De carmine fratrum arvalium liber

91쪽

Cerimoniis solicinniuua dea Diae celebratorum id factum voluisse veteres vidimus, ut Iunoniae pariter ac Martiae numinis huius voluntati satisfieret. Summa vero eius virtus neque haec est neque illa, sed Core lis frumentorum enim primitiae sacerdotibus eius lutiandae sunt, consecrandae, quae hacce anni tempestate in humanum usum converti coeperunt, universae fruges. In medium vel exeuntem Maium haec sollemnia semper indicunt fratres arvalos. Neque temere factum esse hoc, discimus e rustico alendario Farnesiano, ubi negotiorum quae sint mensis Maii primum recens tur Segetes uncantur, ultimum segetes Iustrantur έη .Lustrantur Ambarvalibus, libantur nostris sollemnibus primitiae. Quorum utrorumque hoc est tempus, quoniam inde a medio Maio post depositum qui est octo dierum, quibus non tangi debent a cultore florem perquadraginta dies grandescunt frumenta usque ad mat ritatis eventum 4 Variat vero tempus, cum nunc ante quartum decimum, nunc ante quartum diem Kal. Iunias summum fiat sacrificium. Quod, si quid video, pendebat a tempore Sementivorum. Haec etiam non stata, sed post peractam sementem celebrata mensei et Oreli. Inser. II, p. 38o. Et omnino sanctissimo more in mense Maio lustratur res publiea, Plut Qu. Rom. e. 85. Dister quidem ab ipsa lustratione libatio et consecratio noti 5 sqq. , se leodem peraguntur temPore.

92쪽

- 5 Ianuario 44). Idem sere, quod inter indictos et celebr tos hos sestos dies, intercedit tempus inter Agonia Iani celebrata V. Id. Ianuarias et inter Agonia Iunii cractaniense aio 4β). observavi aliud in consideranda temporis ratione, quod nescio an non sit fortuitum. Iisdem, quibus celebrari solent deae Diae sollemnia, diebus exit, ut vidi verbis utar, canis Erigoneius 4'. Cuius ortus cum imbres et tempestates significaret ), exitus liberavisse metu, ne solis aestu perderentur udauisuges, videtur praeteriit id, quo plurimum a robigine Periculi exspectabatur, quod luem, cui ut finis imponatur, precantur ratres, secum serre Solebat, tempus. Quiescere igitur nunc cum solerent tempestatis turbae,

restabat unum, quod terribilissimum fieri facile poterat, periculum, ne bellum immitteret bellorum deus, quo irrita fierent omnia, quae iuvisset de Dia Placanda igitur omni religione haec ipsa, ut nunc potissimum tueretur, quae in humanum converti modo coeperant usum, fruges abominandus vero Maxs, quod per eas fiebat cerimonias quae huic essent acceptissimac. t

cum id, quod optabatur ab agricolis, positum esset in

. 4 Utque dies incerta sacro, sic tempora certa, Seminibus iactis est hi fetus ager' Ovid. Fast. I, 663. s. Varr. R. R. I, 2, . L. L. VI, 26 ,,Sementinae feriae dies is, qui a pontificibus di- eius.' CL Colum. XI, 2 so: ,si non plurimum serimus, optimum est intra Kalendas Decembres sementem consecisse.' est. Sementinae Conceptivae Macrob. Sat. I, is initii 45 Ovid. Fast. I, i . Kal. Praenest. Oreli. Inscr. II, p. 382. v. Fast V, 21.

