장음표시 사용
471쪽
Grocedit a bono, veru et malum a bono. Vt enim mala arbor, vel radix mala ex bona terra creatur: ita mala uoluntas ex aliquo bono, m ita non dicitur bonum, quia a bono, nam malum et a bono.
Ad hoc dubium doceo uos respondere in hune modum . Malum c fari a bono dupliciter debere accipi,telper se,uelper accidens: per se, bonu a bono, iuxta illud dictum. Bona arbor non pol malos studius facere: per accidens vero, bona a malo pol causari, primo, quia non ordinatur in finem, ut bonum proueniens ex agente. S cundo, quia ut bonum ,sua causa malum non alsimilatur. Tertio, quia ab ordine per malum deuiatur. Huic docuitati additur a Llera, qua talis, quod bonum mali causa per accidens nequeat dicti Nams per accidens raro hoc contingeret,at in pluribus id euenit, non ergo bonu mali causea ex accidenti; Pro intellecta huius dubij, velim si latis, qδ υ per accidens, plura importat: primo, non camsam Oriente, sed deficiente: secundo, dest tam in ordine: tertio, deuiatione a diuina lege: quarto ratione lectus , cui accedit Luatio, dicitur quid per accidens. His ita prςmi , ad formam difficultatis ut re Jondeam, triplici consideratione utor. Nam illud, quod per accidens euenit, vel est, ut in paucioribus,straro, velut in pluribus,stequenter, vel ut semper. Primo ergo illud, qtsper accidens, concomitatur essenium principaliter intentum, ut in paucioribus, σ raro: tunc agens cum intendit esseritum per se rnon oportet, qδ intendat esse iumper accidens. V.g.siquis ligna incMens influater quam raro transit homo, projeiens lignum imiescit hominem, a peccato excusetur, quia illud accidens scilicet
interfectio hominis, id equitur essectum per se intentum scilicet incisonem
472쪽
laciflonem ligni, estpr per intentionem, cu eius transitus sit raro. Secundo cum illud, quod estper accidens, concomitatur effecthmprincipaliter intentum ut in pluribus, vel ut frequenter: tunc tale accidens non siparatur ab agentis intentione, ut patet de uinipol tione , cui frequenter ebrietas coniuncita est: ideo qui a vino lediatur, non a peccato excusatur. Tertio cum illud, quod est per acci dens emper concomitatur essectumprincipaliter intentum: tune semper est eu peccato. U.x delectationi,quae est in adulterio, sempeoniungitur mala, scilicet priuatio ordinis iustitiae. Unde adultera peccato minime excusetur. Duo nunc ad instantiam, ql quamuis ut in pluribus, id quodsit per accidens eueniat,quia tamen letius agentis intentionem principalem nonsequitur: iccirco ex accidenti
illud fieri dicitur; alijs autem duobus nequaquam sic dicendum modis. Et hςcsatis.
Lcinio CLXVI. IN fperiori parte sumus ti in sermonem de bono creato:
iccirco nunc 'eculandum venit, quo modo, π in quo bono malum sit. Mitaq; ordine de more nostro procedamus, duo
perpendemus principalia. Quorum primum tria boni re picit sugnisi ta. Alterum vero mali sublestum. Venio ad puniitum priamsi, ubi aperte declaratur, triplex dari bonum: sciticet essentiale, naturale, σparticulare. Esentiale bonum, primum bonum, Dcas est , a quo oti bonitas. Naturale, ut esse rei creatae a Deo; E ω particulare
473쪽
Particulare dicitur tribus modist uno modo ipsa rei itfato. ut acumen visus dicitur bonum oculi virtus bonam hominin Insuper bonum dicitur res, quae siuam habet persctione , ut oculus acute uidens e tertio modo dicitur bonum ipsum biectum secundum quod es in potentia ad fluam perfictionem, sicut anima ad virtutem, bςo deprimo segmento. In altero confiderandu ea. Num in bono essentialipsis malum inueniri.Mihi equidem,quod non, videtur: ut enim frigidum in igne esse nopor: sic nec malum in Deo, cum sit essentiabier bonus: quod si in Deo posset inueniri malum, proculdubio asiua bonitate recedere posset, at hoc impossi bile: ergo malum in tali bono es, nec inueniri, nec cogitaripotest. Nec videtur, quod in bono naturali, ut in subiecto, malum possit inueniri, quod de facili probaripotest per exemplum in quatuor a scilicet in d ongus, iri hominibus, in animalibus irrationalibus,
σ in rebus naturalibus. Primo in dmonibus naturalem bonitate
habentibus, quae mali subiectum dici non debet, quia esia, quae sunt
in mundo, a Deo sunt creata: quare in d monum natura malum,
mi in subiecto esse non potest. Nec et in hominum natura, ga tunc hominis natura,vel ex parre animae, vel eorporis mala eset dicem da : at hocssum: ergo. Hoc idem tertio probari pote si in natura animalium, quia quis dicere posset, quod natura, oe passiones ania multum irrationalium naturaliter essent mala, at hoc quid Asiurassius ' non ergo, .c. quarto hoc idem declaro, cr manifesti, in
natura eslam rerum. Nam nulla natura rei, vel res naturalis, egmata, ita dicit Dion fius Cap.iuide divin. nom.quoil malum non est in bono, tanquam aliquod existense sequitur ergo, qδ malum
474쪽
fit in bono, secundum quod ens dicitur in potentia bonum, nec iamirum. Nam malil est priuatio debita perfectionis :priuatio autenonsit , n in ente in potentia, quia priuari dicimus, quod natum est habere aliquid, m non baber, π ita ex dictis malum, quo m modo in bono, re in quo bono, ut insubiecto, debeat dici esse, δε- elaratum brevisit a nobis.
