장음표시 사용
501쪽
scientia sunt a nobis determinata insuperioribus nostris sermonibus, nunc unum maxima consideratione dignum in di boam reus candum, oe est. Virtim confientia ad intellectum, vel ad uolt ratem pertineat. Ad. hi primo a 'ectu vidctur es edicendum. Is ad uoluntur e, non intellectum flectet. Nams ad intellictum; tune habens maiorem de operandis cognitionem, maiorem qlioq; h Gret costentiam,vi hoc minime verum: igitur non pertinet ad intellectum, sid ad uoluntarem. Prςterea: Anteilectui fribenda foret consilentia, vel esset potentia, vel habitus, vel actus: non primum quia potentia inest a natura, conscientia ayt non; nec pol dici actus , quia sunc in dormiente non maneret, quod est falsum. Nec habitus, quia per multos habitus dirigimur ad agenda: ergo, σc. In contrarium arguitur, quia consilentia sicundum nominis
E homologiam importat ordinem sicientiae ad aliquid, oe sicientia ad intille tum flectat: ergo, oec. Pro dilucidatione huius qusti, primosignificata intellectus prςmittenda siunt : insuper, conclusio ponenda: tertio rationes iam adducta fluenda. Quantum ad primum. Intellectus dicitur multipliciter. Uno modo, ut est donum Spiritus sanct. a. u. Requie et Fuper eu piratuspientiae, initi entiae. Sic intellectus secundum oram capitur δ dono imsese, quo perficitur θeculat tua ratio ad apprehensonem veritatis per donum confiiij. Secundo dicitur intellectus notitia principiorum. Tertio capitur pro actu intellaendi. V .g. dum dicitur. His est intellectus meus, vel tuus, m illius est yllogiore, dificu, rere, m est vis, animae, qua inuisibilia percipit,secundum Aug. in lib. de stiritu, σ anima. Ab a ijs decitar esse qu ddam θιria
502쪽
thali lumen,sub quo, vel in quo per experimentum diuina gustam tur. Dicitur er donum, quo gratuite cognoscimus ositiones en fl:um, per easq; tendimus in Deumsic di onentem. Intellectus mero noster duplex est, scilicet humanis, indeli Si ut humanus, scintilluit conuersius ad imaginem, oesensium, π iudicat secum dum causas intrinsicas, minferioris, iccirco descit in assentiendo, quia non sentit, nisi secundum manuductionem, qua ortum habet ab imaginatione, oesensu. Fidelis aut intellectuspr alet ei, quies humanus; nam elevat ipsum extra animalitatem, non tamen ita eleuat, qj comprehendat, ut meritum fidei integrum mameat, hNS. Bonaventura. Intelles lus adhue duplex est, scilicet prasticus,Gr 'ecularium. Intelleritus βrculativus fecundum Aristotelem, est re 'eritu veri, ut verum est. Intellectus vero practicus dicitur conformis appetitui, cuivi obieeitum es nonsolam veru ab ratione meri ,sed sib ratione boni. Ab alijs dicitur practicus, quia circa an biba, fae Bbilia uersatur. Nunc ponatur coclusio talis. Con fientia ex Anficatione uocabulipertinet ad intellesitum, non ut
habitus ,sed ut actus, qui est testificari resteritu eius, quodsi a-Lium an bene, vel male. Potest e: ad uoluntatem pertinere secundum actuum diuestatem, nam quidam eortim pectunt ad intelle lum quidam vero alij uoluntatι attribuuntur, sicut remorder ,
quod est Aredie tristari, de aliquo malefacito. Remorsus enim non dicitur importare solam cognitionem malifadii propri, sed tristiatiam qaandam, vel qVasi punctionem, qua ad uoluntat epertinet, mel dicatis, quod conficientia spectet quantum ad actum ad intellectum, oe cognitionem, at quadam ad electionem, siue ad elecitionis
503쪽
actum ad ipsam uoluntatem. His itapi sitis, de facili, ad rationes formatas dicendum sit ,patebit. Quantum ergo ad primam de conscientia ad intellectum 'ectame, ut habitus ,si prςcise ad
intelle lum pertineret,ut habitus: tunc habens de operandis mai rem cognitionem, similiter maiorem haberet conficientiam, at non ita est, quia consilentia intellectui ascribitur ut actus, non ut habitus : quare ratio nulla e uppost also, vel aliter dicatis, quod habens maiorem cognitionem, habeat quoq; maiorem consilentiam
secundum quid, at non simpliciter. Rursu, ql maiorem secundum babitum, at non secundum actum, neq; formaliter. Ad secundam dicatis, quod conficientia non dicit unum habitum, sed plures, nam in agendis dirigimur p plures habituspra ticossimiliter exparte voluntatis, in qua sunt plures habituales inclinationes habitibus rationis correstondentes : non ergo se habet, ut unus habitus, nisi generice, quiaJecifice. Et bςcdepollicitis a nobis.
