장음표시 사용
311쪽
actum. Secundo in voluntate ponitur peccatum: ergo magis IIeriper voluntarem, qua p intelleritum. Tertio, voluntas cogi nonpotin aiatuo actu so; at intellectus sic, per demonstrationem: ergo maior libertas attendenda penes actum volendi, qua intelligendi: hoc idem confirmatur per Anselmum in principio de lib.Wb. ergo. In oppositum, quidam abj arguentes dicunt: libertatem maioremdsumenda es ab actu intellectus, quia ibe cognoscit, at voluntas no Insuper, quia intellectus uidetur esse potentia magis indisserens ad opposita. Tertio, quia intellectus minus pendet a uoluntate,sed e conuerso, nam, ut ad actum exeat sum intellectus, non videtur actum uoluntatis prςex ere; liberior ergo actus intellectus actu uoluntatis, inde maior libertas in nobis penes intes endi actum, quam volendi, ponenda videtur. Pro determinatione huius quos i d betis scire: clusionem hanc prςIse motam esse, π directe, de libertate arbitrij, qua l. bertas adprsens tribus capitur modis: uno modo pro carentia ordinis ad aliud, tanquam ad finem Ueliber dicitur ille, qui est graria μι findier. Secundo libertas a ripitur'carentia, vel immunitate a coactione in cognoscentibus. Tertio, pro immunitate a necessaria determinatione, resspectu oppositorum; π nihil aliud ea, quam facultas ad opposita, quae admoluntatellectat. Nunc ad argumenta,ut potatim,si si cicntcrq;r 'ondeamus, Adprimum dicemus , ueritatem concludere. Nec obstar illud aduersariorum dicentium, electionem primum minime uoluntatis es in sed intellectus iudicantis electione; quibus
hac perpulchrastisfaciendus distinctione, de duplici electione: una iudicaritis, altera terminantis: primo modo intellectui potest
312쪽
Ucribi, non sicundo modo ,sed uoluntati. Nec propterea magis liaberi nos posumus dici pcnes actum intelligendi ,sid volendi sic. Argumentum deinde sicundum verum est; m licet adues ii ij dicant, hoc nun posse fieri sine actu intelle Ius regulantis volunIatem, his defacili rei'ondentes, dicimus: cocurrere ut a quo aci si intellectus, non ut in quo: sie ruit illorum opinio. Tertium argumentum coceditur, τι verum, dicant aduersari, quicquid velint, de coactione distinguentes proprie, vel communiter licet. Pronscensione, ac pro vi: nil enim contra nos habent,quia re vera, diacitur intellectus cogi posse ueritati assentire,utfuerunt Philosophi veritate coacti. Ad instantias uero adductas, quod maiorsit libemtas ex parte intellectus cra cognoscit,m quia magis ad oppositio, indisserens se habet ; minus dependet a uoluntate a breuibus quid dicturus, audite; nam primam concedo in iudicando, at in eligendo, nexo rationem. Ad secundam dico, magis indisserentem esse ad opposita, ad talem potentiam pertinentia s aliter nego. Ad tertiam fateor, uoluntatem intellectu terminare; sicq; prςexigere actum uoluntatis, quo ad terminari, licet non quo ad iudicare; σita quoio prima iam dilucida apparet. Alterasiubsequitur, dum
qu ritur: an ratiostuperior,'inferior una, vel duae, sinipotemtia. Quod duae mi, luce clarius videtur; nam regulans, m regulatum , siunt duo: ergo duae in proposito Funt lades potentiae; quia mperior regulat, . inferior regulatur. Prςterea; habent obiectu inversa; duae ergo. Asumptum ex prςdeclaratis clarum, nam superior intendis ςternis, inferior vero temporalibus. Pro determinatione huius quoionis scire debetis: quod ratio nominat poten
313쪽
tiam disicus m a principjs ad conclusiones: principia autem ex quibus disiurrit ratio, quadoq; practica, vel hic latiua; vel sunt accepta naturaliter, sicut in 'eculabitibus Ug. De quolibet versi est, esse, vel non esse ; m omne totum es maius sua parte, o iupraditicis, dum dicitur, Nihil inhonestum essesciendum,velsiunt
