장음표시 사용
51쪽
ΣΣ GAs PAR Is SCI OPPII hominibus , qui acutius quiddam & sublimius sapiunt, parum omnino referri gratiae non debere. Alius vero est hodie doctiorum labor,alia industria. Illi enim, conquisitis passim scriptis codicibus, auctoribus bonis eam dignitatem reddunt, quam suis aliquando temporibus habuerunt ; aut, ii id fallibingenio suo, ad eam rem prudenter tractandam, utendum j udicant.. Et capite tertio. Quantum noceat magnis ingeniis Grammaticol Him non accurata & diligens lectio, prius quam ad graviora discedunt , nuper adeo intellerisse via
Et cap. XVIII. Quantum Grammaticorum & Rhetorum auctoritati dandum sit, in iis praesertim , quae apud Fe'stum sunt obscurissima, nemo est modo aliqua humanitate imbutus, qui non videar. Ego quidem ea semper ophatone fui, ut Grammaticis & Rhetoribus in hoc negotio primas tribuerem; idque non aliena ratione quum & illi meliora habuerint exemplaria , & diligentilis excusserint omnias tum denique 'uod nihil omnino citarent, quod non ad
rationes suas & regulas , quas vocant, peroportu pum esset.
Et lib. 2. cap. IO. Semper aurem Grammaticis in hac parte creden-dum est, qui Zc doctiores sunt, & attenti magis, quam rude illud librariorum, sed audax, genus. mare consulerem illi, qui veteres auctores , Sallustium, Plautum , Apuleium, pristinae dignitati suae restituere conatur, idque ope atque ex fide Codicum manuscriptorum; prius quidem in Gram-
52쪽
. . De Arte Critiea. 23 maticorum lectione diligentem esse , eosque omnes iocos, quos adducunt, exscribere: & sic demum illos cum scriptis libris contendere.
Hoc ego emendatiodis genus esse praesentissimum judico , N. optimum , quod ex ipso auctore auctoritatem accipit Sc Vigorem.
Icibrariorum audax Sc inscita industria multos nobis auctores mutilavit atque corrupit e quum Plerique versuum ignari, omnisque adeo Antiqui-Latis rudes, audebant tamen quidvis invertere &immutare : hac ratione, ni fallor, inducti , quod nil putarent a posteris intellectum iri, quod non idem & ipsis in promptu di notitia exstitisset. Lib. 2. cap. I. Nam ubi id consilii in auctore aliquo veteri tenes , ut omnes illius elegantias, & dicendi nol- Culos , caute observes , dici vix potest , quantum auxilii,ad loca aliquot corrupta & dissicilia, pararis
tibi. Magnam illi sequuntur laudem, & adsequuntur facillime apud humaniores , qui optimis auctoribus auctoritatem pristinam & nitorem concilians, ac, cur eos majori cum fructu & assiduitate legamus, essiciunt. Illi vero hanc sibi famam cumulant, qui, licet illud, quod ex libris scriptis est erutum , Omni ex parte non adsequuntur, tamen ea fide nobiscum agunt , qua coalces manuscripti cum illis, &c.
53쪽
quaest. pag. 2 Magna laus, Errice Memmi, loca optimorum Scriptorum male adfecta persanare; sed profecto non minor, eosdem, ubi obscuriores sunt, ill strare. Utrumque quidem boni Critici munus eae lNunc illud certatim omnes satagunti hoc paucissi mi persequuntur, ita quidem ut par erat. Nec isti pro seclictum putent, qui clarissimis locis commentariorum molem Circumfundunt, hoc est, ut
ego existimo, mero meridie cum face in kro obaminbulant. hEt pag. XII. Ego vero sic censeo,in editione auctorum summa religione cavendum , ne supponatur antiquae & re ceptae lectioni commehticia Sc nostra : in hujus lgeneris miscellis , ludum ingeniis dari aliquo modo posse hactenus, si is ludus seria ducat, & doceat, quod scire, quam nescire , potius sit. lPersonarum collocatio quantas saepe tenebras libris bonis invexerit, multi ostenderunt; in iis nos etiam, ut confidimus , non semel. Neque mirum In illis saepe peccatum; quas opido paucae membra, nae pyaeserunt. Et a Grammaticis superioris aetatis fere ita , ut nunc religiose retinemus, factae & ordinatae sunt.
