장음표시 사용
541쪽
dum; tunc talis palsis diminuit bonitatem,m laudem, morithmaestis. H beatus Thomas. Sed hic notetis, quod passis appetis msestiui, aut totaliter a cri rat ionis usium, aut non. Si primo modo hoc contiret, dupliciter , vel enim a principio fuit voluntaria, mel non: si uoluntaria: tunc a Ius, qui fit in tali possione .fur per talimp Forem, imputatur ad peccatum, eo quia talis actos in si acu; si is uolhniat ius, ut patet de illo, qui per bcbrietatem homicia ditiinfacit. Abo modo passio totaliter rationis usium a ferens,si1 ofuit uolantaria, vel no=isit uoluntaria, puta c y quis ex Nritudine, Cel aliqua huiusnodi causa incidit in talem passionem, quae totaliter asifri rationis etfam, talis b omni peccato mortali,m veniali emci fit. Secundo modo, si pessio notcllit totaliter etsum rationis. V. . cum quis expassi ne procedit ad adium peccati, vel ad consili sitim deliberatum no subito, sid deliberare, quia ratio passionem excludere potest, ut ij diem impedire, tunc non curando excludere, vel impedire, mortale peccatum si, quo modo multa fieri homicidia, commosti adulteria per passone videmus. Aggravatur quarto
peccatum ex continuatione, vici extensione, V. A. cum quis volim malum operari, continuat uoluntate Ham quoinq; opere perficiat. Vt ergo uoluntas diuturnior in bono, eo melior: ita deterior,ut in malo di&turnior. Aggraγatur quinto peccatu ex multiplicatione. V. g.cu mala uoluntas ad malum operandum multiplicatur, mala etenim uolsinta ne astu est, oe clim actu pcior : ita bona illa se Iunias sine a tu, at cum actu bono melior. Sexto peccatum aggrauatur ex intensime. Nam q&anto uoluntas intensius, ardentius,
libidinosus, dilectabiliusq; tendit in malum, eo peior non vatur:
542쪽
Iare,oec. Demum aggravatur peccatum ex recidiuatione, Cratris Ut lctar esse talis, quia quidam dixerunt: peccata dinvssa tu conscisione redire in eo,qui recidiuat. Pro intelli lectu cuius veli vietos diligenter animaduerit re, qliodpeccata in recidiuante in prior , vel altam culpam remissa non dicuntur redire quantam adpςnam ςlernam, nec in talite cato quantum ad p a tempora bos remissam i hcet maneat ob gatio adpe nam no solutam. Non enm consurget dupleae tribulatio, Naum primo. Nec iudicat dominus bis in id sim . si inuis peccata per pςnitentiam remissa redi edicantur quantum ad psnam per modum circunstantia aggravam iis , peccata de nouo comissa ex pei sina reciduantis: ingratitudo enim est circunstantia aggravos peccatum, m cst per sie ingratiatdo υitium. Unde quanto plura vitia concurrunt ad alatim peccati, tanto peccata fiunt grauiora , acrius punienda. Peccans a sit pol remissimisgratiam peccatorum receptam, ingratus es gratiae
rem sponis. Nam, ut Seneca ait de benisicijs, ingratus cs, qui be-mficium se recepisse negat, ingratus, qui dissimulat, ingratus, qui non reddit, ingrasissimus clam, qui oblitus es. Recidiuans autem non sium non reddit bonum pro benscio remissionis ,sed etiam malum iterum os sindendo, mper consequens peccans per recidiauam , grauius peccat propter magnitudinem remissionis acceptae,
sam si hoc bcneficium no accep:sset, ct ideo per hoc maiori pςna redditur dignus, oesic dicuntur priora peccata rem sa, redire noquod propter illa ,si fuerint plene remissa, de nouo puniantur , bd
quia propter bens. tum remissionis, cui in ratus est recidiuans,leccatum grauari dicitur, O per hocpςna eius crescit. His ita in primo
543쪽
pramo punctopositis, nunc adsecundil ut descendamus equum est, ubi peccatum Unum, altero maius esse duodecim detegitur modis,pi imo causalitate, ut peccatum Luciferi: secundo generalitatem peccatum Adae tertio deformitate, ut peccatum Iude: quarto remissionis dis cultate, ut peccatum in Spiritu anctu ut A libemia, vel de'eratio, quae tollit remedium, σ medicinam peccati, lucet pς nitentiam, oe Dei mibericordiam, oe ideo non remittitu= in hoc sculo, neque in futuro: quintopericulositate, ut
peccatum ignorantia sexto inseparabilitate, ut peccatum cupidiatatis, m auaritia septimo pronitate, ut peccatum omnis: o LM ablatione Ois boni, ut peccatum infidelitatis, vel Idolatriae: nono expugnandi difficultate, ut peccatum superbiae: decimo deordis tione, vel elongatione, ut peccatum odij, quod magis mentem δε- ordinat, cer a Dei charitate elongat: Undecimo cςcitate, vipe catum ira: duodecimo vilitate, ut peccatum luxuriae Et Me de
propositis satis inprsenti meo sermone dictasint vobis.
