장음표시 사용
61쪽
- 36 ipso poeta eam pereeptam videmus, sensu reperero, id non temere factum iudicabitur, dummodo mo errorem errorisve causam quem commisisset octa demonstraveris.
Saeriscium, de quo diximus, deae Diae celebratum vidimus, carmine invocatum Mario m. De Diafrugibus prospicit, arvalis propterea ars esse visus est. Mirum sane, quod obliti omnino arvalis huius do sunt poetae, qui nonnisi serum artem bellicum videntur novisse. Adde quod cum tripudio deum invocant si a- tres arvales, quo haud dubio aptius est bellicum deum celebrare quam arvalem. Praesertim cum huic, nemΒοόν, αρτίπον dicunt Gratici, saltationem, in qua O-
ventur, quod est signum belli, ancilia, exhibeant Salii dicto propterea Salisubsulo δ), sicuti idem appellari solet Gradivus. Etenim, si fides Servio Mars, cum
3 Catuli. e. i , 6: in quo vel Salisubsuli sacra suscipiantur.' Pacuvius in Aemorum iudicio: pro imperio si Salisubsulus nostro excubeLV L NaeLii Progr. Prael. Bonn. MDCCCXXIII
XXIV, p. VII. τέ Serv. Virg. Aen. I, 96, ubi ipsis illis verbis adduntur haec i, enique in urbe duo eius templa sunt unum Quirini intra urbem, quasi custodis et tranquilli aliud in Appia via extra irbem prope portatu, quasi bellatoris vel Gradivi.' Eadem ib. VI, 850 Apte, qui plerumque in his rebus non magni saeiandus est, alius Pun. IV, 46o: Gradivitia passibu aequat. Intra urbei ante rigustiim nullum omnino Martis teinpluin. nisi Quirini in Quirinali monte, quo indicatur placatus, ut pro impetu faciendo custodiam ageret, Martis servor Sci Meet cum. inesso in Martis nepotibus eoruinque urbe divinus ille, quo hostes perderet Gradivus servor, eliminari innitio ex urbe nou debebat vitis, at quo repetendus esset, dei templum. Dissiligo by Ooste
62쪽
- 37 saevit Gradivus dieitur, cum tranquillus est, Quirinus. Quod quin de gradiendo in bellum recte explicetur vi cabulum, dubitare nequeo, si tum illa reputo ογο- mina, tuin eum, quo de militibus gradus conservi, inferri, stare in gradu dicitur, nulla, quae de pugna moneat, voce addita, usum. At ininus sortasse de natura numinis cogitabatur in illo tripudio siquidem etiaruin pompa, quae in procurando prodigio ducebatur Iunoni Reginae, virgines per manus veste data sonum vocis pulsu pedum modulantes incesserunt Credu-roin, nisi adesset nostrae cerimonia utiam triumph*lis clamor bello proprius. Nunc omnia nos delegηn ad elim Martem, quem iuvat elamo galeaeque leves et auer uentum in Eostum vultus. Nuquo ad alium possunt resurri, quae carmine ipso reuuntur. Nihil nisi ut cocrecat iussin, ut desinat furuxu, ut duriata a verbe,
Neque vero sublata erit omnis do hae religione dubitatio, usquo dum reliqua quae de arvali Maxi pro- surri solent testimonia aucurate exegeximus. E quibus
non ost, quod sit gravius loco Catonis '. Apud uuln
ii lustraudo agro cui circumaguntur solliinuritia, sic dicitur: Mars pater te recor quaesoque, uti sic vo-ο5 Liv. XXVII, 37.
6 Cat. . . Morbos, qui hominibus et frugibus noceant. lepeocantur in iistronii fumio emtiei aptis Festum: Pesestas inter alia, quae inter precationem ilicunt, cum standis ii stratur, sigiuii re vi letu pestilentiana ut intelligi ex ceteria possit, cum licitur, avertas morbiim, Oet in labem, nebulam, opetiginein.' hi quae inter inorbos interloe est uehula significati lem, luod apud Catonem interriperies.
