장음표시 사용
301쪽
berationcm,sd dicitur eaprςueniens rideo corruptionisperpetui esse dicitur. Quantum adsecundum ; mortale peccatum deuiatio est a lege ςterna, vel naturali, vel quacunq; alia iuste posita, mmortale nuncupatur, quoniam p am ςternam meretur. Ventaleetero illud, quod damnationem minime ς ternam meretur. His ita
prςmissis, concluseo ponenda vcnit talis. Insensualitatesecundum se, nullumpotest esepeccatum, nec mortale, nec veniale; as ex negligentia rationis, bene veniale i poterit esse. Nunc ad rationes ataudias, vir londeamus, negandum est,uirtutem habere esse infensi litate, proprie loqvcndo de sensualitate; quia uirtus non es fine electione ;atsensualitatis motus electionemprςcedunt , nec norationis deliberationem, quare, παAd illud vero Philo hi diacitur,quod aliud est loqui de appetitus Utiuo,m aliud defensi litate: primo modo, intelligi debet Aristotilles, dum temperariam, sortitudine ponit in sensu, ides in appetitu sensiti ut obeditivisioni atsecundo modo, neqRaquam. Primum ergo argumentulaborat in Huiuoco. Ad secundum de obiectis dico, accidere posse
peccare mortaliter ex genere actus, non tamen se alitatis motus
propter hoc mortale peccatum dici debet, oe hoc propter siuam imperfectionem, quia deliberationem prmenit. Ad illud Aug. dicitur, quod dissimi peccatum mortale solum, quod nunquam committitur, nisi ex consense, vel negligenti uperiorispariis. Ei hπ de primo dubio satis. Accedit alterum, dum quςritur. An moro a d lectatio, quam quis dicitur habere cogitando de peccato mortali, peccatu mortale sit. Mihisane, quod no, videtur, nam ego cogito de adulterio,vt adultero; rgrehenda in cocione, nec hoc faciendspecta:
302쪽
pecco: igitur, sc. Pi perea in a tu matrimonij datur delectatio, nec ob ιd ibi mortale peccatum: quare, σc. In cotrarium dicetis vos: cur ergo homines damnantur pro delectatione peccatorii quae
ipsi comittunt,m alias tam serunt ' videtur ergo, quod deleritatio mor osa fit mortale peccatum. Pro determinatione huius qusti
scire debeίis, quod quemadmodum duplex datur apprehensis, ita duplex deleritatio: quςdam enim simplex est , m est hπ obiecti solum in. g. cum quis cogitat de furnicatione: altera dicitur resis , q in astu sic est duplex dele latio bos duos consequens astus, duplici; huic corress ondens apprehensioni; tunc dicendum, quod quando moris deleritatio simplicem sequitur cogitationis a tum
de fornicatione, vel alio peccato mortali, semper es mortale, ratio ast natur; quia omnis complacentia voluntatis deliberati in aliquod mortale peccatum, mortale est; at delectatio morosa' se habet: ergo. etiam complacentia dele lationis, quia est morosa , voco enim morosam delediationem, quae siupponit deliboratione dire die, vel iniuretile. Datur etiam complacentia in a tum,
scilicet peccati mortalis, quia in illud solum fertur voluntas per δε- le tationem,quod apprehensium est per rationem. Deledlatio vero adlumsequens ri 'exum de duobus, ut norunt periti, esse pol Putoe cogitatio, scilicet de principali obiecto, puta de fornicatione, ecundario scilicet de cogitatione, quae duo se habent obieEliae ad actum riflexum. U.g. cum aliquis cogitat si cogitare deserniacatione. Et si fit cogitatio de principali obiedio, mortale erit petaeatu per rationem superius falliam.Si vero sit de cogitatione, tunc nonsemper est mortale sed veniale. V.g. cum qui ola cogitatione S tuba
303쪽
talia cogi non stpmodi cogdetur deleElari deprecatosed bene de rationibus ab eo excogitatu contra peccatum oub quo sensu currit argumentum primum for- muttim. Ad illud de delectatione in matrimonio dicitur; quod delectatio, vel est ordinata, vel inordinata:siprimo modo, quia est circa illud, quod habet, hinc mortale non estpeccatum: visist-cundo modo,ut in fornicationis astipatet, aliter dici debet. Argutamentum itast, primo modo conceditur; at secundo modo non. Quomodo argumentum in oppositum non negatur. Et hςc de pollicitis.
