장음표시 사용
461쪽
es fine actu exteriori:plena uero illa, qua elicit non flum actum interiorem, qui ea velle, verum et adium teriorem ;pr erea voluntas semiplena solet dici quandoq; ratione prauitatis, uel b nitatis , quando scilice t uoluntas, quantum in ipsa es, exiret in actum bonum, uel malum ,s daretur facultas, ita quod ex parte voluntatis nihil deest, quin faceret,siposset. Insequenti quςdam notatu di gna circa hςc non omittemus, at pro prefinti , qua dicta
sunt, adsi scientiam dictasint. QVAEDAM CIRCA PRAEDICTA CON-
Lectio CLXII. NE, ut m*isper farinam orςdeclarata leuiterpertranis
fre uideamur in animum induximus nostrum tria in presenti nostro sermone rimari. Quorum primum dubium comprehendit. Alterum notanda duo. Tertium tres casius.
solet ergo quςri primo. Nu, ubi non es aciendi facultas tunc apud Deum uoluntas pro facto reputetur. Quibusdam visum est, quod fici σprimo, quia Mupcr illud Psal. remisilli impietate peccati mei glosa silc dicit: motu, ides desiderium, uel intentio reputatur, mel iudicaturpro facto. Secunda, quia ver illud P LManus uostra concinnant. Glosa sic: quicquid uis, m non potta dominus f ritum copulat. Tertio, quia siver illud PM. In mandatis tuis uolet nimis, Glosa sic dicit: si ficit uelle, si perficiendi mandara desit fa- cubas. Et hse deprimopuncto. In altero ad maiorem prςdieloris D i euident Iam,
462쪽
euidentiam hic duo notanda , ilicet exemplum, π intellectui 1 .. Notetis igitur primo intellitium authoritatis, sicilicet uoluntas reputatur , m iudicatur pro fallo. Potest enim hoc uerbum quatuor modis intelligi, m primo in his, quaesunt .ano ab homine, non aut in his auasiunt ab alio,sicut est de baptisimo. Hςc D. Thomas. Se cundo hoc uerbum videtur debere intelligi, quod voluntas reput tur profatio, quantum ad prςmium essentiale, non aut quantum ad accidentale. Tertio habet intelligi apud Deum, non apud mundum, quod uoluntas profecto reputetur. Quicquid ergo vis, σnon patra,fictum velim reputes apud Deum. Quarto modo exponitur, qδ alitersi habet inpeccatis iliritualibus, m aliter in peccatis corporabbus.Nam in peccatis stiritualibus voluntas pro facto reputatur, π ratio est, quia uoluntas in peccatis Hyritualibus sufficiens est, ad sui actum interiorem, qui est uelle. Unde uoluntas superbiendi pro superbia reputatur , sic de alijs. At in peccatis moralibus non sic uoluntasisfacto reputatur,quia in his uolumtas no est si ficiens adflum addum cino. Et hπ de duobusptinctis. In tertio pro maiori 2eclaratione prςdicta aut horitatis, tres casius notandi sunt.Quorum primus est. Dantur duo, quorum unus vult ἶonum, O tamen non facit illud, gasibi facultas deest, alius uero vult, acit, quia potest: horum quis apud Deum plus meretur eis hoc dici potest, quodsipares sunt in charitate, ςquale prςmium sentiale habeat, no ςqualeprςmium accidentale; huius exemplum sto. Est habens quis uoluntatem dandi eleemosynam, o no gat,
qui imitatem non habet, meretur nihilominus tantum reristestu
pr ij essentialis, quod Dei visio est, oe gaudium de Deo, quam
463쪽
tum ille, qui vult dare, m dat: sinpposito, quod in charitatesint
pares. Quantum vero ad accidentale prςmium, quod estgaudium de quocunq; bono creato, magis meretur ille, qui non solum vult dare,sed et dat, quam ille, qui solum vult dare, σ non dat, quia iste solum de voluntate gaudebit, quoniam sicilicet dare voluit, notamen de opei a non dedit. Similiter et dici diset de demerito, tama enim demeretur ille, qui sola voluntate peccat, m non a L. quantum qui peccat actu, m voluntate, o hoc per comparationea ςnam essentialem, qua cosistit insiparatione a Deo. At quam tum adpςna accidentalem, quae dolor est de quocunq; malo, tune plus demeretur ille, qui a tu, π voluntate peccat, qua ola Uoluntate, habet enim Llorem de eo,quod male voluit, nec id solum,eterum et de eo, quod male fecit. Secundus casis talis est. Sunt duo quorum unus vult siubire mari rium, oe tamen non sustinet, quia