63쪽
- 38 lens propitius mihi domo familiaeque nostrae, quoius
rei ergo agrum terram undumque meum suovetaurilia circumagi iussi uti tu morbos visos invisosque, vidue ratem vastitudinemque calamitates intomperiasque rohibessis defendas averruncesque utique tu fruges, rumenta, vineta virgultaque grandire beneque evenire siris pastores ecuaque salva servassis duisque bonam salutem valetudinemquc mihi domo familiaeque nostrae. Harumce rerum ergo fundi terrae agrique mei lustrandi lustrique faciendi ergo, sicut dixi, macte hisce suovetaurilibus lactentibus immolandis esto. ars pater eiusdem rei ergo macte hisce suovetaurilibus lactentibus esto.' Vides invocari Martem ut prohibeat, ut bene evenire sinat, ut salutem Iargiatur. inime ut asserat ea, quibus opus est ut bene eveniant fruges, minime ut oblimet molliatve agros, ut turgidum faciat emittatuescmen, ut in articulos ducat, nutriat, adultas maturasve
reddat segetes nihil quod ab eo, qui habitet vel in ipso arvo vel in ipsis seu bus, exspectari possit
genio, sed ut averruncet pestem quamque extrinsecus
immissam. Ut averruncet, peti potest ab omni deo, petitur etiam a Cerere et Tellure cuius vero est ο-
Velut Tellurem Cereremque -haec praebet causam frugibus
illa locum xprecatu ovidius FasLI, 6 5ci consortes operum, Per quas correcta vetustas Quernaque glans victa est utiliore cibo, Frugibus immensis avidos satiate colonos . . . Vos date perpetuos teneris sementibus auctus, Nec nova per gelidas herba sit usta nives. Cum serimus, coelum ventis aperite serenis, Cum latet, aeuieria spargite semen aqua. ' urbae, quas abominantur rustici, praeter bella et intemperiem potissimum sunt
damna ab animalibus illata Colum. R. R. II, i, a X, 35ι. Pallad. VII, 7, 9 Dissiligo b Cooste
64쪽
- 39 testas alendi et augendi, ab eo solum id, ut averruncet, in sollemni sacrificio nemo precabitur. Imo abs quo nonnisi hoc precantur, ei malarum potius quam bonarum rerum potestatem tribuunt. Ita in Robigalibus exeunte Aprili celebratis amen Quirinalis, ne irae indulgeret Robiginis numen, pompam sollemnem in lucum
eius duxit canem et ovem immolaturus, eamque re- Catus est, ne segetes sed servum contereret β). In quibus eadem qua Mars apud Catonem apud Ovidium Robigo formula invocatur: Tu sata sideribus coeli nutrita secundis crescere sinas f. Qui singula etiam nonnulla, quae deprecantur rustici, damna immitti a Mario aliunde novimus. Viduertatem et vastitudinem quid est
quod bello atrocius inserat, quid quod frugum, vinetorum, virgultorum eventum infelicius praepediat quippe quod potissimum gereretur eo, ut erro et igni terra vastaretur v) Pecori vero et pastoribus nihil timetur:8 Ovid. Fast. IV, 9o6 si . Varr. L. L. I, 6. - Video nunc dubitare de Robiginis numine, qui docte et ingeniose de Bomanorum rebus sacris scripsit, artunsium Rom. Bel II, p. 48ὶ idque propterea, quod Caniculae Robigalia celebrata esse tradiderit Festus cs noti 8M. At eo, quo celebrantur Robigalia mense
nondum orta est Canicula. Et omnino nego ullum a Varrone iisque, qui Varronis aetate vivebant, fingi potuisse numeue solo solleinnium nomine, quoniam dubitari nequit, quin litteris antiquitus mandata essent quae inter sacrificii im pros rebantur preces, neque his deesse poterat verum numinis voeabulum. Quod quin alii Robigum, Robiginem alii colerent, non impediebat. 9 ib. si 4. Sidera secunda et bonus eventus, grandire siris et
creseere sinas sibi respondent.
8o monstrum, quod secum trahere cum exercitu progrediens in somnio sibi videtur Hanni hal Vastitas Italiae quacunque incedit oinnia arbusta, virgulta, tecta pervertit'. Cic. Divin. I.
