장음표시 사용
221쪽
1 16 Libellarius est 'certus modus locationis, quando concedens rem alteri pro certa annua pensione, non habet dominia directum in re illa, sed habet aliunde in emphytheosim, vel seudum: Nam si concedens esset dominus directus rei, tunc contractus esset emphythe ricus, Iasin l. I. C.de iure emphyth. nu.ay. licet hodie ex communi usu loquendi, idem Ggnificet, Dec. in cons. I 6.nu. 1.
T Emphytheosis est ille, qui rem inmobilem haereditario iure meliorandum, vel cole dum sub certo precio, pactis, & conditionibus accipit perpetuo, vel ad tempus, S.empliytheosis, Auth.de non alienan. notatur primo,emphytheosim consistere in re immobili, a aliae res usu consumuntur, & fructus percipi non possunt, glos in c. posuit, de locat. & sic differt a locato, Inst.eod S.adeo. Secundo, quod fiat ad meliorandu,& hoc consistit in augumento fluctuum, ex glo.in d.c. posuit. Tertio, dicitur sub c rto pretio; sic accipiens rem in emphytheosim, tenetur soluere certum pretium, cano nuncupatum, quasi certa regula r sponsionis annuatim, alio nomine dicitur census, sta praestatio tributi, ut annua pello,'uae datur pro rebus immobilibus, I.q.3.quaesitum, Bart.l. r. ff.de pubi. vectig. Quarto, dicitur pro certo tempore, veluti ad tertiam generationem, & similium. I 18 In concessione emphytheosis praeter canonem solitum dari pro responsione, luitur laudemium, seu laudimium, quod nomen ab Vltramontanorum origine sumpsit exordiu. I re Romanorum cautum non reperitur; & generaliter sumitur pro omni iure pecuniario, debito domino directo, in recognitionem,& admissionem nouae emphytheosis,ut ex D .in l.-.C.de iur emphyta sic iure Romanorum quinquagesima appellatur, secundum lacind.l.vit. num.39. Appellatur etiam quartaria, seu gradans, quae est quarta pars pretii rei emphyleotice venditae. Interdu terciaria, quae est tertia pars precij emphyteosis, quae domino directo debetur pro assensu ipsius rei venditae. Aliquando penna aurea, quod tantum debet consequi dominus pro approbatione alienationis, quod possit fieri unica pcna aurea. Aliquando etende Gallica lingua. Interdum accordamentum, quando ut plurimum eo praecedente distrahitur emphytneosis. Item relevium; sic a relevo, cum peteeptione pecuniae releuetur dominus directi dominij,& sic de similibus, ut resere inter nouissimos in trac. de laude: Maurus Burg. Est autem laudemium ius, quod soluitur domino directo pro inuestitura nouiter acquisita per emptorem de precio Emphytheosis emptae, ex Scribent. in I.fin. C.eod. dicitur laudemium, vela laudando, seu nominando authore, scii domino di recto, vcl Ob laudationem,& approbationem alienationis emphytheosis, factae per dominum directum, & de iure ciuili introducta dicitur, quemadmodum contractus emphyte
licus, glo. n.S.ius autem, Inst. de iur.nat. vi refert d. Maurus.
ars Censialis contractius differt ab emphytheotat nam in censuali transfertur dominiu dia rectum, di utile: in emphytheosi transfertur tantum utile, glo. in c.constitutus, de relig. . . dom. Ia Lind.l.et. C.de iure emphyt. Census seluitur de re nostra: pensio. de re aliena; siet canon propriE dicitur pensio, licet fiat abusio nominum, qua de re, si quid certum annuatim solvisur, praesumitur emphyreosis, quia in dubio atteditur minus praeiudiciu sed si r spoderer fiuctibus,dicitur potius locatio, ex Clar. in S.emphyt. q. i.& I. per plures,Vt ibi. i 3α Disseiunt ad inuicem cinphytheosis, & locatio. Primo, in locatione soluitur pensio in
numerata pecunia, aut in specie, glo. in S. I .Inst. de Iocat. Secundo, emphyleota naturalia ter possidet ; conductor vero non, l. I .C. communia de usucap. Tertio, ex emphytheosi h betur vxile dominiu; ex locatione non, l. no solet, Teod. Quarto, emphytheosis habet I cu in rebus .immobilibus, Auth. de no aliena n. f. licentia, coli. Io. Quinto,in isto contractu datur actio ex icrae Zenonis, secus in locatione, ubi datur actio locati. Sexto, contractus
emphytheosis est de iure ciuili; locatio est de iure gentium, i .ex hoe iure, is de iust.& iure. Septimo, substantia emphytheosis est scriptura, glo. in d.S. i . Inst.eod. vi sepra dictum est.' Differt similiter ab emptione, quia hic soluitur pensio, in venditione liberatur. Secundo, ros emphytheosis potest reuocari domino eu multis causis, sed non res empta. Tertio, exemphytheosi transiertur dominium tantum utile, ex venditione dominium directum, Lytraditio mi iussi de rerum diuis i i
222쪽
Dilucid. XVII. De oblig. ex contract. 19s
De natura emphytheosis est, ut fiat ab eo, qui alienare potest de re inculta, vel quasi cacerta responsione, cum expressione temporis, ut in bonis Ecclesiasticis seruetur forma istis Canonici, ex Ias& Do L in I.fin. Q de iur.emphyt. & quando cadat a iure si . ibid. in i
, i Sequitur altera obligatio, quae contrahitur ex consensu, sicuti est mandarum, quod est i/ officium honestuin, gratis su eptum, exhibendum ab amico, glo.in L i .Inheod. Notatur istud oficium gratis esse suscipiendum, sicuti amicitiae pignus ; & licet Aperueniat remuneratio, tamen gratis dicitur susceptum, l. irremunerandi, is mandati. Idcirco, qui conuenit cum Procuratore de certo salario, non erit mandatum, sed locatio operum, glo.-d. S. I. α& collisitur ex tit. Ins .ff& C. mandati. dicitur mandatum, quasi manu datum, quod quis sit per te ficturus, licet alijs committatur gerendum, Mo. in sum.C.eod.tit. Potestetiam dici mandatum, quod iubetur, vel rogatur, ex d.glo. in d.S. I .& Dec.in Rubr.eod.tit., i , Contrahitur mandatum quinq; modis, ut in ,. r. lnMeod. & fit selo consensu inter prae-- sentes; Iter absentes per nuncium fieri potest, tam pure, quam in diem, his verbis; Rogo.
