장음표시 사용
331쪽
σistud habito fine manet cum fine, ut in propsio: primo mosso
ratio currit ; at secundo modo minime. Sed dicetis: Angeli beati malum ncqueunt eligere, nec damnati bonum; non ergo in illis liberum uidetur pseponi arbitrium. Ad hoc dicitur, quod liberi arbiti lymitis P hocstatu poterat Angelu conuenire inprimo illo satu, at modo non , nisi quantu ad Eedlione boni. In Angelis ergo liberii quide bonis ponitur arbitrium, at confirmatum, . in malis Dibier: quare id dictau circa Pposita, claru,σ mansssi est.
AN HOMO LIBERUM HABEAT ARBITRIVMὶ
Lectio CHI. TErtio, ordine ut procedamus, Num homo liberum habeat
arbitrium sic, π non, docebimus. Quantum ergo attinet ad partem sermarisa, rationes extant octo, quarsi prima EGLvx.ubi dicitur, Deus ab initio constituit hominem retia quis eum in manu confiij sui , osa. i. In potestate liberi arb. ergo. Secundo habet homo intellectum: ergo, liberum arbitrium. Tertio ex distinctione sue triplici disserent ia agcntis, idem probari potest; nam agentium quoddam ex nihilo agit, non ex noeessitate, sed libera voluntate, ut Deus. Aliud agit ex aliquo, ut agens naturale. Tertio debet dari agens medium, ql nec ex nihilo, nec ex necestate agat; ut agentia sunt naturalia,qua ex necestate urit, cyc. Tale aut agens non ex nihilo, nec ex neeestate; sed ex arbitriν libertate, est homo; liberum ergo dicitur habere arbia trium. Quarto sic: in homine est ratio, m voluntas, qua duo c
332쪽
eurrunt adfinitionem liberi arbitrij, ut ait D. g.ergo homo hibet , me. Quinto authoritate Philos hi in ui. Et hic. idem probo, nam inquit ipse, quod consilium non est, nis eorum, quae Νηt in nobis, Mest aetuum, qui sunt in nostra potestate, at homines insis actibus consiliantur, m hoc per liberum arbitrium: ergo. Semo ex legum constitutione idem confirmo; nam prςcepta, mpria bitiones non di beni fieri, nisi ei, qui potes acere, σ non facere, in homine ergo ea liberum arbitrium, quia ei talia dantur prςω-pta , σc. Septimo hoc idem probo expunitione, velprmiatione sic : nullus debet puniri, vel prς ari , de eo, vel pro eo, quod in
sua nonfit potestate; at homo iuste a Deo punitur, σpro u bonis
operibusprςmiatur: ergo homo bideturpo se operari, oe' non operari: quare liberi est arbitrij Demum exsufficienti diuisione idem suadeo*: humanorum adluam est aliquam ast nare, σ causim dare, at talis causa non potest dici Deus, ut prima, oe immediata, quia semper a ius humani essent boni: nec est ponenda necessitas
horum tuum; quia semper eodem modo fierent; quod in humanis adtibus euenire minime videmus; nec posumus assignare causamfatum. esellarum dis=ψῖioncm ; quia tunc humanos actus ex necessitate euenire oporteret , nec casus, nec fortuna humanor si actuum causa dici di bent ; quia huiusimodi ramo, m prςter intentione euenirent: homo ergo liber debet poni ad ennamata incommoda evitanda ; Et bςc pro primo punLL. In altero rationes in oppositam partem extant octo,quatrum prima sic: quod non mouet, nisisit motu, quo modo liberi arbitri, erit ' at mens humana, nisi si mota a Deo, non operatur: ergo. Reθοndetur ad hoc duobus T modis,
333쪽
mods, primo fio ; quod licet Deus mentem humanam moveat. non ob id eius libertatem tollit. Secundo sic, quod Deus ut calfprima mouet,non V sichnda. Instatvrsecundo. Homo non esisvorum a i um d minus, vel operum: ergo non is l. bori affin θ: asis impium pater aut ho= itate Hieremiae A.Non est hc minis uia eius; nec uira est ut ambulet, in dirigat gi essus si os: igitur homo ron
est, s c R θ detur ad hoc; quod in hominis opore duo inuenialimur , unum respicit eis bonem; alterum executionem: primo
