장음표시 사용
241쪽
discultate, hoc propter ab tiam iustitia originalis: quaeduc
pliciter semi posse videtur: uno modo large: alio modo magissiriacte: si primo modo, tunc comprehendit voluntatis rectitudinem ad Deum, corporisii; debitam siubiectionem, re viri sensitivarumia animam ,siue ad rationem: Alio modo pro sola corporis subi ctione ad anima debito ordine virium sensitivarum ad rationem.
His prς sed, nunc ad rationem primam dicendum est,ql iustitia originalis fuerit per g aliam causaliter: gratia enim gratis data fuit primo parenti pro β,σ posteritaresa: hinc dicitur, quod eam consieruare potuit sibi, m alijs conseruando rectitudinem imstitiae gratuitae. Adsecundum conceditur, quod per transfusionem iustitiam originalem fili, non habuissent, oe ita hoc modo, huiushςredes non fustent; nego tamen, quod iustitiam originalem non habui sient per infusioῆem; quia hoc modo habuissent. Ad illud Anselmi in oppositum, quid dicendum, ex dictispatet ; hoc enim
verum est, quantum ad dona naturalia, π gratuita; m maxime quantum ad iustitiam originalem, ut diximus, non per transfusionem: at per infusionem sic. Explanato primo quoto accedit ali rum, dum qμ ritur. Num pueri tunc nati, in tali iustitia originali fuissent confirmari. Anselmus tenet partem Ulamatiua in lib. cur Deus homo: igitur ,si primi parent essic vixissent, ut tentati non
' in peccatum lapsifuissent, confirmatis fisent, cu omni posteritate sua, ut ultra peccare non possent: igitur in iustitia nati confirmati fuissent. Deinde,ut Angelus adhςrens Deo,alijs peccantibus,statim in iustitia fuit confirmatus; ita, oe homo ,si tentationi restiatisset confirmatusfuisset cumsiua tota posteritate: qVare , oec D.
242쪽
AM. oppostum innuens xiiii. de ciuitate Dei, videtur expresse fateri, quod illi nati nonfusent confirmari; dato enim, seprimi homines non peccassent, aliqui tamen eorum iniquitatem committere potuerunt : non stitur in iustitia confirmati fuissent.His habiatis, ad rationes duas ormatas diluendas accedo, ad prima dico: Anselmum hoc dixisse opinando, non aserendo; m hoc patet ex ipso modo loquendi, cum dixit se vix lent. Ad illud in ordine secundum de Angelo, negatursimilitudo, cy' ratio negationis a Fgnatur; nam homo habet liberum arbitrium vertibile, ante ele-ὶbonem, oe post: at non sic Angelus ut Aperius diximus, dum de Angelis ageremus. Et hςcproprsentipaucasus iciant.
Distinctio XXI. 3Lectio LXXVII. t
vigesimamprimam in ordine huius libri difnctionem: continzationem primo prςmittam, insisser, de more ad Ausionem accedam. Circa primum: arbitror vos ire, hactenus M. agistrumstent. loquutumfuisse de pertinentibus ad hominis primam institui senem; post qua, agendum erit modo de altinentibus ad eius casum, nec non destitutionem c paucis coherentiam prγyentis cum siuperioribus habetis verbis. si 'ia posita; nunc distin-cidio in quinq; diuidenda venit punsia; In quorum primo, ponitur propositio cumprobatione a In altero modus,quo primi unt deceptio 3 parentess
243쪽
parentes; Tertio triplex tentationis modus; Conclosio quarto; Demum propositio cum notando. enio ad conclusionemprimδ, quae talis: Homo in paradiso a dialolo tentatus, diuinam Irςc ptum est prmaricatas. Nec id mirum videri debet ; quia diabolus videns hominem primum per obedientiam defacili posse ad cςlese gloriam oscendere, a quaper siuberbiam corruerat ipse, hinc homini inuidens,eum tentauit, experiens maxime vires suas in di bilioris sparte ,scilicet in muliere, qua per tentationem est aggressius.