65쪽
magis quam lupi Marti bi quoque ). Quod novum
ex his precibus discimus, id est, quod morbos etiam, calamitatos ct intemperias coeli probibet pariter et immittit Mars. Quibus commune cum hostium feraruntve impetu est nonnisi id, quod noxiae hae omnos sunt rustic turbae. Hanc boni eventus extinbutionem, quae modo o bellis, modo e morbis, modo e calanitia talo, modo x impetu ferarum oriatur, ne insurat Mars, metuunt homines , abominantur rustici apud Catonum puriter ac Datres arvales. Turbae in crum natura ordinem a Marte illatae
aliud fortasse in eo positum est testimonium, quod lapis manalis, quem, quoties nimia ora siccitas, per limites in urbem protrahebant pontifices in modum cylindro-
Tum, iacebat extra Miam Capenam iuxta aedem a tis Nimia cnim siccitas, quae per c est pertur Latio commodi rerum ordinis, non poterat Hon repetin corun ira. Cuius signiim sibi idebantur xcpcrirc in rubro cxtorum in sacrificiis color ββ) rubrum vero
3i Prop. IV, 3, 55. Virg. Aen. IX, 566: agnum Martius a stabulis rapuit lupus.' Ior Carm. I, 7 s: Martiales lupi. i. not. si Lupus militaris signum Plin. . . , . Serv. Virg. Aen. I, 27 II, 355: Bene belli negotium lupo comparavit, qui est in tutela Martis dei bellici. 'ba Serv. V. A. III, 3 5: lapis manalis, quem traiiebant pontifices, Moties siccitas erat.' Varro apud Fulgent. p. 547. Nere.
. manalis lapis in Onti sicalibus sacris, qui tunc movetur, crimpluviae exoptantur.' Festus: Manalem etiam lapidem vocabant Petram quandam, quae erat extra portam Capenam iuxta aedem Martis, quam cum Propter nimiam siccitatem in urbem protraherent, insequebatur pluvia statim eumque, quod aquas mana ret, manalem lapidem dixere.'εῖ Fulgeut p. 5bu ALabeo, qui discipli uas truscas Tagetis et
66쪽
colorem ess commodum Marti, inde cognoscitur, quod milito illinebantur comm qui triumphabantur, corΡ
i a 4 , et quod Martium dicebant, ut Ciceronis utarvcrbis, rutilum horribilemque terris stellae sulgorein . .
Bacidis quindecim voluminibus explauavit, ita scribit: Fibras iocinoris sandarace coloris dum fuerint, manales trine vertere opus est petras hoe est quas antiqui solebant in moduin ylindrorum per limites trahere pro pluviae iiiiiiiiitanda tu 3Pia. CL Mulier Etrusc. II, P. 340. 8έ Plin. ist. a XXXIII, , 36: Enumerat auctores Verrius, quibus credere sit necesse Iovis ipsius sim alacri faciem diebus sestis minio illini solitam trivnipuantumque corpora. Sic G- milhim triumphasse. Hac religion otiam nunc addi in unguenta coenae triumphalis et a censoribtis in primis Iovem miniandum locari.' Serv. Virg. Eol. VI, 22, tibi Sileno Aegle a uineis frontem moris et tempora pingit: Multi ob hoc dictum putant, quod rubetis color deorum sit, unde et trimophantes facie miniata et in Capitolio Iupite in quadriga mihia,ta. Serv. M. et X, 27t Facie rubra pingitur Pan propter aetheriis similitudinoni aether autem est Iupiter tinde etiam triumphantes habent omnia ovis insignia, sceptrum, palmatam, unde ait Iuvenalisci nolinica Iovis saciem quoque de rubrica illinunt instar coloris aetherei.' Scilicet non ab aethere spetenda est rubra deorum saei es, sed inde quod niber hic color est servoris , qui cu in innitim deorum sit conamiinis, Marti potissimiliti est proprius. s. Isid. II isp. Orig. XVIII, , si sitriumphantes color rus pertinebantur, quasi imitarentur divini ignis effigiem.
3b Somn. Scip. 4. Fera artis sidera' Ovid. b. 2 i5. Praeterea
ortisserim equum Marti consecraverunt' Tertuli de Specta s. sinusseos Marti, a quo Romani exoriuntur et quia vexilla Romanorum cocco decorantur, sive quod Mars gaudeat sanguine
Isidor Hisp. Orig. XVIII, 4ι, a. Alii albuin et russeum vexilla tradunt et russeum hellorum , album comitiorum signum suissu' Serv. V. A. VIII, i. s. Vege III, 5. Russala Veste sub consulthus Romani usi sunt milites, unde etiam russati dicebantur Isid. XIX, t. o.