Irca peccata in genere consideranda uenit horil uarietas, qua quia sex modis cognosci habet, ideosiexpuncta principalia halebit hod rena lectio. Solent ergo peceata ad- inuicem d*ngui, vel druidi sex modis: primo ex parte gradus: secundo ex parte rejectus: tertio ex parte assectus: quarto ex parte
544쪽
parte impulsus : quinto ex parte esectus, vel disiectus: sexto ex
parte recessus a Deo, vel contemptus. Ex parte gradus, dum diciatur , quod aliud est peccatum cordis, aliud oris, aliud operis, vel peccatum cogitationis, locutionis, in operationis. Eccegradus peccatorum. I nde primus gradus peccati dicitur inchoatio. prout ea in corde fecundus gradus est man statio, prout peccatum es in ore: tertius gradus peccati dicitur consiummatio, vel completio, prout est in opere. Hoc exemplo defacili habet probari de iracundo e na iracundus ex recepta iniuria primo perturbatur in corde sdeinde contumeliatur ore: tertio inutriatur opere. Insuper,pe cata distinguntur ex parte reflectus; nam peccatum dicitur actus inordinatus. Triplex aut in homine ordo esse debet: primus rationis ad diuinam legem: secundus passionis ad ratione e tertius ordo hominis ad hominem, eo quia homo naturaliter dicitur animal politicum, σsociale. Ille ergo qui primo rationem fluam diuinae legi non regulat, sed cotra ea facit in his, quaesint fidei: talis in Deum peccare dicitur: scut hςreticus,sacrilegus, Blab hemus seciι- do, qui pessionem suam propria rarione non regulat cista contra eam
facit. in se ipsium peccare Hcitur, ut luxuriosus,gulosius, m prodiagus. Tertio illi,qui humana societatem,cui naturaliter alligatur, copulatur, libere tendit, in proximum peccare dicitur, ut patet in fure, σ homicida. Hic tamen notandum,qJ aliud est peccare contra dominum, aliud in domino, aliud cora domino. Primo, iste dicitur peccare cora domino, qui fit, Deum sui peccati habcrenotitiam, oe tamen peccare non erubi fit. Secundo ille in domino peccat, Fi diuinam legem in toto, vel in parte nonseruat. Tertio
545쪽
illi peccat conIra Deum, cui fidem negat, vel qui Deum Blasi be-mat: numeri xxi. Peccauimus contra dominum. Tertio solet di-
singuipeccatum ex parte anctitus, vel a sectus, oesic diuiditur in carnale, m nperituali. Carnale illud dicitur, quod in ipso tacta corporali persi h ur. Spirituale vero, quod spiritualem re lucit delectationem, ut ira, inuidia oe similia, quae dicuntur perfici in delectatione IJ I ituali. Sciendum tamen est, quod Juritualiapeccata inpiantum Epiritua a grauioris culpa peccatis carnalibis esse dicuntur, m hoc triplici ratione eprimo ratione complemcnti peccati: secundo ratione nocumenti: tertio ratione motivi. Camnata uero peccata licet minoris dicantur culpae, nihilominus siunt maioris infamiae. Quarto peccata distinguntur exparte impulsus, ita quod oe peccatum est, vel ex infirmitate,vel impotentia, vel ex ignorantia, zel ex malitia, vel concupiscentia: secundum ergo. ldiuersa, habent cacisas actinas, vel motiuas: ita distinguenda sentpeccata Qu:ntopcllunt drstingui ex parte isectus, oe defectus, oequia ista duo siunt, icori co diuidi poterit m com gum, dclictim: ita quod sic aliud peccatum comm sponis, m aliud omissionis, quodd lictum uocatur ,ses lac notetis, q&od transiresoni speccatum, Ir omissioni or maliter non dierunt, vel stoc re, sed materim illicr. E au: nprcssi e non disserant patet, quia omissio,m tran fg esso aurilem ordinantur, sciboet ad eundem sinem, oe ex eodem motivo procedant ,s ut patet de avaro, qui ad corii Candam pecuniam aliena rapri, quod est peccatum commisoni , m sua nondar quibus, . quando d bei dare, quod speccatum omissionis. Pso ma ori tamen notitia peccati omissonis quatuorsunt notandae modus
546쪽
modus scilicet, tempus, reatus, vel aefctus, m excelsius: modus
rest icit actam, vel interiorem, vel exteriorem. .g. Cum quis omnit ire ad Ecclesiam, ecte a las interror. Aetas uero exterior in pecca oo sionis duo resticit, vel actum prςcedentem vel aciam
