장음표시 사용
351쪽
gratis data.Tertio umitur δprie gratia,m dicitur gratu faciens; sic finirisolet. Gratia est torma a Deo nobis gratis data, sine meritis grat faciens habentem, oe eius opus bonu reddens.Securies notandam: disserentiam inueniri inter gratiam Dei, homianis e bonum enim creaturae prouenit ex voluntate diuina, ideo ex dilectione,de qua vult bonum creaturae, pro luit aliquod bonum in creatura uoluntas uero hominis ex bonoprςexistente in rebus mouetur; inde est, quod hominis dile iis totaliter rei dilentae bonita tem presupponat, uel in toto, uel in parte. His ita positis, nunc fommata rationes diluenda; m primo prima, ga similitudo adducitide Deo, π bomine est nulla, na quando homo de non acceptante, sit acceptans, mutatur, at non sic Deus. Insuper, Deus acceptandono allitur, at homo quandoq ic; ratio propterea nulla, quoniam quatuor non currit pedibus allata similitudo. Ad sicundam rati nem conseditur, quod nos Deus diligat dilectione perna, attamen gratificatio adprsens se extendit,ut dicit S.Bonaventura; gratia igitur habitus. Ad tertiam dicitur, quod recreatis asoto Deo est, ut a principio essedituo; tamen quia recreatio est rei iam e Ustentis per aliquam drripositione reformatio, ideo habet principium resemmatiuum ; non sic aut est de creatione, quae simpliciter est de nouente: quare gratia habitus nuncupanda: Et hςc deprima quclione. Nunc videndum est; Num gratia virtussit dicenda. Mihi prima ronte,quod non videtur; na natura e lumen non es virtus: er o nec gratia ; consequentia clara, quia est lume vernia urale. Insiuper,s uirtus,quae uirtus es non fides, no Jes, nec charitas, quae
dicitur perscito fimplicitcr: igitur non uirtus. Verum quia di
352쪽
nitio uirtutis gratiae competit, ipsa inim bonum facit habentem, metus cpus bonMm reddit, virtus itaq; erit. Pro huius quoti diluc datione dimibsis uarijs circa materiam hanc opinionibus ,flustine-mzs gratiam,m virtutem realiter identisi ari; sid formaliter distingui. P, per ea, aerimus virtute tripliciter capi:primo modo, ut se extendit etiam ad υirtutes naturales, quo modo dicit Philosophus, J virtus est dif=sitio perfecti ad optimu; fecundo modo,
comples titur virtutem moralem , m politicam; m si nitur a Philosopho. Virtus est habitus ele imus in mediocritate cosi flensia ratione determinatus , pro ut sapiens determinabit. Tertio modo sola virtus Theologica, vel Theologicis associata dicitur virtus ; sic ab Aug.'itur. Virtus est bona qualitas mentis, qua recte vivitur, qua nullus male utitur, quam Deus in nobis sne nobis, scilicet agentibus, at non sine nobis consentientibus, ac disponentibus operatur. Unde clare patet, quod loquitur de virtute infusa Principalilsima aut virtus infusa charitas est. His ita dispositis, ad rationes a cedo, m ad primam breuibus dico : lumen naturale perficere in ordine ad aliud, sicut sunt naturales Uirtutes, quae ad prudentiam ordinantur, quae tamen virtus est; ita in proposito sim per naturales virtutes dicuntur perficere in ordine ad virtutem, quae claritas est, m illa ulterius in ordine ad fine supernaturalem: gratia ergo est realiter virtus charitatis, licet ab eaformaliter diastinguatur. Ut ergo naturale lumen ail aliud confert; ita σ -- per naturale, m nobiliori modo, ut diximus secundu Scotum. Ad secundam rationem, qua dicebatur, quod gratia, nec e des, nec charitas: ergo no virtus: Res' ondetur,quod eo modo, quo char ιtas
353쪽
d citur, qua habens eam habet Deum clarum, ita gratia dicitur, qua Deus aliquem 'ratum habet m Tt charitas Deum in ratiore dilix bilis ri Epicit; o M asia Dcum rέθicit, ut diligentem: quam e visius, cor ipsa charitas re idem, licetformalitate distingum iur. Et hςc de quύlionibuspropositis, m iam absolutis duabus.