portunitassibi deest: alius vero vult substinere, o sustinet,quis ergo illorum magis meretur ' Reystondetur, quod uolenti plene, scilicet quantum in si est, facultate tamen, vel opportunitate di Fciente,debetur laurea: uolenti aut,m actum mari rijsubeunti μ- per additur laureola, ita ut quantu ad laureamsint ςquales in chmritate, at qMantum ad laureolam in quales.Tertius casis est. Damtur duo homines, diues, π pauper. Diues dat magnam eleemosν- nam, pauper uero paruam: quis istorum magis meretur ' R 'ondeo, cir dico,quod si,vellunt in charitate ςquales,vel λςquales. Si primo modo, Diues magis dicitur mereri,quam pauper, qui dat paruam: nec hoc mirum, ualet enim eleemora a marnas' ciabter
ad quatuor bona: primo ad maiore habilitatione si bonae secundo
464쪽
ad ampliore dimissonem p a debitae, vel iniunctae: tertio ad cel riorem trastum,vel exitum de purgatorior quarto ad maius pr mium accidentale: idest ad maius gaudium de maiori bono a se facito. Si vero non sunt pares in charitate ,sedpauper cum maioricharitate, m dolore compassionis paruam dat eleemosynam, tune magis pauper meretur, qua Diues, qJ testimonio Saluatoris patet, pauperem viduam comendantis,m dicentis Lucae xxi. Vere dico
vobis, quod vidua bςc plusquam oesmisit. Quod verbum tribus exponitur modis: plosiquam oes misit, idest ex maiori assectu, tu plosiquam ces, scilicet proportione mfit,vel plus misit residui comparatione,quod ei remansit. Primo exponitur sic, plusquam omnes misit, idest ex maiori assectu. Unde Ch mussuper hoc ver bo ait: no paucitat e oblati, sied copiam a se ius, intuitus es Dcus. Secundo expoηitur sic: plusquam oes misit, sicilicet non quantitatis maioritat e, sid pri portionis. Nam maius Vi paverem dare para, habito r 'eetu ad paupertatem si am,quam diuitem dare multum. Tertio modo exponitur sic : plusiqua ces misit scilicet coparatione residui, quod ei renui t. Et hςc de pollicitis propi sentisatis.
Irca bonum uersaturi, ne aliquot apud nostrum intello Tum confuso,hoc ordine'cedemus: euidentiam primo boni considerantes: insuper tres dubιtationes: tertio no- tandum. Circa primupuntilum,ut video, bonum tripliciteri sumi
465쪽
LECTIONES LIB. SECUNDI. Mari, se
potest: primo in communi, o absolute sicilicet, vi lcnt m. Sechndo in Jeciati bonAm lentiale , ut Iota bchom in creat m, 6 ole Deus cst. Tertio bonum naturale, vel accidentale, quale ist bor si creatum. Si matur bonum, ut bonum, scilicet astute, tunc dicendum erit , quod tribus cognosci possit modis. Primo sic: bonum est appetitus motivum sicundum philosophum. Secundo modo de
Tertio, bonum fecundum D. Thomam es virtutis, vel potentiae persedituum. Primo modo bonam sic describitur , qό est appetitus moriam. Vnde bene enunciauerunt dicentes: bonum esse, cid ΟιaQppetunt, hςc de primo punitio. In alicro tres ponunttir Lbit, ιrones e quarum prima sic si habes. Multi desiderant, oe malam operantur, ut homicidae, fornicari , m hum modi: non igitur ora in Ictunt bonii, σ agunt gratia boni. Insiper, multisiuni fientes, . contraria agentes his, quae siciunt, aut ergo scientia eorum enredia, aut operatio. At constat, qδ eorum lentia resta est: igitur operantur contra illud, quod per scientiam sciunt esse bonis, Cr ita spetunt bonum, nec agunt aliquid boni. Ad primam rationem re- 'Ondcturfici clitod oes tales,m alijsimiles, appetunt malum, non sub ratione mali , sed sib ratione boni, inquantum opinantur illud
esse bonum, c optant bonum , si non existens, saltem est eis
apparens. Vnde in Auis ope, alionibus dicuntur ab aliquo moueri,qi habet apparentiam, vel similitudinem boni. Ad fecundam rationem de agentibus contra sicientiam paucu dico , cp piamuis sistantsecudum cientiam reeiam in uniuersali, in baίisu illud, quod agunt, esse malum: nesciunt tamen in particulari,nec in actu