Ructores emendandi sive studio , sive artificio quodam , quum multum possit laboriosa diligentia ,
54쪽
sollertis iudicii acumen; tum non minimum , ut in ceteris rebus humanis , ipsam valere fortu nam. Nam ita pleraeque corruptelae , tamquam pestes quaedam, in intima optimorum librorum viscera penetrarunt, atque iis se partibus, quae inditegrae lupersunt, agglutinarunt 3 .ut internosci hianis, aut evelli ex pulcherrimis corporibus , nulla vi possint: quamvis omni huc animi contentione vel perspicacissimus quisque incumbat. At simul in membranas incideris notae & fidei antiis quae , dilucescunt plerumque eae tenebrae, & pr clunt se , dispersae passim , & iussusae venustistimis coloribus maculare quas nullis vestigiis per te, absique illis monstratoribus esset, persequi & indagare. immo vero ne suspicione quidem odorari potuisses. Ita sine chirographis vetustis , iisdemque bonis,
cujusmodi in magna membranarum copia perma gna raritas, correctio saepe irrita est & inanis 3 nonis numquam etiam temeraria & periculosa. Libros autem , cujusmodi volumus & optamus, apisci, infortunae manu, non nostra potestate est. Quibus tamen ipsis nemo eκ usu suo publicoque utetur sine iis
auxiliis,quae initio posui. Nam & adsiduitate multa opus est, in pellegendo & comparando; & peracri ingenio, in pervestigandis ipsius scriptoris qua ve his , qua sententiis a & limato subactoque judicio, in dilectit eorum . quae varia passim Sc inter sese
Certissima corrigendi ratio est Latinitatis accurata notatio , hactenus , si suspicio nostra non abducatur a vestigiis corruptae scripturae. Nam, ut quod
libet pro quolibet substituamus , opinor insanis antum probari posse , cordato homini nemini. In quo tamen, mirum est, qu1m sibi indulgeant
55쪽
16 GAs PAR Is Se IOPPO multi; quos aliud agere mallem, quam in hac segete infamiam suam metere. Meae suspiciones si non verae aut probabiles pleraeque, at certe neque a consuetudine Latine loquetitium adhorrent,neque longe aberrant ab ipsis literis receptae lectionis.
Idem Verisimit. lib. 3. car. I 6. Assentior doetissimis viris, multa scripsisse M.
Tullium more majorum s hoc est , vetuste , & minime ad captum nostrae aetatis literatorum. Quorum in libris nec vola nec vestigium , quod dicitur, cum aVΟrum negligentia , tum bonam partem audacia
marius lection. Quum in pt stantissimis utriusqisu linguae scriξ-
Ioribus multa , vel temporum vel hominum culpa, corrupte Ic depravate legantur: eaque res vel non animadversa errorem , vel animadversa molestiam& dissicultatem legentibus objicere soleat: ejus incommodi ut pars aliqua per me tolleretur, Operam dedi. 1 Idem Variar. lection. lib. 2. cap. 26. Soleo libenter veteres libros , quicumque in ma laus meas incidunt, evolvere : cuicuimodi tamdena illi sint, di quocumque literarum charactere exarati. Quod enim Plinius de toto librorum genere dicere solebat, nullum esse tam malum , ex quo non caperetur aliquid fructus: id ego in his maxime Verum esse comperio. Multos enim nanciscor mutilos , laceros , Corruptos , evanescentibus literis ;Lum , quod molestius eli, descriptos ab hominibus imperitissimis, ideoque iλκεσι-ς ; ut in eis lC-gendis incredibilis quaedam molestia exhaurienda
56쪽
De Arte Crities. - sit. Sed non in multos incido, qui omni .ex pariefrustrentur opinionem meam. Fere enim semper aliquid tamen lucelli facio. Sive autem haec constantia vocanda est,sive etiam quidam mentis error ; non enim , quominus, quo quisque volet, nomine appellet, impedio a ) ita obstinato animo sum, nul la ut sit tanta erratorum multitudo, quae me legendo absterreat. Neque mihi male operam collocasse videor, quum eκ illis difficultatibus, tamquam h salebris quibusdam , emersus, in recensione reperio , unum aut alterum boni alicujus scriptoris
locum bidui triduive labore purgatum esse. Et lib. 7. cap. I a
Non eos modo , qui corruptos praestantium scriptorum locos emendant, praeclare operam suam ponere , arbiIror: verum illos quoque, qui, quum aliud nihil possunt, eos indicant. Proponunt enim hominibus ingeniosis, & copiosa veterum codicum supelle stila instructis, materiam, in qua se exerceant : eosque excitant ad aliquid excogitandum.
