장음표시 사용
421쪽
3go IO. PAVLI PALANTERII NUM CAUSA MALI SIT BONUM.
Lectio C XXXVII. Solent duo alia excitari quoita circa prςdeclaratam di sis
clionem e quorum unum est. Num bonum ea a malisit diacedum. uerum, Num per culpae malum habilitas tota ani. ma corrumpatur ad bonum. Circaprimum, ad partem negativam declinantes, ita ratiocinabimur. Bonum non est ui corruptiuum igitur mali causa non dicendum: consequentia tenet, quia bonum
secundum Dion um est sivi in suum, o si mali causa esset, non
diffunderetur,sed corrumperetur: ergo. Deinde, bonuboni causa: no ergo mali causa: antecedens patet per illud Mattho vii. Non potest bona arbor fucius malos sacere: bonu itaq; causa mali diei non pol. Pro determinatione huius poti est siciendum bonum, malum duobus modis posses e uno modo abstratilae, alio modo concrctive. Si primo modo ,sic insim non dicitur causa, teritu secundum aliquodgenus catio, nee id mirum, quia esse cassam, nisi
rei absitate non competit, no habitudini, vel relationi. At bonum, in malum abstractive capta non dicunt res ,sed babitudines, o relationes: ergo. Si vero sumantur in correto ,siue cocretiue, tunc dicendum: duobus posse accipi modis: uno modo, cum reduli mne, alio modo sine: siprimo modo, dicendo c. Bonum inquantum bonum, non habet ratione tunc temporis causae restet tu mali, vel
cuiuscunque, siupponendo, d sit reduplicatio formalis: cuius ratio est , quia formalis reduplicatio concreti super se ipsum fit ratione abstracti. Si vero loquamur de bono, . malo concretiue siumptis,
422쪽
o sine redoplicatione: tunc diccndum m it, qJ bonum pssit spe cadi a mali sic, οδ licet res, qua in si bona B, pcr accidens mala esse pulsit, V. g.ut ignis, qui disse bonus r/θectu caloris, at, Ut tala
calor ex Futis in manu est, tunc manui malus dicitui. Ita lagine re causa materrans oculus, Vel hominis manus,b .na dicunIurat ut
Gritudinis sibi dium, quae eis mala, ideo bonum mati causa siti G1btie hoc modo nuncupandum, per accidens iamcn. lns ita pr mlsis, ad ratione irmatas,1 d dictarus sim, qus audite. Prima ergo currit effective, at, ut in quo, neganda venit. Dixi essecliue, o Hormaliter bona nec ingenere caψὰ eficientis,nec formalis,nec finalis, mali causa nuncupandum at ingi nere causa mater:alis sic. Et adformam rationis, diom dicebatur,qd bona est* Alysivum, pos dici hoc esse verit, non tamen ratione bonitaris,hedrattonesua perfectionis. Ad alteram rationem in ordine sicundam dicitar :bonuper si boni causamfore, at sicundaris, oe per accidens, malica m priuatiuam, malum obcet corrumpindo. Explanata his paucis, enodata quςstione prima verbis: accedit altera in ordine secunda , dum quςritur, an tota habilitas anima si bonum per malum corrumpatur. Mihi equidem videtur, quoi c. Habet
enim Philosephus ni P sic. q.t omne finitum tandem consiumitur per ablationcm finiti ab ipsi ; cum itaq; per quodlibet peccatum, aliquid de hac habilitate subtrahatur, videtur, quod tandem coμηm post Pi perea,vt per aliquod bonum, sicilicetgratiae habilitas, sue animae promtas ad malum tollitur, a simio per aliquod malum tota animae habilitas videtur ab bonum tolli posse. At dicetis vos: quo modo hocp sibile,cam babilitas quid naturale sit ' P, o detem
423쪽
minutione igitur huim discultatis siciendum es, malum, vel pe catum comparariposse, vel ad bonum sibi oppositum, vel ad bonum Issisibiectum, vel ad Abieriti dis ostionem, reste tu boni. Si co- paratios .it ad bonumsbi oppositum sc ipsium totaliter tollit, utcgestas visum,m qu ibet priuatio habitum sibi opposthm: priuatio enim, oe habitus non flanis ιl. Si vero collatisfiat adsibi
ctum, sic malum tale bonum non corrumpit. V.g.ut per tenebras
nihil tollitur de natura deris. Denique s comparetur ad subiecti dispositionem, quam res inedis boni babet, tunc dicendam, qδ tot liter non tollat habilitatem, scilicet primam, licet videatur tollere illam remotam exactibus nostris a clusitam. His itapositis, nune argumenta diluenda, oeprimoprimus , q/propinqua habilitas
anima ad bonum sue ad virtutes, non tollatur, altera vero, mminuitur,m tolli videtur; Ad secuηdum argumentum coc editur,
copergratiae lumen tollatur habilitas ad malum, loquendo de illa habilitate ex actibus causta nostris,at de illa insita minime: qu re, σ illa propinqua re lectu actuum nostrorum pronitas sue habilitas ad bonum , per culpam minuitur, m per obstinationem eadem tollitur. At illa remota,rcsit tu huius quae sic nuncupat r. licet in ordine prima,quia ab intrinsecta est,nequaquam per culpae malum tollitur: qua ultima consideratione, argumentum in 'postum diluitur, nam intelligitur de habilitate remota, quod U nos concedimus: Et sec pro
424쪽
LECTIONES LIB. SECUNDI. 3s ID SIT PECCATVM.
