장음표시 사용
121쪽
saepe nobis monstra verborum, trajectis pertubatisque vel literis vel syllabis vel dictionibus , procuderent et vel qucid, etiam intelligentibus, saepe sita ut fit) manus mentem in scribendo praecurreret; quo que semel scripta, vitandae caua deformitatis, Mne quid pretio librorum decederet, delere nollent. Tertiam causam, vel potius culpam , consero in quosdam sciolos & Pseudocriticos , qui, quum ingenii sui acumen in alienis operibus recensendis ostentare vellent, saepe adnotarunt, quid melius ab auctore dici potuisse videretur: quum fortasse
καλ-ἀ ανῖ χρυσείων substituerent, ea certe in auctores intruserunt, quae numquam ipsis in mentem venerunt. Quo in genere sunt Ludorum magistri, verbum verso permutantes in interpretatione V discipulos, & Paedagogici judicii homi nos : in quos saepe gravissime, ted & meritissime, invehitur Princeps literarum Iosephus Scaliger. Quarta causa est a Scholiis & Notis. Nam, quum
plerique auctores classici, qui vulgo omnium m nibus terebantur, suos nacti essent Scholiastas atque interpretes, qui unumquodque paene verbum Verbo commutarent altero, idque aut inter lineas, a ad oras librorum adscriberent: hinc factum est, ut saepe Scholion , seu glossema , γnimos ac proprium auctoris verbum suo loco extruserit, eique subrepserit. Id quod infinitis adeo exemplis, si reso
scura esset, demonstrare possem. Quintam reperio causam in illa ipsa omnium re- ruin clomitrice vetustates insitu squalore librorum MSC.,& vinctorum in ergastulis, ut sic dicam, librariis, imci sepultorum in cicλι.ε αφειι ις, datisque in cibum blattis, tineis & muribus: quae Omnia , vel fugientes atque evanidas scit pluras nobis
effecerunt , vel aliquot verba corroserunt atque
truncarunt, pro quibus alii alia substituerunt, qui
122쪽
in ejusmodi libros inciderunt, ac formis eos destriabendos susceperunt. Quamquam autem ab exercitatioribus in hac arte , & ingenio praeditis acutiore, causae excogitari atque adferri poterunt plures : tamen , nisi fallor , istae , quas jam commemoravi, sunt potissimae ac prKcipuae. Non deerunt fortassis, qui sic existimabunt, Non omnem aberrantem hallucinantemve ac vitiosam scripturam attendi vel adnotari in auctorum editi ne debere; sicut Philosophus, in Ethic., non omnesos τῶν-opiniones . de vita beata, dignas refutatione censet. A quibus mihi paullulum dissentire liceat; qui ne quidem manifeste falsas lectiones omnino insuper habendas Critico arbitror. Ea res hanc , opinor, utilitatem habet, ut, animadverta librariorum consuetudine aberrandi, facilius errata aliarum lectionum, quae nobis forte probae videbantur , quum sint nothae; deprehendantur': non aliter , quam medicus olim attendere solet rationem victus, qua aegrotus uti solitus sit, etiamsidiaeta manifeste prava sit: ut cota earatione utar eleganti stimi Mureti. Deinde & hoc ex ea anno latione di scemus , Non statim pro vera quamlibet lectionem recipiendam esse , dummodo in libro scripto quantumvis antiquo reperiatur: sed judicio accurato. & diligenti circumspectione, utendum esse , quid auctore dignum eive consuetum esse Videas : Odorandisque vestigiis etiam falsarum lectionum paullatim ad cubilia verarum penetrane
123쪽
Linguae Latinae exactiUS CO-gnoscendae ratione Epistola.