DE TRIΡLICI BONO. 'Lectio CLXVII
A D maiorem euidentiam eorum, quae diximus in denti nostro sermone, qualiter in bono sit mata, hic quatuor percurremus, m primo quotvlex detur bonum. Secundo quo modo per malum tollatur. Tertio malum culpa id auferat. Quarto qualiter diminutio habilitatis ad receptionem diuinagratiast. Circa primum triplex datur bonum. Quoddam es oppositum malo, ut visius cmtati, quoddam est, quod e ubi dium mado, ut animal cςcitati. Quoddam tandem, quod est ord fiatum ad bonum,ut habilitas,orao,vel δί' tio natura, ad bonu. Modo igitur malum non est in bono ei opposito,sed in bono ibi subiecto. U.g. cςcitas non est in vise,ut insubiecto,sed es in ania
mali, sicut malum moris dicitur in bono natura ; malum aut nae
rae, quod estpriuatio forma, est in materia, quod est bonum, sicuens est in potentia ; π hςc de primo puncto. In altero videndum,
quo modo per malum totaliterim ex toto tollatur. Cum itaq; triarte a bonum,ideo notandam,quoddam totaliter, ex toto tolli, ut
475쪽
Ggraria bonum: quoddam vero aliud nee tolli, nec minui,m n tura bonum. Quyddam deinde aliud minime tolli ,sed minui, ut bonum habilitas is natura ad gratiam. Ita malum, vel peccatum, quoddam bonum ex toto tollit, ut bonum gratia: quoddam vero abud bonum supponit, nec tollit, nec diminuit, ut narma bonum: Addam aliud bonum non tollit Ied tantum diminuit, ut bonumilitatis natura ad gratiam. Qδ autem naeuma bonum perpe catum non tollatur, nec diminuatur, paret sic, quia natura bonum malo culpa non opponitur: immo in tali bono consistit malum, ut in subiecto, vel causa, quodpatet, quia malum culpa, siue peccatu, non tollit voluntate, sed habet esse in voluntate. Bonum vero gratia ex toto tollitur per peccarum, quia unum oppositorum excludit reliquum, ut tenebra lucem sibi oppositam: scpeccatum g atia opponitur: ciliare, me.Bonum cluscii habilitatis animae ad gratiam per peccatum minui dicitur: quanto enim anima plus in peccato mamet, tanto fit minus habilis ad pratiam diuinam percipiendam. At dicetis: videtur, quod non solum habilitas naturae ad gratiam minuatin, verum et quod ex toto tollatur: ibi enim habilitas ad gratia receptionem remanere non potest, ubi es impossibilitasgrmtiam consequendi, at in damnatis videtur talis impossibilitasgr tiam consequendi: tot ε ergo aufertur habilitas natura ad gratiam recipiendam. Ad hane difficultatem velim uos ita r 'ondere: impossibibtatem consequendi gratiam in damnatis prouenire exobstinatione voluntatis peruersae,m ex inflexibitate diuina iustitiae, nec non ex immobilitate diuina sententia, non autem ex totali βλtractione habilitaris naturalis ad bonum, non ergo talis habilitas
476쪽
remota dicitur , d adhuc remanet in damnatis, m hςc desectis duobus. In tertio 'eculandum venit, qualiter malum culpae ab anima totaliter excludat bonum gratiae. Pro cuius intellectu es notandum : Eliuid duobus agere modis, essective sicilicet forma liter. V.g.dum dicimus, pistorem album facere parietem e formaliter vero albus en albedine, m essective apidiore. Peccatum aut non corrumpit, nec tollit bonum gratia esse Iiue sed beneformiliter corrumpit. Hic tamen notetis, quod sicut in actione naturali datur talis ordo, quia primo est agens: secundo est disspositio, qua agens agit: tertio est forma introducta per actionem agentis: ita in actione peccati sunt tria:primo scilicet agens ipsa voluntas: secundo, voluntatis dili ossis,ut puta siua defectibilitas,sive libemtas: tertio forma, vel deformitas introducta, scilicet ipsumpe catum. Vnde quando anima culpa informatur, vel deformatur,