NUM GRATIAE DIVISIO IN OPERANTEM,
Lectio CXIl. A Dbuc duo alia examinanda Resunt qusta, quorum
primum diuisionem gratia operantis, o cooperantis resticit: alterum vero subiectum gratia coviscendi gratia, in quo ponenda; an in essentia anima aut in potentia siu tum ad primum allata gratia diuisio irridenda uidetur, nam omne cooperans secundarium videtur esse agens, m non principale ; at Deus nunquam tale agens secundarium dicitur; non ergo nobis per gratiam cooperatur: nulla itaqigratia cooperans esse dicetur. Ex alio latere D. Aug. in lib. de gratia, oe bb. arb. ita fatur. Deus cooperando in nobis perficit, quod operando incipit; quia ipse, ut
velimus operatur incipiens,qui uoluntatibus cooperatur perficiens. At operationes, quibus Deus benedictus nos monet ad bonum, ad gratiam attinent; conuenienter igiturpatia dicitur diuidi in operantem, m cooperantem. Pro determinatione itaq; questi propositi scire debetis: diuisionem x aliae allatam in operantem,
354쪽
per diuersa solum secta,'quostante, quid adformatu argumentum dicendum sit, primum queso audite: cooperari etenim bifariamsi
mitur: Uno modo, P addiuuante: alio modo prosecundat is agente : argumen tu currit hoc secundo modo nos loquimurprimo modo ; Deus enim adiuuat primario, non ut secundarium agens:
Et bςc de primo questo . Alterum in ordine secundum accedit, dum quςritur, in quo,ut in Fubiecto,sit ponetagratia, an in anima essentia, aut in eius potentia. Quidamsunt opinati, quod in animaesentia hisce vijs ; primo, sa pratia est ammae vitae ergo in essemria anima ponenda. Secundo generatio adformae essentiam vid tur terminari primo; Insuper ad potentias: igitur gratia, per qβast regeneratio animae, essentiam re =icitprimo. Insiper anima dicitur gratificari; itaq; in essentia ei dem gratia, ut in quo, nouis potentia ponenda. In oppositum si habet ueritas, qua est , quod gratia est donumsuperadditum naturalibus: non ergo in sentia anima ponenda gratia; alioquin non eses per addit si natura ibus. Pro dilucidationesciendum est, quod D. Thomas positigratiamin esentia animae, cuius motivum origine traxit ex uerbis D. Aug.
dicentis,quod gratia eνὶ radix,m vita talam bonorum. Ibidem de laude charitatis dicit, ql charitas est vita morientium; sed vita, o mors ad essentiam pertinent: igitur,mc. onfirmari hoc idem posse videtur; nam gratia est vernaturale quid dans iliter esse supernaturale, at hoc attinet ad essentiam: ergo. Verusi intimius velitis rem perscrutari, aliter ese dicendum intelligetis: quando enim aliqua forma indeterminata est sicundum virtutem activam ad plura, id, quo rςcise unam resticit actonem determinatam,
355쪽
non dicitur perficere eam, inquantum indeterminatam,at bcne imquan Epot entia determinata ι In risi e tu illius adlionis; a gratia tantum sei sint animam in ordine ad determinatum aritam, vid licet meritorium,qui est Lius uoluntatis sim dum Anselmsi, eigo persi it prςcise animam , inquantum s uoluntas; hoc idem cost
mari sol; quia ,s animam peificeret, ut q*entia est, procul Abio redundare posset in actum priorispo: entiae, scilicet intelleElus, ita adius intelle tus, ut uoluntatis aritum prςcedit, gratificabilis, σ meritorius csse post ; immo si ius intelleritus esset sine uolum rate in essentia, in illo meritum tigi posset ; at, σα itur. Hispi mssis , duae ponendae sunt conclusones, quarum prima sic. Gratiae sub velum mediatum est animae eg ntia, inquantum potentia fiunt in essentia. Altera concluso. Gratia sibilesium immediatum cIEi a uoluntas, quod exsecundo notando patet.Nun formala rationes e medio tollantur; deinde erit finis. Ad primam de vita conceditur,quod,π in uiuentibus vita natura essint iam anima restiactat, Vuentibus uita δἰrituab; at immediatius operatio uitare sticis potentias, est ergo ratia uita anima mediate, non Imm diate . Ad secundam rationem negatur, quod quamuisgeneratio terminetur adformam, oe gratia sit quςdam animae regeneratio, quod habeat ob id ad essentiam terminari, π Tnum esse in altero; gratia enim est siuperadditum naturae quare ratio nulla. Ad tertiam dicitur, quod anima gratificasur quia dem ,sed mediate, non immediate: Et hςc
