장음표시 사용
451쪽
Actum est de uoluntate reθe finis, m eorum, quae siunt a ignem. Et sic Anitur quolio prima. Altera sita equitur, dum quς-
ritur, An oιum bonarum uoluntatum fit unusfinis. Ad partem negatiuam declinando, sis arguo. Si Tnus olum bonarum foret u luntatusinis, esset talis finis Deus, at non est: ergo. Minor patet, quia no est cognitus: ergo nec intentus. Prςterea, malarum uoluntatum non est unus finis, quia contraria sunt: ergo nec bonarum.
Consequentia per simile patet: ergo. Ex alio latere, quia is Cragens Mi corre pondent, sic stam unum est principium agens: igitur unus ultimus finis. Pro intellectu huius clusionis hac uia procedemus, copiderantes primo in quotvlici criminest finis:
inseper coctusiones duae ponentur: tertio rationes formata diluentur. Quantum ad primum. Finis duplex datur, proximus, oe r motus. Quantum ad sicundum, sit hςc prima concluso. Proximus finis olum bonaru uoluntatum, fecundum cse morale, unus est,reidem, secundum *eciem, circa eandem materiam. Altera conclusio. Simpliciter aut non est idem. Define uero ultimo F loqui uoluerimus: duobus hoc fieri posse modis dicemus. Uno modo secundum rationem generalem ultimi finis: alio modo sicundum illud,
in quo flectaliter ratio ultimi finis inuenitur. Primo modo, tam bonarum, quam malarum uoluntatu unus dicitur esse ultimusfinis, qui habet rationem bonipers ti quietantis uoluntatem : in ultimo
enim auies est. Si sicundo modosumatur finis pro illo, in quo ratio Pedials ultimi finis c istis, tunc olum bonarum uoluntatum unus si ultimus finis, sicilicet uita ςterna, dummodo uoluntas bona sis
piatur ratione syllogi antem eodei trincipjsHis ita prςmissis, diluenta
452쪽
giluendae nunc sunt rationes, er primo prima, deinde secunda. Dum itaq; in ratione prima dicebatur, si unus essetfinis, tali nisellet Deus, at non es Deus, quia non est cognitus: ergo.Rsond tur, si quamuis explicite, o actu non sit cognitus, habitu tamen, σ implicite sic. Et ex consequenti intentus. Adsecundum argumentum negatur similitudo de malis, oe bonis uoluntatibus. Nam malae uoluntates sunt huiusmodi per auersone a bono, bona vero Ier conuersionem ad bonum. Et pro promti sint satis di Jatata.
CUM VOLUNTAS SIT, ET C. Distinctio XXXIX. Lectio CLVIII.
B i determinatu uit in prςcenti distinctione, unde
fit rectitudo, σ vitium in uoluntate, consequenter nunc diserendum, qualiter in uoluntatest peccarum. Habita cohererentia prsentis distin bonis eum prςcedenti una eum intentione: diuidi modo habet in puntia undecim. In conclusionem primo. In quoitum secundo. In re ponsonem tertio. Inosterum qu tum quarto. In solutionem quinto. In nouam conclu- Aonem sexto. In dubium septimo.In re ponsionem octauo. In propositonem nono.In qusionem decimo. In opiniones duas pro restonsione undecimo.Concluso, ut rem ipsem aggrediar, talis est. Quamuis humana uoluntas de se bona, o re Aa creata, denomia native tamen mala est, inquaritum inordinata. Ad quam probandam secundo quςritur loco, utrum ipsa uoluntas mala esse pse
453쪽
eum tamen bonam habeat naturam, siue bonitate naturalem , ficus σ cςtera naturales potenti qua quantumcunq; deprauentur, nihilominus bonae manent, ut ratio, ut ingenium,m consimilia, quae licet vitise maculentur, ac deprauentur, ob id mala dicuntur miniame,quo ad esse naturae, sicut mala uoluntas inordinata propter peccatum dici soletpeccatum. Ad hoc tertio loco nos do cet restondere Magister dum inquit: uoluntatem minime dici malam , siuepeccatum, inquantum quςdam naturalis potentia est, at olum inqua tum per actum deordinatur suum. Post ress=onsionem alterum quarto venit addendam loco qu situ. si ritur enim, cur cstera
vires, Ut pote ratio, memoria, oe ingenium peccata non dicantur,
sicut mala uoluntas peccatum appellatur, cum m ipse quandoq; inacilibus sivis, sicut uoluntas, deordinentur ' ad hoc dicendum, σreqondendum est quinto loco, talem deordinationem non esse in voluntate, sed bene in adlibus eius,qualiter non est in antibus alimrum potentiarum. Hinc sexto venit ponenda loco talis conclusio. Nullus a tartim virium actus, ni ritus uoluntatis, madus iudicari debet, licet homo ipsis quandoq; , ut contingit, abutatur. Ad quam probandam, quia via dubitandi maxime idonea est ad veritatem indagandam, propter eas timo dubitatur loco, cur no ita benes athul modi a tuum deordinatio in adtibus aliarum potentiarum, sicut in actibus uoluntatis ' ad hoc dici debet loco octauor hoc ideo euenire, quia eiusdemgeneris cum aflibus uoluntatis non sunt, nec ordinantur ad aliquid concupiscendum adipiscendum, vel non admittendum cui uoluntatis aritas. Nec propter hoc negandum est, quin adiarum potentiarum adigus vitiose aliquando no ab utatur
