장음표시 사용
531쪽
qui i prohibitum,at quia fecundam ratione naturalem diuinum legem omne peccatum, ideo est malum, quia prohibitum. Qui irium documentum est, quod peccatum aliter conssideratur a Philosopho, m aliter a Theologo. Nam Philosophus vocat illud peccatum, scontrariatur rationi at Theologus illi,d dicit esse peccatum, secundum quod est lens Dei, vel contra Deum. Quintum es, quod congruentius finitur peccatum ex hoc, quia est contra legem Dei,
quam contra rationem; nec mirum, nam per legem ςternam in
multis ratione humana excedentibus ,sicut in his, quasenis dei, in quibus humana ratio disicit. Sextum documentum est, qι ista tria, malum, peccatum, culpa se habent adinvicem, ut communius , π minus commune. Nam malum es communius, quia habet esse in quocunque,siue in obiecto, siue in accidere: fc forma priuatio habet rationem mali. Peccatum ratem est aliquis actus d. bito ordine, aut forma, siue mensiura carcns. Vnde dicis ot , διιbra cur 'a mala sit, at claudicatio peccatum eo modo loquendi, quo peccatum dicitur Ufectuspeccati: quilibet enim aetus inordis natus peccatum dici potest, vel naturae, vel artis, vel moris. Non tamen peccati rationcm hab re potist, nisi volontarium fit βpeccatum vi lotur se sellus, quam culpa, licet pro eodem sumunmtur apud me. logos. Septimam documentum est, quod odio nomis natur modis peccatum. Macula, Titium, reatus, crimcn, Culpa, nsa ,scelus, m nephas. Macula dicitur peccatum primo, quati nus d formitatem causat in partesiuperiora, vel inferiori animae. Vitium secundo, in quantam cassat deferitam naturalium bono m. Reatus urito, quatenus ad imam pernam obligat. Crimcnquarto,
532쪽
quarto in eo, qδ est accosatione, mpςna dignum. Culpa quinto, inquatum s l gnae obligatorium. Dicitur ossensio xto, quatenus est contra Deum. Dicitur sicelus, inquantu Jecialiter tin D liniuriam . Dicitur tandem nephas, quantum perpetranti ejiillicitum maxime. Namphas idem est, quod licitum, σ neptas illicitum senat. Et hςc de pollicitιs.
DE PECCATI CAUSA MULTIPLICI. Lectio CLXXX VIII. Post peccati naturam fecundo causeditatem eiusllem se co
ssiderandam arbitror: propterea primo de more meo prosintem duodam siermonem meum insidia duoe insiuper, ad eorumdem explanatione accedam. In primo ergo peccati mutiriplicem tangam causam: in altero vero dubium propona, illud statim diluam. Quantum ad primum, peccati causa quadi uplex assignaripotest:prima diciturpermissilua, sicilicet Deus. Altera Ie uastiua,diabolus.Inclinatiua tertia,appetitu ensitium Quarta coplet tua, oe essi mna, asseritus inordinatus Deus, ut prima causa permissima peccati, dicitur permittere peccatafieri, nec impedire, pluribus rationibus, ut in traAlatu de prςdestinatione diximus, ideo non est, quod iterum eadem repetamus . Altera cassa peccati persuadens, diabolus dum sicilicet, nos tentat: quibus aut, m quot modis idfiat, ex dictis ubi detentatione loquuti siumus,manis laete T. Tertia catissa peccati inclinans, vel per modum inclinantis βhabens est appetitus sensi iuvi concupiscibilis, vel irascibilis ictu
533쪽
amor, odium, concupiscentia, m huiusimodi alia, quae ration obntibilant ex Ghementi inclinatione, ac passione: quibus tales animae potentiae uoluntatem ad peccandum inclinant, licet non ea nece tent. Quarta cause peccati completiva, inordinata voluntra est, cuius ratio est, quias ut a ius uoluntarius bonus meriti rationem habet, quoniam eius principium est bona uoluntas, a qua procedit: ita adlus uoluntarius malus demeriti rationem habere dicitur , quia eius principium est mala uoluntas, a qua talis a Ius etiacitus , vel imperatus procedit. Unde Aug. dicebat: uoluntas est, qua peccatur, m recte vivitur. Ex quibus notandum, ql peccati causa duplex dicipotest: una promma, altera remota. Illa proximasumitur exparte rationis,stuoluntat is: remota Uero expat
te imaginationis, m sensuiui appetitus. Unde quando uoluntari mouetur in aliquidsecunda rationem, tunc recta, bona, ordinata, oe meritor ia dicitur. Quando vero mouetur in aliquid contra rationem , e non est ri cla ed inordinata, mala, demeritoria. Mouetu= et inter si ipsa uoluntas in ahqaid ex apprehensione appetitus sensitivi, ita quod appetitus siensitivi inclinatio aliquando trabat alionem, oe uoluntatem in aliquid: tunc declinando a regula rationis, m diuinae legis, aliquando bonum commutabile intendens peccati causa nuncupatur, c subiecti peccatum proptera ius inordinationem, hπ deprima hctione. In altera in διι um reuocandum venit. Num Deus causa peccati dici possiti bisam us uit, quod sic. Nam Deus dicitur facere quatuor e scilicet indurare, ex ecare, errare, m reprobare. Quantum adpi imum, dicitor EAoaui. ego indurabo cor Pharaonis, o seruora