93쪽

ea, qua cedere deae Diaeiars placatus, deorum oncordia causa haec videtur suisse, ut indiceretur deae Diae sacrificium in pronao Concordiae. Ubi no nisi vel in huius rei gratiam 49 conveniunt fratres, vel ut novum cooptent collegam, vel ut nominentur

magister et flamen β' in quibus quid sibi velit con-

eordiae numen, suo neminem. Neque enim temere sumtum esse cerimoniarum locum, ostendunt sacta iniopis aede vota pro restitutione et dedicatione Capitolii et sacta ante Iunonis Reginae cellam vota pro salute imperatoris β'. Nonne vero videtur probabile, pro cognomine potius quam pro nomine habendum esse vocabulum Diae pVidetur sane, modo ne nova addere cogar iis, qui aselim hanc partim illam deam designatam hoc nomine

contenderunti Cum enim per omnes quatuor saeculorum

tabulas solo hoc nomine insignis, neque in antigudoribus,

i 48 Similem, quae pacem hominibus allatura sit, eoncordiam Ala tis et Veneris exhibet Lucretius, ubi Venerem alloquitur, ,3 : Nam tu sola potes tranquilla pace iuvare ortaleis, quo iam belli fera moenera Mavors Armipotens regit, in gremium qui saepe tuum se Reiicit, .... suaves ex ore loquelas Funde, petens placidam Romanis, incluta, pacem.' ae, quas nunc Poetico more profert poeta, preces si institutis sacrificiis religioso more a diis exigenda suissent, comparandum hoc eratiis, ut celabrarentur festi dies Veneri iis, quae huic potissiamum placerent cerimoniis, sed in iisdem suo more placaretur et in amplexum Veneris advocaretur Mars Ceterum amoris inter hunc deamque Diam exorti nullum est vestigium.

a vi ab XXII XXIV A XXXII.

ibo Tab. XXII XXIV, B Obscura sunt quae reseruntur ab X et Tab. XXXIII. i5i Tab. XXIII. i5a Tab. XXXVIII, XLIV XLVI. Dissiligo b Cooste

94쪽

- 59 e quibus nulla, quae de ea aliquid prodant, exstant monumenta, quidquam in his cerimoniis suisse diversum probabile sit, ipsi fortasse sacerdotes, ad quamnam

dearum, quae sunt inter consentes, sive opem sive Cererem, reserendum esset, dubitaverunt velut quo nam Bonae deae nomine designatum esset numen, iam inter Romanos dissentiebatur. Talis enim dubitatio ab ea, qua ipsa ignoratur deorum natura, sacrae doctrianae Perturbatione toto coelo distat. Id vero noverant, esse ei munus frugibus ita prospiciendi, ut remotis, quas terra coelumve inerret, turbis per pacem aptumque rerum ordinem ad maturitatem eas sub sereno coelo e duceret humanoque usui argiretur. Tale numen Pro

xime abest a Cerere βέ qui igitur eadem quae illi

huic subsit divina virtus, non est quod magnopere dubitemus. Quae virtus posita in Imitte 44 , in ea, qua humano opere res, quae suae sunt potestatis, tractaris 53 Pacem eum omnino diligat et probet de Dia, nescio an non sortuitum sit, quod ab omni hallie re abhorret etiam Dialia flaminis munus es not. illa Serenum, cuius notio in Diovocabulo inest, coelum cum humana pace antiquitus compa

ratum.

munificam gentes ubicunque loquuntur, Nec minus humania invidet ulla bonis.'' Cereris sumus omnia munus' Ovid. Meti V, 343. Iunoni propterea prorsus opposita Ceres apud Graecos pariter ac Romanos, Serv. V. A. IV, 58: Cum Eleusino Cereri sacrum fit, Iunonis aedes clauditur item cum Iunoni Eleusine fit, templum Cereris clauditur, nec sacerdoti Iunonis licet gustar unde Cereri sit libatum. t Romae eum Cereris sacra fiunt, observatur, ne quis patrem aut filiam nominet,