cursis omissione, T. g.aliquis impeditur, ne surgat ad malusinu, quia sie nimis occupauit instero vigilando: exemplum secundi cum aliquis applicat si ad Eeqoem actum illicitum domittendo 1litia, ad quod tenetur. V. g. ville ludere, m dimittere ad Ecclesiam ire. Ambo isti unum dicunt licet re pedi bus iuuersis. Pr perea onussionis tempus considerandum est: illo etenim tempore dicitur quis peccare peccato omissionis quando,uel quo tepore aliquis non vult facere, quod tenetur, vel quando facit quid illicitum, vel fecit imcompassibile illi, ad quod tenetur. Tale aut peccatum, quia contrariatur pr epto affirmativo, quod non obligat ad simper, sied sim-per : ideo solum P tempore illo aliquis cissando ab actu illo peccare dicistire tertioconfiderandus uenit defectus vel reatus: imputari enim Lolet ad peccatum homini non agendo, quod di beret. At hic notandum, quod si aliquis non agat, quod agere oportet: necesse es aliquam a gnare causam si uero cassa fuerit totaliter exsa insica tabs omisso peccati rationem minime habet. V.g.si quis a lapide cadente oppressus impediatur ne ad Ecclesiam vadat: at s cadis foret intrinseca ; tunc ibi peccatum, qu a cause intrinseca est, σωoluntaraad Pario confiderandus uenit excelsus, na maius iucιtur
esse peccatum commissionis, vel tram serrassionis peccato omissionis, quia peccatum commissionis, siue transiressionis si habet,ut arbor, qua malum ructufacit: otivsso aut, ut arbo qua nullumstuclum
547쪽
facit, vel quae nonfacitfiuctum atque bonum: ergo, c. Deinde peccatum commisionis , vel transgressionis non dicitur pura priuatio,sed est actus priuatus debito ordine: sicut furtum, vel adab terrum , at omissionis peccatum pura ,siue sola priuatio. His sexto addenda uenit loco disserentia ex parte recessus a Deo, vel contemptus e vi cu diuiditurpeccatu in mortale, ueniale. Qualiter autem mortale a ueniab disserat, diuersas inter si habent ridiores sententias: nam quidam assignant di fierentiam penes subieritum. Vnde mortale dicunt habere esse in ratione, m ueniale in sensἶalitate: alij assignat disserentiam penes lectum, quia mortale peccatupriuatgratia, at ueniale non: alij semunt disserentiam penes reatum, quia mortali peccato pςηa dcbetur ς terna, at ueniali temporalis. Quidam alij consueuerunt peccatum diuidere in mortale, G ueniale, tanquam in aliquodperfectum, oe imperfectum. Namortale, quia a fine deordinat, iccir perfectampeccati habet rationem, at ueniale, quia non sic, licet aliquo modo asine retardet, propterea illud perferitum, . hoc imperferitum censeri debet.
DE DIFFERENTIA PECCATI MORTALI s
IVimius rimari uolentes ea, quae in prςcedenti capite a no is
di Ela fuere comparabimus mortale peccatu veniali penes differ etiam: in quinq; enim a ueniali disserere notarunt homines docti,sciticet in auerson transmutagione, remission inpunitio
548쪽
ne. Primo dissert in corruptione, quia mortale peccatu si quidam morbus ipsius animae, a quo David petebat liberari, m sanari, dicens : Miserere mei domine, quoniam difirmus sium. At ucn alenon sic, qui at cum charitate. Dissert secundo mortale a uentali, sue ueniale a mortali in aversione, qua auerso dupliciter coli git: uno modo cotra Deu: alio modo jub Deo: primo modo est mortale peccatu, dum comatabile bonum ipsi eo prfertur. Sι vero auerso Dd. bita fiat ad commutabile bonum siub Deo, tunc ueniale peccatu dicitur. Ad cuius euidentiam sex uobis notanda sunt. Primsi est, quod auerti a bono incommutabilipol duobus modis intellai, scilicet, vel in habitu, vel in actu: primo mertitur illi a bono incommutabiti secundum habitum, quisibi alium finem contrarium ponit,iqi in mortab peccato euenit. Vnde qui mortaliter peccato milatur ei qui a via recedit. Secundo quis dicitur in actu tantum auerti a bono incommutabili,quado ab quemfacit actum, quo adlualiter in Deum minime tendit, licet ergo in eum non tendat, ut in ultimus nem, nec sibi quasi e talem constituat, hoc tamen in ueniali peccato contingit. Unde peccans uenialiter assimιlatur ei, qui nimis moratur in via. Insuper notatam,tria esse prςcipue, propter quae mortaliter peccare dicitur homo. Primo, quando δε- liberate contra diuinam legem agit: secundo, quando a se habitualiter honorem Dei excitidit: tertio, quando in bono temporali viatim finem, me stultionem ponite quibus tribus modis auertitur peccator a Deo. Qui vero uenialiter peccat, tria siuprapositis opposit acit: primo no facit cotra legem, sid prςter legem secundo actualem Dei comerationem sua operationis excludit: tertio non
