Malo typhode graecis diversimode descripto : dissertatio inauguralis historico-pathologica ...

71쪽

snsm commondantur capiti admittendas CARUO, GL LENO, AElio , Arabibus). ARRTAEUs Cucurbitis uteba tur, ubi morbus minime a phrenitide essset, sod ubi primarius invasisset, potissimum ubi lingua atra, tumor

praecordiorum ConSpicuus. - Praeter Sanguinis detra Ctionem humorem derivare studebant peCCantem Sternu

latoriis, quem in finem pipere, Veratro albo, sinapi et sus tibus utebantur, ruta naribus impOSita, Cum aCeto trita, si febris non urgebat, adeoque ad palatum irri tantia et pituitam derivantia et inastucatoria adhibebant. GAL., ARET. l. c., etc. . Idem efficere studebant clys matibus, Suppositoriis, urinam cientibus; itaque qua quaversus cauSam morbificam deducebant. Hic voro Prae ceteris Oxyrrhodini μ) celeber usus erat ad Pspei Isndum si discutiendum, isque a plerisque auctoribus Commendatur, similiter Castorei internuS et saepius ex ternus cum aceto TOSaceo Vel oleo mixti. Quin et sex terna ad cutem irritantia medicamina applicabantur ad soporem discutiendum, rubefacientia, urticae, sinapismi, cauteria et quae similia essent. Dein ubi, quantum humoris repelli poterat, detractum fuit, quod residuum existimaretur, praeparandum erat et attenuandum, quo facilius a natura possit excerni; id quod herbae pule ii, satureiae, mercurialis et aliarum externo usu RSSe qui conabantur. Simul aromaticorum medicaminum vir tute visceribus consulebant ad flatus discutisndos, addi tis diuroticis ARETAEUS I. c. , hySSopo, Origano, Peu Cedano, melissa etc.; praeparatum humorem denique purgantibus, pitulis de hiera cum agariCO , Veratro etc. oliminabant. Sub finem demum imponebantur casto reum, theriaca et alia aromatica ad cerebrum corrobo randum. Victus per totum morbum porrigebatur aro maticus, exiguus, Suadente ARETAE o, sed frequens; de

Oleum Tosaceum cum aceto iunctum V. Ga L. d. simPI.. med. Deo L. III, c. 17.

72쪽

clinanis morbo, ubi coqui inciperet humor, vinum con codobatur. CELS. l. c., TRALL. 1, 20 ., AETIUS). In priamis d0 psychica, quam Vocant, Curatione elaboranda ΑΗΕΥΛΕus meruit, animo enim is Stimulos,aptos iniecit, ut soporem aggraVantem evinceret. Ad hunc sinomproposuit colorum Varietatem in Stragulis, vestibus, paristum picturi S, et quaecunque Visum proritare possent; sermones multOS, VOCiferationes, iracundas increpatio nos, qua in re Η1PPoc RATEM habuit praeeuntsem : Epid. l. 1Ι.) terroris et metuS excitationem, quaecunque prius

optasset et exSpeCtδSSet aeger, eorum anuntiationem.

Alii suis quemque studiis suscitare conabantur, quibus antea addictissimus indulsisset, milites clangore turba

Idom ARETAE Us, non minuS CAELIUS SORANUS proptovsagacitatem in reperiendis Pro aegris specie minoribus, sod ro multum proficuis et gratis adminiculis, et pro pior prudentiam in evitandis incommodis maximoporo Ιaudandi sunt, operamqu0 Sic dederunt multo utilior mquam serioris aevi quidam medici, Q. g. PLINIUS VALE R1Λsus, inprimis Vero Arabes aliquot, qui mirificum,

quondam, et ridiculum medicaminum apparatum excogitando, Vel memoriae prodendo, famam Sibi parare stu dobant

quondam Iethargo grandi Θst oppresΑus, ut heres Iam circum Ioculos et c1aVes Iaetus ovansque Curreret. Hunc medicus multum celer atque fidelis Excitat hoc pactor mensam Poni iubet, atque Etancti saccos nummorum, accedere PIureSAd numerandum: Hominem sic erigit; addit et illud rNI tua custodis, avidus iam hoc aufexet heres. Μen' vivo P Ut vivas igitur igi Ia. - Ex quibus est: corobrum pavonis assum, quod ad oblivionem respiciens ALAAHARAvIUs commendabat: cerebrum Ieporis, Coa-guIum vituli inarini, cimices, iecur aprinum. - EX tex nar