454쪽
homo. Post hςe, nonopon eda est talis positio loco. Non vidi Iuridem esse actus, quo voluntas bonum eligi, in malum resticit. Ad quam dilucidandam Magister quςrit decimo. Utrum eadem sit
voluntas, qua bonum naturaliter vult, m malo repugnat. Ubi Prestonsione duae narrantur circa dificiliatem hanc loco zndecimo epiniones: quarum prima,partem tuetur negatiuam, quod non sit de uoluntas, m hulas ratio a gnarur,quia utrobiq; non dicitur esse uoluntatis idem motus. Na Tnus est naturalis, quo naturaliter vult bonum,m iste competit homini a natura ,seu a sui cuditione. Alius vero, quo malo repugnat, dicitur uolunIarius, non pure naturalis , at homini competens, quatenus per gratiam a peccatifer- , nitate est liberatus. Altera opinio tenet, qs utrobiq; At idem motus voluntatis,quo naturaliter homo vult bonum, exitio vult m iam , eo quia delectetur. In quantum uero vult bonom naturaliter bonus est. Inquantum vult malum malus est. Et hςcpropronti,
NVM CULPA IN VOLUNTATE PER PRIVs
Via ini Jecie, erat simois prςcedenti distinctione de
culpa, atq; de malo, propterea, iuxta ista hodierna Le- nobis duo examinanda occurrum qu ita,mprimo. Num culpa per prius dicatur habere esse in voluntate,aut in ratione. Insuffer, Num mala considerare malum sit, sicuti mala eligere malum
455쪽
malum est. Quantum ad primum. Quibistam visum est, qJ per prius culpa in ratione ponendast, quia electionis defectus presupponit primo aliquem rationis desidium: ergo. Culpa per prius iuratione, quam in uoluntate. Insiper, in intellecta Vfalsum est ratione fantasiae, ita malum in uoluntate propter rationis defeetum, culpa ergo per prius in ratione conmere videtur, quam in uolum tale . Ex alio latere, in illo culpa ponenda venit, in quo per prius voluntarium inuenitur, at in actu uoluntatis, prius uoluntarium inuenitur peccatum, quam in actibus aliarum potentiarum,qui solum per participatione uoluntari, dicuntur, uoluntarius uero pergntiam: ergo. Pro determinatione huius qusti es primo scienrimqd culpa est illud, quo homosit inimicus Deo, quae multiplex est, ut alias dixi. Insuper, notandum quia hic menti icta est, de defectu, quod datur duplex defectus: unus est rationis practicae, in iudicando: alter est uoluntatis in eligendo. Qui duo defectussiunt dira culpa ,sicut fiunt duo aritus, cum discrimine tamen, quia defectus rationis practicae in iudicando, licet dicatur peccatum quoddam, cum sit carentia debitae re litudinis in operatione: nihilominusserandum se magis videtur habere rationem peccati naturae, quam culpa in moribus, ut nos in proposito hic loquimur. Et quando ratio mala denominatur in moribus, erronea, oe culpa- Llis, hoc solum fit extrinsece. At voluntas mala intrinsece a defectu, qui ψὶ in electione. Quo modo culpa per prius in voluntate, quam in ratione. Nunc ad argumentum primum, ita dicendum, quod quamuis defcctus ele bonis siupponat defectum rationis in regulando, Ob id minime necesse est, in illo primo naturam culpa inueniri
456쪽
inueniri moraliter,at in illo a tu est primo culpa moralis, libere tendit ad prosecutionem mali, in uoluntate ergo. Ad secundu argumentum desalpitate, rserit antasiae, quassum in intelleLL in. uenitur, de facili reflondetur, quo asitas fantasiae attribuitur, non quia nonsit in intellectissed quia ex ipsa interdum causeri dicitur , m eodem modo, ex pr cedente rationis deseritu siquitur culpa uoluntatis, licet rationis diectus secundum si, moraliter nosse culpa , sed ex ipso culpa causetur. Hinc denominatione extrin. seca , culpa vocatur. Explanala prima questione, accedit altera, dum quςritur. Num mala cotemplari siti malum, uti e cre mala, malum ' quibusdam videtur, quod P. Nam ratio mali varius dieitur habere esse in intellecitu, malum consi erante, quam in uoluntate eligente: ergo. Asumptumpatet, quoniam intelle lus intellia tendo recipit. At uoluntas noe quare, me. Ex alio latere, si mala