vois, e mando; ea tamen mente, ut velit se obligare, secundum d.glo. in S. r. Primo m do contrahitur gratia mandantis, veluti si quis ita mandet, ut negocia eius gerantur, 3.m datis, Ins .eod. Secudo, tua gratia tantum, ut si ego mandauero tibi, quod emas sendu Tre Ibatianum, ex isto mandato nulla nascitur obligatio, quia superuacuum est, ita mandare, Lx. Ins .eod. Tertio, quando mandatur gratia tui, & mandantis, veluti; Sι ego mandem nM. vi despe nι- f., usum Procuratorι me, auυἱ mandarem , eam repro TF-M-beaspericuti meo. S.tua gratia, Inst. eod. Quarto, mandatur aliena Siquu tibi inaradaret, vigerin negoc Tuj, S. aliena, Inst.eod. ininto, mandatur sua, & aliena gratia,
Aliquando mandatum habet vim consilii,& non obligat, ut in mandato, quod fiat gratia mandatarij; ut si mandarem, pecunias non mutues, sed illis fiandum emas, tunc mand tum habet vim chnsilii, S.tua tantum, Inst. eod. tameu quando fraus inesset consilio, ut in . zdelictis committendis,uel aliquid turpe,& contra bonos mores, ac leges agendo, tunc nec vim consili j habet, S.illud cruoque, Inst.eod.&glo. ind.*.tua. Mandatarius non debet fines mandati excedere, ideo mandatum debet habere certastimam, & excedens non habet amoriem mandati, S. is, qui, & ibi glo. lnae eod. Haec omnia in tit. mandati. Iis 3 Contrahitur obligatio ex consensu etiam in iscietate, quae est duorum, vel plurium cωuentio honeste contracta ad uberiorem quaestum, & commodiorem usum, in sum. AZo. iis
Sumitur secietas multipliciter; aliquando pro Collegio, ut in tit. ff. quod cuiusq; Vniuersit.& ff.de Colleg. illicitis; aliquando pro quadam rerum unione, ut inter plures haeredes, seu legatarios, de quibus in titiis fami l. ercisc. di communi diuid. Interdum pro secietate honesta bonorum, non autem malorum hominum; ultimo, pro negociatione contra.
cta inter plures, ut in descriptione; & hoc factum est ad uberiorcm quaestu, ut si alter consocius mutuaret pecuniam, alter vero apponat laborem; vel fit ad commodiorem usum,&inter fratres, qui simul viuunt, mortuo patre. Inter quos videtur societas inita, ut latius intit. Ins .de societ.& Epro socio. Societate. is 4 Contrahitur societas quatuor modis. Primo, respectis omnium bonorum expresse, aec Pro sciet. veniunt, haereditates, legata,& donationes, i. .g. 2.ffeod. & Ins .e .g. r. Secundo, respe- - .ctu bonorum simpliciter,& tunc veniunt, quae ex quaestu tantum accipiuntur, l .nec adiecit,sfeod. Tertio, respectu unius negocij tantum, ut in vino, oleo,&similibus, S. t.& ,socie talem, Ins .eod. Quarto, respectu unius rei tantum, l. 4. f. . Quinto, ex re ipsa,& non ex conuentione; ut dum fratres retinent in commune bona pro indiviso, ex d. l. 4. Eeodem.
In quacunq; societate legitima, lucri, & damni sint partes aequales, secundum qualitatem icapitalis,l.si non fiterit, M. Possunt autem pacisci, ut unus harat duas partes lucri,&
223쪽
bona unius publicetur, vel creditoribus applicetur, & de alijs, ut in d. tit. I 36i Gntrahi r ςtiani oblig. cxco sensu, dote, & hoc fit, vel nudo pacto, ut in l. I. ff.de tuta sentis; in, l. I .de pavit conuentio. Describitur autem diuersimiae, ut in I. r. l. Profectitia, Letiam, Ede iure gentiu ; idest,dos est quod a muliere, vel eius patre,marito pro On rc matrimonii datur, ut perpetuo sit penes cum, in l. denique, L proinde, is de minoribus ita dcscribitur. Dos est quaedam donatio, facta a patre mulieris patri viri, pro oneribus matrimonij siustinendis, sic dicitur, quod est quasi patrimonium mulieris. Ideo notatur, quod in dote requiritur matrimonium; ux eius onera sistineantur, l. sed nisi, l.si ergo, isdepact. dotat. secundo, datur marito, durante matrimonio, i quamuis, isde iuridotiu. Quoadius, & substentationem est in bonis uxoris, i. poli nuptias, Eeod. Sub nomine dotis venisit bona parasienalia, ita appellata, a para, quod iuxta,quasi iuX-ta dotcm, quae Galli appellant peculium, nos vero dicimus Arredium. ,& gaudet priuil gio dotis, l.fin. C. de Padi. Conuent. super dotara Diuiditur dos multipliciter, profectitia, scilicet ,& aduentitia. Profectitia est, quae a patre pro filia, vel ab riuo pro nepte, vςIde eorum bonis proficiscuntur, vel quando alius de mandato eius constitivt. l. prolaetitia, isde ivr.dot. Adventitia est illa, quam mulier data se ipsi, & non a patre, iussit. pioiἰctitia, l. unica, g. accedit, C. de rei uxor. actio. Alia diuisio est, quaedam dicitur aestimata, quaedam inaestimata. Aestimata vero, quae fit certo precio, ut dum traditur iundus aestimatus in vim venditionis, i. plerumque, isde iuridotium, cum l. seq. Ilitis, is pro empt.limitatur,quando aestimatio non venit in precium, sed ne res diminuatur, I. intcrdiam,C.de iure dotium; inaestimata, dum no traditur pro certo precio , sed simpliciter, & dicitur fundus daalis, ci tunc emolumentum spectat ad in