modo homo librr dicitur ,set undo modo Hieremia authoritas intelligι debet, non primo; cor ita ruis ratio; eligere ergo est ipsius hominιs, at executio elicitionis non es emper in hominis potestare, sed in diuina prouidentia gubcrnante propositum hominis; quia ergo homo quandoq; impediri potin ab executione uoi si actuum, a fine ; hinc quam si ad hoc liber dici d. bet minime, at restestuele fit lanis, qua ψὶ iudicium de agendis, tunc sie. Arguitur icrtio, qua in nostra potestate non sisint, per huiusmodi liberi non sumus appellandi; at merita sic si habent, non enim in nostra potestate
sunt: ergo. Ad boc duobus rcθondetur modis: primo, quod libera moluntas nostra, siue liberum a burium non se extendit adsive raturalia ,sed ad Mattiratia: illa enim natura facultate excedunt,hςc nequaquam. Secundo sic, bcci homo ad opera meritoria non se extendat, sine gratia,'charitate, non ob id derogat hoc libemtati arbit ij. Quarto instatur ab aduefa)ijs dicentibus edat i mutitos gratiam non habentes: quare tales librae bonum minime poterunt arere: ere', oec. R Pondetur ad hoc,quod qui non habini gratiam, adhuc bonam eligi re possuntded non mcritot ium ; nec id propterea
334쪽
propterea libertati derogat; aliter restondetur, quod homo valet se ad gratiam pr parare c extra libertatem arbitri, omnino non isse dicetur. Quintosis arguitur: quicquid Deus pi sciuit euenire illud necesse est, quia Dei prscienti ulli non pol est;D , ergo homo adpr-AIta bona, vel mala liberum arbitrium non h. bet. Ad hoc dici potest, quod ex Dei prescientia non potest cocu d quod actus η ii Unt nec sarij necessitate absoluta, qua dicitur
necessitas consequentis ; sed necessitate conditionata, quae dicitur necessitas conuenientiae, ut patet per Boethium in fine de confit. Sexto arguitur: homo habet nece talem reqectu peccatorum: ergo non libertatem: antecedens est Aug. dicentis: necesse esse hominem peccare post peccatur ergo. Re*ondetur ad hoc dupliciter; cr primo sic; quod post peccatum homo dicitur habere necesse peccare, idest habere peccatum, no quia necesssctur damnatiliter post peccatum iterum peccare. Vel dicatis secundo, quod post peccatum homo dicatur habere necessitatem ad peccandum ante reparationem ratenus existens in mortali, diu nequeas vitare, quin
peccet, σ hςc fuit quorondam opinio. Alij aliter dicunt, qJ exia sens in mortali, omnepost peccatum mortale homo vitare; licet non possit se ipso vitare, quinfit sub peccato, m itas uatur libemtas arbitrij. Septimo arguunt quidamso, dicentes seruitus libem tali opponitur, at qui facit peccatum seruus est peccati: non ergo, me. Restondetur, quod eruitus ista duobus consilleratur modis rvno modo, quantum ad coactionem ; alio modo, quantum ad inclia nationem: primo modo negatur, sicando modo conccditur; P
335쪽
it dicit defectu naturalis virtutis prae si objcit peccato.OctauJ, G ultimo sic arguitur: Decuit diuinam bonitatem , ut creaIura fiblimissimam optime collocaret , at optime collocatum est, quod immobiliter optimo o h et: Titur dec uit , ut rationabs creatura fine libero a, bitrio sit ret. Ad hoc bifariam respondeo ;Φprimo sic; quod quamuis rationalis creaturasit metior Deo adhςreret immobiliter; tamen illa bona est quae Deo adhςrere potest , noadhςi ere ;υ ιta melius ιst uniuersium, ibi Utraq; creatura inueritur, quamsi altera Iantum inueniretur; Et hςc est D. Aug. r st insibin Ib debb. arb. Secundo ad mentem D.Greg. Nicent, Dama em dicitur impossibile esse, ahquam creaturam voluntate immobib adbςrentem per naturam Deo inueniri ratio assignatur, quia cu de ni Asit producta, brubilis est, si tamen daretur aliqua immobiliter adh ens creatura Deo, non propter bor, libero priuaretur arbitrio; quia Deo adhςrendo multa facereposis' non facere: Et hςc de pollicitis duobus paucasio siciant.