confiderare malum esset,procul dubio impossibile hominifret,malum euitare, quia tunc cosiderando incurreret, at hoc est inconueniens: igitur, m illud ex quo sequitur. Pro rsonsione e ciendum, quod hic intentio nostra non est de oi malo , ilicet naturae, melpςnae, at de malo culpae. In siper, ql malum dupliciter accipi potest, uno modo formaliter, alio modo in 'ecie, m communiter. Primo modo, uolio hic intes itur, non secundo modo. Nunc ad instantiam de facili rsondetur, quanδε enim dicebatur, quod mali ratio verius habet esse, in intelli tu considerante malum, qua in uoluntate, in pecie hoc verum, at secundum se, formaliter falsium, quo modo, malum habet se in voluntate. Ratio erto mali est id quo malum intelligitur sed non id, in quo, ut in uoluntare,
457쪽
et quam illud, qδ non opponitur. At malum culpa opponitur diuinae voluntati, malum pςna minime: est itaq; grauius malum culpae ipsa pςna. Et bςc de primo puncto. In altero principaliter cono: deranda est inclinatio. Nam homo facilius inclinatur ad malum, quam ad bonum, quod rationibus octoprobatur. Prima est, quia facilius est destendere, qua ascendere, at malumfacit defiendere, bonum vero ascendere: ergo. Insuper plures circunstantia ad bonum, quam ad malum requiruntur,ad ql una sola μέficit tantum. Tertio, quia incitans ad malum, prsens est, at virtutis flais est absens. Quarto, quia tendimus ad nostrum principium scilicet ad nihil. Quinto, quia fomes, qui malum est, mouet, oe semper intra nos est. Sexto quia vires anima sunt acti ad peccandum, vel eligendum. Septimo, quia malum per nos possumus facere, ατ non bonu sine gratia adiuuante. O lauo, quia corpus, qδ corrumpitur aggravat animam trahens eam ad malum, m non se erigens ad bonum ; facilius ergo homo inclinatur ad malum,quam ad bonum, v t in hoc puncto secundo est declaratai.Nunc tertio consideranda venit loco mali permissis. Deus enim mala fieriprςcipue rationiabus quatuorpermittit. Prima est, ad sensionem a diuinaepotemtia bonum ex malo eliciendo ,securi ad sensionem si spientiae. Nam pulchritudo Dessapientiam ostendit, at talis pulchritudo no: filum ex bonis, sed et ex malis contrarijs apparet,ut dicit Isidorus in lib. desummo bono: ergo. Tertio, malafieri Deus permittit ad sua clementiae sensionem, nam madi sunt ad exercitium bonis qδ ergo boni exercitentur, γ iusti, benignitatis Dei est. Quarto.
mala fieri permittit Deus ad flua iustitia senionem, visicilicet, Dd nullum
458쪽
nullis malum sit impunitum. Unde D. Aug. in lib. de natura lony, sic ait : melius ordinatur natura, ut iuste doleat in supplicis,quam impune gaudeat in peccato. Quarto, confideranda venit mali, vel . malorum ordinatio. Nam bonum directe per se ordinatur in bo- num, ut ad causam finalem. Secundo ad bonum, in quo est, ut adi causiam materialem; tertio, ad bonum secundum qi est, tanquam ad causam formalem; quarto ordinatur ad bonum, a quo est,ut ad causam cssiciente: malum vero ordinabile est in bonum indirecte, p accidens. Primo ratione eius, in quo est, clamalumsiemper est in bono, scut sedit Aug. in Enchir.σin lib. de natura boni, ganatura, in qua est malu emp est bona. Insiper ratione eius, caracli est, sicilicet ratione boni cotrapositi. Tertio ratione boni, ql ex ipso elicitur. Unde Aug. Deus nunqua permitteret malas eri,nisi ex ijs eliceretur bonsi. Post hςc quinto loco mali,vel malorum comeranda est cooperatio, ubi notandum, unum alteri cooperari inhonu tribus modis accipi. Ut directius,ut velocius, ut feruentius. Primo ut directius, sapse ordinatum es in bonum, ut gratia,ut virtus, σ huiusmodi pse ordinantur in bonum: secundo dicitur aliqδ alteri in bonu cooperari, ut velocius, velfacilius, sicut pampertas, vel infirmitas velocius faciunt moueri in bonu. Tertio m do, viseruetius, cpeccatu. Nasicut Irigus quato uehementius
recedit, tanto relinquitur calor feruentior, si peccatum recedens, inducit uehemetiam doloris,o maiore ardore ad melius σποδοῦ. Vnde Apostolus ad mm.viii.Diligentibus Deu ora coopreantur in bonu, quasi dicat, malil operati,s p eumnti, no coop turis bonum, scilicet eius, qui ab eo recedit. Et hςe depollicitis satis
459쪽
LECTIONES LIB. SECUNDI r DE VOLUNTATE HOMINIS.