non potest in ea esse gratia: ita quod peccatum no perse, idest per
formam propriam corrumpit gratiam, at per accidens, in quantum peccatum est quoddam obstaculum exclu2ens ab anima ipsamgratiam. At forte dicetis uose videtur,qδ peccatum non semper tollat bonum gratiae. Postquam enim peccator per um peccatumpria uatus est gratia : tunc cum sicundo, vel tertio, vel quarto, O sic de alijs peccat, nec per nullum peccatum sequens tolliturgrat ia, ita peccatum nonsemper tollit gratiam, ut dicebamus. R 'ondeo, in dico, quod peccatumsemper gratiam, quam inuenit, tollit, mdiuinae i fluentiae obstaculum ponit. ει autem secundum peccatu, mel tertium,s sic de alijs,non tollat gratiam,hoc est per accidens, quia eam no inuenit: semper tamen habilitatem mima ad gratiam
477쪽
magis diminuit, secundum quod tactumsit Aperius a nobis. Ethgo de tribus punctis. In quarto perfrutandum est loco, qualiter fiat diminutio habilitatis ad gratia diuina receptionem, et L nota-dum, quod OA diminutiost altero duorum modorum, vel per si b-
tractionem partis,vel perappo sitione contrarietatu. Primo modo
habilitatis axumae ad gratiam diminutio non fit per subtractonem partis, m partis, quia illud, quod sic diminuitur, tollitur, vel co
rumpitur: natura aut anima incorruptibilis est. Secundo modo diminuitur aliquid per appositione contrarietatis. V. g.frigiditasar a diminuitur, non quia pars aliqua aquaesubtrahatur,sed quia contrario qualitas apponitur ,fiticet caliditas. Ita in propolo, ὰum homo magis peccat tanto magis distat, elongatur a Dei gratia , oesicin e t minor habilitas adgrariam, ita qJ postpriamum peccatum non tollitur potentia ad secundum : immo in eo maior pronitas ad sicundum peccatum, oe minorpronitas ad diuinae gratiae susceptionem; secl hic notetis, ex quo peccatum dicit priuationem, duplicem darι priuationem: unam totaliter potentiam auferentem, qua penitus tollit habilitatem, ut cςcitas, quae visivam potentiam tolbt,mbabilitatem videndi, ni orae secum dum quod habilitas, v et aptitudo videndi, remaneas in radice potentia mimae, idest in essentia animae. Datur aliapriuatio, qua non tollispo etiam ,sed actum tantum, γ hςc mirime habilitatem au fert,quam facit peccatummam tale non tollit potentiam ad peccam dum, immo auget, ga quanto magis peccata multiplicatur eo magis a Vetur babilitas, m pronitas ad peccandum; tollit nihilominus actum,siae appropinquationem ad diuinamgratiam: nam rem
478쪽
nente voluntate, habilitas ad malil non tollitur,m maxime, dum mala multiplicantur: π hςcsatis.
DE RATIONE BONI. , Lectio CLXVIII. PR ςter ea, qua de bono a nobis sunt dicta insuperioritisse
monibus nostris e adhuc superest pertractare de copantia rationis boni, nam in progressu siermonis nostri patebit, in quibus bonum, viperfetum, cosistat. Diuidatur itaq;prsnsferamo noster in duo sigmenta specialia: in quorum primo declarabiatur, in quibus bonum cosistat: in altero vero hπ tria: scilicet modus: *ecies, m ordo,qua οι bono conueniunt.Quantum adprimu.