Dulinctio XXXV. Lectio CXXXVIII EX o de mali, seu peccati causa determinatu uit: eo
sequens modo est de ipsius peccati finitione verba facere, σ hςc de coh entia proentis cum superioribus distimssitionibus υna cum intentione . Quantum attinet ad diuisionem rinbitror hanc diuidi posse in particulas novem. In qua m prima propositio ponitur. In altera peccati tres finitiones. In tertia cocim D. In quarta diuersae narrantur opiniones. In quinta propositio. In sextaprobatio. Tres instantiae in sieptima. Solutio in Oetaua. Intentum demq; concluditur in nona Quantum spectat ad primam, Iroyotio sic se habet. Diues de adiuersis doctoribus peccat si dimitur. An hoc verum sit, pro probarione fecundo ponuntur loco peccati tres finitiones. Prima beati Aug. e I in Epistola ad faustum dicentis, quod peccatum est dictum, velfacitum, vel concupitum contra legem Dei. Secunda est ei dem adibi dicentis, qδ peccasu est uoluntas retinendi, vel co eiciendi, qδ iustitia uetat: quaru utraq; si v actuatibus mortalibus peccatis, . no venialia
tus conuenit. Prima vero peccatis aptatur trout tam in adiu eate
riori, quam in interiori existunt. Altera aut peccatis, prout silum per aelum interiorem committhntur. Tertia d itio est Ambr. in hb.s deparadisio, et L ait, 34 peccatam est prevaricasio legis diuinae , m crisium incbi dientia preceptorum. Vnde rectepe pendιη GPer primam, . tertiam peccatis nitiones, tam actus in
425쪽
tcrior, qliam exterior, ostenditur esse peccatum. At per secunda tantum interior actus declaratur esse peccatum, mi in hoc secundo videre est puncto. Post q equitur conclusio tertio talis.Quamuis
peccatum simulsit, tam in actu interiori, quam exteriori, principalius tamen inacia interiori locatur. Pro cuius intellecta nam rantur quarto loco diuersa opiniones: quidam enim existimarunt in actu interiori tantum inueniri peccatum, Aly vero, qμod nec in voluntate interiori, nec exteriori actu consistat: quorAm m trium, ac fundamentum tale, quia Coluntas, m actus eius habententitatem; cu ergo peccatu nihil sit, ex voto D. Aug. siver Ioav. propterea videtur, quod nec voluntas,nec actus Aus, proprie dici
queat peccatum. At byce opinionibus dimissis,una cum Magistro dicendum, quod peccatum consistat tam in actu interiori, quam exteriori, sid principalius in actu interiori, eo quod .,sicut fucimex arbore proced&nt,sic mala voluntas illa e I, ex qua mala exteriora P cedunt. Dilucidatis itaq; bactenus quatitor fectis, accedit qaintum hacpropositione contentum. Humana voluntas, cir eius octus, in quantumsunt,bona quςdam sunt.At, quatenus cotra Dei legem, proculdubio nihil unt. Huius probationem sexto, qlisse, audite loco. Omne enim, quod a Deo est, bonum est, quia Deus est summe bonus; cum ergo voluntas,s eius actus a Deo sint, fatendumpropterea est, qο tam Voluntas, quam eius actus, inquatum
siunt, bona siunt, a Deo. At cotra hoc septimo tres instantia sunt adducendae loco. Quarum prima sic. Si oli actus a Deo foret ,s queretur, quod actus fornicationis, homicidij.m burusimodi actus aliy, qui malisunt, . a voluntate, essent a Deo, at hoc.gd absum
426쪽
LECTIONES LIB. SECUNDI. 3 83 v