73쪽

Largiora et accuratius, quam huius Itbolli tonuilas por mittobat, eXposita oppetenti materiam suppeditabunt G Α- Εx, MetI1. med. XIII, 21. Aretaeus, Celsus, Cae I iu s, A tius, P a ul us, T r ali i an us, li. cc.; praeterea Dioscoridos, P I in i us V al ori anu s, Gario pontus Iocis sparsis Singula remedia Commemorant.

f. 21.

Coma, carus et lethargus a nonullis proprie sopo rosa pathemata dicuntur. Accedit autem quartum, quod saeps in illorum societatem refertur, specie Vero ali quantum diversum. Est nimirum κατοχρη S. κάλυλγορις apprehensio , in qua tum menS, tum CorpuS Sensu motuque paene privatum detinetur, Regerque in ea manet corporis sigura, in qua fuerit correptus, Sive Ape tis sius clausis oculis perstiterit etc., atque Sic maximes

dissert a soporibus stricte sic dictis, quippe in quibus oculi clausi sunt et corpus prostratum. Propter simili tudinem eorum, qui gelu tacti rigent, Vel Concresdunt, congelationis nomen accopit. Sedes ipsius in posteriore parte cerebri ponebatur, quam frigido et sicco, i. e. melancholico humore perfusam credebant, GAL.1oc. ass. III, 4. - Id. in II. Aphor. 2, 3b. Aevius Te trab. II, 3, c. 4.), ubi delirii speciem et medium hoc malum dicit intor phronitidem et lethargum, Videtur Si mul subindicare, praeter melancholicum humorem ab alio quoquΘ, Θ. g. Pituita, interdum fieri posse, atqus ita cum assectibus antehac doscriptis con enire, quod in nuit GALEsus Moth. XIII, 21.); ait enim: si in vitiis, , Cum Sopore Coniunctis Cerebrum Osortet excitare, ac Dentes Ieonis, mulieris capilli et capras pi Ii incensi, vuIturis pen- l

74쪽

is noxii humoris, qui citra putredinem ot librem cata phoras graVes invehit, Spissitudinem incidero si calo

se Acors. Tales Graeci apoplexiam, Carum et catochum apsilant. Praeterea dissertis Verbis PavLus Ago. 3, 6, cf. 3, 10. refert, comatOSOS assectus pituita redun danis natos ante GALEXUM audivissct calochum. Idomusus HIPPOcRATI est, in Prorrh. 1, 2, 90. 98. etc. Sic otiam GΛLκsus cin Epid. 3, 2, 28. J PHILIPPUM et ΛR-cuis xxxv ait ita vocaSSe Coma Somnolentum, humors pituitoso genitum. Proinde catOche haec mserito adnumo rabitur cataphoricis Vitiis, quibuscum insuper hoc habotcommune, quod et ipsa consensus Via exoriri posse vi deretur, humore CYASSO Vel Vapore pituitoso ascendent si cerebrum xofrigerante. GAL. CauS. Sympl. 1, T.

f. 22.

Postquam do his vitiis sigillatim disseruimus, quan

tum ex proposito Nostro Visum est, nihil ad hanc par tom rei absolvendam, nisi hoc Superesse existimamus, ut percunctemur, quomodo ad typhodes pallaema, tam quam genus, illae Species Singulae referantur, et quomodo illius notionem adaugeant et exornent. Erit autem ex historia horum assectuum manifestum, ipsos natura sua prorsus inter Se conVenire, nec nisi gradu diversos esse, mutuos ubique habere transitus et permutationes, fini bus igitur haudquaquam luculenter ac rite decretis, vel inter omnses agnitis, a diligentioribus etiam auctori bus si distinguendi sagacissimis, uti GALENO, singulos Saepo confundi, specie posita Pro genere et altoro pro altero elo. At Vero intentio et remissio non va iant speciem morbi; propterea consultum foret, hanc assectionum Varietatem in unam imaginem Et unum no