67쪽
- 42 Eodem siccitatis colore insignis est canis immolatus si ne nimis serveat ardor aestatis, Caniculae. Haec tamen sunt obscuriora certius et magis e spicuum id, quod in Martis naturam consertur omnis seritas. Immani et incompositae quae est in densis asperisque silvis seritati, de qua Lucretius: ad satiatem terra serarum Nunc etiam scatit et trepido terrore repleta est Per nemora ac monteis magnos silvasque ro-sundas γ),' praeest Mars Silvanus, cui, ut valerent boves, votum in silva interdius fiebat in singula boum capita quam rem divinam vel servo vel libero sacere licebat, modo ne adcsset ad eam mulier neve videret
quo modo fieret ' Scilicet ut ad cohibendas in silvis
seras permoveretur Mars Silvanus, opus erat peracto vixis sacrificio, cum virilibus officiis aptus esset Gradiavus η, sicut contra erant, quae nemo ignorat, semineae deae nulli retecta viro sacra γ). In illis silvarum
tenebris habitant Martia animalia lupi picique
86 Fes Rutilae canes. 8 ueret V, 39. Cf. Virg. Aen. I, Horrenti atrum nemus imminet umbra.' Lucan Phars III, 4ii: Arboribus suus D
88 Cat. B. R. 83. 89 Ov. Fast. III, 6s. Ab Herculis sacris prohibita mulieres Prop. IV, 9, Macrob. Sa I, 2. sokProp. IV, 9, 26. v. Fas V, 53. Art. Am III, 37. Plui.
si De lupis vide not. i. te. Divin. I ia, uo: hic silvestris erat Romani nominis altrix Martia quae parvos Mavortis semine natos Uberibus gravidis vitali rore rigabaLV Pleus rex equum domitor Virg. Aen. VII, 89 ut ipse ars cuius regia in summa sui urbe, ieetum augustum ingens, Horrendum silvis' ib et o in venando perductus artibus circes, Plurima Dissiligo b Cooste
68쪽
quibus nutrita esse sertur Martia proles Romulus et Re- mus geniti ex Silvia, educti silvestri ex ubere reges '. Ipse deus, qui omne a silvis nomen traxit, Silvanus, quae qua sunt silvarum propria in suam recepit naturam. Martis Silvani simile est munus Silvani
id, quo praeest ingenii illi luco prope Caeruis amnem, quem undique colles Inclusere cavi et nigra nemus abiete cingunt ), inculto gaudens termito 4 , unicus horridis η, luporum exactor et fulguritarum arborum Τ), infestus puerperis, prohibitus iis, quae sunt
humanae cultura signa, quae aversatur sexum eius u
qua silva est et equo loco pervia non sunt, silva pedes errat in alta, ' deinde forma mutata pennas in corpore vidit Seque novam subito Latiis accedere silvis Indignatus avem duro sera robora rostro Figit et iratus longis dat vulnera ramis' Ovid. Met. XIV, 36 , 364 3so. Et Plut Qu. Rom. c. citra H και νυν τοῖς πωρείοις και δρυμωδεσι οποις που φαίνεται μυο-πολ--, ἐκεῖ και λυκος, ιυς ιγίδιος ἱστορε . . . και τουτον ερεος ἱερον νομίζουσι τον ρνιν ' καὶ γαρ εὐθαρσης καὶ γαυρος ἐστι καὶ et ρυγχος ἴτω θει κραταιον ,οet δρυς ἀνατρέπειν rαν κοπτων ποος τὸν ἐντεριωνον ἐξίκοrαι Nonius II, p. 5a: Picus Marti sacer, quia bellica habebatur avis si quidem picorum nomine designabantur etiam γρυπες. Plautus Aulul. IV, 8, Pici divitiis qui aureos montes olunt Ego solus supero.' Martius picus Serv. Virg. Aen. VII, 89. Festi Romae. Plin. H. . XXV, o.
9 2 Ovid. Fast. III, 37, 53. 93 Prop. III, , t. 94 Virg. Aen. VIII, 597. Quod ipsum eum cui dicatus esset hie
lucus, Silvanum arvorum pecorisque deum dixit poeta, id recte se habet idem enim est deus, licet alio uuere silvis, alio arvis praesit.