356쪽
DE VIRTUTE, QUID SIT, ET C. iDillinctio XXVII. Lectio CXULS Alis abunde ambiiror hactenus actum fuisse de liberi bitkjescacia in genere: consiquenter nunc in I rsent i sei mone loquendii erit de virtutis etfaciam θecie. Diuidatur itaq; sens teritio nostra in decem punctae in coclusionem una primo; In probationem secundo; In conIrad Ationem unam tertio ; In contradictionis siolutioncm quarto; In illatum quinto In propo
nouum illarum odiauo ; In propositionem nono. Pro cuius probatione opiniones quςdam recitantur decimo. Quantum adpr imum,st hςo c5clusio. Virtus, quae bona mentis qualitas est, nec actus, nec animi motus uere dicenda : ad quam pri bandam ita dicit Mamgister, dari quςdam bona minima,ut siunt temporalia; rursus qu dam alia mcdia,ut anima potentiae,quibus minimis,m medij, bo nis, dicuntur homines, tam bene, quam male utip s: ex quibus tertio apponenda uenit cotradictio in verbis D. Aug. loco ; Nam fatetur D, . interprςnominata media liberum esse ponendum arbitrium, cuius usium, alicubi uirtutis opus nominat; alibi vero mirtutem: quarobi contrarius. Ad hanc contradictonem siolum d im quarto loco Magister sint. rationem quandam adducit, qua probat, uirtutem minime esse actum ed potuis qualitatem: in nobis
ergo causa virtutis Deus est, o nos ipsi sumus cum Ib t actus nostri, . ex consequcnti usus libcri arbitr ij, qui est actus nosser,
357쪽
non est virtus, oegratia cumsit virtus, vel virtutismilis, actus non aecetur noser: huius aut rationis minorcm supponendo M. gser maiorem nititur Jbare multipliciter, uideticet, quod Deus in nobissit causa virtutis ; ετ quod virtussis bona mentis qualitas, qua nullus male utitur. Primo ergo in communi per uirtutis dis ianitionem , qua beatus Aug. ponit dicens, quod Deus in nobis sne
nobis operatur virtutem,qua recte vivitur nullus made utitur a
Deus ergo, me. Insiuper in Jecie de virtute iustitiae, de qua beatus Aug. ait, ql eam nullus efficit, nisi Deus: ergo. Tertio hoc idem magis in si ecie, stilicet de fide manifestatur, quam Deus infundit secundum Apostolum. Hinc subdipotest, quod has motus,inessectus mentis ex libero ambitrio est at bonus quidem ex gratia, σlibero arbitrio simul. Motus aut ,σ essectus malus ex libero ambitrio ut ea uidere in textu, ubi authoritas beati Aug.pro confirmatione adducitur, ex qua loco quinto illatum tale infertur; qlvirtus no est motus ,me animi a pectus; at bene qualitas animam
informans; id quod et de gratia censet Magister esse a sirmandam:
nam oe ipsa videtur dici posse virtus. His sexto apponitur talis propositio loco: quamuis absiq; libero arbitrio mereri non possemus, graetia tamen ut norunt ines ti viri θ principale merendi erit principium. Ad quam videndam Magister sent . ita procedit diacendo, quod, quamuis in homine nullumst meritum,quod non ex libero procedat arbitrio: attamen gratia principalis merendi enc si non has graeia, sed Παumfaciens non gratis data, q donum est Dei, qua sanatur, σ iuuatur hominis uoluntas, ut sit lona, oes bonas producat operationes; . ita ex graria, . libero arbitria,
358쪽
quod est anima potentia, procedit primus bonus motus mentis, cui corre 'ondet prior u hominis meritum: Et hςc dictasini)finali sententia Magistri ad dilucidationem propositionis pim se in sexto puncto, m ita ex decem proposuis iam item clara Ieneis. Accedit odi tim, ubi ponitur illatum tale,quod gratia est illa, qua virtutes mereri dicuntur, inquantum scilicet per actus su mer tur. Vn iis ex ambus virtutum deducipotest,quod siumus boni. Grioste iuvimus. Quando uero D. Aug. in initio huius distin horis dixit, usium liberi arbitri, esse virtutem, ibi siumpsit uirtutem pro actu iurausis, alioquin sibi cotradiceret, hπ de odio particulis. Sobsequitur nona hacproposit ione contenta. Fides, m charitas non sunt motus ,siae mentis aspectus; at bene uirtutes mentem moventes. Ad quam probandam decimo quorundam recitat opinionem loco; quidam enim ex uerbis D. Aug. siverius altaris de Uis liberi arbitrij,quod esset uirtus,m usus uirtutis, sunt opinati, uim tutes proprie loquendo insuper ese actinpotentiarum naturalium,
