장음표시 사용
81쪽
6ς CORNELII AURELI Idissuadentibus iis qui paulo ante suaserant. quod i nterim viderent Batauorum cohortes una tendere ob veterem aduersus quartadecimanos discordiam 1 inferioremquct
Germaniam svi Ciuili iungerentur) expe'tem: scripsit Herennio Gallo legionis primae
legato, qui tum Bonnam obtinebat, ut B tauos transitu arceret: sese cum exercitu sC- quuturum, tergisque eorum acriter haesurum.
Bataui igitur dum castris Bonnensibus propinquarent, praemisere qui Herennio Gallo mandata cohortium exponerent: nullum sibi bellum aduersus Romanos esse, pro qui bus toties bellassent. Longa duntaxat atque irrita militia fessis, patriae & otij cupidia nem esse. Si nemo obsisteret, innoxium λ- re iter. Sin minus,ferro viam se facturos. At principium interno simul externoque bello parantibus fatis; Herennius superbia elatus, eis cum suis armatus hostiliter congredi parat. Interea Bataui ordinata acie in unum veluti apes globum confluentes, hostem constanterexcipere, admissis equis haud segniter concurrere,& collatis signis Bonne sium aciem conturbare, constringere, per sequi, profligare, occidere, magnamque stragem facere: ita ut etiam sossata Bonnae corporibus mortuorum opplerentur ; qui
82쪽
sLIBER s E C v N D V metu persequentium Batauorum se sponte immerserant, quod portis recipi prae multitudine non potuere. Tantam tamque m morabilem multorum millium stragem , quos Herennius Gallus eduxerat,tribus circiter millibus Bataui confecere. Haec dicimus, ut omnibus scrupulosis innotescat, nostrates non millium pluralitate, sed militum alacritate, industria & virtute congredi solere. Quapropter nemo omnium Bctuam quasi infractae nomine Batauiam superiorem, nostrae pergat addere Batauiae; ut vel exinde maiore gaudeat numero pugnatis rum; quae nunquam Betuanos, sed longe ubciniores sibi Caninefates M Frisios, sitae fre-
quenter adsciscere solebat militiae. quorum dux Brenno vir magnae audaciae, dc claritate natalium consipicua, Ciuili se iungens, olim Romanorum castra diripuit,lixasque eorum& negotiatores inuasit, duarumque cohortiu hiberna proximo Oceano irrupit. Quin potius lapistinae legimus nostrates magis Britannica inuocasse auxilia, quam Betuana. Sed nec opus quidem erat. Nonne certissimo constat Comites nostros e sbia Bat uia nostra, & minore Frisia nunc simul Hollandiam ferunt) centena expeditorum m illia in hostem tapius eduxisse ξ Nihil igμ, E α tur
83쪽
tur unquam Batavis cum Betuanis siue si Cambris commercu aut praeitd0 fuit. quos magis Gallis aduersius Caflarcm, quam nostratibus suppetias misisse legimus; dc pro pterea Iulium in eos mouitie; ut Romani nominis metu ac terrore quictos redderet Germanos. Sed quum illi ad primum nuntium in sylvas se occulerent, Caesarem κ' censis eorum agris ad Vbios se retulisse. Tradit pinerea Strabo, Sicambros Rheni acco
las initia belli factitasse , quod a plerisque
Germaniae populis aduersium Drusum Li-titae Augustae filium duco Molone Sicani bro gestu mes . Ex his & horum similibus pro consesso breuiter colligi potest, Gelros liue Betuanos,iiue Sicambros dixeris semper ad hunc usque diem Romanis infestos, dc Gallis semper fuisse obnoxios; sed nobis
quam maxime aduersantes. IHabes vel tandem mi Revneri, omnium quos antehac vidimus candidissime, & praeter summam Medicae artis notionem, haud vulgariter, Ac non sine plurimorum stupore in humanitatis studiis erudite: habes, inquam, hic verum nostrae Batauiae initium
ibi proculdubio consistere, ubi Mosam non Walis, sed ubi Malim Mosa prope Goricum
dcxcipit. Habes praeterea abunde ostensium
84쪽
a' LIBER SECUNDVS. 69 'sum Beluae nomen recentioris esse a ta- tis,cuius nemo veterum Romanorum m
minit, M quae longe a Bethasia diserepet,