Iietem,l.pro oneribus, C.de iure gentium. tr 3 8 Dos in iure multis modis accrpitur,velut i pro omni circumferentia ad stilicientiam alicuius, i personae, secundum usum communem loquendi, veluti homo dicitur bene dotatus, dum habet omnes habitudines animi circeti mores, & virtutes. Interdum large stamitur pro bonisconcessis alicui Ecclesiae pro victu rectoris. Aliquando pro matrimonio carnali eu spirituali,& sie de similibus, ut ex Bald.Nouain traiae de dot.in princ.dc ex Ant. 'sa de dote, c. a. a quo ita destribitur. Dos est, Podmarito δειαν adfusitne a onera maινι-
νεην, ex l. depositi f. fin. ff.de pecul. & cst quoddam uniuersale, quod in una re consistere potest, dummodo: mentum,&diminutione in recipiat.1 3st De dotium origine tradit Costa in c. I .num.3. venit a matrimonio,vt familiae conseruetur; & certiores essent liberi, de hoc habetur, in l. 1 .ffsolui.matrim.sic causa naturalis fuit, Iicet apud nonnullas nationes indotatae traderentur mulieres, nam Graeci uxores inter se sinebant, Arist. c.6. lib. r.Polit.& per alia exempla, ut ibi Costa. Et apud Romanos mulis Vtilius, magisq; rationi conueniens, visum est dotes a mulieribus dari, ut illis viri inuutarentur ad nuptias, & commodius sustinerent onera matrimonij, per t. a .l dotis fructus,&Lquamuis, isde iure dotium. inade re sublato onere matrimonii dotes nullae sunt, i. si pa- mulieris, is de iure dotium. I o Multa sunt considetanda, multa proponuntur in rubricis voluminum iuris ciuilis consiae e. cideranda circa dotis materiam, veluti decius dolonito, apud quem, viru, scilicet', vel ux Iul. doti rem existat, vi in titas& C.de iure dotium declaratur. Lo vero ad substentationem,& vicium,usiis est apud mulierem,quoad onera est penes virum, i si praedium, C de iure gentiu , t qtiam uis, Te .mulieralicitur domina dotis in bonis inaestimatis, in alijs est mariti, glo. in l.rebus, C. de iure dotium S ccetera, ut in dd. tit. & sic ius ibi semitur pro dominio. x Secundo, consideratur dos Qquoad modum constituendi, veluti promissione, nudo p C. cto, vel stipulat ne, ut in tit.C.de dotis promissione, i. a. st. de pollicitationibus. Cor stituitur pollicit tione, & promissione, ut in l. s a matre, C. de iuru dotium, etiam sine scri-
224쪽
ptura, Hi stipviatione, i. ad examonem, C. de dotis promissi ut in eo tit. Iatius declaratur. di inde soluitur qitistio, quod dos promissa dicitur proprie dos, Bart. in I. si mulier si de iur. dotium, quod dos est ius quoddam, datum, traditum, vel proinissum a muliere, Iasin rub. selut matrim.tenet de threis communi, & refert Campeg.de dot. a.q.parte prima. Et C,
Constituitur etiam pactis, tam midis, quam vestitis, ut in tit. C.de pael. conuent. super C. dote, I. I . quamuis paetum non iuerit expressum, l. quod ait, si de iure gentium: sic duobus ' 'ia modis voluntate, & necessitate constituitur: Voluntate est in eo, qui sua sponte promisit, per ἀος .necessitate vero, qui aliquo iuris debito constringitur. 41 Consideratur etiam in dote priuilegi uin a iure concessum; nam si fuerit numerata, gau- ' det priuilegio iuris, quia numeratio, & no promissio facit dotem, ut in l. I .Qde dote caui. non numerata, & de istis priuilegijs late per D 2. in rub. solui. matrim. Cauta dicitur dos, ri quae tantum fuit promissa sub securitate, ut in S. neque, Auth. de mandat. Principii, nume rata vero, ut per AZo. in summa, & l. numerari, ff. si certum petatur. Insuper confessata dos non habetur pro numerata infra biennium, sicuti de mutuo dicissest,ut in tit. Auth. tempore non solui. pecu. super dot.& glo. in I.fin.C.eod. ita distinguendo
declarat, si dos fuit confessata ante matrimonij cotractum , vel tempore matrimonii; tunc solue. ρο-
quando incipiet tempus biennium, vide Ias .in l.qur pecuniam, ff. si certum petatur, sed de his alibi latius, quando detur biennium, vel long ius tempus. 1 ε 3 Praedium dotale est, quando duo concurrunt, matrimoniu contractum, & traditio prindi j inaestimati, le dicitur dotale, quia datur in dote, & non in veditionc pro dote,ves quasi dotale, dum datur sponso ante matrimonium, l. I. C. de fundo dotali, & de his latius in titiis & C. de fundo dotali, & differt iundus dotalis a dote numerata, tum quia fiandus alienari non potest, restituitur non expectato anno, Lad exactionem, C.de rei uxor. act.& venit inu. cum fruct.pro rata temporis,l. diuortium, is solui. matrim. 1 Quarto, consideratur quantitas in dote, ut dicatur congrua, & ad hoc tria requiruntur. Primo, status personae, Bart. l. uxorem, S. pater naturalis, st. de legat. 3. Secundo, qualitas
per nae, Bart. in Auth.quod locum, C. de collat. Tatio, quod dos non excedat legitima, quoniam esset contra vires patrimoni j, Bart. in d. Auth.quod locum ι sic arbitrio boni virierit iudicare confruam dotem; inspectis dignitatibus, facultatibus, & numero liberorum dotantis, Bart. l. D filia, fLde legat.3.si pater uni ex filiabus maiorem, quam alijs daret d tem, esset inossiciosa, contra pietatis ossicium, ut in tit.C. de inoffic. dor. Qua de re non solum cauendum est, ne dos sit inofficiosa, sed ut seruetur aequillitas inter filias, quoniam paternum officium est filios aequali amore eomplecti, ut pax, Ec concordia conseruetur, ut intit. Auth. de aequalitate dot. & qui amator est aequalitatis est pariter amator iustitiae, L fina Dis,qud