Distinctio XXV. Lectio LXXXXVIII. Hactenus in e nere delibero loquuti sumus aristrio, ut
habet in otaus in generati inueniri. Consequenter nunc
de eodem, ut in quibusdam inuenitur, in steriali agendum ; ubi decem proponuntur, in quae prsens usurparis disti Alio. In conclusionem primo: In probatione ecundo: In illarum
tertio: In unum notandum quarto: In unum dubium quinto: In unum corrotaria extor In alterum notandum septimo: In pr positionem octauo : In quςsitum cum diuersis opinionibus unum, una cum determinatione nono . Deniq; in conclusionem cum probatione decimo. Quantum adprimam. Hςc fu conclusio. Liberiuarbitrium,tat,m delectatur de tali cogitatione. Quandoq; etiam eccinum, Immo meritum; ut cum quis utiliter de talus
itat. volens predicare, aut disbutare: talis emtνΜ Dis et i
304쪽
arbitrium, quod solum est reJectu futurorum contingentium in viatoribus aliter in Deo, aliter in Angelis, m aliter in hominibus es. Hanc volens secundo probare Magister conclusionem loco, docet, quo modo a Philosophis fit defiatium liberum arbitrium; ij enim liberum arbitrium liberum esse de voluntate iudicium diaxerunt; eo qaia libere queat moueri ad hoc,vel ad aliud. Non ergo videtur arbitri, libertas attendenda r 'ecitu prsentium, autpr teritorum; quoniam prsentia, atq; prςterita iamsint determin ta, nec voluntatis nostra facultatisiunt ubieriti. Solum ergo rest Ela futurorum contingentium, qua humanae siubsunt potestati, libertim debet arbitrium ponderari. Hinc tertio uenit illatum appon dum loco de libero arbitrio; quod di militer in Deo es in nobis, ct in Angelis beatis; nam in Deo o7no liberrarbitrium ponitur Ueruitutepeccath in Angelis uero beatis confirmat uper gratiam, in nobis aut, ut est flexibile in bonum,uel in malum. Ex his quarto loco accedit notandu, de quadruplici libertate, quae dicitur fuisse in homine iuxta flatum quadruplicem; in statu enim innocentiae primosuisse dicitur libertas, qua poterat peccare, e P non peccare. Inflatu vero beatitudinis,seu patriae, in eo erat libertas,qua nullo modo poterat peccare. Inflatu deinde via post peccatum ante roparationem , libertatem habuit, qua non potuit non peccare, etiam mortaliter. In statu deinde post peccatum,'post reparationem ante gloriam dicitur habere libertatem, qua non potest no peccare eteni aliter. Penes ergo hunc quadruplicem statum libertas quadruplex consideranda est. Ex vis quinto dubitatur locosic, Homo
potest peccare mortaliter post peccatum, Most reparasione ante S a gloria
305쪽
iuentis naturam. Sic appetitus naturalis lapidis dicitur motus, vel inclinatio deosum. Secundus appetitus rationalis es, talis svoluntatis inclinatio ad bonum absolute. Tertius appetitus sensibilis est; m talis inclinatio , siue motus appetitus siensetiui, in rem Iab tali, vel tali consideras lane, puta vel quia est utilis, vel dolectabilis; ita quod appetitu ensitum inclinatur, vel fertur in a Lquid duplici ratione, prima est, quia illud, ad quod inclinatur, natura foueniens est , ut cibus, vel potus, m alia talusimodi corpori necesseria. Altera rario, quia illud sit coueniens Uri potentiae, ut color pulcher qui visiui delectabilis, c visui ad videndum c ueniens : ita de sono, re pectu auditus dicendum, oe . Ex quibus habet concludi in his tribus appetitibus quidam gradus; nam appetitus naturalis omnibus appetitibus inferior est; ratio assignatur; quia ab que apprehensione in aliquod sibi conueniens fertur:
rarionalis vero appetitus sit perior est sensibili, eo quia absolute femium in bonitatem rei: sin ius deinde appetitus superior en naturali ; qui ertur in aliqs mediante propria apprehensione scilicet
notitia flensti . Fige aut sensiualitas in primorum parentum tentatione diuersimode figurari dicitur secundu Aug. lib.h. de Trin. nam vir iste serpentem siensualitati comparauit, mulierem vera inferiori rationi, virum rationi superiori. Quantum adprimu. quia Serpens non tum ostendit, . proposuit mulieri peccatu vel pomu, zeru et inclinauit muliere in peccati a sentiet. Quantu ad si eundu, a Serpenti mulier acquievit,idest sensa litariseu tu ad
tertium, ga vir occasione Serpentis ad peccasu allicientis ratione
sua consensit E: hςc de pollicitis. Insequent ad alia accedemus.