Lectio Cil II. AD ma orem euidentiam prςdictorum supposito, quod in
Deo, in Avelis, m hominibus sit liberum arbitrium, ut superius /st probatum; cluse factu rere posci; utrum liberum arbitrium fiu ςqualiter in eis: iccirco in Deo nobilius, σEcVectius, quam in Angelis, m hominibus hodierna die inueniri docibimus:
336쪽
docebimus junonentes illa tria, quae ιberum vir stria uno nit: naturam primo; vim cognitimam secundo; m volitivam tertio, quae tria in Deo sunt perfeZtius, suam in Angelis, im hominibu/: ergo. Patet; quia natura diuina increata est, oe e Uuum esse, σsua bonitas. Unde in eo non potest esse desedius aliquis, nec comruptibilitatis , quia non est ex nihilo, ideo nec in nihil terribilis rquare, π . Infler, natura intellecitualis in Deo perfectior: igitur QTertio, liberum arbitrium supponit virtutem volitivam quae persedhor in Deo est, quia ad bonum se habet tantum, non ad culpae malum ; quoniam impeccabilis est: igitur nobilius, a persea Elius in Deo liberum debet poni arbitrium, quam in Angelis, hominibus. Num υerofecta comparatione inter Angelum, ho- min perfectius fit in Angelo, quam in bomine, dicam hac infracunda parte : certum enim est,hberum arbitri ni facultatem esse intelle tus, σ voluntatis, at duo bςc in Angelosiunt pcrfestius: quam in homine: ergo. Quantam ad primum patet; nam hom, umbraticam cognitionem habet veritatis cum discursu: ideo ei a cidit dubitatio; at in Angelopereditori modo est veritatis simplex notitia absq; dscursims inquis Ane: ergo, me. Nec miris, salueis dubitatio, aut d buum vi discernendo, mel iudicasso no inuenitur: ideo Angeli prompta habent elerit ox. e liberi arb.homo verῖ in eligendo dissiculiare patitur,m hoc pp incera itu aene, . dobLtatione: medium itaq; locu Angeli liber si arbitri tenet inter Deu, in homine; quoniam ergo natura intille fas in Angelo, M GL
1as i festior, ii in homine; In sp, a facilior ad bona; hinc in Augelo es citus, in bomine liber u arbitr. est ponendit. Et h satis.
337쪽
α IO. PAVLI PALANTERII AD QUOS A CTVS LIBERUM SE EG
Lectio CV. Irca liberum a bitrium adhue autumo esse rosiderandum, , quorum sit subiective, vel lective. Deinde, num cogi pessit. Quantum ad primum, quia liberum arbitrium sfacultas raetionis, σ uoluntat is, ideo audeo dicere, quod se ad Oriatius humanos liberum arbitrium extendat: Damascenus enimiis i. dixit, quod liberum arbitrium appetit, vult , inquirit, at Mescrutatur, iudicat, dii onit, eligit, impetum facit, agit, m oper Wr in his, quasiunt secundum naturam, oes ergo actus humani adhberum Jectant ambitrium. Confirmari hoc pose videtur; Dia actus aliquissolet attribui potentiae, velut elicit, etet vi imperat actum ipsium. At eri actus humani hoc modo considerari ascribi possunt voluntati: ergo. Vcrum quia actus quida siunt interiores, CP exteriores quidam, penes quos liber u dic edum est arbitrium 'Re pondetur, quod principaliter,m primo, milectu actuum imi rariorum G s sicundario, re 'ectu actuum emeriorum , ut ab inmterioribus isti exteriores Pueniunt. Vnde illi impediri nequeunt et se natura, at extreiores sic; quia a virtute motiva actus tales exteriores Pueniunt corporali: quo modo no videtur esse libertas
re 'ectu horum actuum sita illo tamen siense Job quo alias loquuti siumus. At forte quis P et dicendo: bbcnter sciremus: an libera voluntas cogi queat:pro colas intellectu, siciendtim est: dari vim tutem quandam anima, qua cogitur ex subiecto: νςdam uero ex
338쪽
obiecti; m qu a nec a siubieriti, nec ab obiecto, V g. Oes animae vires, qua coguntur a sublatio, dicuntur esse potentiae festiua quae, quia organis a lixae, a subiecto compelluntur, m hoc quia sine orgariis operationes habere nequeunt. Vnde organis compulsis, virtutes ipse compelluntur, ac prohibentur ab earum ambus vis lenter extortis. Altera potentia, quae ubiecto non copellitur, quia organo non ast a d obiecito tamen sicut intelle ius compelli posse dicitur, diὐm τι demonstrationis cogitur. Virtus vero, qua nec a subiecto , nee ab obiecto cogitur, ipsa est voluntas, nec id mirum, quia quantumcunq; ostendatur ei aliquid esse bonum; illud eligere tamen, vel non eligere, reminet in si potectate. At dicetis: cisas obiecto cogitur,m non voluntas; at hoc dicitur,sa intellectus obiectum, verum est, oe voluntatis obiectum, bonum;Φverum aliquod dari pol, in quo nulla falsitatis apparentia admisceripa, ut in dignitatibus patet, binc fit, quo ubterfugere nequeat, quin illi veritati assentiat, σ quiescat. Oppositum dicito de falso intellectui proposito, eadem enim viae' a Thebis ad Athenas, σetice versa. At dicetis: nonne similiter hoc euenireposset in v luntate, cui totaliter bonum reproentetur ' dico, quod non; nam quatumcunq; id, quod ad finem ordinatur vltimum, semdatur bonum, vel malum, semper uoluntaspotest ac serere, vel fugere in contrarium ratione alterius, quod in ipsa est. Cogi itaq; minia , mepotest, ut ex didiispatet.
