장음표시 사용
281쪽
ad cognoscendi modum, uel ouo ad habilitatem maiorem in cognoscendo; quibus omnibus modis, primus homo ,si fletisset, in rerum cognitione profecisset, quamuis adicibilia non profecisset, quanta
ad noui habitus acciustionem. Accepit enim ab exordio omnium rerum plenam notitiam, cilicet habitualem, quam Deus ei in primcipissiuae creationis infudit: omnibus enim rebus nomina imposuit naturalium rerum expressiuas tamen in earum rerum cognitione, quae fiunt cursu mirabili, aut cursu uoluntario proficere potuisset, rerum nouas acquirendo cognitiones, prius non cognitarii, ut dicit Hugo. Immo etiam quantum ad modum cognoscendi; quia quod cognouit in habitu, poterat in actu cognoscere,. quod cognouerat notitia abstractiva, poterat etiam cognoscere cognitione intuitiua; m quod intellectu cognouerat,no secus de nouopoterat cognoscere
sensim Insuper, quantu ad babilitarem cognoscendi profecisset,quia paratior ad iudicandum de his, quorum habebat cognitionWm,pronior 3; fuisset. Hπ mibi pauca pro maiori notitia eorum, quas rant in textu a Magistro sint. tacta proponenda, ac declaranda erant. Ins quenti ad alia properabimas.
VTRVM ALICUI CREATURAE POTVERIT
CONFERRI, Q v O D IMPECCABILIS.
T T recte intuentipatet, circa iam explanata distincti nem,quoPa tria excitaripossunt. Primum quorum est: Numlotuerit alicui creatura conferri, quod impecc
282쪽
bilis csset; In per, num primus homo Deum per essentiam dii δε-rit ; tertio, mm in flatu naturae instituta idem decipi potuerit. Quantum ad primum is arguitur: beati siunt impeccabiles pys
le ery ut, creaturam inueniri impeccabilem. Deinde, it Engelas Deum per gloriae lumen videbit per coentiam,cur etiam im- peccabilis primus no potuit fieri homo ' tandem Deus omnipotens e ergo creaturam impercabilem facere potuit: quare, me. Ex alio lasere videtur hoc impossi bile esse res pectu creatura, cui secundum natura inest posse adhςrere , non a ςrer uae regula: ncn ergo, circ. Pro determinatisne huius prima qusionis scire debetis: quesitum hoc diiplicitor intelligi posse ; uno modo absolute de creatura: an scilicet Iotuerit fieri impeccabilis: alio modo stricte pro creatura intellectuali rationali, quae est liberi arbitrii: si primo modo, perblicuum est; Dcu multas creaturas impeccabiles pernaἰuram fecisse, V.g. vi de irrationalibus exemplum habetis creaturises sicundo modo, rijs hic aemulsis opinion bus, hanc coclusionem pono, dico: nullam per naturam creaturam rationalem intellectualem impeccabilem csse posse, adiem quoad eligibialia, quae deducuntur exprincipi s legis supernaturali dei,vel diasciplinae; licet videatur posse esse impeccabilis, solum quo ad dictimcn rationis naturalis, ex altiore tamen principio. Nunc ad argumenta , m primo ad primum, dico: beatos quidem impeccabiles,sd per gratiam ρ non per naturam esse: sic argumentum ruit. Ad secundum, de visione Angelorum per comparationem ad homine, de facili habet coc edi, hoc in primo homine potuisses eri ρ gratiam sic, non per natura nec hoc ca Dei des ctu, at ex repugnantia
283쪽
rationalis creaturae ; m ita bis ultimis verbis ad instantiam quid dicendum, clarum, manifestum es ; nam omnipotens quidem Deus est od creatura non capax per naturam. Enodato primoqusto accedit in ordine secundum subi quςritur. Num primus homo Deum per essentiam viderit. D.Aug. xuii. de riuitate Dei dicit, quodsic: ergo. In per Damasienus ait, quod in paradisio primus homo beatam, . omnem diuitem vitam habuit: igitur, me. Sed in oppositumse habet illud Ioannis. i. dicentis: Deum
