장음표시 사용
171쪽
nocte. Solet insper, nox sumi pro errore conscicntia: creaturacuoq; OB videtur nox dici posse, quia est vanitatisabiccta, ut siegere apud D. Paulum Rom. ost o. Solus ergo creator lux est.
His tertio addenda erunt loco quςda de sole, qui ut solare corpus, de illa luce, de qua siverius formatum dicitur fuisse, mel eam bii parabiliter conivntitam habere, est unus de planetis decies
maior terra, oesecunda Ptolomeum est clx. vicibus maior terra: calidus, m luminosius; eclipsimpatitur; communis est onus; nube celatur; solus per se lucet; quod nulli Ideri magis competit; indem nomen accepit; Stellas illuminat, tamen eas per siuam prγsentiam apparentia sivi luet. lnis priuat. Medius est planetarum, atris odiosius oculis , sed amabilis puris. Tempora distinguit uocis immundis non inquinatur; gelida resipissores aperit; facitus maturat; diapbana corpora penetrat; non qui uit; visium retum
dit; vapores eleuat; h 4Jwςria vicissim perlostrat; appropinquas nobis ς statem facit; recedens vero Demem essest; oculus mundi est. In quolibet signo moratur 3 o. diebus, m I O. horis; cursum per annum jacit proprio motu jed diem perficit primi m bilis motu. Benedictus itaq;sit semper Deus, qui diem, noctem, m solem ita produxit, di dixit,Fiat lux, facta es lux. In quenti ad aha, m altiora, c ' fibtiliora fflinabimus: ' T .
172쪽
LECTIONES LIB. SECUNDI. I 43NVM LUMEN CORPUS SIT, ET Q
Lectio L. NS breuitatis gratia super sedere videar his, quae circa
p, ςdeclarata disti lionem occurrunt', oraene duo propona, oe primo de lumine quid nitendum sit, an corpus inquiram; deinde; Num illius esse in medio δεῖ reale, vel imerionale. Circa primum, prper ea, quae dicta siunt a nobis verius. quibusdam vijs uideturposseprobari, tamen est corpus, nam dixit Deus Fiat lux, acta est lux: at ibices per luce intel untsole, stasi est corpus: igitur, π lumen erit corpus. In oppositumse habent i ingrauissimi Viri, ut Philosophus secundo de anima; NAvicena sexto naruralium; insuper, Damasienus; nam Philosephus vocat lucem actum lucidioecundum quod lucidum; π inde
lux qualitas aritiua corporis luminosi,sicut calor, igni uocatur. Proresstonsione arbitror, non multum insudandum ese, nam qusio icta magnam non habet difficultatem, a DocZoribus nibi ominus exquisiit e pertractatur propter errores antiquoru, de lumine varia aecentium; nam quidam opinabantur lumen esse defluxum corporusebi ilium asole; quidam alij volebanι lucem in sole forma substantialem esse, lumen in aere accidens. Quid aal de his tenendumst opinionibus, ex dictiis siuperioribus patet: iccirco ad argumentum formatum paucis ren' nuco, m dico: aliud isse loqui, μlumine ut quod, m aliud de tamine ut quo primo modo co ctur ratio: at eundo modo negatur. Explanato primo qt Ilio . si rerum in ordine sichndum accedit, ubi quςratur. Nun lumen in medio
173쪽
medio reale, vel intentionale habeat ese. Mihi uidetur, J habeat esse intentionale ; quia attingens immediate pupillam, a vi opemcipitur: ergo. Prsterea: alteri puta colori dat es intentionale mmedio: ergo, me. Tertio sic instatur, non remanet in absintia imminaris e igitur habet ege intentionale, o non reale in medio. In
contrarium se habet illud, quod vulgo dici flet, V.g. quod nulla
forma intentionalis uidetursuum denominare subiectum in quo est: at lumen denominat medium: quare, O c. Pro determinatione ssciendum: esse intentionale duobus accipi pose modis: primo prout distinguitur contra es reale, quo modo secundo ini ellccta, se intentionale habere dicuntur, quia per solam operationem intellectus, ut genera, tv 'ecies producuntur: quoen μ ese intemtionale,si, natur umen, nequaqua in medio tale habet esse. Alio modo aliquid intentionale es large loquedo dicitur; quatenus ese debile habere nominatur; m hoc tripliciter capitur; uno modo Phabente esses csmum, cir non permanens, lit motus, m tempus secundum numerum: alio modo sumitur pro csse debili, quatenus aliqua adsui existentiam exigunt oue requirunt Lae causae nas resis proximae prsensiam: tertio modo dicitur aliquid habere osse debile, non lum per comparationem ad causim proximam naturalem ,sed quia deficit a propria perfectione propria 'eciei ita lumen, σ pecies in medio habent esse dibile, qd aliquo etiam
do dici potest intentionale .Nunc Adargument rmata ac Mdo,o Ad primu Aco: antecedens nullum esse ; nam licet'sibilis qualitas sini sui immediate supponatur, non ob id is intcntionale causat c d duro quare ratio non conclud t. Ad secundum negatur
174쪽
prima propositio, nam colori intentionale dat esse minime lumen. Ad tertium dicitur, quod in subietilo remanere ad absentiam cauri se producentis,non est de ratione qualitatis reaeis, nec existere M.
