장음표시 사용
341쪽
filicet vitium,si haberet; indeq; in honorem Dei laudaretur. At dicetis: libenter sciremus, propter quid Deus hominem liberum facere voluerit: cui discultati defacili erit re*onderes dixeriamus Ppter quinq; rationes. Prima es manifestatio diuinaepotemtia ; υoluit enim Deus homini ostendere, quodsi Une e actus non fuerat, ita nesne eo persistere poterat: ut igitur homo istu
retur D um Ois potentiae causativum, o conseruatiuum ,sibi liberum dare voluit arbitrium. Altera ratio est dissim sapientia manifestatio, quae ex tribus ostenditur,primo, ex ordine maloru cum bonis; secundo, ex ordine virtutis ad adium a tertio, ex compar tione meriti ad prςmium: nemo enim coronari dignus est, nisiqui
legitime certauerit. Tertia ratio principalis fuit manifestatio diuina misericordiae,qua potis e manifestata est, cum unigenitum suum tradidit pro serui liberatione. Quarta ratio diuinae iustitiae manifestatis; quae prςcipue dicitur manifestari in hoc, quia tribuit inicuiq; secundum opera sua; scilicet bonis bona tribuendo, σmalis Nerna pςna eos puniendo. Quinta ratio dicitur augument tis gloria beatorum ; nam homini gloriosus est in vertibilitate ad malum condito quodammodo ex meritis gloriam obtinere, quam in invertibibtate conditum fuisse. His ergo quinq; rationibus, b mini dedit liberum arbitrium Deus. Et hπ pro primosi L. In altero ad maiorem notitiam presictorum erit notandum, quadruplicem dari libertatem scilicet peruersam, vanam, vera , σplenam. Libertas peruersa aeritur illa, quando quis ad peccandum libi'rtate abutitur; vana libertas temporalis, siue carnalis dicitur; unde qui peccas in mundo eruus es peccati.Tertia libertas uera,
342쪽
stirituabs, quae cn Vatia libertas, sicilicet criminibus carere. suinta libet ias ple/.a, atq; perfecta Mortae r u cupatur; qliae critin patris,dc qua Apsolus ad Arum .itu. ait. Ipsa creatio a liber ktur a siruitute corruptionis in libertatem fit larum Dei; m hoe erat, quia nihil ibi erit ad madum inclinans, nihil opprimens. Nam ibi cst a culpa, ape na erit libertas: ad quam sexit nos deueniare benedicitus Deus, Amen.
RESPECTU EORUM QI AE , tendunt ad finem, &c. xl.
nem qu sita quatuor excitare quorum duo in prsenti firmi ne nostro enodaturi Num liberum ambitrium tam- tum dici debeat re pectu eorum, qua sunt ad finem, primo quςremus Insiuer: Num habeat inpresseisintelles tu concedi tantum. Mantum ad primum, pro parte negativa flent quidam sic agmmentari. Finis electio diripot est: ergo liberum arbitrium non ta- tum eorum vidcbitur esse,quae uni adfinem; quod elicti nil esse possit, audite: nam Aetho importat pi Dcceptionem unius, rest ctu alterius; at scut eorum, qua sunt adfinem, unum alteri potest prςacccptari: ira etiam diuisram finium: igitur Acriti nis ese potest sicut eoru, qua s2nt adfinem. In contrarium tamense habet illud Philosophi iii. Eihic. dicentis: voluntatem esse fin- ,
343쪽
rorum, quasunt adfinem, electonem: quarepro determinatione huius Psionis, tria pi ςmittenda,ex quibus veritas patcbit. Priamum l:beram riss icit arbitrium,flue electione, quae liberi arbitrijacius est,m eorum tantum dicitur esse,quasiunt ad finem, nec Tn- qaam videtur esse finis ipsius ,sub ratione finis: alterum confidαν- dum est ; quod non est oiam eorum, quae sunt adfin- ,sed e ra tum, quae vel siunt, vel eligenti possibilia estimantur. Tertium es, quod est tantum nostrorum actuum, vel aliorum, ut tamen subactusa ostros cadunt. His ita prςmissis, nunc de facili ad argumentum poterit re ponderi ,si dixerimus, electione uide meritopi Dcceptationis unius, re pectu alterius, niscupanda essesne non sib ration nis ; at Fb ordinatione ad ulteriorem finem. Imsper, Ad argumentum in oppositi si potest dici: voluntat e quidem