Quo aut modo, id exequutus sit diabolus, in secundopuncto videre est nostri sermonis: apparuit enim, non in sua propria flecte, ne cognosceretur, nec sob omni 'ecie: at sib illa tantum ,sib qua
per quem diabolus, veluti per instrument u quoddam es loquutus; licet verba serpens minime intelligeret, mouebatur nihilomianus a diabolo, ut ab Angelo bono Balaam, quem mulier,ut mollis,midens serpentem loqui, existimauit, credidis loquendi munus a Deo recepisse; propterea tentatio factasit, tali ordine, nam im terrogative diabolus procedendo, dicebat: Quare prςcepit Deus, ne de hoc ligno comederetis cui dubitatiuae re pondit muliersio, Ne forte moriamur. At diaboluor desua tunc dixit: seriem tur oculi vestri nequaquam moriemini Ued eritis sicut Dij, scientes bonum,m malum. Ut magisq; ibi occasio decipiendi mulierem daretur, tria illi pollicebatur, ignorantia fugam primo: ibi Aperientur oculi vestri: excellentiam dignitatis sec udo: ibi, Eritis sicut Dij : perblicacitatem sitientiae tertio, die Scientes bonum, malum.Et hςc depunctis duobus. In tertio, quot modis ipsam ten-
244쪽
tauerit habetur puncto. Tribus etenim modis tentase dictus es degula primo; de vanagloria secundo; m de auaritia tertio . Degula loquens de cibo: de van gloria dignitatem promittendo; de auaritia, in ficient is promissione; at hic dicetis vos: ex quo, detentatione sit sismo , libenter sciremus, quot nam sitnt tentationis pecies: duas ergo ese vos doceo, ut paucis me expediam, interi
rem unam , siue internam; exteriorem alteram, siue externam d
exterior fieri sicsolci; cu malum ab extra, signo visibili, vel verbo suggeritur.Alia interior quae ab aduersario inuisibiliter perficitur, hςe duplex est; nam quandoq;sit ab hoste tantum; π sic est sine peccato G aliquando a carne, qua non est sine peccato; π quia
tentatio interior dissicilior est, quam exteriori m homo sola ext riori tentatione pulsius cecidit, ideo talograuius pie tendus erat, quato leuiori fuerat pulsu prostratus. Nunc quarto addenda venit loco, talis conclusio. Conueniensfuit, hominem post lapsium, per aliquem reformari redemptore, π non Angelum ; π huius ratio assignatur; quia licet homo modicam occasionem habuerit, tamen quia per abad seductus cecidit, propterea per alium reparari debuit. At quia nullo si dente, diabolus peccauit: iccirco eius pecca-ium irremia:abile fuit. Alia ut intuenti patre) a gnari ratio potest; π bςc est; quia tota natura Angelica minime fuerat pr
uaricata, ut periret: humana vero tota perierat; magis ergo humana restauranda natura erat, quam Angelica. His ossus quinto venit addendapropositio loco; qua talis.Congrue diuina sunt prς-cepta per virum, ad primam derivata mulierem. Pro cuius intellia
sentia notandum est , non solum viro pi sceptum fulse datum, de
245쪽
ligni vetiti abstinentia. An hoc verum, audite; na m mulier diabolo re stondens dixit. Prςcepit nobis Deus, oec. non obstante, quod etiam ante mulieris formationem dominus viro prςceptum dederit,quod per eum ad muliere debuit deferri; quia virosubie-LL debuit non immediate a Deo ,sed per mediam viri, diuinum prςceptum recipere. Unde Paulus ad Corinthios dicebat,Si quid obscere voluerint mulieres, domi suos interrogent viros: a Deo
enim sic facti: Et bςcpropi snti. DE MULTIS TENTARE ACCEPTIONIBUS. Lectio LXXVIII. ΡRiusquam accedam ad quotiones circa prς declaratam diastinctionem contingentes, in Mimrinduxi meum versari primo, circa varias acceptiones tentare.A quo deinde venit tentans, m tentator, m tentatio, visuo intellanis loco. V cabulum itaq; hoc, tentare , ut rem ipsam aggrediar; licet varias habeat acceptiones , ut vocabulorum studiose sunt rimatio tamen