466쪽
lationcm. Tertio per effusione, ut ex unofonte plures rivuli lentprouenire. At bonum increatum, quale Dus est, ad ab aba entia se dissundit, sine sivi tamen auisione ,sine ui multiplicatione, atq; sine sivi disseisione, m ratio a gnatur, quia diuina bonitas fecundum suam sentiam manens una, in distincta inste, in suasimilis u-ἀines licet in effectibusparticipantibus diuinam bonitate. Unde .iuina bonitas tripliciter sie comunicat, primo ducendo diuersa, nee ob id diuiditur, quia ipse in sua essentia super substantialitero ab . Aussi gregatus. Secun do producendo Auersa, uccessive infinita, non minuitur, quia cum infinita sit, ex communicione bonorum infinitorum minorari non potest. Tertio diuina bonitas non multiplicatur, quia cum sit idem, quod essentia sua bonitas diuina : sic est una, quod multiplicari nequeat. At dicetispol hπ, libenter sciremuι, nu bonum fit virtutis, vel potentia pejectisu. Insiper, Num res dici possit. Tertio an ubiectum. Ad primum ἁico, quod sic. Nam tunc dicitur aliquid esse bonum, quod suam habet perfectionem: bonum ergo primo modo est persectio rei. V. g. vi acumen visius dicitur bonum oculi. Secundo sumitur pro resiuam perfectionem habente cui oculus acute videns homo virtute presitus. Tertio bonum dicitur ipsium subiectum , secundum quod est in potentia ad perfectionem, sicut anima ad viri tem, ubstantia oculi ad acu men visus. Et hςe vobis
467쪽
ig IO. PAVLI PALANTERII DE BONO INCREATO HIC ERIT SERMO.
Lectio CLXIIII. PO a contemplationem de bono in genere, nunc iusserenduerit de bono increato hecie, quale Deus est, oe quia tripliciter finiri potest, iccirco in partes tres principales diuidetur ρrmo noster. Quantum ad primam, Dionisus de diuinis nominibus nobιs boni increatι naturam exprimere volens ita dicebat. Bonum increatum illud esse, in quo OAprςexistunt, ex quo de facιli colligitur, habere rationem Ata continentis. Hinc norandum Uenit, oem rem a Deo producitam, nobilius esse habere
in is Deo, qua inse ipsa, qt tribus I bari modis potest. Ratione primo, similitudine secundo , fossicienti diuisione tertio. Ratione
sic. Nobilius dicitur a liquid cile in aliquo, ut in radice cara ante, σsustentante, quam in ramo creato, m sustentato, at omnIs res creata habet esse in Deo, ut in radice creante, me. In si autcm habet Use, ut in ramoproducto, oesiustentato: igitur. Hoc idem noua ratione mihi siuccurrente confirmo. Nam licet res nolibus
esse habeat in se ipsa, quam in causa instrumentali, V. g. vi homo in si ipse, quam in patre gcnerante, vel in le, tamen res nobilius semper dicitur habere esse in causa principali, a qua totum esse res dependet ficut a Deo: ergo. Hic tamen silendum, Jsermo nosterest de esse nobiliori, non de esse veriora, quia licet res in Deo, nobilius habeant esse non tamen verius, qua in se ipsis, m extra si anica am. In versmilitudine idem, quod prius, nunc probandum etenit: ellectus enim nobiliori modo inuenitur in cras squivoca,
468쪽
qua υniuoca: sicut calor excellentiori modo in soli,qua in igne,sic,ola bona, qua in creaturis reperiuntur, excellentiori modo sunt in Deo, quam in seipsis. Tertio confirmari habet hoc diuisone, nobilius enim s esse θirituale, ςternale, diuinum,quam isse m teriale , temporale, humanum. At cum libet esse rei creata in Deo ςternale est es θirituale, diuinum, ga crearatra in Deo Deus est, in si aut habet esse materiale,intemporale, m humanum : ergo. Et bςc de primo puncto. Alterumsubsequitur, ubi aliter bonum increatum, quaprius, sic describitur. Bonum incremtum est ex quo hau subsistunt, . ex hoc habet rarionem escientis, conseruantis. An hoc verum, quid dicat primo Greg. audite roia enim nec ad momentum subfistere possent ,sed in nihilum tenderent : nisi operasione diuina virtutis inesse conseruarentur. Et Aug. iiiisuper Gen. ad biera,sic ait ; virtus Dei ab eis, qua cremta sunt regendis, si aliquando cessaret, simul m illorum cessaret