Mon prςaccepta ur alteris vi,sed uilibet abfoiae coeptari r . Si vero unus alteri prςacceptetur,tanesubrationes nis nonsumitur;
at sib ordine ad ulteriorem finem ; ut patet de sanitate corporricν io mitate; re sic possunt cadere sub elestione, ut videre ea in hac prima questione. Post quam, altera in ordine sequitur, et biquςritur. Nam liberum arbiti iam in ilum intellectu habentibus. si ponendum. Mibi primo quidem allectu quod non, videtur esse
dicendum: nam bruta voluntarie agunto ergo, in his, licet intellectu careant, videtur esse liberum arbitrium: anteced/ns es rhm es per Philosophum,tertio Ethic.deindeprςacceptare znum
344쪽
LECTIONES LIB. SECUNDI. 3 et I
niciant alteram, experitntia id docet; non ergo ibet u n burium solum vid tur csse ponendum in habentibus intellictum, sta etiamniti brutis ipso carentibus. Ex alio latere, vi diximus siope ius, galiberum at bitrium cst, quo refle vivitur, m peccator; tua duo brutis couenire nequeunt: propterea nec libet u bab re arbitrium rsolum ergo in habentib-s intellectum, ut puta in Deo, in Angclis, CIT in hominibus, ut abunde diximus perius. unc ad argumenta accedo, m adprimum dico: uoluntatem bifariam accipi posse: uno modo stridie, alio modo larie. Argumentum hoc sicundo modo conceditur, at primo modo negatur, nam Philosophus loco citato dum dicit, bruta agere voluntarie, sumit voluntatem pro oreo, quo se θ onte, non per coactonem ab habente cognitionem cum deliberatione. Ad alteram, quod solet adduci de prς accepi tione unius post alterum, facile erit re stondere; contingit enim
hoc duobus fieri posse modis, vel exsimplici apprehensiore conu
nientis iue conuenientis ; τὰ ex collatione eorum ad finem. Si primo modo,concedo argumentum, nigo tamen, hoc liberi arbitrij esse munus ,sue ad liberum pertinere arbitrium , ut hoc fecundo nos loquimur in prsenti modo. Solum ergo liberum arbitrium in bubintibus intellestum est ponendum. Et Me de clusitis duobus a mepropositis. Alia duo in sequenti audietis ; interim v
lete, quia bςc sunt satis proli senti lectione.
345쪽
3OL IO. PAVLI PALANTERII NUM AEQUALITER IN QVIBUS EST
Lectio C IX. DE Ραμρr qVsionibus proponendis duae in hesterna
mea lectione sunt declarata: supersunt alia duae inpr senti manifesandae, quarum prima fine habebit. Nam
libera arbitrium ς qualiter inueniatur in ossus, in quibus ponitur. Altera erit. Num cogi post Circa primam, partem defendentes assismativam dicimus, quod fice nec id mirum, quia libertas immunis a coacitione est, oe squaliter in babus es: igitur, me. D inde Bernar. debb.arb.dicit, Quod arbitrij libertas cundiispari
ter ratione mentibus competit, nec magis, nec minus admittit,nec
magis in bonis est,quam in malis a squaliter ergo, in quibus inueniatur. Vnum quia siverius declarata bis aduersari videntur, quia liberum arbitr. est facultas rationis, m voluntatis, qua facultas maior,m potior in Deo est,qua in Angelis, O hominibus: quare, c. non squaliter in o7bus. Pro re 'onsione, ac ali iti deteraminatione notandum est; quod oe liberum dicitur lilerum ab alia quo,m ad aliquid, m penes hoc libertas arbitrij dupliciter habet confiderari,u per comparationem ad aliud, a quo sticitur liberu,
velper c arationem ad illud, in quo est,uel ad quod est lib. a1 b. illud aut a quo dici solet voluntas libera, coadtio est, quae duplex est: simplex una, oe absoluta altera, qua impulsio, vel impedim tum vocatur. Alia secundum quid, quae oe ipsa impulso dicitur; illud aut, in quo, id ad quod aliquid liberu dicitur, est eius aestus;
346쪽
qui duplex est filicet elicitus imperatus. Hissuppositis opem te , tar libere tenendum: lib. a1 b. Hualiter non inueniriis onus, H in Deope fectius, quam in Angelis , in homin bus. I veris Avelis, quam in nobis: nec mirum. quia Dei voluntas a nullo impediri potest; nec Angelorum a causa creata; at nostra quisse, ideo, oec. Nunc ad argumenta venio, σ ad primtim dico: intelligendum isse de immunitate a coactone in univocis s at in quia