no tamen ces, at tantummodo interiores in menter quas licet Deus
faceret, nihilominus liberi arbitrij dicerentur esse. Adlus uero emteriores, V.g. ut illi, qui per corpus geruntur, dixerunt proprie virtutum esse adlus,'non uirtutes. Vnde D. Aug. dictum o- fare uolentes, dicebant, ita intelligendum esse Uum liberi scilicet arbitrij esse uirtutem, loquendo de motu, me de actu interiori, que ipsi uirtutem censibant: m banc suam opinionem uidebantur coms mare per illud, quod dicebat Augsuper Ioannem,quodsides est
credere, quae non uides: cum ergo credere fit mentis motus intorior :propterea uidetur, qd fidei uirtus sit interior mentis motuι. Hoc
359쪽
Hoc idi m prςterea de alijs iudicandar esse uirtutibus affirmatant, quae opinio non probatur hac in parte Magistro, na dum D. Aug. videtur innuere, qι fides, m charitasper authoritates adductas,
sint motus ariimae,seu mentis, non ita ut uidentsir uerba illivsson
ye, d bent intelligi; at sano modo, C. g. dum dicit, quod fides sit credere, qua non uides, hoc est, ac si diceret des est uirtus mouens ad credendum, quod non uides , oeso de fingulis virtutibus eo brmiter es dicendum: Et hςc de tota distin tionestis.
DE SIGNIFICATIS DIUERSIS VIRTUTIS. Lectio CXIIII. Via in preseclarata distinctione tacta fuit finitio vim
tutis ab Aug. quae, cum si quoddam ςquivocum nomen, - ne propterea in ςquivoco laboremus circa multipliaria An cata virtutis uersabimur in prsnti, ex quibus intentio vera, s germanaseligetur. Solet igitur in sacrascriptura vari saccipi modis ipsa virtus: aliquando pro potentia: Unde d. Verbo domini celi firmati siunt, Spiritu oris eius o virtus eorum. Quandoque pro fortitudine corporali, ut in Psal. Aruit tamquam ii sta virtus mea: quandoque, uictoria. Iudith. I 3. N bificum Deus, qui fecit uirtutem in Isiael: quandoque pro arm tura bellica. Vnde dicitur, Congregauit uirtutem,m exercitum fortem. Quandoque pro 'citu rei. Ioel L. Lignu attulit studium suum ,ssi us, o vinea dederunt uirtutem suam: quandoque proopcratione , tactu exteriori. MaItb. 6 . Non poterat ibi ullam virtutem
360쪽
virtutem facere, nisi paucos infirmos impositis manibus curauit: quando iue pro principali agente. Vt Matth. 14. Virtutes celi mouebantur: deniq; sicundum Gabr. accipitur virtus pro qualiatate operante, σ opus eius bonum, ad quod inclinat, perficiente. Secundum Aristotelem virtus dicitur habitus electium in medi
critate existens; quae confideratio moralis est; ad cuius intelle isi, siue inuestigarionem, tria supponenda siunt esse in anima. Scilicet
passiones potentias ; π habitus. Inde virtus nuncupanda venit habitus ad excludendos actus uirtuosos, potentias , oes passisnes. Dicitur deinde Aeetiuus ad rejciendum habitus intellectuales, scientiam uidelicet, prudentiam, artem, oec. Hi etenim habitus non dicuntur generari ex acilibus electivis ; nam non eligit uolumias, cui uero asentiat intelle tus ,sue 'eculatiuo ,sue practico. IUuper dicitur in mediocritate consistens, cilicet abundantiae, σdeseritus, propter uitia, qua exi M.t in miremis, C. g. dum plus,
quam oportet, vel minus agitur. Pr erea, dicitur determinata
ratione, quia illud medium sumendum ea, secundum quod ratio recta ue prudentia singula considerans determinat ,me dictat;
Sy per hoc actus excluduntur indifferentes, qui eliciuntur ad nudam apprehensonem obiecti, nullo rationis dictamine directi prς ceaente.'Si vero breuius uelitis procedere ad uirtutis cognitionem , injorma tali eius dissiastio ponenda. Quod uirtus moralis acquisita, fit habitus inclinans ad actum uoluntarium elicitu uel
imperatum conformiter ad dielamen rationis recitae: non est ergo virtus potentia, quia potentia non dicimur boni, vel mali, nec lamdamur, nec vituperamur, at uirture boni dicimur, m laudamur,