua facit; attamen debilius illud reddidit.

29. Sahahirce frons cum calicibus suis, surculis vento a Malva flante CommotiS, in gestibus se eXercere quasi contendens, vel eorum, qui odium et amorem Vicerant, animum fascinabat.

270쪽

CAPUT IX.

30. Ut petentes adibant regis felicitatem, rectitudinis virtutibus acquisitam, cujuS fructus est proborum benevolentia; Sic apeS atque aves aquaticae invisebant lacus lotorum copiam, a Vere nutritam. 31. Non solum novus a3okoe flos, anni tempore productuS, amorem accendebat, Sed reCens Surculus etiam, quo puellae aureS OrnaVerant, Viros amantes abripiebat. 32. ravahoe arbores, quibus, quasi recentibUS pigmentis, Ver Syt Vsepulchritudinem ornaverat, apum susurrum eXCitabant, Scite mel iis SuppeditanS. 33. Flores, liquore e mulierum oribus nutriti, atque eadem ac ille virtute praediti, vastulam arborem longis apum, mellis cupidarum, Ordinibus occupatam faciebant. 34. Apum eXamina sequebantur pulverem, in sylva vento perflata e florum filamentis evectum; quasi Amoris arcitenentis veXillum, Seu Splendentem pulverem in veris Pulchritudinis facie. 35. Μulieres cum viris potabant Vinum, ad lusus amatorios incitare valens, suavi odore lotum VincenS, amorem comitem habenS, neque unquam voluptatem infringi sinens. 36. Splendebant lacus in aedibus, tecti lotis apertis, avibusque aquam diligentibus, atque prae voluptate dulce canentibus ; veluti mulieres, oculis Suave ridentibus praeditae, cingulisque relaXis atque tinnientibuS. 37. NOX, Vere decrescens, quia pulchrae Vesperae luna orta pallidae reddebantur, tenuis evasit, seminae instar, quae voluptatiS CongreSSuS Cum marito non particeps saeta est. 38. Luna radiis suis, frigore remoto clare splendentibus, languorem post voluptatem perceptam pellentibus, Amorem, florum arcu elatoque piscis veXillo instructum, acutiorem reddebat.

39. Qui flos, ignis sacrificalis instar splendens, imago erat ornamenti aurei sylvae Pulchritudinis, eum, soliis filamentoque tenerum, puellae crinibus inteXtum gerebant. 40. Tilaha arbor, apibus, collyrii guttarum instar pulchris, in florum copiam decidentibus notata, ornabat sylvae regionem, ut macula in fronte

ornat mulierem.