Libro 8. cap. q. Quotidie magis intelligo, verum esse id quod lsemper existimavi: nullam esse mendam ira pusil-llam, quam non permagni intersit, h Veterum mo- inimentis tolli, ac corrigi: neque ullum hominum lgenus magis prodesse studiis , quam eos qui accu- irate & fideliter operam in illis purgandis emendam rdisque ponunt. Uniuςenim literulae erratum intem ldum eas etiam eruditissimi; hominibus offundit te nebras , ut, tamquam in illuni nocte errantes, quo vis potius perVeniant, quam quo volunt. Lib. 9. cap. II.
Incredibile dictu est, quam pusilla menda quan
57쪽
tas tenebras interdum etiam eruditissimis hominibus objiciant: ut, quod multa interdum secula summos viros latuit , id postea indicatum vel
pueri primis literis imbuti assequi debuisse vid
Lib. I 3. cap. I 8. Thesaurum quemdam malorum Plautinae fabulae
continent: ita, quo plura in eis hulcera coeunt ac Contanescunt, eo plura erumpunt az deteguntur. Itaque non est verendum, ne istis . qui ex veterum
scriptorum emendatione ingenii gloriam aucupantur , quid agant, desit. Ut omnes omnia conferant, unus eis Plautus satis superque nenotii usque & usuque exhibebit. Lib. I . cap. I. Vereor interdum , ne sint, quibus hoc totum scriptionis genus leve ac contemnendum esse videatur , quod ad maculas h veterum libris eluendas reis fertur. Ut enim vera sint, quae scribimus e fere tamen , si inui atque quis unam aut alteram literam vocemve in libro suo aut mutaverit, aut deleverit, aut addiderit, ita singula horum librorum capita Concerpat licet, ut quorum vix usus praeterea ullus esse alius possit. Sed tamen , si quis secum reputer, Primum, quanta utilitas ex veterum scriptorum Ie-etione capiatur , deinde, quantam dissicultatem
depravata scriptura illorum studiosis exhibere so leat: magnam gratiam habendam esse judicabit iis, qui suo labore laborem aliis minuunt, & , in quibus ipsi fortassis aliquando haesitarunt, in eis, ne alii
Libro I s. cap. 9Solebant homines imperiti, qui avorum aut pro
58쪽
wisus Pulius Caesar Scaliger, de
causi'. linguae Latinae lib. I .cap. I. Postremo, quod ossicium interpretandorum a ctorum annumerarunt, id sane Grammatici non
morum nostrorum temporibus victum sibi deseriabendis libris quaeritabant, quae perperam scripse- ranu, non delere : ne libros suos multis lituris dein formatos minus vendibiles redderent, iterumve totas paginas describere cogerentur : sed iis, ut erant, omissis, cetera persequi. Atque ea res innumerabilem errorum copiam in omne scriptorum genus invexit.