Auth.de non eligen.secvn. nub.nam aequalitas aequalitatem faciet, test conuenientiar
rem, quae cunista coaequiparat, & in paribus rationibus paria iura; vel iudicia desiderat, i. sin C.adl.falcid.& naturaliter sua det id fieri, quia naturalis est ratio, secundum Bart. l. 3.C.de dotipromissut ne una filia maiori altera dote doletur. ' Cum itaq; fauorabilis sit dos data pro oneribus sumisendis: metito multis priuileg ijs or
thecam, & prioritatem, aut ordinem iudiciorum, ut ibi. Ultimo, itaq; loco de restitutione dotis agendu est, qliae vel fit luto matrimonio moria te alterius:coniugis, ut in tit. ff.8c C. solut .matrim. vel si constati matrinionio maritus verageret ad inopiam, seruata ser iustis, ut in l. si constanti, is solui.matiim .. In qua restitutione non venit solum dos soluta, sed etiam lucrum dotis, ut in Auth.neq; Auth. virum, quod ex dote est neq; mu rea ex sponsalit qarg. lucrum prohib. lucru nomen est
225쪽
mune.& hohor. Sub lucro dotis quicquid marinis acquirit decedente 'xore; sine bruberis, virtute statuti,vel cuius vis causa, ut rescit Fulg. incos 1 os vi instrusii. vers Qui enim refert. Inde quaerit, Bal. in l. quod iniqe, ff.de cond. indebit. non etiam proprie l cxuto, q ita annexum est oneribus matri mn, c 3 a vi prosa ducitis iginem. Nam si maritus onera niatrimonii non sustineret, nec lucrum haberet,iamqn ut pcr multos do, mates refert Phanuc.in tra9.de lucri stat.'glo. 8.onem p causae reinotae i scri, sed matrimonium est causa finalidi, quod alta'nditiar, dilucrum dicitur, ut ibi,&nos alibi. . . I i lVeniunt etiam in regituti0ne dotis impi sartata in rebus dotalibus a marito. , ut in sede ini pensis in rebus des. fact. Sunt autem impensae in triplici differentia, quaedam necessu lae, aliae utiles, aliae voluntariae, de quibus i. impensae, st . de verb. signis repetit maritus necessarias, utiles quasdam, nullas voluntarias, ut in d. tit.de impens dota Non solum obligantur' principales, sed etiam dantur fideiussoties pro promissis exequ&. . dis, ut in d. S. i.Inst.de fideiuss.&i. I. Tcod. Ideo de istis erit dicendum. Est autem fideius sor, vi ind. S. i. qui accestis rie obligatur ad maiorem cautelam creditori. ideo ibi notat,glo. quod possunt se plures in una causa obligare, sic plures rei debendi, tam principaliser, quam accessorie, ut in d.S. I .& ibi glo. Recipiunt plura nomina fideiuilores, veluti madator, Constitutor,& ex promitar, glo.
in verb. putat, i. persona, S. a. ff. de paci.
t Fideiuslbr dicitur, qui sequitur fidem alterius, & fit per stipulationem, & potest praece dere,& sequi obligationem principalem, s. t. inst.cod. sic propie est, qui obligatus cst pro reo principali, l .si traudator, in princ. st dc fideiust sic quandoq; dicitur confirmator, aliquando secundus auctor, ut notatur in Aqth. de fidei uisS. sed neq; vors S non solum. Glosin d. Auth. de fidei ii Is in princ. in verb. fideiussorem notat differentiam inter ipsissι nam fideiuslbr est, qui ante obligationem, & post accipi potest, . ting. a. Inst. de fideiussi mandator tantum antea,nisi in casu, is mandati; sponsor,qui sponte sine rogamine pro alio intercedit,quia&ipse habet actioncm mUati ex promissior,qui promittit pro alio no obligatus, ut Procuratqr, qui promittit iudicatum soluere, secundum Gois de fideiuss.& in LAuth.glo.& ita intclligitur tit. Autlitae promiss& ibi glislicet de expromissore non intelligat, Bart. in tit. is de fideius s. addit, fideiussorem obligari verbis tantum, mandator consensu, & fideiussor tenetur actione stri sti iuris ex stipulati Mandator ex bonae fidei iud. dc de istis ita colligitur intit. ff. de fideius &m8ndat. , , Dum igitur tide iussor pro alio obligatus, i Q obligato renianente, trata eri ad se oblu' gationem, & constituit se dubitorem, , tunc on stitutor appeljatur, & mr est conueniri aetione de Constit. p una. I. C.de Cpnstitui.pecu'si pro se lideiussor. fro udeius Ibr tuus .. hi mandauero, ut alicui Crctas pecuniam, tunc ille dici r mandator, yt in tu. K. & C. de Constit.pecvn.Constituere idem est, quod pro alio su obligare, v t quia se obligauit selu re pecuniam, quam alius debebat; α fit ex qu*libet causa, tam ciuili, quam praetoria, cerra, .ri incerta, dc nudo pa a pum in diem, & subicoditUqe, tam in 's res, quam absentes, & verbis idoneis, & nascitur ista obligatio, ex Constis. p m. Iuuantur ibi fideiussores Epistola Qiui Adriam jn Codicibusscripta, quat licet ho se non reperi tu tamen habetur in i m es* pc n.ut cis qor a Mngulis c impςnuq em suam de toto G edito, cum x γε se ὀmnibus Mn tem; atypk -i obligauerint, plo.in S. plutes, Inst.eod ponit nonnullos casus, quitas fideiussores Epistola Diui Adriani te iuuare non pos Iunt, ut in fideiussoribus tutorum, fideiussore fideiusseris, quod tempore litis contestatae coeteri fideiussores solue 'n'n M, quand0spres sum. debitores, pro quibus fiduussores se vi, lig*runt, di me ra, ut ibi. u
226쪽
Dilucid. XVIII De oblig. ex quas contra st. 19
DILvCID. XVIII. DE OBLIG. EX Qv ASI CONTRACTU.