306쪽
LECTIONEI LIB. SECUNDI. 163 DE SENS VALITATE, ET SENSIBILITATE
AD maiorem euidentiam eorum, quae dicta sint insupe
riori sermone a nobis tria aliam presentι maxima comsideratione digna perpendemus, quorum primum erit
Jectans ad diserentiam sensualitatis, siensibilitatis; Alterum, ad Lyeciessensualitatis duas; Tertium, Utimum, obedie tiam, quam ipsi rauioni, cui si ualitas subjcitur, reddit. Circa primum paucis dico est ualitatem, oe sensibilitatem inter se differre t genus, m Jecies ;fensibilitas enim ori viressensitium a prehendit, iam appreheη fuas deforis, quam deintus, quam etiam appetit iras. At senti alitas magis proprie illam tantum partem n minat,per quam animal mouetur in aliquod appetendum, vel smgiendum ; Ethςc de punEio primo. In altero consideranda venit sensiualitas, ut unapotentia, quae tamen in irascibilem, m concupi cibilem distingui habet: concupiscibilis uero potenti restiua illa, quasibi conuenientis appetitiua est, oeprosicutiva, σ exc sequenti inconuenientis fugitiva. Habet ergo talis potentia P obi cto, qui ibi conueniens ad prosequendum, d onuenit ns ad fugiendum. Altera, ut irascibitis, impedientis expulsiva uis nuncupatur ; cuius obiectum arduum est, σ dissicile, ip sem repellendo. Harum autem, qua nobilior es Re pondetur, quod irrasibilis. gas defensatrix rat ioni magis a nis, magisq; lauda lis primo, quia is insurgit contra ea, quae impediunt conuenientia, quae ipsa R concu-
307쪽
concupiscibilis appetit. Secundo, quia ira Ob.lis es magis assis
rationi, vel magis rationabilis, quoniam volunIait, quam concupi
scibitis, proximior: cuetus ratio est, concupiscibilem pertian et proseqvi delectabile Mira cibius derelicto delectabili victoriam an tit, dolore consequitur: ergo. Tertio irasciabitis ost magis laudabilis, quam concupiscibilis,quodper eius oppo tum patet ; nam incontinens ira minus turpis, quam incontinens concupi sientia. Nunc videre seuperest tertio,quo modosensiualitas rationi subjciatur,m obediat ei: ut ergo motor inferior a siveriori ν uetur, m regulatur, ita sensiualitas habet a ratione, ut a siveriori regulari. In uper , ut euenit in corporibus cnestibus, ita in proposito; at ibi θ hera siverior m ouet inferiorem: ergo appetitus superior des uoluntas habet infriorem, puta sensitiuum mouere: tertio ut in exercitu, ita hic; at ibi progredi ad bellum,uel nongredi, totum ex ducis uoluntase d pendet; ita hic in nobis ocilicet exteriora membra, nec mouentur, nec quiescunt, nisi ad imperium eius, sit dominatur, videlicet ad rationis imperium, m voluntatis, qua membra inferiora retinere potest, ne perficiatur peccatum sensualitatis. Vnde sex fablati humanae naturale est moueri, secundum rationis regulam, oe voluntatis. Et hπ de pollicitis.
AN ACTUS, VEL HABITUS, SIVE ANIMAE
POTENTIA ILBERUM SIT ARBITRIVM.
Lectio LXXXXV. QV ita P am proposito inseruientia nostro in prsenti sermone proponemus. Quorum primam sc se habcbit:
308쪽
an liberum arbitrium, actus,vel habitus,sue animae potentia nuncupandam. Insuper. Num passiva potentia pure tab liberri cssep ssit. Circa prima audeo fateri, liberum a uitrium habitum esse, nam quo modo redditur facili potentia ad aestum , nsip r habitum ' liberum itaq; ut bitrium, quo iI habitus dicendum.