detur, pr sentiam cause facere aliquid intentionale esse: Θ hse d pollicitis satis. 3
. Distinctio XIIII. . . a Lectio LI. Rbitror Nobilis. Auditores, satis abunde, admodumq; scite, hactenus de lucisproductione dictumse se, quo
prima die producta a causarum olam prima, utpote a Deo beneae L. Consiquenter nunc agendum desubstequentium dierum operibus ,sc. licet de corporis firmamenti producitione; de aquarum siuper cdestium congregatione, tandem desolis,m lanae, stellurum aliarum collocatione. His ita missis:prsentem, o hodiernum distin tionem in ordine xiiii. exposituries, quinq; vobis aperiam. Primo conclusionem cum probatione; quoionem ex dictis originem trahentem sicundo;propositionem cum eius dilucidatione tertio; dubium quarto; postremo, c Ultimopositionerum probatione. Quo ad primum t hπ conclusio. DeusFmmus opifex,die secunda firmamentum, idest cςlum s dereum, in medio superco strum,. μbcosium aquarum ferit.Quod coumsecum. dam Bedams dereum dicitur, uestellatum, prasi,m infra se, aquas habens, nec id mirum vobis deri debet,virtute diuina esse
175쪽
faelum; m maxime,cum aquas videamus vapor abi iter in crum elevari. Vndesuper firmamentum glaciei ,solidata aqua β pe duntur, ne labantur, hςc de primo mento. In βbsiequemiscialiseisicundo, proponitur brem talis quoio. Utrum criumstet,vel moueatur moueri dixerimus: ergo minime firmamentum: Dia militersemper staret, tunc teporis sydera fixa in eo no motui si bisererentur, quod e alsem. Pro determinatione dissicultaris propostae velim uos hoc unum potissimum scire; videlicet natura omnes orbes, eXCepto emi reo, moueri; nam hoc solum quietum est. Quo pro Insio: Ad argumenthm re 'ondeo,s quid tenendum, δε-ceo : ι ςlum ergo Idereum, siue firmamenta licet moueatur, adhuc firmamentum nuncupatur obsulsabilitatcm,firmitatemue in βλsatia; γ ita difficultas est nulla.Ninc pro terti arte nostri simmonis , concluso ponenda talis.Tertia die Deus per aquarillus eracdestium adunationem aerem inminauit,a renavit,m terram ad arborum, oe herbarum productionem mundati. Hanc vieteritatem esse cognoscatis supponendum illad erat,quod Mansterseni. ipsisupponit, quod sicilicet, us tertia Diei fit aquarum com gregario, quae sub cςlo sunt in locum unum, ex qua deinde congregatione , terra,'aer clariora diuina virtus e apparuere. Vnde in eodem die berbae dirorem, ligna ructum fec ere. At video vos hac in parte ingeniostlendentes, quarto loco, ex prsidiis iure merito in hunc modum dubitare ; ubi nam sint congregatae aqua,
qua totum, usiq; ad coam, Jacium texerunt. Ad quod defacili poedici; talem possibilem fieri tongregarioncm fuisse ; tum, quia aqua
concauitatessiubintrauerunt terra. tum et, quia,qua priuS rariorcs
176쪽
'a erant aquae erraper nebula modum tangentes, inlingat uerant. in unum congregata dicuntur locum, licet in multis habeant i esse locis )s hoc propter earu adinvicem contiguitatem ; quoniam es baa icimina, nec non m maria omniam mari magno, profunda ad minus occultis meatibus iunguntur. Explanatis bucusii; quatκπε punctis, ad quintum tandem accedo,oe hanc propositionedo vobis dono. Deus quarta die ,sole, m luna, oe stellissimamentum m ornauit, ut hol arum, π temporum signaforent, nam prima pr is ducita lux Aefuit, quae uniuersa illistrat. Secunda vero die,*ό mamentum. Tertia die, distinciti aeta fuit veriorispartis mun-ὰ di,videlicet natura elementalis. Vn de tres sequentes dies ad eora , ornatum, quae in tribus primis diebus sunt distincta, 'ectare τα, dentur, quoniam quarta dies ad crii ornarum, idestfirmamenti