men colligere; id quod recentiores bene videntur

75쪽

sensisse, illa fictarum εpecierum multitudine paulatim sex

Praxeos usu remota. Et Prae CeteriS, quod τυφωδης di

citur pallisma, mereri mihi Videtur, quod genseratim in

illarum locum substituatur. Namque quot eiuS notae ha bentur sex Epidomicorum libris, adiecta GALEx 1 intor pretatione, collectae, eiusmodi sunt, ut singulis illis. des quibus sermo est, assectionibus omnibus Conveniant. Et si, quod supra commemoravimuS, SpeCierum illarum nomina faspius ad genuS Significandum usurpantur, id

ab altora paris de typhode neutiquam praedicari potest, quippe cui generalis nota ubique adiecta est. Quo ac cedit , quod propria nominis Virtus, Secundum ea, quae in fronis huius libolli exposuimus, optime et genesin

si habitum mali reserat. Itaque, qua B VeteribuS κω3 αroe, καragoραι, κάρος, Di θαργος, νάρκη, αφωνlta νωθρυζης, κατοχος etc. dicuntur Vitia, omnia in unum confluunt, quod τυς ωδες nunCupare liceat. HOC Vero, Comparatis, quas de singulis speciatim traduntur, AgnosCimus in scriptis Veterum ut Somnum praeter naturct in profundum, qui aegro quidem, cuius animus ProStratuS QSt, minime sX

cutitur, adstantibus autem expergefactu dissicilis ost. Dolirium in puro hoc et legitimo statu a plerisque non videtur observatum esse, sed stupor et imbecillitas potius mentis facultatum, quam depravatio. GAL. Ioc. cili

2, 7.) Febre idem vel caret Vel mediocri stipatur, pro

varietate causae essicientis; secundum eandem intentio mali magnopere Variat, a Somno, qui Parum a natura θnorma dicedere videtur, ad gravissimam omnium Vo Iuniariarum actionum depressionem. Modo primario loco cerebrum laeditur, modo secundario, modo Per CODSensus viam in societatem mali adducitur. Causas prima

rii assectus et Qxquisiti ponobantur modo in humors hi gido et humido, i. e. pituita, copia cerebrum grRVRnte, ubi nulla febris, eo vovo putrὐdinis acrimonia irritante,

ubi sobricula comes aderat, pro Varisetate nonnullorum symptomatum speciatim modo in anteriores modo in pO-

76쪽

storiors parte cerebri accumulato. Alia causa visa ostin plonitudine sanguinis biliosi quidem ad c rebrum an fluentis , sed constipatione στεγνωσεως) Oborta et tranS- spiratione arteriarum Suppressa, et ita, ex intercepta earum Pul Satione, calorct nativo oorebri exstin clo. Secundariam doinde sandem assectionem p rhibe bant , ubi bilis flava usi sanguis biliosus, atroci aestu febris assatus, lentorem Contraxerit, Vel In humorem me lancholicum , qui ex utroque humore, tum Sanguine,

tum flava bile, parari posse Vidobatur, inspissatus fuerit. Sic praecipue phrenitidi et causo subnascebatur. GAL. in Prorrh. I, 1, 14.let 10. - Ι d. in I 1PP. d0 humorib. 1, 1. - Id. de Crisib., 2, 12.) Etiam in hac conditions

cerebrum frigescere putabatur, exhausta Virtute Vitali s.calore innato. Per consensum deniqus nasci idem vi tium opinabantur, Vaporibus crassis, salvosis, pituitosis ex rEmoto aliquo Viscere inflammato, Vol abdominali, Vel diaphragmate, Vel pulmone, ad cerebrum ascendenti bus. GAL. Caus. sympl. L. ΙΙ, o. T.). Ouam ob rem saepe non morbus sui generis, sed symptoma potius alii malo supervenions pathema typhodos dicondum suis Set. Spatium decursus non longum, etsi causa frigidast febris mitis tardum annuntiarent, sed propinqua, nisi

naturae vires vel artis auxilium succurrerent, morte ter

minatum; malum cetoroquin continuum instabat, nec, nisi ex consensu cerebrum lassum fuerat, intermissio concedebatur. Exitus pro causae Qt Veli mentiaΘ Varie late varius; modo in sanitatem, symptomatum graVitate paulatim decrescents, metastasi bonigna, vel Critica evacuations sup rveniente: modo in alium mor bum , idque cum saluis vel cum pernicie aegroti; modo denique in mortem, causa morbi naturae VireS Vin cente. Hinc poriculi magnitudinem asstimare licet, Interdum QAtromi, ubi vires vitales exhaustae lae rint ; ceteroquin vero status medelam non ProrSuS RSPer

77쪽

f. 23.