534쪽
eius. Quantum ad secundum I a. sexto. Exceca cor populi huius. Quantum ad tertium. Io. laeui. Quare nos errare fecisti de et ijs tuis. Quantum ad quartum. Dicitur reprobare, ad Rom. primo. Tradidit illos Deus in reprobum sensium, ut faciant, qua non co- ueniunt: ex his videtur, quod Deus sit eausa essentiva peccati. At in rei veritate Deus hςc quatuor dicitur facere : non ql sit causalicuius peccati, vel quod malitiam, vel culpam aliquam imittat, vel causit, sed qJ J merito, vel demerito peccatoris Deus auxilia si sibi bit, quasunt quatuor: sicliscet interior infusa gratia, exterior custodia, rationis naturalis refulgentia, oes naturalia bona, per qua aliquis peccata, oe peccatorum occasiones excludit, tollit, in vitat. Aliquibus vero pro demerito suae adlionis no conferumtur. Quando ergo dicitur, Deus indurat cor alicuius, hoc habet intel i ,subtrahendo ratiam, quae cor habet emollire, non imi tendo iue culpam, vel mala iam ca: fando. Rursus, dam dicitur exsecare, hoc babet accipi,noimittendo aliquid mali, sed gratiam, quae illuminare habet sub rabendo.Similiter quando dicitur Deus facere errare, hoc non ini ci itur, quia malitiam aliquam imittat, sed gratiam, quae in vita ς terna dirigere habet,subtrabat. Deniq; cum dicitur reprobare, hoc non sit per imissionem alicuius culpae, sed per non collationem gratia, qua indignis a Deo no confertur. Deus ergo nonpot dici causa illius, cutus est ultor scilicet peccati:
secundo quia perfectissimus est, in quo nullus pol esse defectus, σlicet causa secunda ,scilicet ipsa voluntas creata sit a Deo: non tamen illius de fictus remota Lbet Uribi causae, sed proximae. Nam sicut desedius soritionis, cdo non attribuitur, ql est causa
535쪽
remota, sed terra, vel radicibus cassae, quasiuntpropin Pae, non secus defectus ex voluntate Pueniens Q voluntatι ascribendus, no Deo, s causa remota est,sive non impediem. Et hπ de pollicitis.
Lectito CLXXX IxAD Vc circa peccatum principaliter confideranga venit
peccati grauitas, qua cu ex tribus cognoscipossis, iccirco hodiernus si rmo tres partes habebit. Pi ςcipue enim pe calum aggravatur ex tribus: primo ex conditione personae, quae transgreditur: insuper ex cepitudine persona, q ossenditur, tertio ex integritatesubstantiae, quae demitur,m aufertur. Primo peccarum ex conditione persona aggravatur, quae transgreditur, nam quanto quis est maior, tanto peccatum eius grauius est. Maxime cum peccat deliberate ita dicit Isidorus desummo bono lib. tertior tanto maius, vel grauius peccatum esse cognoscitur, quanto quipe ea ma:or habetur. Dicitur autem aliquis maior alio tribus modis: primo 'lendore cognitionis, inquantuplura adflute pertinentia cognoscit, ideo talis,cum peccat, grauius peccare dicitur. Secundo est maior quis alio valore persctionis. Nam quanto quis maior est in virtute, π cha' itate, tanto cum peccat,grauius peccat, eo quia
ingrat us est doni, vel beneficij diuini tussibi collati. Tertio quis maior alio h mre estprelationis. Nam prHatus cu peccat, eodem peccato graμius peccat ubdito, propter exemplum, oe scandalum aliorum. Vndeprdatus peccando indignus efficitur , ossi tum ex q endo
536쪽
quendo in Jecie propter tria. Primo propter iuramentu. Secundo propter votum. Tertiopropterscandalum . Ita ali usus peccatum
grauari prςcipue dicitur propter rationes quatuor. Prima est ppresi lenai facultatem, quia alios excedens inscientia, cum peccat, grauiuspeccat, eo qui acilius peccato resistere potest. Secunda est propter ingratituisinem. Vnae alios in bonitate excedens,m vim tute , cum peccat , grauius peccat. Tertia es propter celsitudinem, mel magnitudinem, nam magnitudo ,siue persona celsitudopeccatum aggravat. Quarta est propter turbationem, ideo prclatorum peccatum grauius dicitur, quia Abditi ex ipse quam plurimum conturbantur, magi 1, indigneferunt. grauari ecundo dicitur peccatum ex eoGideratione persona, qua ostenditur, ubi tria co- Uerunda occurrunt, bonitas, vel sanctitas persona: in verpropinquitas, vel cosanguinitas: tertio dignitas,vel authoritas. Unde quanto persona est virtuosior, sanditor, tanto culpa,vel o sensa in eam commissa est grauior, hoc quia magis in Deum redundat, a quo oli bonitas, .san litas derivatur. Secundo in persona, qua ostenditur, debet attendi propinquintas, vel confinguinitas, qua triplex est: prima per naturae identitate, secuta per carnalem originem, tertia propter amicitiae dilectionem. Prima comunEM