Ad HENRICUM BOCTIUM, BOR Us SUM, JCxum. QVaeri , non tam in tuum, quam aliorum usum , quam ego Commodissimam, homini in primis Germano , & maxime compendiosam , studendi in Latino sermone viam existimem. Puto, non illud te exspectare, ut heicveram illam rationem , quae , quum unam esse oporteat, non eadem omnibus eruditis videri soler,eXponam. Quare , quum ad eundem locum plures non eadem via , alius nimirum altero citius, Pervenire possint: existimo, quam ego subjicio rati nem , si non omnium proximam , at minus tamen, quam trita illa & vulgata sit, longinquam esse. Requiro igitur , ut adolescens non magnam L gices & Rhetorices cognitionem , ex classicis illis ut vocant) & trivialibus scholis , secum adserat :Graecae autem & Latinae linguae paullo diligentius a praeceptoribus adsuefactus fuerit quum in Academiis, maximh Germanicis , fere , non nisi ipsarum
124쪽
disciplinarum sive rerum, minima certe linguarum, cura a Prosessoribus haberi soleat. Quodsi quis lux nimis saepe, cum irreparabili juventutis damno, fieri videmus,ὶ ea in re a praeceptoribus suis neglectus sorte fuerit ; ut damnum illud quodammodo
tamen compensetur ; suaserim ei, ut Syntax in Latinam Nicod. Frilchlini, omnium illam brevissimam , summoque cum judicio 8c accuratione perinsectam , memoriae suae penitus infigat, totamque animo comprehendat, Sc suum in stylo exercitium quod omnino cottidianum esse deber) secundum canones illius, ad exempla optimorum scriptorum istic adlata, componat, examinet & corrigat. Com-
Parabit etiam Antonii Schori phrases linguae L tinae, lapius in Germania recusas ; in iisque ediscendis plurimum studii operaeque ponet; phrasesque , ex solo Cicerone in librum illum, non nisi
laudatissimo labore, collatas, cottidiano exercitio imitabitur. Quam ad rem utilissimum foret,di quis Typographorum librum illum, ut a me recognitus,& ad optimam brevitatem redactus fuit, evul
Statim ad legendas Epistolas Ciceronis squae,
contra quam erro iste Ericcus Lipsiomastix nobis persuadere voluit, vero Zc germano nomine F miliares dicuntur) accinget sese, casque sibi quoque quam familiarissimas reddere conabitur. Quo illud tamdem non dubie consequetur, ut & minori labore inventiones Epistolicas literis suis adhibere, rein ceteris quoque scribendi generibus numerum Ciceronianum , & vorborum sive integrae potius p riodi compositionem de qua infra dicam pluribus, imitari possit. Cur autem huic aetati Epistolae ad
Atticum abhorrendae sint, causas exponere complures possim e sed omnes , praeter aetatem , ad
sectatam in iis 1 Cicerone obscuritatem a in quibus
125쪽
92 GAsPΛRIS SCI OPPII ingenue fateor me nihil intellegerer nedum illi inia tellegant , qui, quod operam meam in ruditate dc barbarie iplorum expugnanda ipsis negassem , me, meisque sermonibus, apud adversarios meos proditis, quippe indignis & novis insuper mendaciis
cumulatis, inclarescere voluerunt. Epistolas autem Ciceronianas velim excipiat Plauti lectio, ob nativam illam, quae in fabulis illius elucet, verborum proprietatem. Utetur editione ani Douzae, a Raphclengio Lugduni Batavorum in sedenis accurata : Curaiatque, ut glutinator librorum , sive compactor, alternis paginam chartae purae interserat. Lambini Commentarios, Genevae in quaternis excusos, alicunde commodato sumer, si nolit emere ; & dissiciliorum tantum locorum, praelertim jocorum, explanationem memoriae Causa
in paginam illam puram conjiciet. Phrases quoque inligniores, nam rancida illa & casca, adde jocosedi ritus captandi caussi conficta, nemo sanus facilli arvo nostro imitabitur, in & verborum proprietates, in Adversariola reseret. Quia vero Lambinus nus quam , atque in eo Comico, minore fuit usus iudicio ; Lipsit opera Critica, a Raphelengio in octonis nuper conjunctim edita, praecipue vero Antiquas ejus lectiones, adhibebit; & Iani Gulielmii Plautinarum quaestionum commentarios, Lutetiae in octonis vulgatos; & meos fortasse Suspectarum Lectionum lisros, Noribergae editos. Et quae ibi aliter, quam Lambinus fecerit, vel correcta vel
explanata viderit, in eamdem chartam puram inscribet. Plautum sequatur Terentius cum Donati commentariis. Is enim pleraque Omnia ex Plauto mutuatus est. Leget autem illum studiosus linguae ita, ut de Plauto daximus. Comparabit autem sibi editionem Lipsicam, a M. Bergio procuratam.