' AN EX FINE OMNES ACTUS, ETC.
Distinctio XL. Lectio CLXXVIII. SE se η bis teri distindito xt in ordine huius bb. secundi.
explicanda: cuius continuasio primo ponenda: deinde diuidenda. Quyntum ad primum. Postquam de a luali peccato in si,m quomodo habeat esse in uoluntate ut in radice, actum fuit: consequens modo est de vitio operum existentium a uoluntate pertracitare. I paucis posita strae uerbis ina cum intentione: Gri nunc
504쪽
clusiunem primo. In declaratione fecundo. In propositone tertio. In quouum quarto.In opiniones varias circa quesitum quinto. In Magistri declinationem sexto. In conci ionem cum exemplis septimo. Quantum ad primum, ut rem aggrediar, conclusio talis
sonitur. Lri et exteriores actas boni reputentur , attamen boni,vel mati moraliter censentur, ac iudicantur, sicundum quod ex re lavoluntate, vel inordinata oriuntur. Ad auam probandam secumdo Magisterita P cedit loco. L cet oes actus extet iores boni sint, quatenus siunt: nihilominus iudicar Volet moraliter boni, υel mali, inquantum ex bona, vel mala intentione procedunt. Ist: itaq;-Mybciter erunt boni, vel mali, qui bonam, re iam habibunt cau-fιm isu intentionem ordinatam ad bonum finem. Mati uero illifluipliciter, qui ex peruersa intens lane procedent. Unde Ambri se ius tuus operi tuo nomen ιmponit. Hoc ide et per illud Euan-νθον habet consi mari. Non pol arbor bona malos 'citus facere, nec arbor mala bonos fruίiusfacere: habent erro actus nostri moliri, denominarici; a bona, vel no redia intentione , ut in hoc pun- Aio sicundo est uidere. Nunc tertio venit b ponenda propositio. Non o A a tus humani per bonam uoluntatem red cabiles. Ad qua manifestandam dubitat auarto Magister. Num uniuerstiter
si verum, quod oes adlus habeant exteriorem malitiam, vel bonitatem a uoluntate. Circa cli varia adducuntur quinta opiniones fede, nam quidam contendenses υolant oes a ius exteriores desemd sterentes esse, propterea dicunt generaliter capere fuam bonita. cm, Vel malitiam a uolunrale, ex qua prouenire dicuntur. A ij
505쪽
vero opinantur, non oes indisserentes, at de se aliquos bonos, quosnerant absolut e recipere sam bonitatem a uoluntatefimibter, mmalitiam. Aliquos uero e couersio in si malos esse dicunt, qui etiam suam malitiam a uoluntate non videntur habere, nec bonitatem suam ab ipsa recipereposse. Quosdam alios uolunt esse indisserentes, oe tales solum malitiam siuam a voluntate recipere autumeant. Demum unt turdam alij, qui consentire videntur, oes a tus exteriores a uoluntate bona, vel mala,suam bonitatem, vel malitiam
sortiri,illis solum eaeceptis, qui desie mali.Nam tales persolam boni non videntur fieri posse uoluntatem; cui opinionis et Magister,etu in sexto sidio habetis. Demum conclusio cum exemplis venit ponenda talis. Malum intentione pia productum nequaquam im dicatur bonum: a lus enim de si mali, σ ex μι natura, causeam habere bonapossibile non est, vi supra, ut bis hemia, adulteria, et i furari ad subueniendum inopi,m similia alia. Hi a ius licet cati as videntur habere bonas, nihilominus actus mali sunt , ut reuelle habetur in dytin tioneprsenti ..
NVM ALIQUIS ACTUS AD BONUM, ET
. AD MALUM INDIFFERENS DARI POSSIT ..
Lectici CLXXIX.. IN ter ora, qua circa prsentem distinctionem essent dicenda
hoc unum hodierna die speculandum. Num sicilicet a ius imdistrens ad bonum , π ad malum inueniri queat. Mihi sane
videtur, quod Fic.. Nam ij uare fistucam, talis actus indisserens, G secundum.
