장음표시 사용
81쪽
quo Hispani tuntur, utriculo scilicet, cui ligneus cana Ilautus est institus. Ea autem est clysteris natura, ut nullus corporis habitus, nulla stas, anni tempus ipsum renuat, praesertim fi fuerit lenis. Quod si temporis angustiacitam plui subductionem requirat, aut aeger clysteres re'nuat s ad suppostoria transeundum; quae & minus valiada, & validiora fieri possunt. Leuia sunt haec di seponis unc. I. fiat glans thdiciis digiti instar aut ipsam ex bete, vel mercurialis radice cilarmato. valentior est haec recrupe mellis concreti unc. I. aut semis, salis drach. s. Ag ricies I. fiat glans. Si vero adhuc valentiorem escere veIis, addito euphorbium, aut colocynthidem, vel se moneam. Quod si aeger nulla ratione admittere velit cly
steres, ad illa, quae per os assiumuntur inuae & ipsa testb
na vacuandi vim habent veniendum. Inter caetrea voro cassia, manna, sena, hiera fimplex, & diaca licon, palmam obtinent ; ex quibus unum aut alterum assumi potest ad praedictam intentionem. Ab ijs vero, quae nos ambiunt, etiam remedia sumi possunt ad intestina euacuanda ; quales fiunt rectiones ventris ex unguento Agrippae, aut Aruanitae, ex oleo, in quo colocynthis fuerit macerata, seu scamonea3 aut elaterium. His igitur praesidiis utcmur .i ad euacuanda intestina. Nunc ad r. stomachi euacuationem .
82쪽
Ndicatur haec euacuatio a materia in si macho contenta, quae praemendo renes .grauat, vias occludit, dolorem auget :attingunt enim renes immediate ipsum ventriculum .6Ideo dicebat Hiopocrates, renum dolorc grauem esset, eo moxime tempore, quo cibo implentur. Vacuatur autem ' et stomachus commodissime per vomitum, praesertim in rinnum calculo,qui suapte natura Vomitum excitat. ex quo leuiores fiunt. at quo natura vergit, eo ducere conuenis I .vboris per loca conseremia. Mouetur autem vomitus primo λι ab ijs, quae Mutur sic digito aut penna in os immisiis e citatur. ab ijs autem, quae assumuntur, oleum tepidum ebibitum aut commune, aut amygdalarum, innocens est remedium, nec non aqua mulsa tepida cum Oximessite. Maiora autem his vomentia in accessone non sunt adhubenda; extra tamen accessionem ad valentiora transeu dum, vel non ita urgente dolore; quale est hoc. Recipe florum attriplicis, aneti, ant man. I. seminis raphani drach. I. seminis apij drac. s. radicis bellonicae drac. I. .
hisbpi manipulum semis, coquantur in iusta quantitate
aquae ad tertiam cuius colaturae recipe uncis. Oximessitis
simplicis unc. I. s. miscae, & tepidum bibat. Valentiora autem vomentia, quς per elleborum, elaterium, ant monium, agaricum, ricinum, aliaue huiusinodi fiunt po tentia admodum medicamenta ad praeseruationem, non
cuicunque naturς sed iuuenibus eoibet Hippocrates.
83쪽
Suidhm. Iuvenes inquit veratro purgare. quod si homo sit ro
bustus, etiam s in aetatest constitutus, & facile vomat, persuaderem. ut per interualla haec assumeret medicamcta ad vomitum: nam priterquam quod vehemens vomitus rebelles omnes fere morbos sanare potest . comm uel totam naturam, unde etiam lapis pellitur. videmus enim antimonij usu multos hydropicos, lienosos, mani co gallicos fuisse sanatos. Sed pr meditationem requia aphoris rithaee operatio multam: nam qui ad veratrum non fa- is cile purgantur, eorum corpora ante potionem copioso- is ri cibo, de quiete humectanda sunt. Solet autem vomi- is rus moueri maxime a cibo, iacillime accessionis tempore : eo enim tempore sursum tendunt omnia, Hippocra-7. epum. te attestante in hunc modum. Subpurgandi sunt vetres, ,,
ubi purganda matura fuerint, inferne quidem, ubi con- risessisse videris, signum habes, si non anxij fuerint, nec ri capite grauati,& cum labores mitissimi,& cum post exa- ,,
cerbationem cessauerint. Superne vero in ipsis exacer- bationibus: tunc enim elevantur, cum anxii, & gi auari, is
supernis partibus fuerint, ac se iactauerint. Caeterum vomitus usus in his nostris temporibus aboleuit. Sol bant autem antiqui eo quam maxime uti, saltem bis per mensem, quo se ab omni sere noxa tuebatur, pei petuomque sani degebant ; assumebant autem omnis gencris cia bos , lac scilicet, carnem, pisces, oua, fiuctus, aliaque multa, diuersa iterum genera vinorum, & quo ad col res , & sapores; inde vomebant cum facilitate. Compe--tit vero vomitus illis magis, qui renesi calculo laborant. Solent autem omnia vomitoria adhiberi tepida, sc enim relaxandi ventriculum vim habent. Haec de particul ri calculorum euacuatione dicta sussiciant; modo ad via, uersales veniamus i& primo ad sanguinis missionem.