126쪽
De Arte Critica. 93Postilla Lucretium cum Indice oberti Giphanii,
nuper in octonis Lugduni Batavorum recusum, sibi Comparare, maxime ver Indicem Giphanii longe doctissimulti & instructissimum , legere diligenter debet: unde non facile mihi quisquam credet,qua tum Lector profecturus sit. Et vero semel ut cum Lambino dicam) sciat lector e neminem in tota lingua Latina Lucretio Latine melius esse locutum : non M. Tullii, non Cati Caesaris , orati nem esse puriorem. Cui quum per omnia similis sit Catullus, merito ejus lectionem subjungo. Uthris autem Catullo . 1 Scaligero recensito; cui adjunctae Scaligeri, M reti & Achillis Statii commentationes. Unum addat studiolus , Graecissantem quamviS, Horatium , cum Commentariis sive Lambini, Francosurri, sive Cruquii, Antverpiae, & nuper o Lugduni Batavorum, editis; nisi forte nimis ad a tingendum jus civile, ut solent nostrates , aliasve . scientias , properet. Quem ubi quis legit; non prohibeam , quin au dacter Iuris studio se dedat, eatenus , ut ad Ciceronem nostrum certis horis redeat, sicque existimet, nunc demum iis se adminiculis instructum esse, quae non ad Iuris solum cognitionem , sed & Ciceronis accuratiorem lectionem , requirantur. Interea, dum Iani Gulielmii Cicero totus prodibit, utetur editione Francosurtina, a Wechelianis anno ΣCui in octonis procurata : vel Manucciana in solio,cum Manucciorum in totum Ciceronem commentariis squae Venetiis nuper prodierunt. Qi a quis ratione in legendo Cicerone uti debeat, satis ab Antonio Schoro,in praefatione phrasibus linguaeLatinae pra missa , demonstratum est. Ad eam itaque lectorem remitto. Illud ramen non possum, quin diligenter animis studiosorum instillem , ut in lectione
127쪽
Ciceronis studiose , cum vim verborum simplicium investigent, eruant. erutasque in librum observationum referant, tum compositionem & numeros a Cicerone tamquam persectissimo Oratore fie-quentatos observent. Liber ille, quem dixi, secundum Alphabeti ordinem, sive literarum, confici debet: in eumque referri cum omnes phrases in signiores & abstrusiores . tum vel maxime Vocabula , quae notionem vel significationem aliquam miniis usitatam Vel notam habere videntur. Quam notionem ut eruere possis , nunquam in lectione progredieris, nisi locum , in quo es, probe intellexeris. Si intellegas ; videndum erit, num vis aliqua vel signincatio minus trita alicui ejus periodi verbo inhaereat. Quod quidem quatuor notis, indicatis a Schoro, indagabis. r. Rebus quibus tribuuntur. Ut; Annalis solum Legi a Cicerone jungitur. Amoenitas tantum suavitatem, & Voluptatem notat locorum. ap. Cicer. Aegrotatio de corpore & animo: Aegritudo tantum de animo dicitur. a. Contrariis , sive quibus opponuntur. Ur; Promptus opponitur racto. i Cicerone. Quare promtus idem est quod apertus, in aperto positus, ut aborrinibus videri possit. Talia itaque in librum Observationum referentur. Plura apud Schorum. 3. Conjunctis, sive appositis , ac finitimis. Ut Cic. 2. de Ossic. dicit, rem familiarem conservari
parsimonia & diligentia; iisdem rebus etiam augeri. Quia video, Parsimoniam & diligentiam esse conjuncta ; scribo in librum Observationum , in
liter a D Diligentia idem videtur valera Ciceroni, quod Parsimonia , ct cura rei familiaris. ut a. de ossi &C. Iam autem Vellem, ut alterum etiam haberem to Cum , ubi eadem notio esset hujus vocis. Quaero
igitur in Thesauro Ciceroniano, quem Carolusis Steph
128쪽
: - De Arta Critica sue Stephanus edidit, vel etiam in Nietolio, & in verbo
Diligens, vel Diligentia , an non adsit aliquod exemplum ejusdem notionis. Invenio ibi locum exsad Herenn. Si quis hominem prodigum se luxuriosum, illu-Gni, sid est , per Ironiam , P parcum Θ dfluentem appellet &c. Heic video, parcum & diligentem esse conjuncta, & luxurioso opponi diligentem. Ex quibus duabus notis video , quod diligens idem ut quod p rem. Quare hoc scribo in libro observa
4. Iis quibus explanantur. Adducit Schorus locum ex Tuscul. auumst amulantis, angi alieno bono, quod ipsi non habeas r obtrectantis autem , angi alieno bono , quod id etiam alius habeat : hinc videas , quam horum vis verborum. Plura Schorus.
Atque haec de verbis ipsis admonuisse sufficiat. De compositione & numeris oratoriis multos relongos locos praecido ., quod quivis ex assidua Ciceronis letiione & aurium judicio facilh , quae aspera, quae hiulca sint, possit animadvertere. Illud meminerit lector , omnibus saeculis fuisse derisos, qui ullam compositionem Cicer niana mallent: & , placiturum se aliis, si compositio Ciceroniana sibi placuerit, ipseque ad Ciceronis exemplum orationem suam, tametsi verba omnia Ciceronis non sint , conformare studuerit.