ilius ' opinio itaq; adducta non bona. Ad hanc velim vos res=ondere instantiam dicentes octauo loco, qJ abud est loqui de actu, σaliud de deformitate actus primo modo,actus, in eo quod actus,a Deo dicuntur, at,ut deformes,non sunt a Deo,sed a mala volum tale malum eliciente. A tera instanti icformatur, omissionis peccata priuationes,m negationes important, atqui huiusmodi a Deo minime fiunt, non igitur ta es adfus a Deo. R 'onderipot ad bane instantiam qJ in actu omissionis duo intelligenda occurrunt: unuquorum dicit actum,alterum defectum. Primo modo, talis actus a Deo est, at secundo modo, non. V. g. declinare a bono actus ea positivus, m ita confimiles actus non sunt odio nihil, ut obiectio prςdicta intendit , sed dicunt quandam realitatem positivam, ad disserentiam defectuum, actuumq; cum deformitate, quipriuatiui sunt, oe a mala voluntate, non a Deo ca aliter. Prςterea dicetis tertio:peccatum, inquantum peccatu nonne est corruptiop alis ess c, pςna nonne a Deo est ' ergo, m peccarsi a Deo. Re pondetur ad hoc, ql duplex datur corruptio: actua una, altera pessiva. Peccatum ut sati faciamforma Δbitationis inquantum peccatum ea, corruptio passiua non dicitur, cui modi est pgna, sid est corruptio activa, qua a Deo non est, ga nihil est, oesi quis talem a Deo esse ponere vellet, tunc idem esset, ac fi diceret: Deu mali causam esse,ql est pςntios falsum,m hςc de punctis octo. Ultima. huius distinctionis per simile intentum continere videtur , qUedilucidatur. Veluti si habet absinentia cibi,q nihil est, oe tamen
corpus corrumpit, asimili, peccatum nihil est, oe tamen animam corrumpisub hocsensu , quatenus eam gratuitis Istoliat donis, σBb, vulnerat
427쪽
vulnerat eandem in naturalibus, cr boc tam quo ad anima, quam a Deo elongat, quam quo ad corpus, ql immortalitialeprauat. Ex his anai et,corruptionem activam esse peccati essentiam :pis tuam
. DE MALO MULTIPLICI, ET C. Lectio CXXXIX. ΑΝtegram defendam ad examen prideclaratae disti
Ahonis, arbitror de multiplici malo esse loquendum ingratiam eorum, quae in textu a Magistro tacit uerunt. malum ergo triplex Acitur esse ,scilicet natura , pςna, cir culpae. Iura malum, ut ait Biuifer. nil aliud est, quam deformitas, vel monstruoseas in aliquo ente naturali existens, Pueniens exsi perfluitate, vel Aminutione natura, ficut cςcitas, vel claudicatio, vel alia indέ ositio. Malum vero pςnae spς . Et malum culpae, peccatum,qι malum culpa dicitur,quia committitur male agendo,
quale est homicidium, furtum huiusmodi. Malum pςnae illud, qt Deus ob mala commissa immittit, iuva illud Jpheticum. Ego
dominus creans malum. Maxima vero mala sunt mala culpae, si eundum Gabr. mala verὸ mediasiunt peccatorum occasiones, quae inducunt,ac pr litant in mala culpae, quales sunt tentationes δε- monis, mundi, vel carnis. Tertia sunt mala p ae corporis, m an m , Ut dolor, tristitia, malis huiusimodi Assi Laa. Secundum Gresone parte ii.des tepetitionibus Dominicae orationis: malum
esse quadruplex dicitur: originale: actuale, quod est duplex, nam . aliud
428쪽
aliud mortale est, aliud veniale. Quartum dicitur pςna peccatum consequens. Primum aut malum innatum, duo vero sequenti uni malum additum, quartum est malum inflictum, ab onus bis, petimus liberari, dum inpersona Ecclesta orante loquentes dicimus sed libera nos a malo. Insiuper malum culpa dupliciter a cipi pol est, ut scriptis prodidit Gabr. uno modo concretiue, alio modo abstrat hue.Concretiue duo concernit, substractum scilicet, quod res illa est, qua a malitia denominatur,puta homo malus, vel anima mala, aut aetio mala,m connotat; hoc est maditiam, a qua homo peccator dicitur malus. Alio modo abstractive,ut V .g.con- notatum importat, a quo peccator dicitur malus, m hoc modo,
malum idi m est, quod malitia, oese habet ad j malitiosus, sicut
peccatum ad j peccator. Hic tamen animaduertendum est, dum de peccatis loquimur, ne in errorem incurramus, nam licet unum