dicitur per natura identitatem, qua quilibet bi ipsis ide. Unde culpa tunc magis aggravatur, quando aliquis se ipsum offendit. Vnde odisse se ipsium extrema dementia es secundum Hieron Rursius dicitur Ecc. xiiii. Qui sibi inuidet, nihil est illo nequitius, o subdit e sam ibidem dicens,qui sibi nequa, cui alij bonus erit '
537쪽
quam est, idest, qui Dei sivi bonis non delectatur, m latatur, ροqui legitime sis bonis non utitur ,sbi bona si a per auaritiam si
trahendo, qualiter erit bonus alijs bona siua communicando ' qui ergo sibi non est bonus benefactendo, nec alijs communicando: qllare, Altera coniunctio per carnalem originem, qua fi lius dicitur coniunctus suis parentibus, a quibus traxit orginem , habuit esse, π nutrimentum, oe disic bnam .. Unde peccatcm multam a Variatur, quando quis suos parentes ofendit. τι ita
coniunctio per amicitiae dileElionem illa est qua quis suis amicis coniunctus Unde p cca fiaggravatur,quando quis um offendri amicum, quem*gulariter debet diligere, eiq;J ectatiter benefacere. His tertiograuitas peccati addenda venit loco, qua ex inim
ritate natura di siumitur, dum diminuitur, vel a retur. Nam quanto aliquis alteri nocumentum infert maius, rograuius peccat. Vbi notandum, nocumenta se habere ad peccata quatuor modis. Primo enim quado nocumentumprmisium est,.intentum: itinenosumentι quantas peccati quantitat e auget. V.g. dum quis animota era nocendi operatur, ut homicida, vel fur. Secundo modo, nocumentumpotesseprmilum, oenon intentum. V . cum quisper agrum alicuius transiens, ut facilius ad fornicandam vadat, normmentum infert bis,quae in agro sunt siminata, tunc non directe amget ,sed indirecte, in quantum scilicet ex voluntate ad malum inclinata multum alterius operatur malum, quod simpliciter nollet. Tertio nocumentum pol ese, nec prmisium, nec intentum: tunc si per accidens si habeat ad peccatlim, no ag grauare dicιtur, nisi per negligentiam, inquantum non considerat nocumenta, quat lum
538쪽
sequi. Quarto possibile est: Nocumcntum, nec esse prsuis m, nccintentum : attamen persesequi ex actu peccati. U.g. cum ahq iis Iublice fornicatur equitur sicandalum plurimorum, o hoc nocumentum, licet peccans no intendat, aggravat tamen peccatum: est prςterea animaduertendum, quod cum fit triplex bonum ipsius hominis, scilicet bontim mentis, bonum corporis, m bonus Uantiae
temporalis, quanto maius bonum remouetur, tanto maius nocumetum infertur, oe ex cosequentipe catum grauius iudicatur, unde inter cςtera peccata in proximum eommissa, homicidiam primo, per quod vita proximi in actu tollitur grauius dicitur. Secundum graJum ingrauitare tenet detractio, per quam icllitur fama. Temtium gradum tenet adulterium, per quod generatio, qua ordinatur ad vitam tollitur, m impedis ur: quartum gradum tene urtum, tauod exterior substantia tollitur. Ad maiorem tamen notitiam ctorum, hic quatuor c dcratione digna occurrunt. Primum cst, quod non solum nocumentum peccatum aggravat , cd ei principaliter inordinatio voluntatis. Ova o enim maior est voluntatis inordinatio, eo grauius peccatum cst. Secundum est, quod maior voluntatis inordinatio in peccatis, qua siunt contra Deum, quam in peccatis, quae sunt coηtra proximum, oe ideo peccata contra
Dcum, non solum grauiora defle, immo gramisima. Tettium est, quod quamuis nullus Deo nocere possit quantum ad eius substantiam: nihilominus, quis tentarepotest nocum e um in his, quae Dei sunt, ut fidem extirpando, o sacra violando. Quartum est, quod
nocumentum matus homicida infert, qua uornicator, adulter,
hoc propter duo: trimo, quia homicida dire te proximi nocu-i Iac a mentum
539쪽
mentum intendit, vi fornicator no ic, sid delectatior e Secundo homicida D ecte, in per sie causa est mortis corporalis, tyri malis tem mortis, per si nullus esse potens ficiens causa, quia nullus
moritur, nisi propria voluntaIe peccando. Hςc istantum.