uocis nego. Ad illud Bernar. de lib. arb. restondetur, qJ AD 'b tur de libero ambsolum existente iU hominibus, ut ex illius dictis colli itur,oita nil contra nos. Enodata paucis prima qμ6bone verbis; alte subsequitur, ubi quςritur. Num voluntas cogibilis, siue cogi possit. Primo a , ctu, quodsic, mihi videtur epol enim
creatura corporaliter homin e cogere, ut patet de volente lapidem projcere: ergo multos magis Deus voluntatem hamanam cogere poterit, qui plus pol, quam creatura, qua valet, quantum ad actus corporales, impedire. Prperea videtur in infirmitatibus, m iu somno liber. posse impediri arb. ergo cogi lis ipsa uoluntas. At ἀ- cetis , omne coactum est violentum ,sed nullum uoluntarium vi lentum essepol est, quia hπ duo opponuntur: ergo. Pro intellectu huius dissit ultatis duo consideranda occurrunt,primum est circa coactionem, oe coactionis modam: Aterum resticit actus uol-tati, siue Lb r. arb. Quantum ad primum es ciendum, quod comctio,. violentia dis erunt; nam coactiosolum est in rebus animatis Pprie loquendo is coactione: uiolentia uero uniuersaliter tam in rebus animatis,quam in animatis, V.g. cum sursum lapisproj-citur, uiolentari dicitur,at Eprie non cos. Utrunq; insiperscilia
347쪽
ea tam violentia, quam coadiis dupliciter accipipol, Tno modo, ut dicit solum impedimentum ab a tu conuenienti, ad quem inest- natur; puta cum lapidi supponitur columna, dicitur violentari, qui ne descendat, impeditur. Alio modo,it dicit impulsionem adactum inclinationi repugnant e, ut in lapide siursum proieriti patet. Ex parte uoluntatissimiliter considerandum uenis: quod quidam datur a ius elicitus, ut uelle, uel eligere a quidam uero solum imperatus , ut sivit a tus potentiarum, quae 'ubjciuntur uoluntatis imperio, vi siunt apprehensiva, m moti . His suppositis, conclusio modo ponitur talis: uoluntas, quo ad assitus Absequet es ue -- peratos, impediri pol ed non cogi,quantum ad adlus elicitos, neq; quo ad eius intrinseca inclinatione. Nunc ad argumentu primum dicitur,ri creatura assius g de corporales impedire,ut subsequetes pol, no tamen inclinatione sc inproposito uoluntas,quo ad actus imperatos, impediri pol, at non, quo ad elicitos loquendo tamen in his de virtutesinita. Ad secundu de βmno,m infirmitate dicitur, qt facile liber. arb. impeditur ab adia sicundo; non ob id cogitur, quantum ad illam inclinationem primum aritum resspciente ; vel dicatis: hoc non persi ,sed per accidens euenire. Et h Uinis.
H ' in iis τ' fima sexta in ordine huius lib. ses
cundi, circa 1 vcrsaturi, cotinuationeprimo ponemus: deinde ad diuisone accedemus. Quantum ad primum svidetur
348쪽
videtur pose cum siverioribus in hunc modum cotinuari. Ex quo enim Magister verba fecit de tentatione, per quam homo cecili; nec non de libero arbitrio, per quo lare potuit; cossequenter nunc agendum venit de gratia , per quam stare debuit. Habita continuatione una cum intentione bis paucis verbis, de diuisione quidas turus, audite. Diuidi hςo distinctio potest insidia nouem. In coclusionem primo ; In probationem secundo; ta quorundam eris rorem tertio; In illatum quarto; In propositione quinto; Inprobationem sexto; In noua conclusionesteptimo; In dubium odiano; In solutionem nono. Venio ad primum, ubi hςc ponitur coclusio. Voluntas humana ad bonam perficiendum operant rim cooperate gratia iuuatur. Pro cuius intellectu, dilucidationeue , duplice dari gratiam insinuat Magister secundo; quarum prima hominis librurum arbitrium ad bonum operandum iuuat ;s operans dicitur,prmeniens voluntatem bonam: ea enim liberatar, m preparatur hominis voluntas, ut bona sit, nec non, ut bonum se aciter velit. Altera dicitur cooperans gratia, quae ad voluntatem bonam,