Eαν ivva alia pars obligationis, qMenascitur ex quasi contractu,ut intit. Inst.de oblig. quasi contractu; sic dictio quas ponitur similitudina' oblis. in rie,vtini .procuratore, isde procur.& Litem nialai. r.& a .isad l.aquil .
ac si dixisset operatur ad similitudinem obligationis; ex contractu ponitur etiam ad deo nandum veritatem , di proprietatem, ut ex gloe in l. si --qyis cum, Ede cond. indebit.secundum subiectam materiam, ut ait Dec. cons . 1 39.nuin. a.& o. in . .EM reg.tur.& in t .si ante nuptias, Esetur. matrim. Appellat hanc ditiionem quasi dictionem veritatis expressiuam, & sic significat expressionem, ut . mulier, S.fimisad Trabeil.& plura significat, x t suo loco dicetur, & videtur talis obligatio, inducti de iure ciuili,decundum Bart.in t ex hoc iure, T de iussi & iuri& refert Dec. in c.de probat.col. a.dc idem operatur, ac si contractus interuenis Ict in casibus i iure expressitas videntur itaq; obligari ex quasi cotractu negociorum gestores, ut ira Digitur, inst. d. 4 Negocium multa significat, ut in c.ibrus, de verb. signis modo actum alicuius rei, cuius c6. trarium est otium, modo actionem causae, quod est iurgium litis, de dictitia est negocium, quasi sine otio, idest negans otium. Negotium est in causis, negociatio in comercijs, ubi
aliquid datur, ut maiora lucrentur. Haec ibi. .
1 Notatur in glo. I.pupillus, , idem ait, ae de neg. ges . in verta ipso gem; quatuor modis dic egocium alienum; cura,&sellicitudine, re ipsa, rati habitione,& ip gestu, cura,& illicitudine dicitur, ut si illud negocium gesseris,quod ad me pertinet, vel si fili item tutor, vel curator, aut procurator. Item re ipsa, ut dum in rem meam aliquid impenderis, vel necessario,vel utiliter; rati habitione, si meo nomine gessisti, ignoratum habeo,uel fimgit ius in me habere. Item ipse gest idest si solvas nomine meo, siue alterius, quem debuerorem putabas, nam semper oportet me approbare, quod tam utiliter pro me gestum est,eηd.glo.vide et i m dar in i si pecun m de negoc.gest de hoc tit.lati infra de in.& ta
si oblig. etiam sine mandato. l a l.
s . Ex quasi contra obligantur etiam tutores,dc Cura tores pupillis in id quod gerunt, ut in Duxores, Insae eod. dieitur his verbis. Tutores quo , qui tutelae iudicio tenentur non Prqprie ex contractu obligati esse intellissitur nullum .n. mgocium inter tutorem, & pupiliu contrahitur sed quia sane no ex maleficio tenentur,quali ex c Iractu teneri videtur.
7 i dit Quas contractu obligatur ille, qui agit actione comuni diuidundo, vel familiae heraciscuncae. Ita legitur in S.item, Inst. eod. Item si inter aliquos communis res sit sine socie- re,veluti quod pariter eis legata, dontaue essetae alter eorum alteri ι Ideo tenetur comis munέ diuidundo iud. quod solos fructus solum eκ ea reperceperit, aut quod socius eurus lys in eam rem necessarias impensaaiecerit, non intelligit προ contractu pro pace obligatus esse, quippe nihil inter se contraxerunt, quasi ex contractu teneri videntur. Haec ibi. Et idem iuris est de eo, qui colueredi familiae herciscundae iud. ex his causis obligatus est, ut in S. idem iuris, det his latius itast de actio dicemus. ι , is Quarto, ex quasi contractu oritur obligatio ab haeredibus regatarij, qui tenetur ad leg ra, S debita eruncti, ut ex L meres quoq; , Inaede oblig. ex quasi contract. o Quinto, obligatur etiam ex quali contractu, qui reeipit indebitum pererintem ac ten tur ad restitutionem asiae ipso, quod soluit aliquid negocii,contrahere videtur non quia
dicatur prouenire ex cuinractu, sed quia non potest, sine re substentari, seposta fuit, ut suu submaria turdi ut ei insinuetur origo, quia ex quasi contrata hit originti. .. R ex s. peru
227쪽
etoo Liber Tertius. De Rebus. '
ex S. n.& glo.Inst eod., sui, & hoc fictum videtur naturali aequitate suadente, ut ne quis Iocupletetur cum i sione alterius, ut in l.nam hoc natura, ff. de cond. indebit. & in multis causis datur cond. indebit. Bart. in I si non sortem, fnde cond. indebitata, Contrahuntur autem talas obligationes non solum virtute sua persenae, sed etiam alte P. . quis Pius, ut in tit. Inst.per quaS personas nob. acquiratur, veluti per eas, quae sunt in nostra ρον i testate, ut per seruos, & filios, qui acquirunt dominis,& ascendentibus suis, & illis oblig. vi in S. I.&seq. Inst. d. sic acquirere dicimus esad quem lucrum, seu commoduci peru nit, i. si extraneus, in fin. i f. de iur.dota& acquisita res dicitur qu,ndo est empta, vel alio lita lucrativo habita. Hostien.de Deci. in c.pastoralis; At eum non per omnes perserias,de quibus supra in lib. a. nobis acquiratur, sed per certas, & expressas in iure, ideo dieitur, per quas relative ad nominatas. 11 V M M A R I U M.