EX QVlBUS PECCATI GRAUITAS SUMENDA.Lectio CLXXXX. NO N pigebit hoc loco multa alia his, quaesuperius sint
declarata addere ad peccati grauitatem cognos enda. Solet enim si tem alijs modis aggravari peccatum, ut mos in si tione prima mei sermonis intel elis. In altero vero,quot modis unum peccatum altero grauius sit dicam. Quantum ad primum , prςter rationes adductas, ex qu:bus dicebatur aggravari peccatum, est sciendum adhuc existem aggravari. Primo ex rationis ignorantia: secundo ea peccatoris malitia: tertio ex passionis vehementiae quarto ex continuas ione, vel extensione: quinto ex multiplicatione: siexto ex intensione: sieptimo ex ricidiuatione. Ex rationis ignorantia primo, quia eorum assectata ignorantia, quae quis scire tenetur,m scire potes a peccato minime excusat: immo ipsium aggravat. Sed hic notandum, quod ignorantia voluntaria,
visi absidiata duobus dicitur modis; primo principaliter, m dis Ele, V .g. cum quis vult, m a finiat ludisse aliqua non scire, ut
peccatum excusettonem habeat, vel ut a peccato non retrabatur,
sed ut peccandi maiorem habeat libertatem. Secundo dicitur ignorantia voluntaria, vel sedlata indire te, ecundario, cum Is propter
540쪽
propter verecundiam, labores, aliari; occupationes ea scire neglia git, propter qua retrabitur a peccato, π euacere, quae necessaria
sunt adstatem, de qua loquitur Apostolus ad Corinth. xiiii. Si quis ignorat, ignorabitur, quasi dicates quis siue magnus, siue parauus ignorat ignorantia a lectata ea, qua ad Mute necessariasunt, ignorabitur, idest non diligetur sed reprobabitur, m deseretur. Ita dicitur Mattho xxv.Amen dico vobis,nescio vos, idest, non diligo, vel sic. Nescio vos, idest, reprobo,nouit enim dominus,qui
sunt eius,ut ait D. Hieruv. velflic. Nescio vos, idest, destro vos, quia p vita meritu non cognosco. Pr erea flet aggravari peccatum ex peccatoris malitia, quando committitur ex certa malitia; tunc enimgrauius illud peccatum extat peccato, quod ex ignorantia , vel impotentia patratur. Tertio peccatum ex passionis veb
mentia aggravatur, quaepasio, vel est mala, vel est bonas mala, dupliciter adpeccatu e habere potest, Vel antecedenter, vel consequenter: si primo modo passio fit prςcedens aflum peccati, tunc
diminuit peccatum, quia talispassio carnis tentatio dicitur, scilicet quando aliquis maiori tentatione peccat, tanto minus peccare dicitur , ut patet per Augustinum. Passio vero sequens actum peccati auget peccatum. Vn2e quanto aliquis maiori libidine peccat, vel concupscentia, tanto magis peccat. Si aut passio bona sit, tunc erit dicendum, quod,vel prςcedat rationis iudicium, Velsequatur, hoc secundo modo passo meritum auget,sicut cum aliquis, tanto magis mereri videtur, quanto ex maiori misericordia inopi subuenit. Si vero bona passio rationis iudicium prςcedit, ut V.g. bomo magis velis expassione, quam ex iudicio rationis moueri ad bene agen-