84쪽
in calculo facienda. Cap. IIII.
Vacuatio, quae venae sectione fit, ab ea λ plenitudine indicatur, qui sanguinis in
corpore, reperitur. Cum vero tempus morbi duplex sit, alterum extra accessi nem, alterum vero in accessione conu
nit sanguinis missio etiam extra ipsam a cessionem, si multus abundet, aut crassus. In accessione vero, si illa mei it vehementissima, nuinquam non facienda, dummodo vires valeant: nam ut docet Hippocram IIS. aevites) morbo existente magno cum virium robore sanguianem mittere oportet,atque illum aliquando usque etiam ad animi deliquium; maxima vero propria est, haec eu cuatio calculi renatis; nam quaecunque pars dolet, aut calet, & tenditur, ad se sanguinem laicit,& inflammationem concitat. Gravi igitur existente malo, dummodo constet virtus, non pueros, non senes, sed neque euidas mulieres excipies: hic enim non sanguinis mis.
sonem sed illius multam quantitatem renuunt. Nam si quod auxilium unquam sanitatem restituit, hoc ipsum fuit sanguinis missio. Quod vero attinet ad quantitatem euacuationis, illa non tanta esse debet, quanta plenit do postulat. quia lapidem ut ait Galenus non plane statim eximere possumus ; prssertim cum magnus is est: una enim cum languine spiritus excernitur, quo excreto totum corpus refi igeratur, & virtus languet; quae vel si Ia, vel maxime morbum curat. Quod si non admodum urget malum, vel aeger aetate sit consectus, non illam qu et per venae sectionem, sed quae per crurum fit scarificati nem, sanguinis missionem moliemui : haec cnim, ata
85쪽
itante Galeno, proxime accedit ad illam, quae fit ex brachio ς aut etiam per hirudines ano admotas, quae eu cuatio in renali calculo est conuenientissima: quoniam 6 apbo. II in ea naturam imitamur ut ait Hippocrates ) melanch licis, & nephriticis hemorrhoides superuenietes bonum. Tempus mittendi sanguinem, ubi necessitas urget, omne est aptissimum; nam urgente admodum malo, Occ so arripienda est, quae volucris admodum est in medicina. Proinde nec cibus, ncc cruditas Miqua in magno malo remedium hoc retardare debent. Sumitur igitur materia ad hoc auxilii genus ab ijs solum, quae extra admouentur: qus secandi cutim vim habent, aut ora venarum aperiendi. Caeterum locus,qui secari debet ubi vena fuerit cruris esse debet, iuxta id, quod asserit Hippocra-6 epi . tes, Poplitem inquit secare. Cum autem duplex sit vena poplitis, una interna, altera vero externa: illam eligere oportet, quae per interna repit, iuxta sententiam eiusdem .aρboris Authoris. Stranguriam & disiuriam torexis, & venae s s. ictio soluit; secandae autem sunt interiores. In morbis 6.epidem. namque, quae insta septum transuersum sunt ait Ges nus secandae sunt crurum venae ; veluti brachiorum, spartes supernς infestetur. Multi tamen Medicorum prius reuellendum a braclito, deinde derivandum ad crura esse aiunt; praecipue copia sanguinis abundante: nam nis ita fiat, sequi, inquiunt, ut ad locum aiseeium materia concitetur . Sed non concludunt: quia semper ab inseriori loco sanguinem mittere oportet, per quem, non solum revulsio,sed etiam euacuatio sit. Quemadmodu enim umgente lateris dolore, & ad clauiculam vergente, iubet Hippocrates, missionem sanguinis ex codem latere ob
μ venarum communicantiam . idque quotidie fit cum m gno, & citissimo languentium commodo . nec veretur tractionem sanguinis ad locum assedium. Ita vigente cauculi dolore a crurum venis sanguis detrahi debet,ob ni gnam
86쪽
gnam communicantiam, quam cum renibus, & vesica habent ; sunt enim cruru venae soboles magnae illius quae iper dorsum repens, emulgentes e rmat. Caeterum po- . ia, V phtis vena ob secantium imperitiam si tundi non possit, ad illam, quae in talo est , ex parte interna te conseraψι Quod si aeger non ita validusvit, nec ita urgead accessio ivenae sectionem dimittes, depurgatione contentus eris. de qua iamiam sermonem instituo.