95 Grauan Cyneg. 2o. 96 Hor Carm. III, 9, 23. set Lucilius apud Nonium II, p. ii ex m. ipsit. Vulgo auvanua. Exactor qui lupos e silvis exigit et pecori inimittit.
69쪽
ingentem edidit vocem, qua uno plus Etruscorum dixit. cecidisse in acie, vincere cIlo Romanum η. Quem enim a Pane Graeci eum a silvestribus numinibus Latini repetebant terrorem 'φὶ neque dubium videtur, siquidem Silvanus colebatur Mars , qui a Silvano pariter a Silvan Marte, quantumvis inter se diversis, Tepetitus csso possit hic terror Minime vero omnia Silvati ad Martem deseruntur munera ncque cum sevorum et pecoris deus dicatur Siluntius ' quoniam et in agris solent esse luci, quorum numen est illannus δ' ), et in arvorum formam plurimae rediguntur silva ' pecora vero pascuntur in silvis ' us- Tuam lactis erum, glandiserum, omiserum oppellatum invenies Martem. Martium contra serrum Silvano in i-
98 Varro apud August. iv. De VI, 9, . at ipse Augustinus: sedeo aspero, torrenclo iacullo, utpote silvestri. ' s. Ol. 198.
aoi Virg. Aen. III, o t. s. not. IouDOreli. Irascr. 6ix: rura te colainus praeside Ego lain dieabo mille inagnas arbores . Cf. Dissen Tibi ill I, o, i. Prol'. IV, , M. Lucus . . . Silvani ramosa domus.' Lucan Phars. III, 4oa: neniorumque potentes Silvani.' Silva Priapi pro luco Catuli. c. 8, .lox Coliam II, 2 8. s. Hor. Eli. II. I, 86. Minatur propterea arvis semper ferum Silvani numen, cum, nisi aderit culi tira. tuae ferro vertat terrain, nisi et assidiatis erram sectabere rastris, Intereunt segetes subit aspera herbarum silva,' Virg. Georg. I, 52.3o4 Virg. Georg. IlI, Iis, 314 pascuntur silvas.' s. 43, 3AEI et exic s. v. saltus Oret . Insce. 6a4: Silvano sancto Patri et custodi pecudi sero , lacti sero, glandifero, omisero, annubifero liuisero.' . . .
70쪽
sum, quoniam ferro caeduntur arboros ' Mars se vidus iuvenis q. . Silvanus senex ψ . Neque vero silvarum magis quam camporum seritas delata ad Martem. Ferus ager incultus, si siles Festo 'β). Campostroni, qui in tribus reperitur tabulis, Martem minime arvalem sed de campo ubi pugna commissa dictum demonstrant in alia Minervae, Ilercu lis et Eponae equorum deae cum eo communio et dedicata a centurione tabula in alia factorum pro salute imperatoris et ro equitibus, quos singularios dicebant, a legionario campidoctore sacrorum men
so Scilicet omnis gramine, quod odit cultus
ager obsitus campus habetur Marti commodus. Gramineus propterea celeber illo campus Martius
ao6 In ello contra Lucanos Romanis opem fert eximiae magnitudinis iuvetiis,' in congressu lagranti scalas vehetis visus sormidandae vastitudinis armatris' quem postea Martem agnoscunt. Valer Max. I, 8, 6. Amm. Marc. XXIV. 4. Cf. Ovid. Bemed. Am. 53 .,Sanguine Iuvenilia munera Martis.
ho8 Festus s. v. serus. Ferum Martem vide not. tu .ios Oreti. Inscr. 355. Cf. 356. t Virg. Aen. I, Goa: campiaque arviis sublimibus ardent. rio Oreli. Insce. 3496. Alia eampestribus diis dicata a Lethuno inititum tabula ruter. Inser. O 5, 2. iii Ovid. p. Pont. IV, 4, 3 quia sterilis est herba,V vid. Amor. III, 7, 33. ii et Ovid ast III, i 9 VI, 237. Tristi , , a. or Carm. III, , usi: flectere equum Marti uin animal, s. not. 22sqq. in gramine Martio.' et IV, 3 , 39. In gramineo cauapo circum cuius arena Martia, cs noti a 7 determinat Aeneas, Virg. Aen. 8 . me cespite milites altabatur imperator: Laips. Tac.