Atque hic meus semper fuit animus , hoc judicium rut videas, quam frustra fuerit personatus quidam Dialogista, qui nunc nuper, in Lexiphane suo Lucianico, adversarium sibi finxit, sciam larvis praeliabundus scilicet, in & Ciceronis defensionem suia Cipit, quem nemo tamen damnare voluit : insigne moestis praesidium reis, si Dis placet. Quem nos, tametsi sub persona & larva delitescentem , auri omquippe ex pelle leonina eminentium indicio non
ignoramus, α cujus fastum arrogantiamque, qua ipsum
129쪽
9s G As PARIS SCI OPPII ipsum non pudet, in suprema Sc vetustissima Germaniae Academia , novas suas quisquilias & Dialogos i quos sine rivali ipsus deperit) veterum sapientissimis scriptis Praeserre , & cle loco superiore novo
exemplo studiosis recitare, aliquando retundemus. Si tamen orationem ejus aliquam pellegeris, advertes , Ciceronem , prae omnibus, nis potissimum numeris mediam & extremam peliodum conci dcre solere. Primus , - ο ὐ/ υ - ν. Ut in pro Milone e Negant,intueri lucem fas esse ei, qui a se hominem oerisum e fateatur. - v v v -υ. Sed observa,ultimam syllabam& longam & brevem in omnibus numeris esse potasse. Nec oportet, udsnt integra vocabula, modo sex
postremae syllabae tales sint. Ut si talis sit periodi fi
tantum dichoraeus : - ο /-υ. Qui numerus in princisio orationis pro Milone est unus frequentissimus. It statim initio : Et si vereor, judicus , ne turpe sit, pro
fortissimo viro dicere incipientem timere. --υ-ο. Et st tim : Oui , quocunque inciderint, veterem eonsuetuis 'diium fori, e, pristinum morem Iudiciorum , requirunt. Sic enim ibi lesunt libri veteres re Quinctilianus . ubi vulgo pessime e minime viden . pro, requirunt. Et statim : Non enim rarona e ses a vester cinctus est, ut solebat. ω--ο-υ. Exempla Scibi & alibi compluria reperies. Tertius, Ut in exordio Miloniano : Nam illa prasidia, qua proeemplis omnibus cernitis. - ν-- ω- Nam ultima, ut
dixi, est anceps. Potes hune numerum sic distinguere : Ut sint duo Cretici. Ibid. ams
undique intuentes ex hoe ipso loco cernitis. - ν - - .
Quartus, - -μ ν Spondaeus , & Creticus. Ut in Miloniana : Non usitata frequantia stipati sumuε. - ου. Ibid. De patria fortunia hodierno die dere rari putat. - - . Et statim: Suamobrem adeste an
mis , judicea, ct timorem, si quom habetis , deponite. - - Ibid.
130쪽
-- . Ibid. auid magia selicitum magis exortitum , dici out fui potes t - - Quinctus , talis vcl similis est. Qui numerus saepius occurrit: & ex meris longis syllabis quinque constat. Exempla Passim reperiet lector industrius, Sc sic a nobis a
Atque ita habes, eruditissime Bochi, quae ego, homo adolescens , nec multum in hoc studio versatus , adde & h praeceptoribus meis pessime ad hoc factus , de discenda lingua Latina cositavi. Quae qualiacunque sint, scio tamen , iis initructum studiosum brevi tempore non parum in ea profecturum lingua, quam omnes Germani adhuc mapis amavimus, quam didicimus. Nec vero debet iuvenis ingenuus , & ad magna surgens, rei dissicultate ab hoc studio absterreri r siquidem & tempus, quod ad id requiritur, breve est ; Zc, si non esset sic,
tamen videri debet, cum fructu inde ad nos redit ro Comparatum. Nam & summum elegans 8c bene Latina oratio laudem apud quosvis, vel semido ehos , conciliat , dc leges Iuris civilis minore negotio , ut pridem Galliae Juris consulti docuerunt, inistellegi possvnr. Velim autem , viros doctos , si qui haec legent, & meliora monstrari posse intellegenti sic existimare , nec mihi alias rationes non fuisse cognitas ; sed non nisi hanc, in Germania , in quam rauci boni libri inserantur, iniri potuisse. Et super
oc mihi non gravate assentientur; Praeter dictos a me scriptores, omnes alios, qui exstant, magis ad sapientiam, quam eloquentiam, augendam sacere ;Historicos quoque,utpote qui semipoetich loquuntur. non nisi cum magno judicio ac dilectu re quasi timide imirandos esse. Bene vale , mi Honrice; dc nos ama. Aliodoris , ex Musio amici nostri Me lioris Guldinasti. Prid. Id. Ωxbr. anno M D XCVII.