Et haso quidem ad illustrandam, quas in libris

pseudohippocraticis τυφωδης assectio Vocatur. GALEsus igitur, ad quem redeamus, mihi saltem pervestiganti non Visus est, alias eius pathematiS facerct mentionem, nisi ubi HippocΗΑΥΕΜ interpretaretur, quo ipso conamino docetur, parum tunc temporis Vulgarem illum nuncu pandi usum fuisse , GALExo Certe non Solomnem, atquct propterea explicatione indiguisse. Nihilominus automilis eandem Vocem in Onomasticon rerum medicarum recepit, Verum non ad vitium animalis facuItatis dosi gnandum , sed ad febrium quoddam genus vel specismcompellandam. Etenim indΘ ab UIPPoc RATE, qui non nisi mediocri nominum apparatu usus erat, ad GALENUM usque ut Ceterorum morborum, ita et febrium varietas Paulatim accrevit, nominibus passim novis aucta et di stincta. Praecipue vero GALE Nus ille plurimum medita tus est circa causas internas, tum deCurSuS tum sym Ptomatum, eruendas; quo studio multum contulit ad

componendam et amplificandam doctrinam de humoribus cardinalibus, quibus peccantibus pleraque pars morbo rum existere medicis videbantur. Insuper, si qua inter auctores dissensio esset circa compellandos morbos, dum varii sundem morbum Variis nominibus insignirsiit, componere litEm maluit, facilis in verbis et nominibus variandis, dummodo in rebus distinguendis conveni Tent, et naturam probe intuerentur 1. Ita circa indolom

78쪽

ipsius praeparati, Videmus, eum in ceteris febrium spe ciebus typliodem aliquam Scribere, quam Vero uberius non depingat, sed obiter.tantummodo Commemoret, quare periculum faciendum est, eruendi ex Variis locis, quorum quidem non nisi paucos invenimus, qualem GALExus hancce I1abuerit, et quomodo a Ceteris febribus ipsa seiungenda sit. Inquirentibus autem liceat a com munibus et magis utaversalibus notis febrium indagandis proficisci ad eas, quas speciatim i do singulis enunti andas sunt. Scilicet febribus, ut Veteres, in iis prae

cipue GALEx Us, arbitrabantur, totum corpus incale scit, quoniam cor, qui lacus est totius caloris eumque per arteriaS cum Partibus communicat, a calore praeter naturam aucto Comprehenditur. Calor isto Voro vel in corpore cordis primitus sedem ponit, Vol in ipsum ali undὰ emanat. In Substantia quidsm Visceris conceptus

ost in sobribus hoc ticis ot in habitum sius εξιν) si

matuS, unde nomen inditum sest morbo. Aliunde autem in ipsum emanat, cum Vel a spiritibus πνευε ασι) Vel ab humoribus contentis cor incaloscit ). Et a spiritibus calorem attrahit, cum calefacti et accensi hi cor primum et inde universum corpus calore imbuunt, unde febris ephemera nasci dicebatur, quae, quoniam in materia

tenui, dissipabili ; vaga, fomit m habsat, ideo termina

tur Citissime, et sic nomen a brevitatρ accepit. Ab hu moribus doniquo in cordis corpus calor commigrat ali quando quidem simplex, vel ubi modice constipatum στεγνωθiν corpus est et plethoricum, aut praeter naturam Calidius suasit a vita Iauta, exercitationibus etc. GAL de Caus. morb. 3.); plerumque Vero, quod putre linem isti conceperunt. Omnia enim putrida alieno calda sunt calore, qui non concoquit, ut nativus, Sed cor umpit, et extrinsecus supervenit per aestum, pestilen