accepta ex reuelatione, V.g. quod Deus est irinus in personis, σin essentia unus , oesic de alijs ai ticulis, quo ad Jeculabilia; σsimiliter, quo ad operabilia, ut puta, quod Nihil sit comittendum, quo uita perna amittatur. Vnde ratiosuperior, . Jeculati dicetur, quando intendet pernis cosiciendis, quoad iste lati nem, vel consulendis , quo ad operationem; quo secundo modo, prastica censenda; utrunq; igitur includunt ste latiuum scilicesim pracilicu,ratio tam superior, quam inferior; licet comunibus eis utamur , pro ut pertinent ad praxim , siue operationem. His prς- mssis, ad rationes duasformatas re 'ondeamussic; m primo, ad
primam , uperiorem rationem regulare inferiorem, non tamen ut
potentia potentiam; at solum per actumsuperioris rationis, finem altiorem confiderantis. Vnde inferior regi dicitur a siveriori, ut accedentis ad finem sub fine. Vel aliter iratis; quod ratio siverior, inferior,sidistincte Amantur, V.g. propotentia sies Lua, m intelles lira, certe hoc modo inferior habet regi a sit periori, duaesunt distinctae, non una. Assiumatur rario si perior, inferior pro eadem potentia, diuersa tamen habens ossicia, tune una, in quo babet esse Diuersi tamen erunt respectus: quare una; ia diuersa. Unasd obiecta diuersa. Vna ergo re, munereucro duae, secunda ratio, exactis redditur mainissa, nam cor
314쪽
e sum fuit, quod ab intra, ratio siverior, i mo ior inunt una, non duae, ab extra vero munera habent aeucis, erus ecce obιecta.
. MORTALE PECCATUM ESSE POSSIT.
ADbuc alia duo qustaproponenda,acpercurrenda a cedunt. Quorum primVm siensiusitatem respicit. Alteriltero morosam dele lationem.Solet igitur primo quςri. An mortale peccatum aliquod in se ualitatepossis inueniri. posita habent Arri circa idem ut pro parte offrmativa arguamus ad .que pum primum sed uirtus, uitium contrariamur, e, Tirius in se usitate ponitur, sicut patet de temperantia, Gortitudine per Philophum, tertio Ethic. ergo mortale peccatum aliquod in sensialitateponendum. Insuper, nonne circasin ualitatis obiecta, mortaliter peccare cotingit 'Dc: ergo actus siensiualitatis mortale peccatum esse poterit ;ut patet circa delectabilia carnis. Inon situm si habet D. g. contrafaustum, Διm dicit, quod peccatum est didium, velfuriium,vel concupitum contra legem ςternam. At hoc ad portione inferiorem minime pertinet: quare insensiuatitate mortale peccasum esse non poterit. Pro determinatione huius ρος- siti, duo notanda siunt; quorum primum est,quid per sienseabtatem intellaendumst: Insiper, quid mortale, m quid ueniale peremtum. Ouoad primum. Senseantas nominat appetitum sensitiuum, sin alia est Δ lum,qui in motu minime expediaifo rationis deli.
315쪽
berationem 1 d dicitur eaprmeniens :ideo corruptionisperpetia esse dicitur. Quantum adsecundum ; mortale peccatum deuiatio est a lege ςterna, vel naturali, vel quacunq; aba iuste poylia,
mortale nuncupatur, quoniam p am ςternam meretur. Veniale mero illud, quod damnationem minime ςternam meretur. His ita
prςmissis, conclusio ponenda vcnit talis. In sensualitate fecundum se, nullumpotest esse eccatum, nec mortale, nec veniale; at ex negligentia rationis, bene veniale i poterit esse. Nunc ad rationes adductas, ut re*ondeamus, negandum est; irtutem habere esse in sensualitate, proprie loqvcndo de sensualitate ; quia uirtus non essene et hone; at sensi utatis motus electionemprςcedunt, nec norationis deliberationem, quare, oec.Ad illud vero Philo hi diacitur,quod aliud est loqui de appetitus Vitiuo,σaliud desensim litate: primo modo, intelligi debet Aristotiles, dum temperariam, fortitudine ponit insensu, ides in appetitu sensitiuo ut obedit
rationi at secundo modo, nequaquam. Primum ergo argumenta laborat in ςquivoco. Ad secundum de obiectis dico, accidere pose peccare mortaliter ex genere actus, non tamen sim ualitatis motus propter hoc mortale peccatum dici debet, oe hoc proptersuam imperfectionem , quia deliberationem prmenit. Ad illud Aug. diciatur, quod dissimi peccatum mortalestum, quod nunquam committitur, nisi ex consensu, vel negligenti operiorispartis. Ei hπ de primo dubio satis. Accedit alterum, dum qu itur. An moro a de lentatio, quam quis dicitur habere cogitando de peccato mortali, peccatu mortalest. Mihi sane, quod no, videtur, nam ego cogito de adulter irim adauertarerrehenda in cocione, nec hoc faciendspecta:
316쪽
pecco: igitur, σc. Prςterea in actu matrimonii datur delectatio, nec ob id ibi mortale peccatum: quare, σc. In cotrarium dicetis vos: cur ergo homines damnantur pro delectatione peccatorii quae sicomittuntis alias com serum es videtur ergo, quod dele latio mor osa fit mortale peccatum. Pro determinatione huius quoi
scire debeetis, quod quemadmodum duplex datur apprehensio, ita duplex deleritatio: qu am enim simplex est , m ecthge obiecti solum l .g. cum quis cogitat defrnicatione: altera dicitur res M, q in aritis: sic est duplex deledlatio bos duos consequens a tus, dupliciti; huic correllinondens apprehensioni; tunc dicendum, quod quando morosa dele tutio simplicem sequitur cogitationis at tum
de fornicatione, vel alio peccato mortali, semper est mortale, ratio a gnatur; quia omnis complacentia voluntatis deliberati in aliquod mortale peccatum, mortale est; at delectatio mores os babet: ergo. etiam complacentia delicitationis, quia est morosa, voco enim morosam dele lationem, quae siupponit debbcratione direste , vel indiretile. Datur etiam complacentia in aestum,
scilicet peccati mortalis,quia in illud solum fertur voluntas per δε- lectationem,quod apprehensium est per rationem. Dele latio vero
adium sequens restexum de duobus, ut norunt periti, esse pol,sicuto cogitario, scilicet de principali obiecto, puta de fornicatione, ecundario scilicet de cogitatione, quae duo se habent obieEliae ad actum riflexum. U.I cum aliquis cogitat si cogitare desernia casione. Eis fit cogitatio de principali obieciti, mortale erit petaeae si per rationem superius se iam.Si vero sit de cogitatione, tunc non semper est mortale, sed veniale. 'gcum quis sola cogitasione
317쪽
talia cogitas, m delectatur de tali cogitatione. Quandoq; etiam non est peccatum, immo meritum; ut cum quis utiliter de huiusmodi cogitat, volens prςdicare, aut di tutare: talis enim non videtur deleElari de peccato sed bene de rationibus ab eo excogitatis contra peccatum ;Ab quo siensiu currit argumentum primum formatum . Ad illud de delectatione in matrimonio dicitur; quod delectario, vel Ut ordinata, vel inordinata: si primo modo, quia est circa illud, quod habet, hinc mortale non estpeccatum: at sis cundo modo,ut in fornicationis a lupatet, aliter dici debet. Agmmentum ita , primo modo conceditur; at secundo modo non. Quomodo argumentum in ovosium non negatur. Et bςc depuliciis.
IAM VERO AD PROPOSITUM, ET C. Distinctio XXV. Lectio LXXXXVIII. H a ' i in t nere delibera loquuti siumus aristrio , ut
habet in ovus in generati inueniri. Consequenter nunc de eodem, ut in quibusdam inuenitur, in steriali agendum ; ubi decem proponuntur, in quae prsens usurpatur distin- filo. In conclusioncm primo: In probatione ecundo: In illarum
tertio: In unum notandum quarto: In unum dubium quinto: In unum corrotaria exto: In alterum notandum septimo: In pr positionem octauo : In qu situm cum diuersis opinionibus unum, una cum determinatione nono . Deniq; in conclusionem cum probatione decimo. Quotum adprimum. Hςc sit conclusio. Liberuarbitrium,
318쪽
arbitrium, quod solum est re steli uturorum contingentium in viatoribus aliter in Deo, aliter in Angelis, m aliter in hominibus est. Hanc volens secundo probare Magister conclusionem loco, docet, quo modo a Philosophis fit definitum liberum arbitrium; ij enim liberum arbitrium liberum esse de voluntate iudicium diaxerunt; eo qaia libere queat moueri ad hoc,vel ad aliud. Non ergo videtur arbitri, libertas attendenda rseectu prsentium, ampr teritorum; quoniam pinentia, atq; prperita iam Iuni determina ta, nec voluntatis nostraefacultati sunt ubiecta. Solum ergo rest Aufuturorum contingentium, qua humanasiubsunt potestati, libertim debet arbitrium ponderari. Hinc tertio uenit illatum appon dum loco delibero arbitrio; quod di militer in Deo est in nobis, ct in Angelis