maius, oegrauius dicatur, oest peccatum altero, illa tamen sem. tentia, quae vulgo solet adduci in proposito, quod inter duo mala minus sit eligendum, intelligi habet de malis pςna; dum enim necessitas compellit duarum pςnarum alteram incurrere, eligenda est minor, vel maius malum est fugiendu, sed nunqua malum culpae seligendunt,cum non cadat sub elestionepositive, negative vero aliter esset dicendum. Et hςc depropositis sciant. DE DIVISIONE MALI. Lectio C X L. NE quid ad nostram spectans utilitatem omittamus,hodierinna die tria qasta circa prςdeclarata Proponemus.Quoruprimum
429쪽
primum attinet ad mab drosionem. Chςra etenim siolet. Num fficienter in culpam pςnam diuidatur.Iκμper Num omnepeccatum in aliquυ aritu consistat. Demum, cum duplex d tur actus, interkrscilicet,'exterior. Num in exteriori consistat. Quam si ad primum, pro parte negat tua sic ratiocinor. In irrationalibus nec culpa, pςna inuenti ur, nihilominus in eis malum admittiatur e infuscienter igitur malum est in culpam, cy'pςnam diuisum. Insiuper, omne malum pςna est,no ergo recte fuit malum diuisium. Antecedens patet per Aug. in Enchir. vbι malum dicitur malum, quia nocet, at omne,quod sic si habet, pςna est: ergo. Pro determia
natione qusti siciendum est: culpam, mpςnam si si ienter diu
dere ma um, non tamen uniuersaliter captum, at prout sevcnitur
in habentibus liberu arbitrium. Pro cuius intellectu no est silentis prςtermittendum, dari duplex malum, uti duplex bonum: unum pertinens ad perfelionem primam, quae forma est siue ad rei integritatem,'pars e T. Aliud stedians ad ecundam, quae operatio est. Malum non sicus duplex. Vnum privans primum bonum. σmagis pase silet dici priuati boni, tale, uniuersaliter loquendo, naturae malum vocitatur, at in habentibus elemonem, malum
pςnae prςcipue, si voluntari contraria it. Datur aliud priuans secudum bonum, ut puta debitam operationem, vel debitum ordinem in operatione, seu d Da rentitudinem,qd generaliter malam peccatum vocatur, at 'ecialiter in presitis libero arbitrio culpa, quatenus talis operatio, in nostra est potesateper voluntatis libemta e. B. Me ixi ur, arsiolficient er malum culpa, m pςna diuidunt, nam, ut bona datur taplex, nasura, π moris, i a natura malum,
430쪽
o moris. Natura malum dicitur pςme,m malum moris culpae. Omne enim humanu malum, vel voluntarie sit, vel inuoluntarie.
Si primo modo, culpa est , ecundo modo , p a. Nunc ad argumenta dicendum, . primo ad primam, cit malum in habentibus liberum arbitrium est diuisum, at instantia est de carentibus tib.
arb. quare nulla. Et licet in his admittatur malum irrationalibus, di bet tale nuncupari naturae, non culpae . Ad rationem secundam,qra dicebatur, qJ nocet pςna est, at peccatu sic: ergo. Relland tur ad hoc,qδ nocere duobus habet accipi modis,uel quo ad vulgu, vel quo ad iudicium. Quo ad vulgum sequentem sensum, ac iudicantem pςnam magis, quam culpam, nocere concedo, at quo ad fanum iudicium nego. Nam madis nocet ipsa culpa. In eo ergo, ql magis pςna percipitur, magis nocere videtur, at culpa magis equiadem , quia voluntati contrariatur. Et bςc de primo dubio. PM quod quςrendum venit sicundo. Num in aliquo actu peccatum xonsistat. Pro parte a sirmativasic arguitur: meritum in actu, sitie interiori, siue exteriori: igitur m peccatum. Consiquentlapatet, quia bπ duo opponuntur; quare, σc. Prςterea Dci prςceptum omistere malum e ergo in actu consistit peccatu. Pro dilucidatione huius quςssipauois dicendum venit, quod vel actus compossibiles sunt , vel non. V.g. quis nunc infirmus omittit orare Deum, vel ire ad missam: hoc in caseu, quia actus incompo1sibiles, ideo ibi nones peccatum, nis prςter hoc concurrat contemptus. Quando vero actus compatiuntur adinvicem, Npolybilissiunt, . voluntatis actum consequuntur, tunc aliter omittendo, in faciendo, peccatu incurrere quis dicitur, c r ita in aliquo ira tur actu peccatum. - T BL 3 Nunc