Bonum ut pestium, cui nihil deest, in bis tribus videtur consistere silicet in modo, Jecie, m ordine. Unde Aug. in lib. de natura boni sic art.Oιa, quanto magis moderata, βeciose, ordinata sunt: eo magis bona sunt Qua tria, ubi magna, magna bona si te et bipam parua bona sunt: ubi nulla, nulla bona sunt: in his ειν tribus bonum consistere videtur. Rursus D. Aug. illud uerbum sapien. xi. exponens. Ola disto iusti in numero: pondere, oem sura: ibi dicit, quod idem est mensura, quod modus: idem Jecies, quod numerus: idem ordo, quod pondus. Ratio aut, cur bonum in his tribus consistat, ista est, quia unumquodq; in tantum bonum est, O per consiquens appetibile, inquantum est perfidium. Perfecto aut integratur ex tribus: primo exparte causae essicientis: secundo exparte forma distinguentis: tertio ex parte natura inclinam Ee tu:
479쪽
the ex causa serienti mensura, m modus bono astribitur, inde appetibile bonum secitur; ex causa formalistreis catur,oe distinguitur exparte natura inclinantis actio in fine ordinatur: quare
ex his tribus bonum integrari dicitur. Si aut horum s cientiam breuiusponere velitis, ita dicetis: hςc tria, steriem, modum, ordinem esse Aristositiones bono, m cuilibet rei conuenientes , erre petium ad causam sciente formalem, Palem:primo enim modus, vel mensura dicitur esse rei dθstio,1put refertur ad camsam escientem, quae dat esse terminatum,m cuilibet rei mensur tum. Secundo θ ecies,vel numerus est rei di*ositio, prout refertur ad causam formalem, secundum quod quHibet res performa E cificatur, m ab alia re distinputur. Tertio pondus,inordo est rei dθsitio, prout ad causam malim refertur. Unde Aug. siuper Genesim ad btera ait,qδ mensiura modumpr git, quo adprima: numerus Tero rei peciem prςbet, quo ad secundum. Pondus tamdem in uo loco ordinat, π quiescere facit, quo ad tertium. Et hπde primo puncito. In Absequenti videndum: quo modo tria hπ oeconueniant bono. Nam primo creatori aptantur, secundum Aug. ad Orosium ita dicentem. Numerus, pondus, σ mesura estis Dens: ipse enim est numerussine numero, a quo est OA numerus. Ipse est mensium sine mensura, a quo Oh mensura. Ipse est pondus
sine mensiura menserans,non mensiurata: numerus numerans, non
numeratus: ordo ordinans, non ordinatus ue pondus ponderans non ponderatum. Nam mensiura mensurata dicitur spe cuiuslibet rei quantitas, qua res magna . v parua est, ac denominatur. Numerus numeratus propria uniuscuiusti; rei qualitas, qua una res
480쪽
ab adia distinguitur. Pondus ponderatum est rerum proprietas, S
res ad suum tendit naturaliter locum, in eo quiescit. Hςc ergo Deo appropriantur, m conuenire dicuntur: videlicet pondus ad operantis potentiam: numerus ad ordinantissipientiam: men raad conseruanI is clementiam. Et ita pondus refertur ad patrem, cui appropriatur potentia: numerus ad filium, cui appropriatur pia entiae mensiura ad Spiritum sanctum,cui ascribitur clementia: ita quod cli creatura habet pondus a patre crearite: numeram a filio ordinante: mensuram a Spiritu sancto conseruante. Insiper hae conditiones ot creaturae coueniunt. Unde Aug. V. de Ciui. Dei
Ac ait: a Deo est Oh modus, oli Jecies, m ors ordo: sine quibus nihil rerum inueniri pol, vel cogitari. Nam ors creati esse non potintellai, nisi in relatione ad primam causam: sub triplici ratione causea e cientis,formalis, m finalis. Nec id mirum. Nam tria deor re quςrimus: quis eam fecerit: quo modosectasit: m propter qui acta est res: in o7 enim , quod est,aliuil est, quod constat, ecce causa esciens: aliud quo discernitur, m distinguitur: ecce ea formalis: m adiud, quo sius partibus congruit: ecce causa Fnalis. Tertio Iolent ha tres proprietates, mensura, numerus, o
pondus, Uribi anima. Vnde Augsuper Genesm ad literam diastinguit in animabus hςc tris,dicens: qi mensium est aliquid agendi, ne fiat irrevocabilis, m immoderataprogresso, quod pertinet
ad intellectum, neptus, vel minus sapiat, qua oporteat. Numerusari est affectionum, σ virtutum:pondus es voluntatis,Wa ris, ubi appetit, fertur in id, quod debet. Quarto tres istae conditiones, mensium , Jecies, m ordo, in voluntate reperiuntur. Modus