nemo vidi unquam: ergo. Prςterea, Deum per essentiam videre. comprehensoris est, non viatoris: non ergo, me. Pro dilucidatione, ac decisione huius difficultatis,ueli latis: dum loquimur de cognitione Dei, quam habuit Adam, vel habuisent alij in Italuinnocentiae: hoc duobus concipiposse modis. Uno modosecundum comunem statum; vel expriuilegio βeciali si secundo modo,nulli dubium videri hoc d bet: Deus enim si ipsi Adae manifestarepotuit, vel alijs, cui ipse voluisset: at si primo modo loquamur de cognitione, quidam opinantur, Adam medio modo Dei cognitionem habuise. Hisprςmissis, ad rationes accedo, oe ad prima D. Aug. dico, quod ibi Aug. loco citato, ita dicit, quod primo homini non deerar quicquam, quod bona uoluntas non adipisceretur: at nihil melius bona voluntas adipisci potes usione diuinae sentiae: ergo hoc in flatu innocentiae non deerat. Modo riapondeo, quod bona voluntas est ordinata voluntas: at non fusi et ordinata uoluntas, si in lalu meriti voluis et visionem Dei per issentiam habere, qua onus pro pr is promittitur. Ad illud Damasiceni dicitur, quod primas homo inpara o beata quidem habebat vitam, non tamen
284쪽
se ηdum illam beatitudinem, ad quam erat transferendus, Paein D i tipone consistit. Beatus ergo sicundum quendam morim, qaatenus integritatem, natura perficitionem M. bat absit; mi-fria, oe repugnantia corporis ad animam, π inferiorum Vrium ad periores. Hςc illa er o est beatitudo, de qua Damascentis intendi bat. Duobus de tribus propositis quoitis, accedit in ordine tertium, v bi inquiritur. Num inflatu innocentiae primus potuerit decipi immo. Mihi, quod sic, apparet; multa enim ignorasset in illo satu, puta aliorum cogitationes, futura contingi ntia, quares Liem circa huiusmodi decipi potuit. Insuper, nonne mulier dixit: Serpens me decepit ' igitur, malij potuerunt decipi. Pro intellia gentia huius propositu negotij, duo consideranda mihi occurrunt; quorum primum est, qγod primi parentes mox procreati, siue pers citiformati unificandum corpus, quantum ad quantitatem, σcorporalem virturem; oe secundum ainimam quantu adscientiamo calatiuam, o moralem, ut si sitiebat ad regimen vitae suae msiliorum uorum. Prςterea, quantum ad secundum, restat videre, Num decipi potuerint; certum enim est, quod, quamuis aliqua potuerint ne sicire; errare tamen, ac decipi minime potuerunt ressitastu tamen eorum, quorum cognitionem per scientiam habuioni; hoc ratione principij intrinseci, a quo prseruabantur, σ r Iste tu eorum, quoru scientiam non habuissent ex ditiinas ibiprouidentia a stente, nessis assensium prςberent , preseruat ossint; ex quibus primi solutio argumenti pendet. Ad secundum dicitur,
quod mulieris duritiosequuta speccatum interna elationis, qua Ieccauit, non pi iussidocta, scd ex inconsideratione alicuius ci cunstantia,
285쪽
cun stantiae, quae fuerat cosideranda. Unde Aug.xes.super Genesim dicit; quod mi,. i. r et ob s serpentis non credidit, nisitam ine leteius menti amor propriae potestatis, qhςdam desiesuperbaprsumptior hinc dixit, Serpens me decepit. Ei bgo satis quibus libenter siversideo, ut insequenti ad vigesimam quartam Deo duce v. leam distinctionem accedere.