quod fructus matrimonii per liberos eo tet.' cs ib. III, 39. Dissiligo b Cooste

95쪽

patitur, quin tractatas auget et ornat divinum numen, ο-rnitate. Itaque a Cerere cum ad meliora vocati alimenta fruges acceperint, a Cerere quotannis satientur homines ipsiusque β7hproprium Cereris sit spiceum, quo insignes sunt arvales fratres, sertum, proprius eiusdem dea color, qui est albarum quibus ornantur insularum 4β): Cereales sunt sestorum dierum principales, quibus libantur et consecrantur fruges cerimoniae Cereale id β9 , quod immolatur pro deae Diae luco, porcularum sacrificium. Ipsum igitur sacrificium incipit ab expiando per mactatas deae porculas eo, quo collucandus est lucus, sacra res, ossicio honoratur cinde oblata vacca, quam dicunt honorariam, circus denique veneratio per insignem silentio pompam et immolatam agnam pimam exhibita primum illud emcreati, quae humanum a-titur opus, secundum e Martia, quae poscit honorem, tertium ex Iunonia, quae imperat venerationem, religione. Insequuntur cerimoniae sacerdotum in quibus Venerationem, quae deorum maiestati debetur, exhibet silentio insignis pompa fiduciam, qua comem deorum opem expetunt, frugum consecratio honorem, quem alacris in deos confert observantia, tripudium. Respon

dent denique, quas in sollemnibus partes agit populus:

35et Ovid. Fast. IV, 616. Amor. III, o, 36. i58 Geli. N. A. VI, 7. Cuius sacerdoti Insigne est spicea corona et albae insulae.' Tab. XLI, A. Tibull. I, , 6. Alba decent Cererem,' Ovid. Fast. IV, is V, 355. Alba oenatoria acceperunt fratres, T. XLI, B lin. o. iis Ovid. Fast. I, 34 9. Het XV, tia. Varr. B. B. 1, 4 9. Dissiligo b Cooste

96쪽

coactae ab eo stipes venerationis si Im, communicatae eum O, quas una cum ollis per clivum eiectis

raptim accipit, fruges praemium pietatis cum fiducia exspectatum exhibiti postremo ludorum honores testimonium servoris, quo servidis ipsis placere cupit diis cum enim parata sibi ipsi victoria honorem adipiscitur, suum ad deos, ad quos evexerat evitata servidis rotis meta, transfert honorem si ). Maiores in prima, minores, quippe obstrictos sibi et obnoxios in secunda, aequales in tertia habitos ab hominibus videmus deos. Quae optime concinunt cum ea, cuius auctor est summus populi aevique nostri poeta, sententia tria plici inniti universam religionem undamento, ea, quam maioribus, minoribus, aequalibus concedamus, reVerentia. iso ovid. Fasti I, 6 : Frilibus immensis avidos satiate colonos,

Ut capiant cultus praemia digna fui.'a6i De honore eiecensi praeter notissimum Horatii locum cI. vid. Halleiit. 6.isa Quanta in Cereale numen hominibus fuerit fiducia satis apparet in eo, quod ipsa, cui placent casta Ovid. Fas IV, ia), cuius sacris removendus, cui tulit hesterna gaudia nocte Venus Tibull. Ι, , ii Ovid. Amor. III, io, , 5 Ceres, cum victus fuisset amore pudor, suceuhuisse mortali disebatur Iasio Ovid. m. III, o dici. Tristi II, 3oo . Quae quidem res cum nimis facilem, parum invidum cs. n. 55 ostenderit deae animum, laesam deorum maiestatem Iunoniam in morem irae Martiae occiso Iasio ulciscitur qui summum omnium arbiter est et vindex Iupiter. Neque crimina dicere hanc, quam

eum Iasio habuisset rem, dubitavit Ovidius Amor. III, io, 4.

97쪽

Accedimus ad carmen. Sicut nequc in ducenda pompa neque in consecrandis frugibus ullam artis iniectam esse mentionem satis constat, ita nihil in oede de Dia monetur. Quamvis enim nunc concordes agunt, quamvis non omni get de Dia artio servore et ununia maiestate, non omni ars Cereali comit to 64) summa tamen utriusque natura mariam est dive sa, ut, ubi acceptissimae alteri tribuendae sunt cerim niae, alterum commemorare non iuvet. Sed invocantur in carmine Lares, invocantur Semones illi ante, hi post Martem, ad quem tamen redit adoratio.