DILUCID. xl X. QUIBUS MODIS TOLLATUR OBLIGATI α
Ix i M v s de obligationibus inducendis, quibus scilicet modis induca tur, veluti verbis, consensit, literis, & re, nunc sequitur de ogligatione dissoluenda, seu tialc nda, quia nil tam naturale, quam unumquodq; vi culo, quo ligatur, dis Elui possit, in rub.Inst.quibus modis tollatur oblig. per i nihil tam naturale, Ede reg.tur. dicitur in tit.potius tollatur, quam soluatur, quia disserunt ad inuicem,nam si tollitur non reuiuiscit,nec totia litur oblig. si res, quae debetur corrupta merit, nec fi res Bluta posset auferri, nec si alteri 'pignoretur, vel stib cond. legetur, aut aliquod ius extrinsecum deficiat, ut quia de euicti ne cautum non sit, vel non eo titulo habuerit, quo mihi debetur, sed soluere precium rei adhuc durat oblig. Interdum fit selutio aliter, quam debet fieri: & habetur pro non secta IDe his plura in glinin , i .linae .& add. ad glo. latet pmpterea sicut habet relationem ad omnes obligationes, ita dicendum erit. Quibus modis tollatur, & non soluatur, quia quibus modis non saluitur, sed tollitur, ut ibi, & propterea differunt, ut species a genere. δ Tollitur itaq; obligatio solutione, acceptilatione, nouatione, compensatione, cessione bonorum,orore calculi, iuris praesumptione,& sic de similibus. Tollere interdum signifi- 'cat remouere, l.si arborem, s. praecarius, Ede serv. urb. praed.ει soluere est reddere, ut in l. inter cohaeredes, si famil.hercisut latius insta sitis locis.. . l4 Primo etenim modo tollitur oblig. solutione. Est autem silutio eius, quod debetur redditio, secundum Costain sum. ex de λlut. num. t troea, quae habentur in k I. inst.quibus
modis tollatur oblis. Aliquando sumitur pro liberationeis licet iure magis ad subiectam
228쪽
obligaturius referatur, quam ad nummorum tutionem. Id verbum soluere plura significat,proprie in casu nostro compraehendit pecuniam numerata,Dec. in l.fin.ffsi certum potatur num. I a.dc quando no importet actualem solutionem, vide in l.si stipulatus fuero mihi, E de solui. & quot modis accipiatur habes in l. solutionis, E desblui. qua de re, qui compensat soluere videtur, l. si debitor, Equi potior in pisn.hab. l. C.de copensat. Item dicimus soluisse, qui omnino liberatus est. l. .g. soluisse, fise re iud. iic aliter dicitur alique solutum esse noxiis, de solutu matrimonium, & soluta est oratio, sic de singulis,& qui obligatus est ad Blutionem potest intelligi, tam ad dandum, quam ad faciendum, ut in l. cum rem, Trem pupill. salua fore,& quando solutione obligatio non tollatur, notatur in Auth. ut ij, qui oblig. se habere perhib. res mino. S. ii quis aperte, & Inst.eod. S. I . in princ. 3 Liberare est iuris,& obligationum, soluere est facti, licet solutio pro qualibet liberatione generaliter ponatur, l. solutionis, eod. liberare aliquando sumitur, pro eo quod non teneatur licet improprie, I .decem, Ede verb. obligat. & quid contineatur sub hoc verbo, 6 vide l. liberationis, E de verb. signif& l. Aurelius, , Titius, fi de liber. causa. Sic liberari
idem est, quod soluere, & ini. solutionis dicitur. Solutionis verbum pertinet ad omnem liberationem,quoquo modo factam, magisq: ad substantiam obligationis, quam ad nummorum tutionem,sic solutio hic importat numerationcm,ut ibi glo.& eadem vim habet solutio, sicut liberatio, quando referas ad personam, nam qui est liberatus est absolutus,&e contra, secundum glo. in d.l. liberationis. Item hoc verum quo ad substat iam obligati nis tollendam, quia eodem modo tollitur. At si reseras ad qualitatem liberandi, non alio χmodo quis potest liberari, qua selutione, ut in d glo. De his latius in tit.ffsolui.& liberat. s,lui x ii7 Tollitur etiam obligatio acceptilatione, S. item per accepti lationem, Inst. cod. Est au- i ς ε rem accepti latio liberatio per mutuam inter gationem,qua utriusq; contingit ab eodem nexu absolutio, l. r . Ede accc pii latione, quae secundum Paul.de Castr. ibi potius est effectus liberationis, quam dit finitio, quia accepti latio potius est quidam distratius verbis solemnibus, celebratus adsimilitudinem stipulationis, in qua debet praecedere interrogatio deis bitoris, de responsio creditoris in continenti, & per cam tollitur ciuilis, & naturalis oblig. cum per pactum de non petendo tollitur solum naturalis, si praecedit oblig. verbis contra. ista; si autem re, vel consensu, tunc accepti latio non valet iure appellationis, ut tollat ciuilem, sed iure pacti, ut tollat solum naturalem. Sumitur improprie accepti latio pro s 8 liatione, quia est solutio tantu imaginaria,ut ex sto.ind.f. item per,&sit his verbis.