DE GRATIA HOMINIS, ET QDistinctio X XIIII. iactio LXXXXII. A Rr seri hodierna die vigesimam quarta distinatonem
ιn ordine, neAum primo ponemus; deinde ad diuisionem accedemus. Quo ad primum. Ex quo Magister magno verboe u apparatu loquatus es I, deprimi hominis tentatione, per qliam cecidit: co equenter agendum ei erat de potentia, per quam flare potuit, cui modi est liberum arbitrium. auris bis posito nereu verbis iter faciamus ad diuisionem; diuidi enimpotcnpr fens distinctio in puncta noucm. In conclusioneprimos In inflamtias duas secundo ; In alteram conclusonem tertio; In dubium quarto ; In corrotarium quinto ; In Tnum notandum sexto; Iurationis aeuisionem primo a In propositionem unam octavo; D niq; in notaridum nono.Quo ad prim , hς fit concluso. Primus homo adminiculo gratiς a creatione sibi indita potuis et absq; m rito cuilibet tentationi r sistere; habuit enim sibi inditum rectae voluntaeis aurulium,quo poterat resistere malo, licet non ad oriae
286쪽
meritum: cuius rar se defacili assignari potest; nam si tale auxilium
habuiset, peccatum iuste sibi non fuisset imputatum; Et hςc de
primo puncto. In altero secundo in ordine, duaeponantur contra prςdicta instantiae; nam quςritur primo, quo modo talis uoluntas, recta dici queat, cum primus homo nec meruit, nec stetit ' insupercu malo resistere dicatur mer itorium esse, re primus homo potuit rellere , cur ergo non potuit mereri S ad has duaspropstas dic dum uenit instantias, π primo ad primam; quod primi hominis linias recta fuit per magi carentiam: insuper, quia per eam ad tempus stare uoluit. Adsecundam instantiam dici potest, quod resistere malosit quidem meritorium in natura corrupta, in quasdesse videtur impellens ad malum; at non sic euenit in natura integra, in quouit auxilium includens otum anima potentiarum rectitudinem absq; quocunq; impellente ad malum: Et Me depunctis duobus. In tertio a tera ponitur conclusio, quae talis. Auxilium, quo homo in illo suo primo statu poterat peccatum euitare, liberum fuit arbitrium pertinens ad superioris rationis portionem: ad qua probanilam, Magistersent. conclusionem, quarto D it loco, per
illud auxilium, quo poterat homo peccatum effugere, quid fit intelligendum: ad quod dicipotest,fise liberum arbitrium, quod nil
aliud est, quam rationis, m uoluntatisfacultas,qua bonum elixitur cum graria,'malum sine gratia. Et vocatur liberum, quantum ad uoluntatem, σ dicitur arbitrium, quo ad rationem, ad quam potentia discernendi juctat. Hic ergo libenter rationis ossium vobis aperirem,si me audiretis; nam primum est comprehendere
secundum hoc, dicitur intellectus: secundum ratiocinari fle
287쪽
dicitur vis rationalis: tertium disicernere; sic proprie en ratis equartum media inuenire ; sic ingenium dicitur: quintum eligere;
sc est uoluntas: sextum simul discernere,in eligere ,sic vocatur liberum arbitrium: sptimum celestia cotemplari ic dicitur πη-dersis,me superior pars rationis, Usuo loco intel etis: hoc onto ficium perficit sapientiae donum, intellectus: octauum est imseriora a 'onere; sic inferior rationis pars dicitur, quod officium rexit spiritus copiij sortitudinis,scientiae, σ pietatis.Spiritus
mero timoris utrunq; moderatur. Post hςc quinto sequitur loco corrollarium ad liberum pertinens arbitrium, quod dicitur rationalis natura potentia, qua potest udie bonum vel malum utrunq; discernendor quo bruta carent animalia; m sic tantu Uum σoppetitum, quisensualitas dicitur, habent Hincsexto venit notam dum apponendum loco, de si sualitate, m ratione, qua sunt vires animae duae, abinuice drserentes sensiualitas enim corporissensus, oe eoi sire licit appetitus: rario uero qu am vis anima siuperior est, omne illud excedens, qδ cum brutis commune habemus. Cuius
quid e rationis duplex dicitur esse portio, ut est uidere insigmento septimo una inferior, q teporalia distonis: altera superior, q bonis pernis colliciendis inledit; O licet hae duae Adlaesint portiones ob
id duas animae esse poletias nec credere, nec arbitrari debetis: v M. pol etia anima est,iuersa tamen illius sat ossicia; Et hςc desipiepuncitis. In octauo bςc ponitur Pp uio. Tunc mortaliter, vel venialiter peccare dicimur is, vel in opus, uel in culpae delectatione. cobesum damus; ..n.euenit primis pare. ibus, ita m nobis,quo auleccare : ibi inueniebaturserpens mulier uad ns, deinde mulio
288쪽