339쪽
196 IO. PAVLI PALANTERII rQUOD LIBERUM ARBlTRiVM POTEST
' R o maiori notitia prccedentium hodierna die duo maxi-: v crat ione digna percurram, edoch ndo primo: lia, berum m burium inclinari, immutari, determinariq; ad
ah quid volendum posse. Pr po ea: per peccatom dcbilitatum esse. suo ad primum, quod cilicet libertim arbiti iam inclinaripossit, nu ii dubrum apparet; nam propter aliquas ob flositiones, vel b bitus, ex auibus pronius efficitur ad eligerdum alteram partem, inlcrum arι inclinari ad aliquid volcndhm, vel agendum dicitur. potist insiuper voltintas immutari, vel a se ipsa,vel ab obucto, et ela Deo. Pr imo,a si ipsa mutatur,cum m do volt una, modo aliud. Vnde D. Aug. lib. ii ii de lib. arb. iuxtaprincipium sic ait: Nihil tam in nostra potestate, quam ipsa uoluntas; in subdit: uoluntas uitur nosti a. nec uoluntas esset, nisiin nostrapotcstare esset. Delmae ub ob. ecto uoluntas mutari dicitur, sicudum obit Ectorum diuerasitatem,qua biper cognitionem reprsentantur; m talis mutarios in ea occasionabier ab ab qua creatura reprσntate oblectum. TertiaMutatur noluntas a Laco primo, eam moliendo d no imprimindo, inquaηtum sicilicet uoluntatem mouet ad a 'quid uolen dum: Aliquando etiam imprimeηdo, quando gratiam viatoribus
inscindit, uel gloria firmam perfectiori modo, ut in beatis. Num miro determinari post ipsa uoluntas, audite:pcoibile extim ,st MI, semini a liuod bonum ιMedium, ad quod uolendum termina-
340쪽
ιὰ ur φ a uoluntas, licet non de necessitate, cum aliter uellep ssit. Explanato iam primo puncto, alterum seu equitur, TAbbi ramarbitrium post peccatum debilitarum declaratur nam quod ante Ieccatum sibi ile erat; post peccatum ine di si ultate inpi gnanon potes; debilitatum ergo in modo ist, at no Matum. Hisitaq; paucis, quid ad pro a di ita tenredum sit, patet w1bis. Ins quenti de libertate arbit dam aba addemus, m statim ad quotiones de more nostro , ex dictis Magnira sent. emanantes, accedemus. hinc in tam uis.
Lectio CVlL SP culabimur in 'senti nostro sermone, primo. Num utile,c rationabile fuerit, quod Deus homini liberum da, et aris bitrium. Mihi ne videtur esse aecedum, quodsic;m hoc propter calfas quatuor. Prima est, propter et niuerssi decorem; o enim natura crevia a Deo bona, at natura uoluntatis libera, esthat nodi: igitur, oec. Uuper ob liberi arbitris commendatione; nam OB rationalis creatura , cum libero uoluntatis siuae arbitrio si maneas in rucndo summo bono, m incommutabili, Procul dubio laudanda est: quare, me. Tertiὸ propter Dei laudem; nam si rationalis creatura laudatur, quia facta: multo maxis laudandis erit Deus, qlii'Olem in eis produxit. uario rationabile fuit, liberum iriri homini arbutram,ut is contra aera potum euitanis.