Lectio CLXI. V hi malum, de quo sumus loquuti, habeat esse in uolum
tale: iccirco tria principaliter circa hominis uoluntatem consideranda erunt: bonitas primo, qua extollitur: qu litas, qua siecudo intenditur: inteDritas tertis,qua Dcitur. Primo enim confideranda venit bonitas, qua extollitur. Nam uoluntati.
bonitas, vel Uectio, ex quatuor comedatur,scilicet exfide, causa. loco, oe tempore. Ex fide, ut primo operetur circa ei domestiacos, quos propter extraneos non relinquat. Secundo ex causa, visi in occasionem calumnia, vel captiuitatis ceciderit. Tertio ex loco.
ut si sit in carcere,vel pςnis,uelsiupplici,s, uelpropter debitu ahql
excrucietur iussus.Quarto ex tepore scilicet a JAtionis: siremisistempore pericu quo ad mortem rapitur, plus apud te pecunia tua valeat, quam vita morituri, non est hoc leue peccatum. Unde notaridum uenit: libertate uoluntatis ,sue uoluntate sim ex tribus inordinatam dicis osse,scilicet ex dilectione, electione, impugnatione. Ex dile tione, quando minus bonum, scilicet temporale b num a vi puta diuitias, honores: voluptates magis amat, qua maeus bonum, scilicet Dei bonitatem, vel charitatem : diuina legem, rationis ordine. Unde Aug. in lib. confessinus domine te amat, qui aliquid recum amat, quod supra te amat, vel propter re non amat. Secsido es inordinata voluntas, m maia ex eleritione, puta cum aliquis eligit minus bonum, maiora bono contempto; tertio est inordinata uoluntas ea impugnatione, vel exclusone. U.g. quado2 ualorem
460쪽
vadorem diuinaegratia, oe θ uita pernaeperinuidiam impugnat, σπ repellit absciseno, m ex certa tunc temporis malitia
peccat. Nunc comeranda est qualitas voluntatis, qua intenditur. Nam bonitas, vel uoluntatis prauitas ex quatuor arietur: ex imιentione appetitus primo, ex duratione assectussecundo, exsensione, vel multiplicatione actus tertio, ex eventus conditione quarto.
Augetur ergo primo bonitas, vel malicia uoluntatis, vel operis existensione appetitus,quando uoluntas intensius,vel remissius in bonum, vel malum tendit. Secundo augetur bonitas, vel malicia u luntatis ex duratione a sectus, V.g.quanto diuturnior est in bono, vel in malo. Nam tunc melior, uel deterior dicitur. Tertio extensione, uel additione actus, V.g. cum quis habet facultatem oper di bonum, vult operari,stoperatur. Quarto dicitur bonitas, uel prauitas ,sive malicia uoluntatis augeri ex conditione euentus. Naeuentus sequens addit ad bonitatem, uel malitiam uoluntatis. Vbi
notandum, quod euentus sequens, uel estpr cogitatus, uel non: si prςcogitatus, quod ex opere suo malum aliquod posset sequc nec propter Me defit bt, binc eius uoluntas magis inordinata apparet.
Si vero euentus sequens non es prςcogitatus, aut ex nostro actu, vel opere raro sequitur, tunc talis euentus impraecogitatus, qui ex opere nostro raro secluitur, nihil bonitatis, uel maticia auget in uoluntate. Sι vero talis euentus imprςcogitatus sequenter ex opere nostro contingeret, tunc bonitatem, uel maliciam uoluntatis, σoperis augeret. Et hπ de duobus siectis. In tertio copiderata uenit integritas uoluntatis,quaperficitur: datur enim uoluntas duplex,