Eod. lib. cap. I 6. Ad medicinam melius & certius factitandam non mediocriter utile est, scire, quibus in rebus is, qui aegrotat, peccare solitus sit et quo & caussa morbi facilius reperiatur, & ad eam medendi ratio adcommodetur. Sic & iis, qui se scriptorum veterum quasi medicos quosdam esse profitentur, nosse expedit, quibus potissimum modis veteres librarii peccare soliti sint, ut latentia hulcera, quae in optimis quibusque scriptoribus inveterarunt, sagacius deprehendant. Inter cetera igitur sane multa genera depravationum, animadverti, solitos eos, si quando vetustioris libri, ex quo aliquid describebant, scripturam satis certo ac liquido perspicere non pol rant, dubitabantque , hoc an illo modo scriptum foret, aut si quando aliud in aliis exemplaribus
scriptum reperiebant, utrumque ponere, & lectorum judicio permittere, utrum verius videretur.
Eo modo vix credibile est , quam multa in optimis re nobilissimis quibusque scriptoribus maculata
59쪽
Oratorum , Poetarumque, atque Historicorum lectio differta variis artibus atque scientiis. Non ad ipsos literatores potius, quam ad veros attifices Iertinent, &c. N B. Comparanda hac cum Merula verisu superias posiatis.
Prestus Lipisius, praefatione in
Nam , quod quidam facile hoc & pronum cuivis
putant, vereor ut superbe errent. Et clivi in hac Icriptorum Via non pauci, scio, quos superciliosi isti numquam superent, nisi adjuti a nobis. Sed videlicet ita humanum ingenium est, facilia putare quae jam facta : nec de salebris cogitare, ubi via strata. Et post: Hoc , inquam , apte di exrim de emendationibus nostris & eonjecturis. Quas spe nunt multi repertas, sudent multum in reperiendis. Nec tamen ego operam istam nimis etiam vendito 3 ad majora quaedam & altiora Voco juventutem, &ad Sapientiae ipsum collem: in sed utilem tantum clamo , & inter necelsarios doctrinae apparatus.
ver in Sueton. pag. 8.Atqui hic est hodie solemnis & nνιπαιος nostr rum Criticorum morbus : qui simul aliquid nove& inusitate dictum alicubi observarent, statim quae runt , ubi possint, apud alium scriptorem , aureum ipsum alio loco , intrudere suam illam observatiunculam , magnificis prius verbis venditatam. HaCratione integerrimi atque incorruptissimi auctorum loci, ceu corrupti & depravati, corriguntur.
λαιῶν ξυγγραφέων Gόρθωσις εἰς παγλόρθωσινι ἡ σωτηρια
60쪽
Bonavesntura Vulcanius , Prefat.
in Apuleium. Magna semper habita fuit eorum hominum laus,
vir nobilimine , qui in veterum autorum scriptis r Cognoscendis pristinaeque suae integritati restituendis elaborarunt. Quales profecto exstiterunt, & avorum nostrorum memoria , & nostra aetate , viri aliis quot eruditione excellenti, ingenio Judicioque ais Cerrimo praediti, qui multum lucis atque splendoris Classicis autoribus attulerunt. Quo qui lam nomine, ut Rei p. literariae magnopere gratulandum est , ita dolendum vehemenrer,exstitisse hac tempestate nonnullos,qui, juvenili potius quadam ingenii confidentia , quam singulari quadam eruditione fulti, hoc studii genus aggressi, incredibile dictu est,quanta licentia,quamq; indignis modis, in veterum autorum scripta seevierunt, dum passim , pro sua libidine, vocabula vel in speciem corrupta , vel alioqui parum ab ipsis intellecta, proterve rejiciunt, atque,d nuda plerumque conjectura , quaecive nulla Ms.codicis autoritate nitatur , casta quaedam, & jam inde ab Euandro petita vocabula,substituunt, magnum operae pretium secisse rati , si, se αρκαίους esse, aliis probaverint. Grassata est haec sciolorum audacia atque vesania sui de mendis, quae inscitia librariorum irrepserunt, nihil dicam in cum in optimos veteris illius aevi scriptores, qui, si reviviscant, sua ipsi scri pia aegre sint agnituri; tum Vero praecipue in Apuleium , scriptorem , qui, sive verba, siverem , & summam Latina de Graecis converrendi dexteritatem spectes , nemini classicorum autorum
facilli cedit; qui quam hodie corruptus & scedis
mendis obsitus circunseratur, sciunt Sc dolent mecum multi. ibidem.