s ste te quinta vero ad aeris aqua ornamentu :sexta ad terraea ornamentum.Cςlum autem ante alia, quarta dicitur ornasum die,
eo quia dignius onus est elementis: misent imposita ad ornamenta s m luna, oe odera ad inferioris partis mundi illuminationem; ., ω ad animalium etiam, seu bominum militatem a noctis, diei, decorem tandem, nec ob id subter fugiendum, insigna, σ temporat non fuisse producta: in signa quidem, propterea quod aeris qualitvi, tem, vel aereae qualitatis vicistiuae nem. V.g. viserenitar em, aut is tempestatemfignificant: in tempora prςtere quia temporis partes, i distinguunt, ut pute veris, actaris, autumni, π bemis, quae anni .
a sint tepora quatuor : vel dicatis esse producta insigna, m et epora, , idest ad horarii, tepor si istisdimne, quia ante motu ipsorum, i nullis in Acise temporis ordo notficabatur: σ hςc satis.
177쪽
et g . IO. PAVLI PALANTERIIo AN AQUAE SINT SUPER CAELOS.
Voniam in prς declarata distinctione xiiii. de aquis, σι edi motu mentios fuit, propterea iuxta isthπ, duo quesita proponam: alter u quorum erit. Vtrum super cςlos sint aliquae ponenda aquae. Insiper, Num ces motus naturalis nuncupandus. Circa primum, pro parte negariuasic amguam, A nudio ponitur ignis,uel aersuper crios: igitur neq; aqua conse u intia patet, quia, σ aer,m nisuper eminent aquae. Amtecedins deinde clarum, quoniam natura omne raue tendit deo sum: quare aqua nequaquam super crios locandae. Insuper, locus super crios aquarum Jhera minime dicitur esse: igitur neque ibi sunt aqua ponendae. In contrarium si habet D. Ausuper Genes in ad uterram: ergo ibi aquae ponenda Pro reb onsione velim vos Icire, circa qustum hoc varias inueniri opiniones: quςdam enim aquassuper c nos dari concedunt, tum hoc contradis fionem impliaeet minime, nullamve ex parte Dei impossibilitatem videatur diarere. At j vero aliter sentiunt.Nos ad partem veriorem declinam res, tria prςambula prmittemus. Primus, quod crium nomine extensio aliquando vocatur aer, iuxta illud P . Volucres crino o. Unde Damascenus unii esse odium areeum dicebat. Alterum
est, quod crium I prie dicitur corpussi lime luminosium actu, vel potentia, oe incorruptibile. Tertium aut resticis huiusmodi; qltriplex dicitur esse; Primiι est Amphester lucidum,'nominatur ni eum: aliud uerosimpliciter diaphanu ueperstimum, aur
178쪽
trasarens; γ dicitur cςlum aqueum: aliud est radereum, coni tinens f=bςras septem planetarum s c ' istud ab onus uocatu mmamentum. Nomen aqua smiliter trifariam sumitur: uno modo pro materia informi a cum dicitur Genes. i. Spiritus domini super aquas. Secundo pro omni corpore diaphanosue transtarenti,cum dicitur: Fias ametum in medio aquarum. Tertio, multimo pro elemento aqueo, cum dicitur, Cogr egentur aquae, qua sub cdo
sunt in locum unum. His ita prςmissis, quid dicendum sit ad argumenta, audite: nam primum eAfalsa imaginatione procedit supercnos enim, ignem, oe aquam inueniri dicimus, licet horum
nullum proprie sed metaphorice dicatur. Unde Jhςra nona diciatur crium aqueum,m cdum Eme eum igneum; quia simpliciterlucidum. Ad rationem secundam de facili reristondetur, ql locus sursum elementaris aquae, non sit propria θὴς , quia talisgrauis
est: at non sic aqua illa caelestis, qua cςlum aqueum nuncupatur; sunt ergo aqua eo modo, quo diximus uper cuos ,s non proprie, metaphoricesaltem Ο bςc deprimo quaestito. Cui nectitur alteruin ordine dum quaeritur. Virum cni motus naturalis dicendus.