quam tapius vetusti scriptores memorant. Habes postremo nostram Batauiam minime contractiorem esse quam ut Romani Principes eam tanta fuerint dignati veneratione, suoque satellitio & mutua fraternita te, quae utique omnium insularum Rheni facile nobilissima, mittebat Imperio viroseisii impari forsan numero, virtute tamen fide omnium aliarum gentium praestantisse 'simos. Verum unde de quando haec Ro- ' In rir. manorum Batauorum charitas 3c mutui ' amoris perpetuum foedus originem habue-lia , mi-rit; M ut longe ante Caesaris tempora coa- se 'sept
De insularis nostra Batauiae felicitate, cultu, Theologia deliciis oe commercus ; quise Vζω i tii; f
T E insulae Batauinae cultu, felicitate M commerciis loquuturus; quoniam pro prio laus sordet in ore, nec quisquam suisitorumque testis legitimus perhibetur , in medium adducam virum mira ingeni) dexteritate praeditum, patria Mediol nensem, . Zn m z E 3
85쪽
arte Medicum, nomine Aloylium Marti num. Is pro consesso Batauiam asserens Hollandiam: in quadam Epistola D. Hieronymo Bustidiano, Arriensi praeposito elegantissime stripta, mihique per nostrum . Martinum Dorpium Theologum, virum omnium qui in humanis agunt longe Candidissimum & iuxtaeruditissimum pridem
transirissa,Batauiae nostre praeconiaaccuratissime decantat. cuius Epistolae utpote lectu dignissimae ne fragmentum aliquod Lectoribus obiiciam, totum exemplar ad'
si sim t Marcianin D. Hieronymo Eusi diano Arriensi praeposito Salutem.
REc τε feceris, mi Bustidiano, si meam
litudinem & raram cum amicis CC nandi consuetudinem in bonan accipies partem; natumque id meae dederis aut fortunae. Natum, quae usque ab incunabulis ita me instituit, ut studiis potissimum delecter meis, neque maiorem ullam iacturam putem quam temporis: Fortunae, quae me adeu per ultima quaeque exercuit, Vt tandem satis latere mihi non videar, si etiam intra me ipsum latuero. Contineo igitur moapud me, & mihi vivo, cum veteribusque amici
86쪽
LIBER SECUNDUS. TIamicis, hoc est cum libris,quotidie magisin gratiam redeo; ex quibus non mediocrem tructum percipio, quum praeteritae sortunaeselamen,praesentis consilium,& futurae in medium libri afferant, doceantque non magis me laetae nunc sertunae credere, quam docuerunt aduersam aequo animo serre.His studiis, his amicis delector, mi Bustidiane, qui me apud te minime ambitiose excusant. Cauc autem posthac ea vii mecum ironia, dum exoletas & immundas coenas vestras narras. Iamdudum prosecto ad Rhennum de Mosam Syrus Orontes decurrit; tantaque facta est ciuitatum, hominummorum immutatio apud Germanos, Beugas & Batavos, ut noua historia indigeant. Quo fit,ut cum haec mecum repeto,& cum praeteritis praesentia consero, adducar Astr nomis credere, AEthiopiam apud vo qua doque futuram. Quo enim prisci illi mores Germani & Belgae t quo ardua & tetrica illa Virxus, quae mercatores Vinum,nec aliud quicquam quod viriles eoru animos emol lire posset, importare prohibebant, iueret Tacite in Galliam Belgicam &Germaniam commercio omnium gentium diuitiae irre' psere. applaudente Germanis Π uidis m vado; montibus natura, M viris ust Rhena
87쪽
72. CORNELII AvRELII Mosia & Oceano,continuatoque sibi nauigatione pene toto orbe Europa, Asia, nuper Amris & Indis commercio domesticis factis, orbis emporium & pene umbilicus facta cit terrarum Gallia Belgica. cum diuitiis& regina pecunia, omnes gratiae ac VenereSpleno Copiae cornu venere in felicem Belgicam; cui nihil prorsus ad summam felicitatem deest, si non prisca virtus cum paupertate emigrauit. Nitidi idcirco mundique& elcgantes sunt Belgae, si omnibus conti ras. praeterquam Batau is. Ego enim eam insulam satis admirari non possum; siue rum nouitate, siue pulcritudine, siue omnium rerum felicitate. Quid enim nouum magis, quam videre Oceanum cum terris luctantem Z terrasque solo paleae intextae Mnodatae scuto contra Oceanum tutas & victriccs Z Quid ventos, dum rotas agunt flatu suo cum aquis quotidie pugnantes,& quo velint aquas derivatas ρ Quid denique admirabilius videri potest, quam uno gelu totam concietam hyeme instulam cernere Vltroque citroque huc illuc virorum, foeminarum, puerorumque examina ferreis nescio quibusdam pedibus tam rapide ferri, ut multos Icaros volantes putes & Daedalos Redeunte utem anno, & apparente rere,