549쪽
ponit in bono temporali fruitione. Tertium notandum est, quod in peccato mortali aliquado est prius naturaliter ad commutuiti bonum coum sito, quam auersio ab incommutabili bono: aliquando et accidit oppositum. Cuius ratio de facili assignari potes, quia cum peccatum in uoluntate consistat, ut dicit beatus Aug. ideo in peccatis, in quibus principaliter intenditur ruitio boni commutabilis, sicut euenit in luxuria, auaritia, . alia huiusmodi, prius dicitur esse naturaliter conuerso, quam auersio. In istis vero peccatis, in quibus dire te intenditur Mersio a Deo,sicut est infidelitas,dup ratio , m hul modi alia: tunc prius dicitur esse auerso a Deo imcommutabiti bono: deinde conuerso ad comutabile bonu. Quarta est, quod conuersio peccati mortalis, uenialis ad uicesunt improportionabiles,quia per conuersonem peccati mortali, rei πιπλrali,v ni adb etur, per conuersionem peccati uenialis, aia retur rei temporali, ut ei, ql cst adfinem. Q ue duo quia non 'te, em generis, propterea improportionabilia. Quintum est, qlola peccata mortalia exparte mersionis conuenire dicuntur, licet distinguantur ex parte conuersionis. Sextum est, quod peccatum mortale exparte aversionis ab incomtitabili bono, idest a Deo, ea
culpa,vel ossensa infinita: ideo ibi rei'ondet pςna damni infinita, quae nihil aliua est, quam amissio infiniti boni. Exparte vero imordinata conuersionis ad commutabile bonum: tunc mortale peccatum culpa dicitur,vel ossensu finita, ideo sibi pmasensius res oudet, quae nita est, ex qMibus o7bus patet, quod in auersione ab incommutabili bono, m conuersione ad bonum comutabile dicitur mortalepeccatum consistere. Conuerte igitur nos domine ad te,
550쪽
seriemur, ex parte enim nostra simus auersi. His tertio adiutardisserentia peccati mortalis a ueniali,quae consistit in transinutatione ; na desie mortale fieri nequit ueniale, nec ueniale de se mortale: bene ueniale dicitur dia inere ad mortale; at dicetis, cur mortale deste ueniale fieri nequit ' Resi onderipot ad hoc quinq; modis,σprimo, quia mortali pςna Lbetur ς terna, at ueniali non .Secundo, quia mortale, perseeti rationem habet, ueniati no ,sed imperffli. Tertio, quia in anima maculam causat mortale peccatu, at ueniale nequaquam. Quarto, a mortale, visone diuinapriuat, at ueniale tantum retardat. Quinto, quia mortale ueniali grauius peccatum est; lac tamen notetis, ueniale tribus posse ad mortale di 'onere modis, ex parte libidinis primo, consuetudinisc udo, fmilitudinutertio. Primum ex libidine patet, na augumentata d 'stioneperactus ueniabum peccator u , intantum crescerepol libido peccandi. eil ille, qui peccat in peccato ueniali finem constituat. Secundo ex parte consiuetudinis, ueniale ad mortale δίφonit, nam multotiens venialiter peccado ad peccandum mortaliter δί'onitur, qui enim voluntatem suam luc siit in minoribus di bito ordini no subjcere, Antonitur ad hoc, old et voluntat e sitia non subjciat ordini ultimi sinis. Tertio ex partes militudinissic: ut enim figidum ex natura calidum fieri Fot, non secus ueniale peccatum fieri pol mortale ex voluntare ponentis finem in creatura. Timenda ergosent ueniaba, non quia minima od quia plura, σ qui minima sternit paulatim decidet.Quarto ut niale a mortati dissert in remssione; nam ueni libus unum pol remitti sine alio, at in mortalibus non sic, ratio gnatur, quia licet mortalia non habeant conneAionem expat tei Idu conue