nos principalem, π prςcipua ignificationem accipientes, dicimus a tentare nihil aliud esse, quam probare, vel experimentu de aliquo sumere,ut aliquid sciatur: stetq; attribui Deo; homini: m dia bolo proprie. Unde os seper illud Psal. Proba me domine, tenta me e tentat enim Deus; ut erudiat. Homo ut sciat; Diabolus misi ducat. Solet etiam attribui mundo, m carni; sed minus proprie. Unde Iacob. i. Vn uisit; tentatur a sua concupissentia ab structus, . illectus: quareflcgeneraliter describi pol. Tentare
246쪽
est experimentalem notitiam alicuius in se,uel in alio causareprime aliter,uel occasionaliter . Unde illa notitia, quae t rationes a quiritur, no dicitur tentatione acquiri , nis at per expertcntiam. Dicitur deinde in se, propter hominem, dςmonem tentantem: dicitur vel in alio: quia Deus tentando non causat notitiam inste, quia Dei notitia cum sit Gerna, non causatur; bene causet in illo,
quem tentat; vel in alijs,quos scire facit de tentato, qδ nesciebant: sic Deus dicitur tentator a vi alios experimentaliter scire faciat detentato, seprius nesciebat:scut illud, Tentauit dominus Abria, Genes. 22. Et sequitur Nunc cognoui, q timeas dominum, idest feci te cognosci. Diciturprςterea, principaliter propter Deum, hominem,uel diabolum; qui ex intentione cognostendi aliquid de
aliquo tentat. Dicitur vel occasionaliter, propter carnem, qua tentare incitur,inquantum cognostipotestper carnis concupistentiam pulsantem: vel mundum aduersis repellentem, vel proriperis allicientem, qualissit homo : an virtute constans: an mobilis σhis diabolus Irequenter utitur ad tentandum: Est enim tentare, experiri, m exquirere, vel quasi rem manu tenere, vel rem non intellectam,atq; incertam aggredi, hoc est experiri, diligenter inquirere.Secundum alios silet dici tentat e a tendo, nam qui tentant, quasi manum, vel aliam corporis partem tendunt. D. Bon
uentura dicit, quod tentare nil aliud est, quam probare, vel approbare , ueprobasu ostendere: hoc modo tentat Deus, ut tentatum
fire faciat,s experimetaliter si ipsium cognoscere. Sicut dicitur,
de utroque tentat vos Deus vester, ut palamst. Utrum enim diligatis,an non, in toto corde vestro tande Sapire. 3 .Deus tentuit
247쪽
nit illos, m inuenit eos dignosse tanquam aurum probauit eos in fornace. Tentat etiam quandoq; Deus pesag lla , per qua Piat illos, quos acceptat , mprobatos ostendit. Et sic quandoque finis tentationis oriunatur in aliumfinem bonum, vel malum. Dem Iemlansecundo intendit reprobum facere: β ι entat diabolus,vipe catum inducat. Aut tertio, quia intendit tentans solum experim tum sumere eius, quem tentat, vis at qui ir in eo:sic homo ho minem tentat, ves: ut habetur Regum primo , dum dicitur de David: Cvit tentare,s armatus posset incedere. Reg. i O. Venit Rexin aba tentare Salomone in mgmatibus: sic Magister i Catdscipulum: P nonnulli tentant dominum; qui quasiincerti, Dei virtutem experiri volunt, contra quos dicitur: Non tentabis dominum Deum tuum: aut quarto, spulsans non intendat: tamen ademspulsationem sequitur approbatio, vel hominis reprobatio. Sic caro tentat, quia ad eius titillatione probatur homo;sirest bt vel reprobatur,si consentit sc de mundo dicitur Heb. ii.Lapidati sunt, tetatisunt,seci sunt,sc. Hsc enim sancti a Drannis huius 1sculi passibunt: aliquari etiam solet capi tentare in malo tantum: scut superius in bono, oe in malo. Vnde Iacobi t. dicitur. Nemo cum tentatur dicat, quoniam a Deo tentatur: boc enim de tentatione ad malum intelligitur. Ideo siquitur: Deus est intentator malorum. Hoc modo tentare folius diaboli est;
quantam diaboli minser est. Ins quenti loquar de tentatione.
248쪽
LECTIONES LIB. SECUNDI. 1 Is DE TENTATIONE. Lectio LXXIX.