79쪽

tem constitutionem, victum depravatum etc. GAL. din sei . febr. 2, 11.). Qui calor, ubi ad cor transmissus si, prodit febrium putridarum diverSos Ordines, proutvst J1ic vol illo humor, et prout in hac Vel in illo loco ipse computruit. Cui nam igitur harum febrium gonori τυς ob δης febris adnumerata suerit, prima iam quaestio exo ritur. Respondendum est: pu tridarum. Legitur enim apud GALExuv l. de disser. sebr. 1. c. 9.), POStquctm notae Sunt enarratae, quibus sebres putridae agno Scantur: pro iisdem 1 bribus esso habendas, quibus inaccessionis Vigore accedat, neo tamen ut insepara

hiis signum, indicium ardentis sebris, Vel eptatae, vellipyriae, Vel semitertianae, vel typho dis, vel alius eius 1nodi febris ); hae igitur omnos species sunt generiSsebrium ex humorum putus dine consistentium. Idem con firmatur alio loco G L. in II. Aphor. 7, 42.); do quo Statim plura dicentur; nunc vero sobrium disserontia

a Curatius pernoscendae. Putrsescunt in sobribus humo ros bifariam, vel extra vasa, in ipso partium paren chy'mate, unde sit intermittens febris, vel in Vasis, et na scitur continua συνεχης ), cuius totus decursuS una RC Cessio est. Verum otiam huius duplex ordo habotur; nam qne ubi omnes aequaliter putrescunt humores, se bris vocatur συνοχὰς, eaque triplex est; Aut enim ae quali usque vehementia urget ὀφιότονος), aut decreScenS παρακμαστικος , aut in Crescens ad crisin usque ἐπακμα- στικλ); ubi vero singularis tantum in Vasis computruit humor, sebris propris συνεχ ης dicitur φρ), speciatim Vero tertiana continua s. sebris ardens καυοος , ubi putrescit

bilis flava, cui rospondot in intermittentibus tertiana

80쪽

oxquisita , ut eundem humorem agnoscens peccantem, quotidiana dein continua αμφημερινος συνεχης, καθηαε- ρινος , ubi pituita, et quartana Continua, quae rarissima est, ubi bilis atra in causa habetur. Ex his Vero spe cishus sebrium ad quamnam πυρετος τυφώδης referenduS sit, patet ex disertis Verbis GALE Ni ad Epid. 6, 1, 29. et καὶ των συνεχῶν λεγομεν) τον μἐν Guτριταῖον, τον δὲ καυσωδη, τον δὲ κρυμνωδη, τον di λοιμωδη, τυν δἐ ἐλεώδη, τον ει ηπίαλον, quibus illa febris Vocatur συνεχῆς et cum Ce teris seiungitur a συνοχοις, quae paulo inferius ibi commemorantur. Alio loco idem effatur, Verbas solummodo mutatis, τυφώδη enim febrem vocat, quam humores invenis putrescentes accendant comm. in Hie P. Aph. 7, 42. - CL eund. in H. Aph. 1, 12.). Harum porro se brium putridarum alias cito decurrebant, aliae tardius ;cuius discriminis causa potissimum in ratione ac natura specifica humoris putrescentis quaerebatur. Quae enim flavas bili adscribebantur depravatione putrida Peccanti, celerius observabantur ad crisin pervenire, quemadmodum febris ardens si tortiana: quibus voro humor Di gidus, ut pituitosus, in causa exstiterit, eae tardo de Cursu conspicuae erant cGAL. de Crisib. 2, 11.), et quas humor concitaverit mixtus ex frigido et calido, medium tenebant inter aotitas si diuturnas. Quem locum in haccctiterum varietate febrium τυφωδης obtinuerit, ab eodem GALENO traditum est; scilicet in commentariis inHIPP.Aph. 1, 12. tertianam is docet celeritor iudicationis siori participem, diuturnam vero esse quotidianam, eaquε diuturniorem quartanam, utpote utram ius Digido humor , alteram humido,

alteram sicco, provocatam. Inter continuas autem Asedentes esse acutas, typho des vero his diuturnio Te S, inter utrasque medias esso semitertianas di

τοῖς συνεχεων οἱ ιαν καυσωδεις οξεῖς , οἱ G τυνοδεις χρονιωτεροι, μέσοι δ' ἀμφοιν οἱ κ)μτριτάιοιθ. At vero ex murulis locis GALEst cortissimum esti, ardentes febres ex flavabile esse derivatas ; non minus certum, SemitΘrtianaS ex