ego ρromisi tibι ,hales acceptumst &tunc creditor respondet. Habeo. & licet ibi res non
interueniat actualiter; tamen illis verbis inducitur selutio, & ratio proponitur in textu,eo quod solum habet locum in obligationibus contractis ex verbis,sic verba verbis dissoluuntur sic accepti latio non tollit obligationes contractas ex consensu, vel literis, sed tunc re-ς quiritur stipulatio, quae dicitur Aquiliana, & fit his verbis; se mihι ex
causa uiare . Oscere oporteι Wasens, in Hemue, aut sub condιιιone, quarumcunque remm te mihι actu est, quaeque adaerμ ιe petitio, vel aduersus re prosequusio, vel exaι quodcunque is mecum habes, flossides, renes , dolove malo secim, quo minus ρ ideas Q quantumquὸ eirrem rerum res erat, tantam pecuniam dare stipulatin es, & ex diuerso ad interrogationem respondetur, haberi acceptώm ; &potest etiam brcuioribus verbis dici; quid ribi hodierno He per Aquilianam sti Haιionem spe onri; ne omne habes acce rum e . Iure respondens; Hase acceptam; ex d.S. item per accepti lationem, Iasi eod. in tit.ssi de d. M ... accepti latione.
io Tollitur etiam nouatione obligatio, ut in , praeterea, Inst.quibu&modis toll.obi ig.N uat so est prioris debiti in aliam obligationem, vel ciuilem, vel naturalem transfusio, atq;
translatio, idest cum ex praecedenti causa ita noua constituatur, ut prior perimatur, ex LI. .sside nouat.&Sylvest adglo. ind.S. praeterea. Ii Nuncupatur nouatio a novo, quia accipit nomen a noua Gligat ipse . . Illud non interest, qualis praecesserit obligatio utrum naturalis, an ciuilis, an honoraria; virum verbis,
an re,an contas qualiscunqi igitur obligatio sitH praeci ,nouari verbis potestinui
229쪽
modo sequens obligatio, aut ciuiliter teneat, aut naturaliter. Hoc ex d. l. I. aedem tas a Tria sent iura circa naturam nouationis, secundum glo in d.f. praeterea, in vem. Nova tio primum eit antiquisti inu ius ι tunc .n. fiebat, licet nil noui interuenisset, nec quoad personam, nec quo ad rem, aut similia, per I.obligationem, S.fin .fξde aet obligat.Secundum, est ius nouum, quod praesumatur nouatio,vbi aliquid noui in obligatione interuenisset,per i. a. E. de nouat. Wrtium, ius nouissimum, ubi expresse cauetur. quod in obligatione non intelligitur nouatum aliquid, nisi hoc clare fuerit expressum, l. fin. C.de nouat.
Talis itaq; novatio tollit non solum principalem obligationem, sed omnes accessione Hippothecam, fideius rem, usurarum obligationem, & similia, I. nouatione, i. si sticum,ff. de nouat. l. Nouationem, C. de nouatio, ex glo. in d. S. praeterea, de his latius in tit. ff.
de nouat.1 3 Compensatione tollitur etiam obligatio, Inst.e .g.fin. Est autem eo ensatio debiti,& crediti inter se, idest ex utraque parte contributio, l. compensatio, ff. de compensa Ad veram compensationem requiruntur plura. Primo, non datur in casu negocij priuilς r4 giati, veluti si dux exercituum mandauerit alicui copiam rerum, ut administretur necessaria exercitui, si iste cessat ab adminis ratione, tenetur mandati, & damna, in quo casu non fit compensatio, l. abnegationem, ff. eod. Secundo, qui perperam alienam possessionem o cupat, non potest compensare, i. sin. C. eod. Tertio, Depolitarius non compensat cum d polito, ins . de a 2.9.bonae fidei. Quarto, ratione incerti non compcniatur cum certo, l. fin. S. n.C.eOd. Qitinio, ratione priuilegij certae personae, ut recipere pro publicis vectigalibus, Sc tributis, i. cum eo, C. eod. Sexto, quando debitum diuersiim est in specie, ut 'uia unus debet pecuniam, alter fundum, l. si pecuniam, C. de rei vendit. l. si convcnerit, st. dUpign. act.quae latius declarantur in tit. ff.&C. se compensatione. is Dicitur compensatio, quasi communis pensatio, ac si lex dicat; non nisi in ponderibus,& quantitatibus locum habeat, l.si consistat, Qeod. ponitur interdum compensare pro experiri, ut in l. inter tutores, isde administiat. tur. Aliquando idcm est, quod retinere, l.r stiluc nda, C. depec. hqred. De hac significatione, vide Bart. l.amplius, Ercm rata habere. Insuper, & cessione tollitur obligatio, nam condemnati,& confessi cum satisfacere non pcLint, in carcerem solent detrudi ut in rub.ε de cessi norum, per t. t .& fin. C. d. quoi 6 timore fit cessio bonorum tot litur oblig.ex I. i .& a .ffeod. Cedere autem bonis est bona sua dimittere, & deserere importunitate creditorum. Ideo requiritur consessio dcbiti, S: tunc di cutiuntur omnia bona, tam immobilia, quam mobilia, & veste unica dimissa, ne corpus d cnudetur, coetera vcni lint in discussione,glo. & Bari in I. fin. C. eod. eisectus istius cessionis est, quod debitor no tenetur ad solutionem debitorum, niti in quantum fuerit ci-fectus locupletior. Idco non liberatur, nec ciuiliter, nec naturaliter, sed pro illo tempore tantum, Inst.de act.Lfin.& secundum iura digestoru fit deducto eo, ne cgcat, l.in condemnatione, E de rog. ivr.de his in tit.ff& C.de cess. norum,& habetur in c. Odoardus de s lui. per go. dics post cessionem factam non datur dilaceratulus a creditoribus, secundum
LI a. ta b. ut etiam refert Aul.Goll.