Mihi certe, quod sic, apparet ; nam secundo crii Aristotiles Me
fatetur: igitur est naturalis. In seper, corpus natui de se igitur motus illius naturalis. Tertio natura est principium motus, Per Aristotilem phyic. secundo: at crium naturam habet: ergo egit motus naturalis. At video vos, in oppositum ita argumentari dicentes: motus naturaeis non est, nisi corporis extra locum suum existentis: atqui cclum minime extra locum suum est: quare,s c. Pro determinatione huius quaesiti, velim vos scire: cdi motum,
179쪽
nec a natura, nec ab anima esse, ut dicit ubstanti cim visense materiae initam, in rasione forma informantis sil ab intelligentia ossi lente, quo prς in ito Adrargumenta accedo, Ad primum dico, cςli motum naturalem esse, prout naturale distinguitur cotraviolentum; Aa secundum dico, esse naturalem motum, quaten distinguitur cotra voluntarium coniunctu. Ad tertium cocedo, esse coi motu naturalem, non a principio intrinseco, id a propria propensione, qua ad talem dicitur habere motum. Et dum ab extrina jeco cietur si pr er inclinationem moueretur naturalem, tunc non naturalis ,sed violentus motus esset. Hςc in tantu int Acta,pro militatensra, Dei gloria.
Lectio . LIII. DV o alia se prsentiarum Faesita maxima confider
tione digna rimatui us, duo faciam; nam primo inqui ram ; ntim stellis infit alius motus a sua 'b ra motu. Deinde, nam cςlum figurae sit L hςricae. Quo ad primum, mihi videtur esse dicendum , quod stellae proprium nequaquam habeant motum ; veiati enim ingenerabile cς,m, π incorruptibile est, itam indivisibile: at si proprio cierentur motu stella, cdum diuidi videretur; . ita in cς fluum minime seruarent situm: at hoc negandum : ergo, m primum. Insuper, sistella mouerenta , motu -cςli mouerentur, cuius cςli motus circularis cum sit, oestellarum quoque: at hoc nonpotes dici: igitur neq;primum dcbu concedi.
180쪽
Minor vi seu pecta pausissic enodanda venit verb/s ; illud enim,
quod circulariter mouetur, locum minime mutat , sella vero ,si proprium motum haberent, ex toto locum mutarent, hoc non: ergo
bent,propterea ad hoc terminandam quUbonem altius exordie dum esse autumo. Perpendamus ergo, undestella incatur, nam G.
adnotant periti, astando dicitur, eo quia stare stella videantur ssunt an singulares stella non admixta alijs, 'dera vero siue astra sunt illa, quae ad aliquodsignum complurium stellarum composita esse dicunsur, ut Aries: Taurus, oec. capitur etiam quando se stella pro Angelo. Unde loca p. ia. dicitur, Quod draco m gnus , idest Lucifer traxit secum tertiam stellarum partem, idest angelorum, siub quo ensu, hic non loquimur. Subtili Fimus Doctor Scotus tib. u. distinctione xiiii. incidens insermonem deflesiis diacebat , in hςc actionem inferiora habere: in elementa: in mixta rinanimata,m animata irrationabilia; in elemeta dupliciter acti nem stella babent, se quo ad alterationem, oe quo ad generati nem : accedete enim ole, alijs stellis calidis,ad Zmith alicuius regionis, elementa veriora, ignis, aer augentur, σ inferiora, scilicet terra, m aqua minuuntur, oe in siveriora conuertuntur, . conuersio uero recedente sole, maccedentibus stellis es sectivestia gidis, visunt Saturnus, m Mercurius, accidit elementoruaquae,m terrae generatio. Habent deinde neta actionem sivir mixta, nam mixta imperfecti, ut impressones quςda, generantur ab illa: illarum enim impressionum materia, qui vapor est, non eicuatur ad locum generationiί illarum nisper calorem incorporatum,vel sit