I post sanguinis missionem adhuc humo . res in corpore multi maneane, vel f ob aliquan urgentem necessitatem sanguNnis missio fieri nequit, vel quod accessio non multum infestet, purgatione contem ti erimus. est autem purgatio euacuatio, quae sensibiliter,&inaequaliter corpus exhaurit. Si au tm Vtrumque remedium faciendum est, a sanguinis mis isione auspicandum: nam post illam purgans medicamentum venas,& arterias inanes, insuperque corporis r giones inuenit; Quo fit, ut absque ullo impedimento in totum corpus penetret ad attrahendum succos, facillia meque fiat humorum euacuatio per vaserum spatia,&su sonem, tenuitatemque succorum. Nam si dum vasa plea nasunt sanguine, medicamentum dederis, non potetit ob plenitudinem in corpus deserri; unde fit, ut sistatur, di nihil efficiat. Purgantur autem calculos tum per os, vomitum, tum per aluum . De illa quae vomitu fit , abuimde dictum est superius . Caeterum humores evacuandi
87쪽
erunt pro eorum redundantia, sic ut qualia oportet, pur iis mori . Quantitas autem describi certa non potest, quia ,, L. desert natura a natura, & corpus a corpore, & tempus a γγ tempore,&affectio ab affectione, ut ait Hippocrates. γνIllud tamen animaduertendum, quod accMonis tempore vaIida medicamenta sumere non oportet, quod cper laboribus tractus, ea serre nequaqua poterit. Ideo ad bilem purgandam non transcendes eo tempore cassi mann am, aloem, sympum rosaceum, rabarbarum, et
etarium deaprunis, de psillio, de succo rosarum, & di juniconem , Ad pitui inve o mecoacam, agaricum, diaphiniconem vel indum electarium. Sicuti ad , alii bilem seriam, polipodium, epitimum, fumum terrae, ii mec, & diasenam . ex ijs leuiora assumenda quo doloresurgentiores fuerint, valentiora, quo minores . extra a
cessiones, ad valida medicamenta transire poteris, col cynthidem scilicet, scamoneam, elleboru, euphorbium, hieras illas Hermetis, & Archigenis. Quantitas autemur dixi, non describitur a me, quia id erici non potest exacte: nam experientia huius rei magistra est. Totum vero, quod in hoc negotio quantitatis medicamenti, ci potest, per iiscverba magnus Hippocrates protulit; Quae euacuantur mutritudine metienda non sunt, sed si quae Oportet, vacuentur, & facile serant: Atque ubi ad 3 animi deliquium educere conuenit, vacuandum, situs par esse possit. Solet autem fieri purgatio non nili c6
1. cocta materia; nam concocta, maturaque mouere opor- γ
ν f. aa. lxi, non cruda nee per initia, nisi suopte cieantur impe, situ. At in a Mone calculi, veluti in magnis maximis que doloribus sere turget niateria semper. Ideo quam- .apb. Io. primum vacuandum . iuxta illud Hippocratis, purgandu is in valde acutis, s ad sui excretionem materia invitet eo,
dem ipso die, differre enim in talibus malum: Nam licet x, ante purgationem nuxilia corpora ta re oposteat, id O
88쪽
maretia intelligitur, quς quieta est, non de ea, quae in uetur, dc turget. Sumitur aute purgationis materia in xime ab ijs, quae intus sumuntur per os, qualia sunt prς nominata medicamenta. Sumenda vero sunt omnia informa liquida in aliquo liquore dissoluta, seu in substa tia, seu insusa adhibere velis: Quoniam calculosi corpus siccum est. Est autem liquor accomodatus Iactis serum , vinum album tenue, decoctum florum, & fructuum, aut magistrale dictum. His igitur euacuatis per hunc modii quod primum in curatione erat faciendum nunc ad socundum veniamus, quo vias emolliendas Me diximus,qno facile pellatur lapis partibus cedentibus.