506쪽
secundum θeciem Fam est: ergo, me. Deinde, D. g. inhil de 'mone domini dicit, se in monte sunt fadia media, q videntur
posse bono, π malo animo fieri,de quibus iudicare temerarium est: igitur si ta his 'eciebus poterit inueniri aliquis a Ius indundualis i=.disserens. Pi perea habet Philosophus in prςdicamentis, quod bcnum, σ malum, fiunt mediata contraria, non ergo erit nec se alterum eorum cuilibet actui inesse. Demum ad ster in textu, hoc idem fitebatur: aritus itaq; indisserens pol concedi. Ad hancqusione n terminandam quςdam pr mittenda occurrunt, cy primo, quot modis actus indisserens accipiatur: quibusdam enimetidetur dupliciter accipi. Uno modo pro actu humano, qui nec est virtuo iis, nec vitiosus eputa, qui non est elicitus,vel imperatus conformiter rectae rationi, cir propter hoc, quod ratio sic dicitauit flendam e neq; formiter contraria: licet a formiter contradias toriae, ut si quis actam aliquem elicit, vel imperat: non quia sic fieri di bere ratio didiauit, nec oppositu, o quia ita facere placuit, ut operari pro delectatione aliquid, quod recta ratio neq; di tauit, neque eius contrainium. Accipitur secundo actus indisserens, ut est actus primo indisserens,nec bonus, nec malus morabieri potens tamen idem numero bonus fieri,inmalus, licet nonsmul, se uec lae. Ad hoc aut vi adlus indisserens fiat virtuosus , non si ficitassistentia refla rationis, cui consermetur,sed oportet, i elicia aracias nouus uoluntatis intrinseca virtuosus, continuationem eius
conformiter ad rediam rationem imperans, hoc est nouum uelle, quo uoluntas vult a lum illum indisserentem, uel prius malum cc tinuat e conformiter ad rediam rationem, quod uelle essentianter dicitur
507쪽
gicitur virtuosum, ut latius declarat Occam.Secundo notandum, quod de actu morali dupliciter contingit loqui: uno modo secundum rarionem, quam ex solo sortitur obiecito absq; circunstantist, vel secundum raetionem, quam ex obiecto sortitur cum onus timc stantijs mi , locis, temporis, m huiusmodi, π prima quidem
eonfideratio actus moralis, respe tu fecundae, generalis est, vel uniuersalis, quam quidam appellant considerationem actus secum dum 'eciem. Altera uero confideratio, reristetita prima, dicitur particularis ,siue singularis, quae solet vocari ab alijs confideratio actus secundum individuum, ma Ladem existentiam, quas cuiust bet resecundum essesingulare,stcI onus sivis circunsiam ijs. Primo modo contingit dare actum indiserentem, qui nec est
bonus, nec malus, inquantum non includit aliquid dissonum, vel consenum rationi.Si vero actus confidereturfecundum rationem, qua sortitur ex obiecto, nonsolum, veru et ex onus circunstantijs loci nis,m temporis, quae dicitur copideratio penes individuum,m actualem eius existentiam, adhuc distinElione erit opus, quia talis actus, aut ex sola imaginatione procedit, ut costicatio barbae, aut siquitur rationem deliberantem. Si hoc fecundo modo, actum
indisserentem dari est impossibile: immo est neces ateri, ql quilibet fit bonus, vel malus moraliter, π boc ex ratione deliberante exoriHis ita positis, ad oluendas modo rationessiveriusformatas, quum est, ut accedamus; dicitur ergo ad primam de festucaretione 'eciei currere argumentum, at rat ione indiuidui, hoc negatur, quantil ad actum indisserentem. Ad illud D. g. non erit
discite reondere , pr il a distinctione θeciei ,-indiuidui: G, 3 primo
508쪽
patet ex ςcedente quoione, conseqμentia modo probatur, quia si bonus moraliter: igitur meritorius, vel demeritorius: quare zc. Deinde omne factum vel es ordinatum ad Deum, vel co-tra prςceptum estprimo modo, tunc meritorium, si secundo modo, demeritorium : non ergo indisserens actus inter meritum, σ d meritu dabilis, neopobi bilis videtur. In contrarium arguunt no mulli dicentes si talis actus inter meritum, oe demeritum indifferens , non ebset dabitis: tunc isti actus , ut puta largiri inopi eletamoynam , honorat e paretes,malia huiusinodiscere, meritori', vel demeritori, vitae ςterna forent, at hoc non conceditur, cum
fani ab illis, qui gratia carent, ut biosius ponitur: ergo indisserens adlus inter meritum, Sin demeritum dabilis. Circa quotionem