viro: ita, in nobis siensiualitas p modil serpentis, rationi uadet superiori , Nam ratio silerior, . inferior se habent sicut vir, mmulier; quia, ut vir a mulieresduchιs fuit, ita ratiosuperior ab inferiori quandoque; inde de superiori ad inferiorem deducitur; quare, σc. Decipitur. Nono, ultimo, utprsens claudatur distindlio, notandum nobis proponitur certum, σ est tale, quod motus ad peccandum, qui solum est infensualitate, veniale peccatum est, at ad rationem perueniens seuperiorem, tunc mortale est. Unde consistens non dici in ratione inferiori, licet veniale dicatur, attamen tunc mortale, si in eo diu teneatur.Qua omnia auth ritate beati Aug. comprobantur, vipatet in textu Magistri: Et
Mosatis pro pronii. DE RATIONE, ET SENS VALITATE. Lectio L XXX XIII. M Ult tDidem mihi dicenda essent pro intellectu prae-
declaratae distinctionis; at ne fiat repetitio, principalia transferam in subsequentem distinctionem, σ1npr senti duo tantum explicabo; rationis sicilicet Anficataprimo; msualitatis; naturam secundo; de quibus mentio fiftafuit a Magistro. Quam v adprimum: multis solet ratio accipi modis primo, pro distisitione, vel dscriptione, ut paret apud Philosopha in ante prςdicamentis, ubi de ςquivocis agitur, o vniuocis , secundo, oratione ostendente aliquid,ut sunt Ppositiones,vel d Jutantium rationes: sertio, pro es nitia commanipr icabius, ut g neris,uel
289쪽
qeciei essentia; quartὸ, simitur pro medio conclusionem inferen-re s quinto, pro forma materiae, V. g. ut est dii sitio inducta in ferro, sicundum quam ille gladius dicitur; postremo pro virtute anima; dicitur vis intellectiva, quaesito ab Aug. libro de stiritu, anima describitur, Διm dicitur; quod est mentis a pectus, quae bonum, malumq; discernit, virtutes eligis, m Deum diligit. Vnde ratiocinari, est procedere de v no intelle to, ad aliud intellectum ad ueritatem intelligibilem cognoscendam. Hinc ratiocianario, quae est cursus intellecitus, ab uno in aliud, a principio ad conclusiones, ut in s Aglmis, m consequentijs; bς solet diastingui in superiorem, inferiorem secundum Ulcia diuersa; nasuperior circa sterna, m inferior circa temporalia versatur: ab alijs nuncupatur porti uperior, inferior; portio claspartio, nam partem signifiPat; cuius d minutivum en portiuncula. Superior portio est dumtaxat re pectu ςternorue portio uero inferior, secundum beatam Aug. xii. de Trin. est circa exseriora ,siue temporalia . Portio adhuc siverior dupliciter accipitur, uno modo, large, alio modo, stricte: primo modose ad Gerna,m temporalia extendit, ut ad ς terna tamen ordinata ; ecundo modo, dicitur
ea uis rationis, quae circa alerna versatur, tanquam circa obiecita, non circa temporalia, circa quae, ratio inferior, ut circa obiecta. Unde cognitio, qua cognosico Deum trinum, Unum, m c tera
ad Dium pertinentia,ad portionem pertinet siveriorem; at illa cognitio , cilia cognosio creaturam, portio inferior dicitur: unde illa verior rodia tunc temporis dicitur, quando diuinae conformis est uoluntati: no recita uero portio ae rario, qua culpabilis est. V. g. .
290쪽
LECTIONES LIB. SECUNDI. 26r quandosaciendum dictat ese, quod tamen non sit faciendum Ethςc de primo puncto ; Uisatis abunde loquuti sumus designificatis rationis, quae in textu Magistri sint.sumi batur pro potentia
animae , alijs dimisis signficatis. Nunc agendum mihi est desinsualitare, quae dicitur esse quςdam vis anima inferior, ex qua est
motus, qui intenditur in corporis siensius, atque rerum appetiIus,
pertinentium ad corpus: cuius descriptionis ratio ista a signatur; quia sensalitatis motus in duo tendit; T. g. in ea, quae secundum
Uus exteriores delectabilia fiunt; binc est, quod ex sensualitate
sit motus, qui intenditur in corporis sienses, aut ad ea, qua corpori nociva, vel corpori conuenientia, secundum solam extimationem; sic ex sim ualitate dicitur appetitus rerum ad corpus pertinen tium. Sed hic notandum, duo e viditati attribui, motum scilicet, oe appetitum: π licet una sit potentia, nihilominus plures eius sunt actus , non ςque primi, at secundum ordinem sie adinvicem habentes, I .g.appetitus interior motum causat exteriorem; γ ita unus altero mediante a sensualitate procedit, ita quod si ualitas sit inclinatio quςdam ad corporis siensius, dium ea appetimus, qua per corporis Uus apprehenduntur: unde duo ad en ualitat epe tinent , ilicet corporis ensius , quasi prςambulum; π inclinario, ut motus consequens apprehen ionem sensitivam. At dicetis vos: cum sensi litassit appetitus,quisa erit appetitus ' multiplex enim est. Ad huius euidentiam uehm statis , triplicem inuent, i appetitum, naturalem; rationalem; oesiensibilem. Primus naturatis, est inclinatio naturam rem,vel in locumsibi conuenientem, ab N
propria arirehensione a licet siqui dicatur apprehcnsionem, insti-R a tuentis