88쪽
quid est ea insula sermositus, quid viridius, quid herbosius,quid denique floridius t Spirant undique opobalsama venti; prata habent pascua, nemora, campos: tenent armenta prata; pascua nemora. fcrae sylvas; lae qtie & luxuriantas segetes campos. Complet autem canum undique omnigenum auium conccntus. Scatet enim omnium auium geriere, quas aut tellus pariat, aut aqua nutriat. Hac felix insula, cum ad ciuitates peruentum est libet ciuitates, non oppida appellare oneri se oculis tanta elegantia, Vt sit non minus difficile, quo male diuertas quaerere, quam facile fortuitu & optimum hospitium inuenire. Immundi quicquam importari vetat ianitor, asperso sabulo vestiabulo. Intus omnia sunt summe clegantia. Muri tabulati ex ligno quod siponte fluctuantis maris undas aemulatur, vestiuntur. Supellex ingens. argenti, aeris, metalli, tapetis de picti cit plurimum. Lineae tela: niues calamdore vincentes plusquam dici pinest. Vis dicam uno verbo elcgantiam omnium8 Expuendi locus non datur. Vnde tape mecum cum in ea insita essem egi, natam ibi eam anilem fabulam: Cum duo amici comarent loco tam picto ut nefas videretur sputouam particulam olitinere, in malefa-
89쪽
γ CORNELII AURELIIctam soch faciem, natura forte semesante dum cam faceret, expuisse. Vnde commoto altero, Parce inquit, resipondisse, Amica nihil facie tua turpius hoc in loco obuium oculis meis fuit. Est praeterea nihil usquam quo humana vita carere non debeat praestantius quam ibi. Mirum est, quicquid beata haec insula parie tam pulchrum est, uti matre Venere editum putetur . Dij boni, quales homines, quales foeminas, quos
equos, quae cerem armenta, quae pecora parit : vltra vero mirari hanc soli felicitatem, acceditquod cumulatiorem fortunam faciat copia rostratarum nauium tanta, Vt pc
ne Germanici, Britannici, & Gallici Oce ni domina dicatur. quibus ad assidua quae
cum omnibus gentibus exercet commercia
utitur. Insiuper tanta est lanificij cura, ut ambigere quisquam possit, dicatam ne putet Mineruae hanc insulam , an Veneri 3 Lineae autem preciosae telae Ochementis telis pnaelatae summum est pretium. Et ne terr . rum benignitati Sc summae arti mare cedere videatur, tam pistosum S beatum est,ut piscando Bataui plus argenti & auri Venentur, quam extremisiaboribus alij effodiant. Ad summum delectantis est opus naturae, M ut poetae serunt Daedalea in haec insignis B
90쪽
tinorum insula. quae si ea forma priscis temporibus tuisset, amplam fabulis materiam dedisset. Hanc profecto posthabita Cypro, Gnido,Papho,Cytherea Venus incoluisset. Sed quorsum serori quid insanio' Noctuam Athenis ostendo; dum tibi Galliam Belgiacam & Batauorum insulam pingo. Verum non insanio, non casu sed consilio ad haec litora delatus stim. Accuratius haec percurri, ne posthac ironica nominis tui figura in nos feraris, dum vestris plus aequo detrahis, MItalis nostris eadem figura plus aequo tribuis. Nisi semper velis nos irridere, & in Italicum fletum irrumpere; nobisque exprobras quod Troes suimus. fuimus equidem Troes; nec est quicquam quod sorte nos futuros prohibeat. Petis a me, ut tibi Historiae meae copiam faciam. Mihi ai rem tantum oth nunquam suit, ut possem historiam conari. Dices inquam, Nevixisti. Vixi equidem. Scripsistine Z Scripsi. Cur non edis 3 Non eadem est ratio scrubendi & edendi. Scribere quocunque tempore possismus , edere autem nisi oportunc. Accedit, difficilius esse emissam rem reuocare,quam edere. Victus tamen tuo ii dicto,brcui ad te studiorum meorum degustationem mittam. Sed caue ne terequisiti