Mantia, & emollientia, quς ideo calc Iorum inciribus necessaria Me diximus,
quod vias relaxent, dilatentque, & d Ioris vehementiam mitigent, modice calida sunt, cum partium tenuitate. Sumiaturque ad hanc intutionem materia, tum ab sis, quς intra coipus sumuntur, tum ab ijs, quς ambiunt . Sunt igitur in primis olea, anethinum, migdalianum, camona linum, sesaminumve, qnorum vnc.6. c
Iidς per os sumi poterunt. Adsunt & iura pinguia assumpta in hanc intentionem, vel uti resina, terebintina es ta ad 'nc. I. cum sectaro, quς pr terquam quod lemouliendi vim habent, renes mirabiliter expurgant. Pol runt & eadem olea pura clysteribus per inferiora assumi ad libram, calida; quς magno adiumento esse solent; quia diu multumque in intestinis retinentur. Veluti quae
89쪽
eiure pinguis capitis castrati fiunt enemata. possunt &predicta olea per stringam ad vesicam transmitti; ovo i to & molles hant partes illς, dolorque leniatur. Ab ex trinseco autem inter mollientia,& laxantia, doloremque soluentia, balneum, seu puri olei,seu dulcis aqus, in qua bulliantestea, malua, parietaria, camomilla, melilotii
anetum, bettonica, Origanum calamentum, abrotanum
est ae radices, semina lini, foenugraeci, finiculi anili. Debet autem sedere in aqua usque ad mammas. Vel ex eodem λmenta parari poterunt per spongiam, vel vesicam bovinam, quae accommodatissima est, praedicto do cocto referta cum oleis camomelino, anetino, aut scis mino. Debet autem tegi λmentum ipsum, quo magis duret, melius pars laue tur. A balneo de lamentis ad unctiones veniendum, que ex pr edictis oleis calidis fieri
poterunt. nec non ex adipe anseris, caponis, aut anatis, veluti ex butiro. adsunt &cmplastra, quorum usus in calidis affectibus minus probatur. Cum vero licc emollientia virtute prosternant, ideo non perpetuo illis ute dum, sed per laterualla: interim tamen natura roboranda, quo contra morbum insurgat. De roborantibus igi tur nunc dicendum.
Oboratur natura, tum ijs, que temperiem corpori afferunt, tum ijs etiam, que caliadum innatum augent. Quod potissimum nutrimentum praestat . exhiben dum i tur tale est, quale ab ipsa facile connci
possit, quodque ei quam familiare sit,
90쪽
iuxta illud Hippocratis, paulo peior, seu suauior cibus, a. v.& potus, meliori quidem, sed ingrato pr ferendus. de
qua re abunde postea dicemus. calidum igitur innatum augent, paucus cibus, quies, somnus, unctiones, fricti nes, clysteres, mens hilaris . atque non modo uniuersam naturam roborare oportet, sed partes affectas, Ut renes
& vesicam. renes igitur roborant absinthium, plantago, parietaria, semina quatuor frigida cucumeris, cucurbit' melonis, citroli, spica nardi, rosa, crocus, radices apij, absiniij, asparagi, aristolochia, lilium, terebintina, quς tum extra, tum intra assumi poterunt. Quae & eadem ve- sic roborandae sunt accommodata, & emollientibus miscenda sunt. Hscde roborantibus, Nunc ad illa, quae lapidem pellunt transeundum.
Orpore evacuatio, vijsque rarefactis,&emollitis ad ea accedendum, quς cien- divrinas vim habent, & lapides abr dendi . Quorum materia potissimum ab ijs, quae per os sumuntur, dependet. Caeterum quae urinas cient multipliciter id escere possunt: quaedam enim urinam mouent, quod plurimam aquosam materiam corpori suppeditet, quam cum renes trahunt, simul etiam educunt humores in v nisi contentos, qui cum ea miscentur. hoc pacto vina abba &aquosia dicuntur per urinaspcorpus expurgare; ac proinde illa calculosis sunt apta. alia vcro sunt, quς ita praestant abstergendo quae in renibus, atque etiam in v sis continentur. Quod iacit terebintina; alia vero sunt,