Expedita res de Laribus. Sunt rurales βέ , agri

custodes, placat agna a Tibullo, ut sua serrent in nera, ut darent messes et bona vina sis, genii certae cuiusdam ditionis praestites. Addi solebat Lari, nina pelle induto et ipsi, canis simulacrum, quoniam uterque custodit β'. Ad averruncandas tempestates, calamitates, vastitudinem opus est ut religiose placeturi 63 Ov. Fas III, 3 5. Dictus inde Marspite Geli N. A. V ια. Cat. R. R. 43. Apud pontifices Mars pater dieitur' Serv. V. A. III, 35. s. Ovid. p. Ponti I, 9, 23: placabilis ira de

rum est.

164 Nomen vide OreII. Inscr. I, 5 P. 68. Beg. XIV. i65 Tibull. I, , o CLII, , o Cic. Lug. II, 8r Lucos in agris habent et Larum sedes. Nuller Etruse. II, si Quibus ab arvalibus fratribus immolantur verveces, T. XXXII. i66 Plut Qu. Rom. c. o. vid. Fast V, 33, 36 II 616. CLPlaut. Μerc. , , ab: invoco vos, Lare viales, ut bene me tutetis Dissiligo b Cooste

98쪽

- 63 ipsummariis numen, quod quidem haud invitum a s rore desistere scitur ex ipso anni tempore. Desistere, quatenus naturalibus utitur divinus hic servor rebus. Potest igitur fieri, ut placetur ars, ut Cerealem comcipiat comitatem Ipsum vero id, quo naturales turbae quiescunt, bellis gerendis commodum est anni tempus. Haec quae multo illis terribiliora sunt, si

sponte non removet Mars, advocandi sunt defensores.

Solent Lares a finibus arcere hostes β' incipit igitur

carmen ab invocata eorum custodia. Atqui cum hostes et tela arcere possint hi, ingrediendae cum arte, cum magnorum deorum ira pugnae parum sunt idonei It que si permanet in ira Mars, alio opus est praesidio. Quod paratur operaemonum. isSemones dici voluerunt deos, quos nec coelo ascriberent ob meriti paupertatem, sicut sunt Priapus, Epona Vertumnus, nec terrenos eos deputare vellent pro gratiae veneratione si .' Priapi, cuius domesticum,

t6r Placatum Martem vide not. 48, M.t6M Hostiliis Laribus immolabant, quod ab his hostes areeri putabant.' Festus. Hannibalemque Lares Romana sede fugantes,' Prop. III, , II. Praesunt moenibus urbis .... auxialiumque ferunt,' Ovid. Fast V, 35. Idem agere domesti se rurales cognoscitur ex Tibuli I, io, ab Anobis aeratai rea depellit tela,' ubi cs. Dissenium. Adde reli Inser. 665:-Laribus militaribus V 673: Lari victori.' Nihil tamen in Romanis Laribus invenio, quod eam, ut unus eorum habeatur Mars , iis tribuat auctoritatem. iis Locus Fulgenti Expos Serm Ant. p. 56i, ubi Varro distilaguit Semonem inter et deum: Semone inserius derelicto deum d pennato attollam orationis elogio. Quod tymologiae error eorruptum male intellexisse Semonum naturam Varronem

99쪽

est, mentula est munus γ'). Ut pona quorum dea 7 ), ita boum Bubona ad Semones videtur rese

renda γη . Quorum commune est unum, quo satis certo disserunt a magno inferioris ordinis deorum numero quod omnis inest eorum auctoritas et vis in ipsis hominum actionibus. Mutunus tum in nuptiis agit, ubi