solum habitum liberum esse arbitrium censeo, verum etiam actumsomnem enim voluntatis acitum aliquis rationis actus prςcedere
dicitur: si P: ergo deliberatio, cousoq. deliberationis;qui acias Irimisunt liberi, minime in potestate nostra erunt, nisi alijs m drantibus actibus: liberii ergo arbitrium actus videtur posse dici. Ex alio latere, totum secundum rei veritatem opposiam videtur esse dicendum; omnium enim actatim nostrorum, qui in potestate nostra ponuntur, principium libera voluntas dicitur, non actus: igitur, eisc. Pro determinatione igitur huius discultatis, velim unum supponaris i libcru ciboet arbitrium nequaquam habitu, vi lactum isse,sd bcne principium omnium actuum liberoi si: quonante, arxumenta formata de faciti ruent ; π maxime primum, hac distinctioneprςmissa de facilitate, qua duplex est: una, quam ponit habitus circa iocilis,de qua in pronti no est sermo: altera mero est facilitas intellectus,involuntatis in acceptando, vel res uendo: primo modo,argumentum currit; at secundo modo, non: Ad secundum argumentum, major negassur, σ ratio ossi natur ;quoniam Iam conclusio deliberationis, quam deliberatio in nostra Acuntur essepotestat eper nudas potentias, m no per aliquos actis d hoc se habentes in ratione principi' activi ;sic argumentum ex supposito falso redditur nullum, π remanet oberum arbitrium,
309쪽
anima potentiam se nuncupandum. Num vero potentia parepassiua libera se queat libertate arbiti ' hoc secundo loco Lbet inmquiri. Mihi lanepars a firmatis ustinenda videtur: ut enim diacunt P, sici, potentia passuae conditio ense ad utrumlibet hibere; at liberum arbitri sine habet: igitur potentia videtur δε-bere dici pure passisa. I Uuper, ut materia adformas, ita liberum arbitrium ad actus ; at illapassive se habet: igitur, σ liberum ambitrium ad actus uos. In oppositum se habet D. Aug. de lib. arb. liba. ubi aperte fatetur: nos active, quatum ad bonum,uel malum, quod facimus , concuti rere: quare, me. Pro re 'onsione duopr
notanda erunt; primum est, quod qusio ista intellaenda est non de libertate absoluta, at de libertare arbitrij , ut magis patebit in subsequentibus, quando agemus de disserentia libertatis ab lutae, Sin libertatis liberi arbitrj: b c enim dissertini; quia libertas asi solute capta, in plus se haἴet, libertas arbitrj: nam illa in omni
creatura inuenitur intellectuali; b c aut in creatura,quae in actum
porcasuum, . oppositum. Alteram in ordine secundum pr nota- dum re picit actus, qui siunt in duplici d crimine, quidam enim imperati duuntur a voluntate, V g. vi currere, ut Miscare, ut manum mouere ad bonum: eliciti vero sunt i deliberare, siue dotiberatio , m deliberationis conclusio, nec non voluntatis electio. PIs itapositis, qusio no debet intelligi de actibus imperari libemtate arbitrij; asecundo modosic. Sed dicetis, cur non primo m do ' Reston detur ad hoc a quia tales actus fiunt potentiae passi ,σreceptiua in potentijs organicis, m sensitivis. Intelligatur itaques sio de illa libertate necessitatem, . coactionem exclud te. Nunc
310쪽
Nasic ad argumenta accedo, σ ad primum, maiorem sic expono; quod conditio potentiae prima, si habeat ad virumhbet, quae comistio ea non valentis asiquid agere adsicia determinatione: modo Iberum arbitrium, siue libera voluntas in recipiendo, licet passi dicatur; in eliciendo tamen actumq; sivum ducendo, no passiua, sed activa est: quare non mere passiua,ut somniarunt quidam. Ad illud, de materia ue Resstondetur: currere quidem argumentum, quantum ad reciperes quantum ad agere neutiquam; ut ergo materia inpotentia adformas, ita liberiι arbitrium. Disseruint 2einde in hoc, quia non concurrit active materia ad formas, at liberum arbitrium ad actus fossae; ideo, quid circa materiam hanc tenendumst, patet hispaucis.
intelligendi εLectio LXXXXVI. I uiram duo alia hodierna die non magno verioru apparatus Nobibssimi Auditores qua, quanta vobis utilitati utura,
intelligetis. Primo ergo dubitatur,penes quem actum in nobis libertas maior esse dicatur: an volendi, aut intelligendi. Insuper, Num ratio superior, m inferiori, de quibus egimus upra, una tantum fi potentia, vel duae. Quo ad primum dicitur, quod voluntas , cuius est eligere ; cum itaq; electi it voluntatis non intelle tus, iccirco libertas major,lenes hunc actum,quam intelligendi