1 Est & alia cessio, quae multum differt ab ista, sicuti transferre ius incorporale,quod quis habet in re aliena, l. r. C.de act. oblig. & transfertur utilis actio in ce Isionarium directum penes creditorem, l. quis, is de pact.quae ut valeat qii inq; postulat. Primo, ut cedens ha-- beat iussu titulam. Secundo, interueniat precij numeratio li est ex causa venditionis. re tio, ficta sit ex iusto precio. Quarto, eisdem personis. Quinto, sit in totum alienata, l. per diuersas, Emandati, & tunc si a debitore cesse receperit solutione in , liberatur, vide glo. in l. fin. C.de tiansact. Bart.in l. ex asse. Ead Trab.r8 Ad cessionem non fit transitus, nisi prius fuerit facta excussio bonorum debitoris, qua est diligens. & distincta inquisitio, ac detentio rerum, & bonorum principalis debitoris, facta per iudicem, usq; ad peram, & sacculum, I. r. in princ. C. de decur.lib. I ois proprie ifit, quando ereditor ageret hy ppothecaria, ut ex Auth.Hoc si diligenter, C.de pignor.sed
regula est ia omni casu, quo debitor inchis est non soluendo, Lfin.issi sensi petatur. At sic debitor
230쪽
Dilucid. XVII. De oblig. ex contrael . a
debitor esset absens, cessaret discussio, Autlade fideiusi Li.&C.de pignorat. at Auth.hoc 'ita, vel quia mutauit statum, ut non possit habiliter conueniri, glo. in l. a. ff. qui satis com Tunc discussione cum creditoribus, bona non remaneansi admittitur ad cessionem,ue
Io Multa significantur hoc nomine, veluti transsatio de una Ecclesia ad aliam, sicuti habetur in cit. translati Praela.& tunc pro decessione habetur, Ruth.de nuptis. quod autem &l. si natur, C.de inoff. test. Interdum est concedere, & constituere, i. fin. E. communia or aliquando renunciare, civnico, in Clem. de renunc. succedere, I. cedere, Tarb. Krt sis
1 o Tollitur aliquando obligatio in totum, vel in partem si error in oblieatione Qerit eieca quantitatem soluendam, ut in tit.ff& ade errore calculi. Errare est alterum eo M Gro putare, ut in t .si per errorem in princ.sside iud.quod verificatur in facto; ut si sectum aliter te habeat,&erit, aut iustus, iustissimus, aut iniustus , secundum Bart. irit Celsi, σ3- 'usucap. iustus error cum quis mouetur ad aliquid credendum ita fulta, ut in facto oroorici . at interueniente aduersarii siuasione, ut si dicatur, ιrado tibi Ocnc e .um, T pro socio, l. si existimans, E de solui. Iniustus error est in proprio facto nulla aduer arii suasione intercedente, I.quamquam, Fad vellia, l. quisquis, C.de rescind vend. iustissimu error est in facto alieno, ut si Procurator meus diicisset,se emisse nomis I.quod vulto,st pro empt.I.nn.m pro soc. de errore rationis, ut in d. tit. Estcatio quaeda in scriniura continente data, & recepta causa communis negociationis, AZin in sum. eod tit Iieet ea leti Irirationum standum sit, i. r. C.de Consessi tamen fi probetur error, potest reuia ei l .m , C. eod. calculus plura designat. Inde dicimus terminari calculo iudiciali ut in eboee tis 'de appellat.idest seruato ordine iud. Aliquado pro sentetia diis nitiva i insinuit, o A deleg.& plura notar, Azo.in sum.C. de iure calculi. Inde calculatores diesitur Certa se
Insuper tollitur obligatio delegatione, ut l. delegare, E de nouateti diei ui d. I
est vice sua alium reumsare creditori, vel cui iusserit. Fit,ntem detestatio vel Oer stio 'laxionem, vel persitis contemtionem. i MURMO, Vel Perilip In confiisione debiti, ut si debitor fiat haeres creditoriis, I .sidebitor, Ede fideiussita dis lari a commissione. Confusio, ut notat glo. in Iadem Pomponius, in verti ut rhri A
vend. & l. sistumentum, ς.idem scribit in princ. ubi notatur quod in tribu, differ tantis:
a mixtione, species dicitur misceri, materia cosiandi, species ii ixta remanet in eadem sul stantia, eonfiise transformatur in aliam interiam. Item confiisa simi communii licet voluntate dominorum, mixta cum Voluntate. Confundere dicitur ovis licet abiisiue i .
fiumenta mister, ut in pecunia est speciale, & sola mixtione suos facit, '
Item: mutuo diuensu ante essectum liberaretiit; S. fin. lnseod Sunt & aliae hausa: tollendi obligationes ex iuris psaesuinptione, veluti si a pAnc. oblimnon valeret, ut quia filius familias se oblinauit contra sormam Sena tuscons. domani quod inductum fuit, quia Macedo filius sem. adeo usuris eratantentus, quod illas exer 'cendas alienam pecuniam mutuo recipiebat, & ita filij grauiti aere alieno, patrimonium dissipabant, viventesatre,& inius vitae insidiabamur, ut escerentur domisi Ideo hoc senatuscon*lto prouisum filii, ut filii in mutuo se oblistare no possent,nec conualidaturanor
1 1 te paris, ut an d. ii ad Macedo.limitatur in niuitis, secudum glo.in g. illud, Inh. bd cum eo, vetati si filius familias Risici miles, si dixissiet, si esse patiem familias, si publi o otitre familias haberetur, Kent in scholis, si aliis creditoribus oluerit, si faΓurpater famulias debitum agnouerit, si vertit dcbitum in rem patris, hiner consenserit, vel eoia 'tradixerit ; si postea pater ratum habuit; si pater Smili Iris soluere coeperita ia de G 'nuo. Iide etiam l.si filiva Iamilias, ff. ad Macedon. V . - Ο