beatis; nam in Deo oino liberrarbitrium ponitur Ueruitute peccath in Angelis uero beatis confirmata pergratiam, in nobis aut, ut e nexibile in bonum,uel in malum. Ex his quarto loco accedit notandu, de quadruplici libertate, quae dicitur fulse in homine iuxta flatum quadruplicem; in statu enim innocentiae primo fuit' dicitur libertas, quapoterat peccare, m non peccare. Inflatu vero beatitudinis,seu patriae, in eo erat libertas,qua nullo modo poterat peccare. Inflatu deinde via post peccatum ante roparationem , libertatem habuit, qua non potuit non peccare, etiam mortaliter. In statu deinde post peccatum, post reparationem ante gloriam dicitur habere libertatem, qua non potest nopeccare eteni aliter. Penes ergo hunc quadruplicem statum libertas P
druplex consideranda s. Ex vis quinto dubitatur locosic, Homo potest peccare mortaliter post peccatum, σpost reparatione ante
319쪽
gloriae statum, non itaq; Maxstri prius dictum vidi tur esse agmmendum. Antecedens patet, quia homo potcntiam ad opposita exia sentem habet: igitur peccare potest; π ita patet intentum. Vera quia solutio exiciis satis patet , iccirco breuitatis causa dimittatur ad sextum oratio nostra dirigatur, ubi coi rotarium tale pomtur. Liberium arbitrium,de quo hucusq; Terba fecimus, per peccatum vulnera: u en, m expoliatum; quo ad naturalia dicitur vulneratum, expoliatum vero, quo ad gratuita a qua duosne gratia homo nequit reparare: nec id mirum ; nam ut homo se ipsium
interficiens per si ipsium, ut vita priuatum, ad resurretitione vita deuenire no potest ic nec peccator gratia priuatus adlisum principium , re pectu amissorum ,sui ipsius productivum dici poterit fine virtute diuina: quare, cro. Expositis in hunc modsi expuncti se iterum aliud optimo notandum additur loco de triplici libertate : a coactione prima; quasemper fuit, oe in omni flatu in minibus manet. Altera libertas a miseria dicitur a quae in flatu innocentia liberum arbitrium habuit; m in statu beatitudinis, σgloriae habebit. Tertia libertas a peccatis, quae solum in hominibus viatoribus riperitur, qui secundum gratiam a culpis, siue peccatuliberantur. OEZauo post hςc venit apponenda talis proposito. Quamuis homosolo libero ar bitrio mediante nequeat per siperfecte in bonum,per se tamen ipso seu mediante potes in malum.
Hanc uolens probare Magister nono dubitat loco; Num in homine ad bonu ad malum faciendum, sit libertas arbitry.Circa hoc duae recitantur opiniones, quai u prima dicit, qdfla libertas arbitrij etiam nullo addito, hominem tiberum facit, ad bonum,uel
320쪽
ad malum operandum. Altera opinio tenet, quod non sola libertas arbitri, esciat, at mediante aliquo alio addito: ita quod, pronitas adpeccanda, libero addita arbitrio, ipsium ad malu moueat gratia
vero i apposita, ad bona moueat ipsum. His duabus opinionibus adductis, Magistri tandem determinatio exanimisententia, quae talis, ponenda est. Dicitur ergo utrunq; a libero arbitrio esse sic licet in bonumpos, in malum ; licet diuersimode. Nam in m tum posse hoc habet homo de se; in bonum vero,gratia mediante rsne qua in bonum, quis minime potest, nisi debiliter valde. An hoe sit verum, legite Magistrum, qui in textu, beati Aug. thoritate id totum confirmat. Superest decimo ponenda concluso, men danda : deinde noster claudetur sermo.Sit itaq; talis conclusio.In hominibus liberum arbitrium quodammodo per peccatum minutu; nam primo in suo statu homo ,sine di cultate, poterat moueri in bonam a quodpost peccatum minime potest, membrorum repugnate lege: eo quia per peccatum di ultatem recipit ad bonum, mpronitatem ad madum, quibus carebat ante peccatum. Nec etiam
naturae libertas, idest a coadtione, si cere videtur ad bonum perasciendum, si non adpigratia libertas, idest libertas a miseria, σapeccato: quare nullus, nisi a peccato liberatus, bona velle potest, neq; perficere bonum, nisi ratia a tente sit adiutus. Vnde dicebat Apostolus: Non est volentis, neq; currentis,sed Dei misi