Varronem neque Fulgentium quidquam in hae re ex etymologia petitum protulisse argumenti. Sed sive hene sive male nominis originem perspexit Varro, cuius exigua in etymologia fides: in rebus eum tam graviter salsum esse ut quae suissent maxima pro minoribus laaheret numina, vix ulli harum rerum rito hontini persuadebitur. Non displicet id, quod coniecit Hariungius a semine et serendo deductum esse vocabulum, sive dictum est, quia inserunt in homines artem et virtutem divinam, sive de tractanda per humanam artem segete Minus bene quasi fuerint Semidei intelligi Semones milii quoque persuasum est, quia latius pertinet Semideorum notio. Ad hos reseruntur etiam

Silvani monueolae Ovid. Met. I, set XIV, 6 3 , qui minime

sunt Semones. Quanquam, ubi tutantur hominum agros, Semonum socii Herculis socius Silvanus reli Inscr. 6iu Laris agrestis ib. 6o in titulo suspecto . Hic est Silvanus pater et eustos rell. 613, 6 i. invictus i 3 tuto finium Hor. pod. II us. Cum Priapo et Vertumno versatur Silvanus Ovid. Met. XIV, 39. 3:o August. Civ. De IV, 4: ,sine ultu Priapi oniugi hus mixti. Cf. noti Sociae Priapi Rumina quae sugendo, Cunina quae etinis, duca et Potina quae edendo et bibendo praesunt. Cf. Aug. ib. IV, i, 4 Laetant l, o, 36. Arnob. IV, P., 64 Herald. Festiis mutinus. - Bene de Mutino dixitia iungius Rom. Bel. I, p. 57). scum vocabulum. Cf. Mulier. tr. I, 7. Sunt, qui de asinis ἐπ' νοις nomen repetant, quia apud Apuleiiim et Minii-eium asinis potissimum Prospicit Cautius tamen videtii suh- sisti in Italica voce, praesertim cum bellicorum deorum socia inveniatur pona, not. os.

Augus civ Dei IV, 24, 34.

100쪽

- 65 super eius fascinum sedere ante concubitum iubetur nova nupta γλ), tum ii tuendis hortis Fascinum scilicet proprietadus signum, hoc ubi adest, salva domini auctoritas Epona regendorum et tractandorum equorum numen. Praeter haec vero sunt multa alia

dicta ab humanis operibus numina, quae nihil agant, nisi ut singulis his, iis potissimum, quibus tractanda est sacra res, prospiciant γέ). Inveniuntur talia in ipsis arvalium fratrum tabulis. Dic Molendam, Com molendam, Deserundam Coinquendam U ), quae tucu-tur homines in delendis arboribus sacris de coelo tactis et in collucando luco. Eiusdem ordinis sunt, qui

in Cerealibus sacris invocantur a famine, exori et Telluri sacrum faciento, quos numeravit Fabius Pictor Vervactor, Reparator, Imporcitor, Insitor, Obar tor, Occator, Sarritor, Subruncinator, Messor, Convector, Conditor, Promitor, quibus Satorem et Stercili

nium addidit Varro 7 . ddantur etiam Pilumnus et Picumnus, praesides coniugalibus auspiciis dii 77 , illo

r 3 August. ib. I, 9, 3 VII, 24, 2 n. De hortis vid Priapeia. Sub fascinum ipsas adeo eas subigunt homines, velut Circen Ulixes es quae de Ulixis perieulis scripsi p. 36ὶ Medeatu

Iason, Cererem Iasius, s not. 62. Fascinum Propterea san

etissimum in Eleusiniis signum, Tertullian adv. Valent. P. 289; Lobeck. Aglaoph. p. a. Serv. Virg. Aen. II, 4r: Pontifices leunt singulis aetibus proprios deos praeesse. mos arro certos deos appellat. 'i 5 Tab. XXXII, Col. a. XLIII. s. Marini Obss. p. 38o. Compara cum iis utam putandarum arboriim deam, quam cum Peta, quae petendis rebus praeerat, commemorat Arnobtris i. c. 376 Serv. Virg. Georg. I, i. Alios vide not. in Bosinii Antiqv. Om. p. 78 sqq 3 7 Νonius p. 18, 5a8 Pariter ac Priapus not. τοὶ et eum eo