ost tentare siquitur tentatio, de ora hodierna die loquuturus, hoc ordine procedam. Primo, quulsit aperiam; δε- inde , quot modis sumatur. Quantu ad primum. Tentatio est quidam motus, vel aritus, natus inclinare ad aliquod illicis m, procedens a tentatore, etet experimentum de bonitate , malitia tentati. Vndeproprie loqucndo, omnis tentatio aritus δε-fectuosus est; Nam Deus improprie tentat mi dictam est quia
intentator malorum est Golus ergo diabolus, m homo olus, hominem tentare potest; quia homo hominem tentat, quando verbo,vel facto ostendit aliqua usibiliter,ex quibus homo ad malum inclis, rur. cause vero tentationis quatuorsiunt. Prima est loci ammitas, ut ciuitates, m oppida, quae non tantum exsitu loci amςnitatem fecipiunt ,sed ex inhabitantium gratia. Secunda causa es diuitiarum locus; et bi enim diuitiae, ibi maximum periculum: propterea, me Deus pauperem esse voluit. Tertia causa ornatus prςciosus, ut equorumpis uium cura est,m uestimentoru exquistae varietates. Quarta cras mulieru 'ecies, quaru vox blanditur auribus; σoculis facies. Nunc quotvlexsit, audite: triplex enim est, una a Deo; aha a diabolo aba a carne ; Prim impliciter appetenda est. quia bona; nam Deus non tentat, nisi ad bonum. Illa quae a carne
est,simpliciter fugienda venit, quia est impulsus se Uualitatis, qι e
Uuevimus primum appellare motam nec videtur essepcoefine peccato Uugienda ergo. Tertia a diabolo , aliquibus fugienda, σὰiquibus
249쪽
aliquibus appetenda ; His enim, qui virtute fortes uni, nec defacili in tentatione induci possunt, tentatio appetibilis; infirmis vero minime appetenda, quia timerepossunt, ne ex impulsu in tentationem inducantur; quod oes refugere debent. Ab alijs tentatio et umpari videtur in exteriorem, . interiore. Unde exterior tentatio dicitur, quando nobis extrinsecus malum visbiliter suggeritur, verbo, velsigno aliquo, ut tentatus ad consensium peccati declinet. Tentatio inferior est,quando inuisibiliter nobis malum intrinsecus suggeritur. Est ergo tentatio exterior, tensio alicuius obiecti sim sibilis , a virtute exteriori, ut approendens ad peccatu alliciatur;
quam dicunt quidam semper a diabolo esse; quod verum est, vel
mediate, vel immedιate: frequeter enim tentat per malos homines, mundarias creaturas, quibus tanqua instrumentis Mitur; qua-doq;per auditu mediante verbo; quandoq; persensium mediante signo; m ita contingit talem exteriorem tentationem per omnem
feris um; sed maxime p v fim. Interior vero tentatio, diritur hominis motio ad peccati consensu orta ab aliqua virtute interiori, siue siensibili exteriori, ut cum oritur ex imaginatione, intelleAL, mr motiva virtute; π hςc qrandoq; fieri solet ab hoste, quadoq; a carne stiritui rebellante. Si a carne,no videtur coe sine peccato; quia titillatio, qua caro mouet, bestialis motus, Gr kllicitus est, ideo non sine peccato veniali, siauertit se. Si aut non auertit se, mpericulum quod ibi est, aduertit, nec timct, sed tenter, uoluntarremanet in huiusmodi cogitatione,seu dei lationis cogitatione tune. peecat mortaliter. Et quoniam tentatio a carne interius oppugnans de nosco conIra nos roboratur ; ideo dissicilius vincitur. Tentatis
250쪽
tem, quaesit ab hoste, non dicitur habere peccatum necessario a- nexum, nisi ei constentiatur, sid est materia exercenda virtutis.
Processus vero tentationis sic se habet; na primo sensibile Φertur; siquitur deinde dele latio; tertio consensius per partem periorem rationis. In primo nequaquam est peccatum; quia naturale est ipse sensatitati deleetabile apprehendere. At in consensiusio. Patet itaque, qui it tentatio, cor quotuplex s Insequenti ad qhsione
Lectio LXXX. Ex quo vidimus,quidsit tentare,quid tentatio,σ quotuisplex ; propterea ex consequenti, ut nobis pr-ent occasione inc ti viride labimur, Num ipsa tentatio dici queat peccatum. Circa quod ordine quatuor faciemus; Nam qusionem primo proponemus; Argument ecundo ; notanda tertio lutiones q*arto. Cyritur ergo primo. An tentatiost peccatum. Mihi sane videtur se dicendum, quod non e quis enim in id, si vitare nonpotest, peccare dicitur ' nullus equidem: ergo tentatio non speccatum, nam nullussi terfugere potest, quin tentetur Deinceps dicit Grexo1 ius: tentarionem, cui no consentitur, peccatu minime esse sed bene materiam exercenda virtutis: atqui tentationi consentire nequaquam δ' neces: igitur, me. In contrarium si habet D. g. libati. de ciuitate Dei,ubi aperte docet, tentatione emper es peccatum: ergo. Pro determinatione huius Psti tertio notanda