hanc' multa inueniuntur opiniones utranq; partem defendentes: quidam enim uolunt,oem actum procedentem ex habente gratiam, or a deliberatione, meritorium,vel demeritorium esse: in non bibente uero pratiam videntur admittere aliquem astum nec meriatorium, nec demeritorium. Quas dimittentes opiniones, in ad uoritatem, duce Deo , declinare uolentes, pro quoti dilucidatione paucis dicemus: non Oem actum a deliberatione procedentem meritorium , vel demeritorium esse uita ςterna: sunt igitur compi res indisserentes actus et in habentibus gratiam: cuius ratio patet, quia circunstantia illa, quae est concomitans actum, π non infommans , nullam bonitatem, vel malit imponit circa ipsum, ut patet tam in bonis,quam in malis. In malis,quia infidelitas non Tidetur ponere aliquam malitiam circa actum moralem hominis infidelis, nisi quando actus aliquo modo ex infidelιtate proceast, tunc enim
509쪽
est conditio informans, no Lur concomitans.Similiter in bonis, immo fortiori ratione, quia facilius contrahit actus deformitalem, quam rectitudinem,s facilius est deficere, quam recte agere: P pquod F mala circunstantia concomitans deformitatem non addit, nec bona nouam addet bonitatem. Nunc est ita, quod in habente Iratiam , m faciente opus bonum moraliter contingit quod gratia est circunstantia concomitans, m nullo modo actum informans, V. p. cum aliquis solo dictamine rationis naturalis ductus reddit altera, quod suum est: gratia itaq; nullam bonitatem dicitur dareta V actui: quare non meritorius. His ita prmissis, nunc ad rari ne ormatas accedo, m ad primam dico, quod bonum, oe malam
in moribus circa actum deliberatum priuatiue opponuntur: ideo alterum necesse est inesse, at meritum, oe demeritum vitae perna circa actum deliberatum in habente gratiam, vel in non habente, non opponuntur priuatiue, sed Ut contraria mediata siunt, quia meritum ordinem dicit seu rationem demeriti, vel debiti resspectu debitae merceda. Demeritum uero diciι ordinem, siue rationem δε-
meriti, vel debiti r chlectu pςnae. Vnde utrunq;secundum si mrationemformalem debiti, importat rationem ,seu iusti ,r lectu
prςmij, vespςnae; quia actus bonus moraliter non mereturpςnam, nec uitam ςternam, quando non estgratia informatus: ideo talis actus nec dicitur meritorius, nec demeritorius uita ς ternae primi
ergo, ut ex dictis patet, argumenti assumptum distinctione egebar. Ad alterum in ordine sicundum dici pol argumentum, qδ minor glosanda vcnit mmo neganda. Nam non oιa bona Iuta dicuntin ema remunerari, nec Οιa mala luntri ima perna: quare noni sequitur,
510쪽
sequitur, quod Ois actus vita ς ternasit meritorius, vel d meritorius, quamuis bonus, vel malus mora liter scd meretur temporalia prςmia, vespςnas. Ad illud in cotrarium ex dictis, quid tenendu,
patet. Querendum modo uenit, Num idem actus possit esse bonus, malus. Mihi videtur esse tenendum, qJ non, nam si hoc post bilisset, velsimul, ve occes me; nonsimul, bonu, malum priuatiue opponuntur; non successive, quia ut habitus bonus, crsiuccessiae esse non pote igitur nec actus. Pro intellectu huius usiti considerandum uenit, .m malum duobus accipi posse modis: videlicet in diuersis generibus, is in eodem genere. Si
primo modo, V .g. ut bonum in genere naturae, malum uero ingenere moris, vel e conuerso sic malum, oe bonu, possent esse simul in eodem actu: cuius ratio est, quia illa, qua nullam habent inter se oppositionem, dicuntur si compati in eodem, at bonum naturae, O malum mor is sic se habent: ergo. Et ita actio clauicantis ad Ecclesiam in genere natura mala est, at bona in genere moris. Si vero bonum,'malum sumantur in eodem generescilicet moris,
ut adpresens loquimur: posibile non est, ese simul. His Fb hae forma constitutis, nunc ad argumentum formatum ita dicendum, cli minor sit falsa, nam successive, ut eidem actus verus, Gasus se pol bonus, madus: fc,m habitus ad intelle tu pertines. De habitu uero appetitu perficiente ide erit dicendu :sitamen com stondeat habitui intelledius, in quo versi, Esium inuenitur. At habitus virtus prudentia r 'ondentes, copideretur: tunc diacendu, qδ mali nequeant esse. quia udentia non est falsa, cum streela ratio rerum agibilium. Et secproprsenti satis.