proaratam iam siquitur adiuuando, ne bonum frustra velit ,sed mi bonum cum effectu velit; quod authoritate beati Aug. vi patet in textu, Magister probatim bςc de figmentis duobus. In tertio error quorundam adducitur dicentium: hominemposse uelle bona
operari ex libero ar sine Dei gratia; qua opinio quam falsa, futilis , σ uana ex Apostoli sententia ad Rom. de facili colligi potuinquit enim ibι Apostolus. Non est volentis . neque currentis ,sed Dei miserentis ὀ bςretiee. Super quod D. Aug. ita ait, non enim ideo Deus m feretur, quia voluit, currit; at ideo quis vult, γ, .. V currit,
349쪽
rurrit, quia Deus sivi mistretur. Hine quarto infertur illatum loco de voluntatis de riptione ex uoto D. Aug. dicentis, quod voluntas est animi motus nullo cogente ad aliquid non admittendum; et adipiscendum. hinc aut, ut non admittat malum,m ad pistatur bonum,prςGenitur, π Deigratiapr paratur.' spunctum quartum in ordine sequisur quintum; et bi propositisponitur talis. Gratia operans, quae es des cum dilectione, bonam voluntatem non tempore sed natura,'causaliter prςcedens, ab ipsi voluntate merito non acquiritur aliquo. Ad cuius intellectuna sexto ita dicendum, quod uoluntas, ut prfertur per gratiam pr uenientem, seu operantem ad bonum mota, dignior st, non ob id gratiam prςcedit, sed ipsi equitur; nullum enim voluntatis meia ritu gratiam pr edit ;at bene ordine causalitati ipsam gratia sequitur I qua quidem gratia operans fides est cum dilectione, emhςc non est a voluntate ed Dei donum, ideo a Deo. In uoluntate tamen dicitur esse, quia nemo credit, nisi uolens, visiuo magis abunde loco dicetur. Hi eptimo conclusio talis addenda uenit loco. Gratia operans, m cooperans una est essentialiter ; at secundum esse ius diuersos aliterim aliter dicitur. Ad qua pbanda o Luoqu itur loco.Nu operans,m cooperans gratia diuersasmigratin vel una, iuersis iamcn uocabuli gn ficata Dubio nolo,reli quitur olus is nono. resolute una, et eade dici diuet gratia, id que donu, pter tamen diuersios effectus nominibus est nuncupata
diuerss; quatenus enim a malo liberat, voluntas operans dicitura in quarum vero adiuuat ad bonum ulterius faciendum, cooperans
appellatur ; Ei h de tota distinctione, m depollicisis satis.
350쪽
LECTIONES LIB. SECUNDI. 3o AN GRATIA SIT HABITUS, ETC. Lectio C X L Via in prςdeclarata distinctione erat ser=no de gratia
operante, m cooperante,quae duo maxima videntur es
consideratione digna: propterea de his antequam regamus, qlista duo proponemus ; primo qGςrentes: Num gratia fit habitus nec ne es Insiper: Num gratia debeat dici virtus. Quoad primum, videtur esse dicendum, quὸd non sit halitus creatus, nam homo homini fit gratu olo a Jectu, nec dat aliquid homini, cum suscipit illum in gratiam suam; non cigo pari ratione qridereatum debet poni, ut homo susicipiatur in gratiam Dei: quare
gratia no videtur esse habitus. Insuper,ab ςterno dilexit nos Deus, cuius dilectio nihil de nouo ponit: ergo gratia non est habitus, quia ranc Deus aliquid nouumponeret,qued non est dicendam. Tertioso. Deus se i d creat: ergo, oe se ipso recreat;gratia ergo habitus aeci non debet. Pro intellectu huius quosti velim sciatis, gratiam tribus accipi solere modis, ut colligitur ex Ectorum dictis, ultra
gratiam increatam: Primo modo communissime; secundo modo muniter; tertio modo proprie. Exemplum primi, dicitur omne donum nobis a Deo collatum ; quo modo etiam natura dona, ut ingenium mentispersticacitas gratia dicuntur; σgeneralιter
quicquid habemus. V de Paulus ad sor. η. Quid habes, quod noaccepistit exemplum fecundi incitur, quodlibet donum peradditum naturae, ut dicit Apostolus, Diuisiones gratiarum sunt, oec. 'bi nominarsidem, milia. Et bis daobus modis dicitur gratia