'ecies, omni s natura cocideret.Insiper, ut aerflatimprsente luminest lucidus: se bomo, Deoprsente illuminatur. Et hςc de punctis duobus. Relinquitur tertium in ordine, ubi bonum incremtum se describituin, dum dicitur, ql illud est, quod clia appetunt,
vel concupistunt, σ ex hoc dicitur, σ cognoscitur habere rationem causa finalis, vel ultimi finis. Num uero ola desiderent Deu suo modo, nulli hoc dubium. Nam primo desiderant Deu ut primcipium, quo creasutre est enim Deus esia in ossusper causalitatem, inquantum est oes perfectiones Deus causi iter. Licet enim quHLbei res creata sit bona se ipsa formaliter, non tamen est bona camsaliter, eAemplar iter, e ipsematiter. Nam licet quoibet res
469쪽
ereata, sit bona p bonitate propriam, etformaliter inhςrentem, σperficiente: multo magis bona est bonitate Dei eficiente, π ideo cessante bonitate Dei esciente exemplari, m mali, tota quoquc creatura bonitas cessaret. Unde Aug. i. de Trin.sc ait. Bonu hoc, ctar bonum illud, tolle hoe, tolle illud, m vide ipsim bonu, Hos es: ita Deum videbis, no do bono bonum, sed bas reι bonum, scilicet causaliter; ita quod una est bonitas aerumper causalitatem, scilicet bonitas diuina: Licet multa in bonitates formaliter: quae-. libet enim res formaliter sua bonitate est bona. Secundo ola defiderant Deu, ut auxilium, quo in se conseruatur. I enim Deus, portat, idest construat aera verbo virtutis si At dicit Apostolus ad Heb.L IUuper ota desiderant Deum, ut terminum, quo ola qui , tantur. Deinde ola desiderat Deum, ut bonum, quo nobilitaritur Nam Deus es bonum primum, totum , perfidium, oe iste rum In eo ergo, qs ipse Deus est bonuprimum: iccirco primo ab ossis . desideratur.Namsicut oes numeri unitat participiant,ft omnis creaturae dicitur esseparticipatione bonitatis diuinae.De fiderant etesia Deum, eo quia est totum bonum: sed hic notandum, qδ datur
duplex totum: unum ex partibus: alterum arite partes. V.gio-mus, prout est in materia, totum dicitur expartibus: Domus uero
Put es in arte, vel in mente ςdificatoris, totu dicitur antepartes quia prςexistit domuisenda. Deus igitur non bonum totu ex partibus est, eo quod tale totum compositum est,ql diuinaesimplicitati repugnat. Est ergo Deus bonu totum ante partes, quia Ma deitas i
iris, Fili ,m Spiritus sancti,s quasi phabens uniuersa bona. Tertio baa desiderant De meo quod Deus est bonumperferitum.
470쪽
'Vbi notandum, quod du lex datur perfectu fine duobus dicitur modis: uno modo, quasi complete factum ,sicut perfecte nos ambulasse dicimus, quando ambulatione complevimus sub qua finia ficatione perfectum non conuenit Deo,quia, quod non est se lum, ut Deus, non potest dici completum, idesiperfectefactum. Alio
modo perfectum dicitur, quando nasuram habet, virtutem proprie Peciei, quo modo Deus es bonumperfectum, inquantum maxime est in sua natura, oe virtute. Quarto ora desiderant Deum, eos a Deus est bona integrum , nullius mali ad Mione habens, nec alicuius boni diminutionem.Vt ergo bonum integrum est, ideo
ab omnibus est concupitum. Et b c depropositis.
-v c Lectio CLXV. 'Post naturam boni mereasi agendum consequenter erit de no crearo: ubi duo principalia confideranda occurrunt. Quorum primum boni creati retinet descriptionem. Ah rum vero dubia quesam, ut inprogressu sermonis nostripatebit. Quantum adprimum.Bonum tribusposse cognosci modis,nulli hoe dubium. Primo enim aliquid dicitur esse bonum, quia a bono cause- Iur, ex quo bonum habet modum. Secundo dicitur bonum, quia in bono fundatur, ex quo bonum habet Electem. Tertio dicitur bonisi quia ad bonum ordinatur, ex quo bonum ordinem habet, qua ora insequentibus magis dilucida apparebui. Et hπ de primo puncto.